Kırsal sosyoloji ve çalışma alanları-görevleri Prof. Dr Kırsal sosyoloji ve çalışma alanları-görevleri Prof. Dr. Bülent GÜLÇUBUK - I

Temel Kavramlar Kırsal alan: “ekonomik nitelikteki etkinliklerin ağırlıkla tarım, orman, balıkçılık gibi doğal kaynakların değerlendirilmesine dayandırıldığı, yüz yüze ilişkilerin göreceli olarak daha yaygın olduğu, yaşama kurallarının büyük ölçüde gelenek ve göreneklere göre biçimlendiği, teknik ve teknolojik gelişmeler ile ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmelerin daha yavaş ve dolayısıyla gecikmeli olarak gerçekleştiği ortamlar” kırsal alanlardır. Bir başka tanıma göre; nüfusun kırsal yerleşimlerde toplandığı, yerleşim birimlerinin çok ve dağınık, nüfus yoğunluğunun düşük, kendine özgü doğal-coğrafik niteliklere ve kaynaklara sahip olan alanlar kırsal alanlardır.

Kırsal alanın temel nitelemeleri a. istihdam-ekonomi; tarım, orman, balıkçılık ve bunlara dayalı sanayiler ağırlıktadır. b. demografi; nüfus yoğunluğu düşük, yaşlanan nüfus. c. sosyo-kültürel; kapalı toplum yapısı, geleneksel ilişkileri, eğitim olanakları sınırlı-eğitim düzeyi ülke ortalamasının altında, sosyal-kontrol fazla vb…..

Kırsal yerleşimler Nüfusun az olduğu, gelir ve geçim olanaklarının sınırlı olduğu ve çeşitlilik göstermediği, doğal çevre ile üretim ilişkileri içinde bulunan, sosyo-ekonomik ve kültürel gelişmişlik nimetlerinden yeterince yararlanamayan, kırsal alanlar üzerinde dağınık ya da toplu biçimde kurulmuş yerleşimlerdir.

KIRSAL SOSYOLOJİ Kırsal alanda insanların bir arada yaşamaları sonucu birbirleri arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Kırsal sosyolojinin konusu içerisinde kırsal alanda (köy, kasaba, köy altı yerleşimleri) yaşayan nüfus ve bu nüfusun sosyo kültürel ve ekonomik yapısı ortaya çıkmaktadır. Kırsal sosyoloji her ülkenin içinde bulunduğu duruma göre farklılıklar gösterebilir. Örneğin; Almanya’daki kırsal sosyoloji ile Türkiye’deki kırsal sosyoloji birbirinden farklıdır. Almanya’da daha çok kırsal sosyoloji sınırlı fakat Türkiye’de kırsal sosyoloji çok daha geniştir.

Kırsal Sosyolojinin Görevleri; Kırsal sosyoloji bir bilim dalı olarak araştırmalarında kırsal toplulukların ekonomik, sosyo, kültürel, siyasal sorunlarına değinir ve bunların nedenlerini ortaya çıkarır. Kırsalda oluşan tipik sosyal olayları incelemek ve bunlara neden olan temel nedenler hakkında topluma bilgi vermektir. Örn: namus. Kır ile kent arasındaki farklılıkları saptamak ve kırsalın kent ile ilişkilerini incelemek. Toprağın bölgeler ve bölge arasındaki dağılımını ve bu dağılımın üretim ilişkilerine etkisini incelemek. Bireylerin toplumdaki sosyal davranışlarını, sosyal değerlerini, eğilimlerini ve sanal rollerini incelemek ve bunlar içerisinde en uygun olanını kırsal topluma anlatmaktır. Bölgeler arasındaki farklılıkları ve nedenlerini inceler.

Kırsal Sosyolojinin Görevleri Kırsal alanın kalkınması konusunda araştırmalar yapmak ve bunlar sonucunda kalkınma stratejileri belirlemektir. Kırsal kalkınma çalışmalarında çalışan uzmanlara yardımcı olmak. Yerleşim yerlerine dışarıdan gelecek olan kamu görevlilerine köy hakkında bilgi vermek. Topluluk içinde zıtlık yaratan, kavgaya neden olan sorunların ne biçimde çözülebileceği konusunda yardımcı olmaktır. Kır toplumunda meydana gelen gelişimleri ve nedenleri incelemek, köylünün bu değişimlere nasıl uyum gösterebileceğini ya da gösteremeyeceğini saptamak. Kırsal yaşamda ağırlığı olan grupları belirlemek ve bu grupların kır yaşamı üzerindeki etkisini incelemek. Kırsal alanlardaki en önemli sorunları saptamak ve bu sorunların çözümü için önerilerde bulunmak.

Türk Köylüsünün Temel Nitelikleri Dışarıdan gelen insanlara karşı şüphecidir. Köylü, köye gelen insanların öncelikle samimiyetini ölçer. Köylü yanlışlara karşı hassastır ve bu nedenle dışarıdan gelen kişilerin daha dikkatli olması gerekir. Köylü genelde geleneksel değer yargılarına bağlıdır. Anlamadığı konulara karşı ön yargılı davranır. Köylü çoğu kez belli bir beklenti içerisinde misafirperverlik gösterir. Köylü düşüncelerini, fikirlerini çoğu kez ifade etmekten kaçınır. Köylünün değerlendirmelerinde, düşüncelerinde dinsel veya geleneksel davranışlardan etkilenir.

Küçük Üreticilerin Temel Nitelikleri Genellikle ev işleriyle işletme yönetimini birleştirmişlerdir. Maddi varlıkları ekonomik açıdan ilerlemelerine yeterli değildir. Bu nedenle tasarruf etme şansları düşüktür. Belli bir ekonomik statü içinde kalırlar ve sosyal hareketlilikleri sınırlıdır. Genelde fazla çocuk yapma eğilimindedir. Bunun nedeni; a.Eğitsel, kültürel, sosyal düzeydir. b.Çocuğu ekonomik kaynak ve sosyal güvence aracıdır. Geleneklerine bağlıdır. Sahip olduğu bilgi ve bilinç düzeyi nedeniyle yenilikleri arama, yeni bir uğraşta bulunma, yaşam düzeyini yükseltme gibi konularda sınırlı şansa sahiptir. Genellikle az topraklı yada topraksızdırlar. Geçimlik düzeyinde tarım yaparlar veya kiracılık, ortakçılık biçiminde tarım yaparlar. Sahip oldukları meslek nedeniyle mesleki sosyal hareketlikleri çok sınırlıdır.

İyi günler Bülent GÜLÇUBUK