TÜKENMİŞLİK SENDROMU İklim ÖZ

İnsan yaşamında çalışma önemli bir yere sahiptir İnsan yaşamında çalışma önemli bir yere sahiptir. Günümüzde birey iç ve dış çevreden kaynaklanan birçok uyarıcıyla karşılaşmakta ve bundan olumlu ya da olumsuz etkilenmektedir. Olumlu uyarıcılar genel olarak insanları mutlu ederken olumsuz uyarıcılar karşısında insanlar strese girebilmektedirler. stresli halin uzun sürmesi durumunda da kişiler tükenmişlikle karşı karşıya gelmektedir.

ilk kez 1974 yılında Herbert Freudberger tarafından “başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin iç kaynaklarında meydana gelen tükenme durumu” şeklinde tanımlanan tükenmişlik, ilk tanımlanışından bugüne değin üzerinde pek çok araştırma yapılmış ve tanımlar geliştirilmiş bir kavramdır.

Maslach’a göre tükenmişlik “işi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde görülen fiziksel bitkinlik, uzun süreli yorgunluk, çaresizlik ve umutsuzluk duygularının, yapılan işe, hayata ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlarla yansıması ile oluşan bir sendrom”dur

Maslach’ın Tükenmişlik Modeli +Duygusal tükenme +Duyarsızlaşma -Kişisel başarı

Tükenme: - Duygusal tükenme: İşe gitme düşünüldüğünde yorgunluk hissetme. - Fiziksel tükenme: Uykuda azalma,üşüme, baş ağrıları Duyarsızlaşma: -Meslektaşlara karşı alaycı tutum -İş gereği ilişkide bulunulan insanlar hakkında negatif duygular - Kendi içine çekilme, güçlüklerden kaçma, mümkün olduğunca az iş yapma Düşük kişisel başarı hissi - Başarılı olmadığını düşünme.

Tükenmişliğe etki eden örgütsel faktörler şu şekilde sıralanabilir; Örgütsel çalışma Kararlara katılamama Çalışma saatlerinin uzunluğu Örgütsel iletişimsizlik Sosyal desteğin olmaması Rol çatışması Rol belirsizliği Çalışma alanının olumsuz fiziksel koşulları İlerleme fırsatlarının olmaması İşyerinde duygusal ve cinsel taciz İş güvenliğinin olmaması (mobbing) Örgüt yapısına uygun olmayan lider tipleri Örgüt kültürü Yeniden yapılandırma (restructuring) Küçülme (downsizing)

Fiziksel Psikolojik Davranışsal belirtiler

FİZİKSEL BELİRTİLER yorgunluk ve bitkinlik hissi baş ağrısı Uyuşukluk, uyku bozuklukları

PSİKOLOJİK BELİRTİLER Engellenmişlik hissi Sinirlilik Huzursuzluk Tedirginlik İlgisizlik Diğer insanları eleştirme Asılsız şüpheler Ümitsizlik Depresyon Çaresizlik hissi Suçluluk hissi…

DAVRANIŞSAL BELİRTİLER Unutkanlık Başarısızlık hissi İşi yavaşlatma Hırsızlık eğilimleri Çabuk öfkelenme İşten uzaklaşma Hizmet verilenlerin şikayet sayılarındaki artış Düşük iş performansı Örgütsel bağlılıkta azalma İşe geç gitme ve gitmemeleri İşten ayrılma

Örgütsel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları Gerektiğinde yardımcı personel ve ek donanıma başvurmak, Serbest karar verme imkanlarını ve kararlara katılımı artırmak, İşin gerektirdiği sorumluluk miktarını belirleyip, yetki ve sorumluluğu denkleştirmek, Adil bir ödül sistemi geliştirmek, İş yükünün aynı kişilerde birikmesini önlemek için zor işlerin eşit olarak dağıtılmasını sağlamak, Örgütsel değişimi sağlamak, Takım çalışmalarını desteklemek, Örgütsel bağlılığı sağlamak, Örgüt içerisinde düzenli işleyen bir çatışma yönetim sistemi kurmak.

Örgütsel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları Örgüt içi iletişimin yeterli düzeyde ve kaliteli olmasını sağlamak, Öğle yemeği ve dinlenme aralarını rahatlatıcı ve iş ortamından uzaklaştırıcı yerlerde vermek, Kişileri yeni görevlere atamak, Üst yönetimin desteğini sağlamak, Yetki devri ile astların yaptıkları iş konusunda yönetsel beceri sahibi olmalarını sağlamak, Sık sık pozitif geri bildirim vermek, Uzun çalışma saatlerini kısaltmak, Örgüt içi danışmanlık hizmeti vermek, Yerinde bir terfi politikası izlemek

Bireysel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları Tükenmişlikle ilgili bilgi sahibi olmak, Kendini iyi tanımak ve ihtiyaçlarını belirlemek, İşle ilgili gerçekçi beklenti ve hedefler geliştirmek, Kişisel gelişim ve danışmanlık gruplarına katılmak, Nefes alma ve gevşeme tekniklerini öğrenmek, rahatlamak için müzik dinlemek, spor yapmak, Kişinin insan olarak sınırlılıklarını bilmesi ve kabullenmesi, Hobi edinmek,

Bireysel Düzeyde Tükenmişlikle Başa Çıkma Yolları İşe başlamadan önce işin zorlukları ve riskleri ile ilgili bilgi edinmek, Zaman yönetimi konusunda bilgi sahibi olmak, Tatile çıkmak, İşte ve özel hayattaki monotonluğu azaltmak, Huzurlu bir yaşam tarzı belirlemek, İşe ara vermek veya iş değişikliği yapmak Kendisini stresle başa çıkma konusunda geliştirmek.