Doç. Dr. Berna Aslan baslan@ankara.edu.tr ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Doç. Dr. Berna Aslan baslan@ankara.edu.tr

STRATEJİ NEDİR? Bir dersin uzun vadede belirlenen amaçlarına ulaşmasını sağlayan; yöntem, teknik ve araç-gereçlerin belirlenmesine yön veren genel bir yol ya da yaklaşımdır.

YÖNTEM NEDİR? Bir sorunu çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek gibi amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur.

TEKNİK NEDİR? Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi, ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünü olarak tanımlanabilir.

Strateji Yöntem Teknik

ÖĞRETME STRATEJİLERİ SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETME STRATEJİSİ BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETME STRATEJİSİ ARAŞTIRMA – İNCELEME YOLUYLA ÖĞRETME STRATEJİSİ

Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımı (Öğretme Sratejisi) 1. Ausubel tarafından geliştirilmiştir. 2. Öğrenci açısından düşünüldüğünde alış yoluyla öğrenme; öğretmen açısından düşünüldüğünde sunuş yoluyla öğretme olarak adlandırılabilir Sunuş yoluyla öğrenme için öğrencilerin soyut düşünebilmesi gerekir. Ausebel 1918- 9 haziran 2008 tarihleri arasında yaşadı. New york doğumludur. Colombiya üni de çalıştı. 1973 yılında emekli oldu. Ausubel’e göre birey keşfetmekten ziyade hazır olarak alır. Kavramlar. İlkeler ve fikirler keşfedilmez sunulur ve var olan bilgi sisteminin içine yerleştirilir. Bu yaklaşımda öğrenme malzemesi öğrenciye son şekliyle sözlü yada yazılı olarak sunulur. Bu sunumlar ne kadar iyi organize edilirse öğrenme de o kadar kolay olur.

Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımının Özellikleri 1. Öğretmen ve öğrenci arasında yoğun bir etkileşimi gerektirir. 2. Sunuş yoluyla öğretme, soyut kavramların anlamlı hale getirilmesi için bol örnek vermeyi, resimlerle, şemalarla somutlaştırmayı; kısacası tüm duyu organlarına hitap eden uyarıcıların kullanılmasını gerektirir. 3. Sunuş yoluyla öğretme genelden özele doğru hiyerarşik bir sıra izler. 4. Öğrencilerin önce ve yeni öğrendikleri arasında bir bağ kurması sağlanarak anlamlı öğrenmeleri gerçekleştirilir. Bu yaklaşımda ezberleyerek öğrenme yerine anlamlı öğrenmeye önem verilmektedir. Anlamlı öğrenmenin başlatılabilmesi için temelde şu iki hususun yerine getirilmesi gerekir: Öğrenilecek bilgiler kendi içinde bir bütünlük ve anlam taşımalıdır VE BİLGİLER BİRBİRLERİYLE İLİŞKİLİ OLMALIDIR. Anlamlı bir öğrenme için, öğrencide olumlu yönde bir hazırlığın olması gerekir.

Yaklaşımının Aşamaları Sunuş Yoluyla Öğretme Yaklaşımının Aşamaları 1.Ön organize edicilerin sunulması 2. Öğrenilecek yeni konunun sunulması 3. Bilişsel örgütlemenin güçlendirilmesi Sunuş yoluyla öğretme yaklaşımının üç temel aşaması vardır:

Ön Organize Edici Örneği Sayılar Doğal Sayılar Tam Sayılar Negatif T.S Pozitif T.M. Ausubel’e (1968) göre, ön organize ediciler yeni bilgiyle ilgili ama ondan daha soyut, kapsamlı ve genelleme düzeyindeki başlangıç ifadelerdir. Ön organize ediciler, öğrencilerin ön bilgileri ile yeni öğrenecekleri bilgiler arasında bir ilişki kurmalarını sağlamaktadır (Slavin, 2006). Somut modeller, grafikler, şemalar, benzetimler, bilginin ana başlık ve alt başlıkları arasındaki ilişkilerin görülerek kodlanmasına yardım eden anahatlar ön organize edicilere birer örnek olabilir. Bilginin anlamlandırılmasında ön organize ediciler önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Öğrenilecek yeni konuların bir çerçevesini sunan ön organize ediciler öğrenme konularını somutlaştırdıklarından dolayı öğretme-öğrenme sürecinde çok etkilidirler. Öğretmenler ön organize edicilerden ders esnasında da faydalanabilirler (Eggen ve Kauchak, 2001).

Ön Organize Edicilerin Özellikleri 1. Genel olarak kısa sözel ya da görsel bilgiden oluşur. 2. Öğrenilecek geniş bilgiden önce sunulur. 3. Öğrenilecek yeni bilgi ile ilgili ayrıntıyı kapsamaz. 4. Öğrencinin kodlama sürecini etkiler. 5. Yeni bilgide, materyalde mantıksal ilişkiler kurmak için bir araç görevi yapar. Bu basamakta öğrenilecek yeni konunun, genelden özele doğru sunulması, örneklendirilmesi, tartışılması yer almaktadır. Öğrenci basamak basamak genel kavramlardan özel bilgilere, somut örneklere doğru ilerler, eski ve yeni kavramlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırır. Ausubel bu sürece ilerlemeci farklılaştırma adı vermektedir.

2. Öğrenilecek Yeni Konunun Sunulması Bu basamakta öğrenilecek yeni konunun, genelden özele doğru sunulması, örneklendirilmesi, tartışılması yer almaktadır. Öğrenci basamak basamak genel kavramlardan özel bilgilere, somut örneklere doğru ilerler, eski ve yeni kavramlar arasındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırır. Ausubel bu sürece ilerlemeci farklılaştırma adı vermektedir.

3. Bilişsel Örgütlemenin Güçlendirilmesi Öğrencinin konuyu bir bütün olarak görmesinin sağlandığı, eksik ve yanlış öğrenmelerinin düzeltildiği ve bilginin yeni durumlara uygulamasını sağlayarak transferin gerçekleştirildiği bir aşamadır.

Sunuş Yoluyla Öğretimin Olumlu ve Sınırlı Yönleri Neler Olabilir?

Sunuş Yoluyla Öğretimin Olumlu Yönleri 1 Olgu ve soyut kavramların öğretiminde daha etkilidir. 2 Ön organize edicilerin doğru sunulması, anlamlı öğrenmeye katkı sağlar. 3 İyi hazırlanıp uygulandığında öğrenciyi motive eder ve öğrencinin etkin katılımını sağlar. 4 Diğer stratejilere göre daha az zaman alır ve kalabalık gruplarda uygulanabilir.

Sunuş Yoluyla Öğretimin Sınırlılıkları 1 Öğretmenler tarafından anlatım yöntemiyle karıştırılmasından ve öğrencinin değil öğretmenin aktif olmasından dolayı anlamlı öğrenme yeterince gerçekleşmeyebilir. 2 Anlatımla karıştırıldığında dersler karşılıklı monologlar şekline dönebilir. 3 Ön organize edicilerin doğru sunulmaması, anlamlı öğrenmenin oluşmamasına neden olabilir.

BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETME STRATEJİSİ Bruner tarafından geliştirilmiştir. 1915 New York’ta doğmuştur. Halen New york Üniversitesi Hukuk fakültesinde onursal arastırmacıdır. Bilişsel gelişim fonksiyonlarını incelemiştir. Bruner öğrencilerin öğrenme sürecinde pasif olmalarına karşı çıkmıştır. O’na göre öğrenciyi öğrenme sürecinde aktif hale getirmenin yolu, öğrenciyi çözebileceği güçlükte problemlerle ve belirsizliklerle karşı karşıya getirmektir. Öğrenciye hazır bilgi verilmeyerek ilke , genelleme ve tanımlara kendisinin ulaşması sağlanmaya çalışılır. Stratejinin başarıya ulaşabilmesi için merak duygusunun uyandırılması ve sürdürülmesi gerekir.

BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETME STRATEJİSİ Bu yaklaşım, öğrenci etkinliğine dayalı güdüleyici bir öğretme yaklaşımıdır. Öğretmen, öğrencinin öğrenme sürecine etkin katılmasını buluş yoluyla öğrenme stratejisini kullanarak sağlayabilir. Burada öğretmenin temel görevi öğrenciyi yönlendirmek ve cevabı buldurmaktır.

Bu yaklaşımda öğretim, öğrencilerin merakını uyandıracak bir problemle başlar. Problem, öğrencinin merakını sürekli tutacak ve başarma duygusunu doyuracak derecede olmalıdır. Öğrenciler daha önceden araştırılmış bir gerçeği kendileri için araştırırlar. Öğrenci, bir problemi çözerken bilim adamı gibi çalışır, ilkeleri ve genellemeleri kendisi bulur. Böylece ilerdeki yaşantısında da bu düşünce tarzını kullanabilir.

Buluş Yoluyla Öğrenmeyi Uygulama Öğretmen 1 Örneği sunar Öğrenci 2 Örneği tanımlar. 3 Ek örnekler sunar. 4 İkinci örneği tanımlar, birinci örnekle karşılaştırır. 5 Ek örnekler ve örnek olmayanları sunar. 6 Örnekleri karşılaştırır. 7 Öğrencilerin örneklerin özelliklerini ve örnekler arasındaki ilişkileri tanımlamasını sağlar. 8 Tanımı yada ilişkiyi açıklar. 9 Öğrencilerden ek örnekler ister. SAATİN ÖĞRETİLMESİNİ YAPABİLİRİZ AKREP YELKOVAN TAM SAAT ÖĞRETİMİ YAPARKEN SAAT 2, 6 GİBİ. Isınan hava katı genişler.

Buluş Yoluyla Öğrenmenin Olumlu Yönleri 1 Buluş yoluyla öğrenmede öğretmen rehber konumundadır. 2 Öğrenciler bilgiye kendileri ulaştıkları için kalıcı öğrenme gerçekleşir 3 Öğrenci aktif olduğu için konuya ilişkin anahtar kavram ve düşünceler üzerine daha iyi odaklanır. 4 Öğrencinin ezberleme yerine daha derinden öğrenmesine fırsat verir. 5 Buluş yaklaşımıyla öğretmen ve öğrenci öğrenmelerle ilgili anında dönüt alır.

6 7 8 Öğrencinin merak ve güdülenmesini artırır. Problemleri çözme, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme gibi üst düzey düşünme becerilerinin gelişmesine katkı verir. 8 Buluş yoluyla öğrencilere bilişsel alanın kavrama, analiz ve sentez; duyuşsal alanın örgütleme; psikomotor alanın da duruma uydurma düzeylerindeki hedef davranışlar kazandırılabilir

Buluş Yoluyla Öğrenmenin Sınırlılıkları Uygulanışı sunuş yolu stratejisine göre daha fazla zaman alır. Kalabalık sınıflarda uygulanması güç olabilir. Öğrenciye yeterince düşünme zamanı verilmemesi verimliliği düşürür. Stratejinin uygulanması aynı zamanda çeşitli düzeylerde araç-gereç gerektirdiğinden dolayı öğretimde maliyeti artırır. Buluş yoluyla öğrenme, konu ile ilgili ön bilgilere sahip olmayı gerektirir.

ARAŞTIRMA – İNCELEME YOLUYLA ÖĞRETME STRATEJİSİ Araştırma yoluyla öğretme stratejisi, öğrencilerin belli bir konu ile ilgili problemi çözmek üzere harekete geçmelerini, araştırma etkinliklerini sürdürmelerini ve sonuca ulaşmalarını sağlar. Bu yolla öğrenciler, sadece o konu alanı ile ilgili bir problemi değil, gelecekte karşılaşacağı problemleri adım adım nasıl çözebileceğini öğrenir. John Dewey'in ileri sürdüğü bu strateji, öğrencilerin araştırma-inceleme yoluyla öğrenmelerine dayalıdır.

Araştırma-inceleme yoluyla işlenen dersin aşamaları: 1. Problemin öğrenciler tarafından farkedilmesi, hissedilmesi. 2. Problem durumunun tanımlanması ve netleştirilmesi. 3. Problemle ilgili hipotezlerin kurulması. 4. Problemin çözümü için yöntem geliştirme ve verilerin, kanıtların toplanması. 5. Toplanan veri ve kanıtların analizi, analiz sonuçlarının karşılaştırılması, yorumlanması, hipotezlerin test edilmesi ve sonuca ulaşılması.

Araştırma-inceleme yoluyla problem çözmede, öğretmen, öğrencilerin düşünmelerine rehberlik ederek, yaşamlarında problemleri nasıl çözmeleri gerektiği konusunda model olur. Böylece öğrenciler, tüm etkinlikleri kendileri yaparak problemi çözümledikleri için, hem daha kolay güdülenir, hem de öğrenmeleri kalıcı olur ve yaşamlarında etkili birer bilimsel düşünen, problem çözücüler haline gelirler. Araştırma-inceleme yoluyla öğretme stratejisi sınıfla sınırlı değildir. Problem derste tanımlanıp, veriler dışarıda toplanabilir, verilerin yorumlanması sınıfta yapılabilir. İlginç ve şaşırtıcı bir problemin seçilmiş olması önemlidir. Çoğu zaman problem durumunun önceden öğretmen tarafından belirlenerek, planlanmış olması uygulamada etkili olabilir. İlginç, kısmen belirsiz ve merak uyandırıcı bir problem belirlendikten sonra öğrenciler öğretmene sorular sorarlar. Problemin tanımlandığı ve sınırlandırıldığı bu aşamada öğretmenin doğrudan ayrıntılı açıklamalar yerine “Evet” ve “ Hayır” şeklinde cevaplar vermesi gerekir. Bu ipuçları yardımıyla öğrencilerin kendilerinin problemi kavramları ve kendilerinin hipotezler oluşturmaları sağlanmalıdır. Öğrencilerin soruları ve öğretmenin yapmış olduğu yönlendirme onların hipotezler geliştirmelerini sağlar.

Araştırma-inceleme yoluyla öğretimin avantajları (yararları): Problem çözme becerilerini geliştirir. Bağımsız düşünme ve bilimsel düşünme becerilerini geliştirir. Problem çözmenin (bilimsel düşünmenin) adımlarını gerçek hayattaki sorunların çözümünde kullanır.

Araştırma-inceleme yoluyla öğretimin sınırlılıkları: Uzun zaman alır. Sınıf dışı çalışmalar gerektirir. Araştırmanın sınırları iyi çizilmezse, hedeflerden sapabilir. Her konunun öğretiminde kullanılmaz. Önkoşul öğrenmelerin eksik olduğu durumlarda kullanılmaz.

Mustafa Kemal'in fikri gelişimini etkileyen şehirler hangileridir ve nasıl etkilemiştir ? (Selanik, Manastır, İstanbul, Şam ve Sofya)-Afiş çalışması Trigonometrinin insan yaşamına sağladığı kolaylıklar ve kullanım alanları nelerdir?

ÖZET Sunuş yoluyla öğretim ile buluş yoluyla öğretim arasındaki farklardan 3 tanesini söyleyin. Öğrenci merkezli bir yaklaşım izleyen bir öğretmen bu stratejilerden hangisini (hangilerini) kullanırsa en uygun seçimi yapmış olur? 13-14 yaş grubunda sosyal derslerde kalabalık sınıflarda öğrenmenin en yüksek düzeyde olması için bu stratejilerden hangisi (hangileri) uygundur?