ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ – KIYMETLİ EVRAK HUKUKU DERS NOTLARI Bu notlar her hafta işlenecek ders planını detaylı olarak göstermesi için hazırlanmış kısa bilgiler içermektedir.

Çekin İbrazı ve Ödenmesi Çekin İbrazı İbraz; çekin ödenmesi talebiyle yetkili hamil tarafından muhatap bankaya sunulmasıdır. Çekin İbraz Edilmesi Gereken Süre İbraz Süresi Kavramı: Çeklerde vade yoktur, ibraz süreleri söz konusudur. İbraz sürelerinin uzunluğu Kanun tarafından belirlenmiştir. Taraflar, aksini kararlaştıramazlar. • Bir çekin ödeme yeri ile keşide yeri aynı ise: ibraz süresi “10 gün”dür. Bir çekin ödeme yeri ile keşide yeri farklı ise: ibraz süresi “1 ay”dır. Bir çekin ödeme yeri ile keşide yeri hem farklı ülkede hem de farklı kıtada ise: ibraz süresi “3 ay”dır. Çek hesapta karşılık bulunduğu takdirde muhatap banka tarafından yetkili hamile ödenir.

İbraz sürelerinin hesaplanması açısından Akdeniz ülkeleri aynı kıtada sayılmaktadır. Örneğin her ne kadar Mısır ile Türkiye farklı kıtalarda yer almakta ise de bu iki ülke ibraz süreleri açısından aynı kıtada sayılmakta ve keşide yeri Mısır, ödeme yeri Türkiye olan bir çekin ibraz süresinin 1 ay olduğu kabul edilmektedir. İbraz süreleri çekin üzerinde yer alan keşide ve ödeme yerleri dikkate alınarak belirlenmektedir. Çek hesabının bulunduğu şube ya da çekin ibraz edildiği şube, ibraz süresinin belirlenmesinde önem taşımaz. İbraz süreleri hesaplanırken aradaki tatil günleri de hesaba dahil edilmektedir. Diğer bir deyişle, ibraz süreleri işgünü hesabına göre yapılmamaktadır. Tatil günleri sadece ibraz süresinin son gününe geliyorsa önem taşımaktadır. Şöyle ki; ibraz süresinin son günü tatil gününe denk geliyorsa, ibraz süresinin son günü, takip eden ilk işgününe kadar uzamaktadır

İleri tarihli çeklerde çekin gerçek (fiili) keşide tarihi ile çekin üzerinde yazılı keşide tarihi farklılık göstermektedir. Bu tür çeklerde ibraz süreleri, çekin gerçek (fiili) keşide tarihi değil, çekin üzerinde yazılı keşide tarihi dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Örneğin çek, 14.03.2010 tarihinde düzenlenmiş; ancak üzerine keşide tarihi olarak 19.09.2010 yazılmışsa, ibraz süresi hesabında 14.03.2010 tarihi değil, 19.09.2010 tarihi dikkate alınacaktır.

Çekler görüldüğünde ödenir Çekler görüldüğünde ödenir. Bu itibarla, çeki elinde bulunduran hamil, çeki teslim aldığı andan ibraz süresinin sonuna kadar dilediği zaman muhatap bankaya ibraz edebilir. Muhatap banka, çek kendisine ibraz edildiğinde (çeki gördüğünde, hesapta karşılık bulunması şartıyla çeki ödemek zorundadır.

İbrazın Yapılacağı Yer İbraz muhatap bankanın herhangi bir şubesine yapılabilir. Hamil, çeki mutlaka çek hesabının bulunduğu şubeye ya da çek üzerinde ödeme yeri olarak gösterilmiş yerdeki şubeye ibraz etmeye zorlanamaz

İbraz Edilen Çekin Muhatap Tarafından İncelenmesi Kendisine ödemesi için çek ibraz edilen muhatap banka, çeki ödemeden önce, incelemek zorundadır. Muhatap ödeme yapmadan önce, çekin sahte veya tahrif edilmiş olup olmadığını incelemek zorundadır. Sahte veya tahrif edilmiş bir çeki ödeyen muhatap, bu ödemeden doğan zarara kural olarak katlanmak zorundadır. Ancak böyle bir çeki ödeyen muhatap, keşidecinin (hesap sahibinin) çek defterlerini “iyi saklamadığını” ya da bunun gibi bir nedenden ötürü kusurlu olduğu ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilir. Muhatap ayrıca, çek hamilinin kimliğini ve hak sahipliğini kontrol etmek zorundadır. Çeki ibraz eden kişinin yetkili hamil olup olmadı- ğı, çekin devir şekline göre farklı şekilde tespit edilmektedir. Anılan hususun saptanabilmesi amacıyla nama yazılı çekte: alacağın temliki beyanları, emre yazılı çekte ise, ciro zinciri incelenmektedir. Muhatap bankanın bu incelemesi yeterli olup banka, ciro zincirindeki imzaların geçerliliğini (sıhhatini) araştırmakla yükümlü değildir.

İbrazın Sonuçları Çek Süresinde İbraz Edilmişse ve Karşılığı Varsa: Çek, yetkili hamil tarafından ibraz süresi içinde ibraz edilmişse muhatap banka, hesapta karşılığı bulunmakta olan çek bedelini ödemek zorundadır. Çekin karşılığı yoksa karşılıksız işlemi yapılır