ANATOMİ NEDİR? Anatomi: grekçede kesip, parçalara ayırmak anlamındadır. Ana: içinden, baştan sona Temnein: kesip, parçalara ayırmak Başarılı bir hekim olmanın en önemli koşullarından biri, iyi bir anatomi bilgisine sahip olmaktır.

ANATOMİ Anatomi, insan vücudunu oluşturan yapıların normal şekil, yapı, pozisyon ve fonksiyon ve aralarındaki ilişkileri inceleyen en eski tıp dalıdır. İlk çalışmalara MÖ 500 yıllarında Mısır’da rastlanmıştır. Andreas Vesalius (1514-1564) Modern anatominin babası.

ANATOMİ Sistematik Anatomi İnsan vücudunun organ gruplarına (SİSTEM) göre incelendiği anatomi şekli Hareket Sistemi Dolaşım Sistemi Solunum Sistemi Sindirim Sistemi Ürogenital Sistem Sinir Sistemi Duyu Organları

ANATOMİ Topografik Anatomi İnsan vücudunun bölüm ve bölgelere ayrılması sonucu ortaya çıkmış bir anatomi şeklidir. Sistemden bağımsızdır. Makroskopik Anatomi, İnsan vücudunun çıplak gözle incelenmesi sonucu ortaya çıkmış bir anatomi şeklidir. (Gross Anatomy) Sistematik, topografik ve yüzeyel olarak ele alınabilir..... Mikroskopik Anatomi Gözle görülemeyen hücre ve dokuların mikroskopla incelenmesi ile ortaya çıkmış bir anatomi şeklidir (Histoloji – Sitoloji)

positio anatomica normalis Normal Anatomik Duruş positio anatomica normalis Ayakta dik duran, yüzü öne dönük, gözleri ile karşıya bakan, kolları yanlarda sarkık, avuç içleri öne bakan, ayakları bitişik bir şekilde duran kişinin pozisyonudur.

Anatomik Eksenler (Axis) Axis verticalis Axis transversalis Axis sagittalis

Anatomik Düzlemler (Plana) Planum sagittale: vücudun uzun ekseni boyunca, yere dik olarak önden arkaya veya arkadan öne doğru geçirilen düzlemlerdir Planum medianum: vücudu sağ-sol iki eşit yarıma böler. Planum paramedianum: vücudu sağ-sol eşit olmayan iki yarıma böler.

Anatomik Düzlemler Planum frontale (coronale) Vücudun uzun ekseni boyunca geçirilen ve ön-arka eşit olmayan iki yarıma bölen düzlemlerdir. Planum horizontale (transversum) Yere paralel geçirilen ve vücudu üst-alt iki eşit olmayan yarıma bölen düzlemlerdir.

Genel Terimler Anterior: ön, önde bulunan Posterior: arka, arkada (=dorsalis) Superior: üstte, yukarıda (=cranialis) Inferior: alt, aşağı (=caudalis) Medialis: iç tarafta, orta düzleme yakın Lateralis: dışta, yanda, orta düzlemden uzak Intermedius: ikil oluşum arasında bulunan Medianus: orta hatta bulunan Centralis: merkeze yakın olan oluşumlar Peripheralis: merkezden uzakta Internus: içeride, içe ait olan Externus: dışta, dışa ait olan

Genel Terimler Proximalis: gövdeye yakın olan Distalis: gövdeden veya başlangıçtan uzakta olan Apicalis: tepe ile ilgili, tepeye yakın Basalis: taban ile ilgili, tabana yakın olan Verticalis: dikey, düşey Horizontalis: yatay, enine Superficialis: yüzeyel, yüzeye yakın olan Profundus: yüzeyden uzakta, derinde Dexter: sağ, sağda bulunan Sinister: sol, solda bulunan

Genel Terimler Flexion: sagittal düzlemde eklem kollarının birbirine yaklaşması Extension: sagittal düzlemde eklem kolları arasındaki açının büyütülmesi Abduction: frontal planda eklem kolunun orta hattan uzaklaşması Adduction: frontal planda eklem kolunun orta hatta yaklaşması Rotation: bir eksende dönme hareketi Pronation supination Inversion:ayak tabanının orta düzleme döndürülme hareketi Eversion: ayak tabanının dışyana bakacak şekilde döndürülmesi Circumduction: abduction, adduction, flexion ve extension hareketlerinin kombinasyonu sonucu oluşan dairesel hareket

Osteoloji (Kemik Bilimi) Koruma ve destek fonksiyonları, Kan hücrelerinin yapımı, Bazı minerallerin depolanması Kasların tutunma yerleri olduklarından hareket sisteminin önemli bir parçasıdırlar.

Osteoloji Yenidoğanda ~270 adet, Erişkinde ~206 adet kemik vardır Periosteum Cavitas medullaris (kemik iliği buradadır)

Osteoloji Uzun kemikler (ossa longa) Kısa kemikler (ossa brevia) Humerus, femur Kısa kemikler (ossa brevia) Ossa carpi, ossa tarsi (el-ayak bileği kemikleri) Yassı kemikler (ossa plana) Os parietale, os occipitale, costae, sternum Sesamoid kemikler (ossa sesamoidea) Patella Havalı kemikler (ossa pneumatica) maxilla Düzensiz kemikler (ossa irregularia) Sacrum, coxae ve mandibula

Kemiklerin Şekillerine Göre Sınıflandırılması Uzun kemikler Kısa kemikler Yassı kemikler Düzensiz kemikler

(Ekstrasellüler Matriks) Kemiğin Yapısı (Mikroskopik) Kemik Hücrelerarası doku (Ekstrasellüler Matriks) Organik (%35) Kollajen (% 95) Non-Kollajen Proteinler Mukopolisakkaritler İnorganik (% 65) Kalsiyum (Ca, %95) %85 kalsiyum fosfat %10 kalsiyum karbonat %1,5 mağnezyum fosfat … Fosfor (P) Hücre Osteoprogenitör (öncü) Osteosit Osteoblast Osteoklast

BÜYÜME Erişkinde büyüme epifiz plakaları kapanana kadar devam eder. Büyüme endokondral kemikleşmede olduğu gibi gelişir. Yaklaşık olarak kadınlarda 18, erkeklerde 21 yaşına kadar büyüme devam eder.

EKLEM GENEL BİLGİ ARTHROLOGIA Anatominin eklemleri inceleyen dalı Hareketli olsun ya da olmasın kemiklerin herhangi bir şekilde birleştikleri yerlere EKLEM (articulatio) denir.

SINIFLANDIRMA FONKSİYONEL Oynamaz eklemler (synarthrosis) Yarı oynar eklemler (amphyarthrosis) Oynar eklemler (diarthrosis) MORFOLOJİK Fibröz eklemler (articulationes fibrosae) Kartilaginöz eklemler (articulationes cartilaginea) Sinoviyal eklemler (articulationes synoviales) Fibröz ve kartilaginöz eklemlere nonsinovial eklemler de denir.

FİBRÖZ EKLEMLER Kemik uçları arasında eklem boşluğu bulunmaz. Devamlılığı fibröz bağ dokusu ile sağlanır. Çoğu oynamaz eklemlerdir. 3 alt grubu vardır: Sutura Gomphosis Syndesmosis

FİBRÖZ EKLEMLER -SUTURA- -GOMPHOSIS- -SYNDESMOSIS- Alt ve üst çenedeki diş yuvaları ile diş kökleri arasındaki hareketsiz eklemlerdir. Art.dentoalveolaris Bir syndesmosis tipi olarak kabul edilir. Sık bağ dokusu aracılığı ile eklemleşirler. Sınırlı harekete olanak verirler. - Syndesmoses columna vertebrales Kafatası kemikleri arasında görülür. Dikiş tarzı eklemleşme olup ileri yaşlarda genellikle kaynaşırlar.

KARTİLAGİNÖZ EKLEMLER Kemik uçları arasında hyalin kıkırdak veya fibrokartilaginöz doku bulunur. Eklem yüzleri arasında boşluk yoktur. 2 alt grubu vardır: Synchondrosis Symphysis

KARTİLAGİNÖZ EKLEMLER -Synchondrosis-Primer kartilaginöz -Symhysis-Sekonder kartilaginöz- Kemik uçları arasında hyalin kıkırdak bulunur. Zamanla kemikleşme oluşur. Hareketsizdirler. Metafiz Uzun kemiklerdeki epifiz-diafiz birleşme yeri Synchondrosis xiphosternalis Eklem yüzleri arasında fibrokartilaginöz bir discus bulunur. Zamanla kemikleşme olmaz. Az da olsa hareketlidir. Orta hatta bulunurlar. Symhysis intervertebralis Symphysis pubica

SİNOVİYAL EKLEMLER Hareketlidir. Ekleme katılan kemikler ayrıdır, Eklem yüzleri birbiri ile temas eder ancak yapısal devamlılık göstermezler. Sıvı ile dolu bir eklem aralığı (synovia) vardır. Genel anlamda eklem kelimesi ile kastedilen sinoviyal eklemlerdir. Eklem oluşumuna katılan 4 grup yapı vardır. Eklem yüzleri ve eklem kıkırdakları Eklem kapsülü Eklem boşluğu Eklem bağları

Synoviyal Eklemler; Eklem Yüzleri ve Eklem Kıkırdakları Facies articularis (eklem yüzü) Eklem yüzlerinde uyumsuzluk olduğunda; Eklem diski (discus articularis) Menisküsler (meniscus articularis) Cart. articularis (eklem kıkırdağı) Darbelerin kemiğe yansıtılmasını azaltır.

Synoviyal Eklemler; Eklem Kapsülü- Capsula articularis Eklem yüzleri ve eklem boşluğunu çevreler ve eklem yüzlerini bir arada tutar. İki tabakadan meydana gelir; Membrana fibrosa Sağlam Periost ile devam eder Membrana synovialis Synovia* denen sıvıyı salgılar***

Synoviyal Eklemler; Eklem Boşluğu- Cavitas articularis Eklem yüzleri arasındaki potansiyel boşluktur. Hyalin kıkırdak ve membrana synovialis ile sınırlanmıştır. Bu boşlukta negatif basınç bulunur.

Synoviyal Eklemler; Eklem Bağları Eklemi meydana getiren kemikleri birbirine bağlayan oluşumlara ligament denir. Eklem kapsülünü desteklerler. Bulundukları yere göre 3 gruba ayrılırlar: Ekstrakapsüler Kapsüler İntrakapsüler

*Synovia Membrana synovialis ve uzantıları tarafından salgılanan Hyaluronik asit’ten zengin, Berrak, Müsin içeren, Saman sarısı renginde bir sıvıdır. Fonksiyonu; Eklem yüzlerinin kayganlığını arttırır, Eklem kıkırdağının beslenmesini sağlar, Ekleme uygulanan basıncı tüm eklem yüzlerine eşit olarak dağıtır.

Synovial Eklem Çeşitleri Eklem yüzlerinin şekillerine göre, eklemin eksensel hareket olanaklarına göre sınıflandırılmaktadır Synovial eklemler 3 eksende hareket edebilirler: Transvers eksen: fleksiyon-ekstensiyon Sagittal eksen: abduksiyon-adduksiyon Vertikal eksen: rotasyon Düz yüzeylerde kayma hareketi Silindirik yüzeyli eklemler tek eksende, Eliptik yüzeyli eklemler iki eksende, Sferik yüzeyli eklemler üç eksende hareket edebilirler.

HAREKETLİ EKLEMLERDE KONVEKS EKLEM YÜZEYİNE GÖRE SINIFLAMA Art. spheroidea Art. elipsoidea Art. sellaris 4. Art. gynglymus 5. Art. trochoidea 6. Art. plana

Art. Gynglymus (menteşemsi eklem): Konveks eklem yüzü makara şeklindedir, konkav eklem yüzü buna uyar Transvers eksen etrafında fleksiyon ve ekstensiyon yapar Bu tür eklemlerde yan bağlar bulunur Ör: Art. humero-ulnaris

Art. trochoidea Konveks eklem yüzü silindir şeklindedir, konkav eklem yüzü osteofibröz bir halka şeklindedir Tek eksenlidir ve ekseni vertikal yöndedir. Ör: Art. radio-ulnaris

Articulatio sellaris Eğer tipi eklem de denir Her iki eklem yüzü bir yönde konveks diğer yönde konkavdır Eksenleri transvers ve sagittal yöndedir; - Transvers eksende, flexion veya extensiyon yapar - Sagittal eksende abduksiyon veya adduksiyon yapar Ör: Art. Carpo-metacarpalis pollicis

Art. elipsoidea (Art. condylaris) Oval bir konveks yüzeyin, kendisine uygun oval bir konkav yüzey ile eklemleşmesi sonucu oluşur. Ör: Art. radiocarpea

5. Art. plana Eklem yüzleri karşılıklı olarak düzdür Eklem yüzleri birbirinin üzerinden kayar Ör: Tarsal ve metatarsal kemikler arasındaki eklem

6. Art. spheroidea Konveks eklem yüzü küre şeklindedir Konkav eklem yüzü ise bu küreyi içine alacak şekilde bir çukurdur. Ör: Art coxae

EKLEMLERDE ÇIKIKLARI (luxation) ÖNLEYEN FAKTÖRLER Eklem içindeki negatif basınç Eklem kapsülü ve eklem bağları Eklemi saran kas ve kirişler Eklem yüzlerinin şekli.

ÜST EKSTREMİTE’NİN KEMİKLERİ

EKSTREMİTE EKLEMLERİ Art.acromioclavicularis Art.sternoclavicularis Plana tipi (synovial) Lig.sternoclavicularis ant. ve post. Lig.acromioclaviculare Lig.coracoclaviculare

Articulatio Humeri – omuz eklemi Caput humeri ile Cavitas glenoidalis arasındadır. Synoviyal-sferoid tiptir. Capsula articularis Rotator cuff kasları ile desteklenmektedir. Lig. glenohumerale Lig. coracohumerale

Articulatio cubiti – dirsek eklemi Humerus alt ucu ile radius ve ulna’nın üst uçları arasındaki eklemlerdir. Fonksiyonel olarak dirsek eklemi ginglimus tipindedir. Art.humeroradialis – sferoid tip Art.humeroulnaris – ginglimus tip Art.radioulnaris proximalis – trokoid tip Lig.annulare radii Chorda obliqua Lig collaterale ulnare Lig.collaterale radiale

Radioulnar eklemler Radiokarpal eklemler Karpal eklemler Art.radioulnaris prox. ve distalis (trokoid tip) Syndesmosis radioulnaris Radiokarpal eklemler elipsoid Karpal eklemler İnterkarpal Mediokarpal Plana tipi El tarak ve parmak iskeleti eklemleri Karpometakarpal Metakarpofalangeal İnterfalangeal

ÜST EKSTREMİTENİN KASLARI Omuz Eklemi Çevresinde Bulunan Kaslar (Skapulohumeral Kaslar*) Kol Kasları Ön Kol Kasları El Kasları

Omuz Eklemi Çevresinde Bulunan Kaslar M. deltoideus M. supraspinatus M. infraspinatus M. teres minor M. subscapularis M. teres major

Rotator kaf (manşet kasları) (SITS) M. supraspinatus M. infraspinatus M. teres minor M. subscapularis Omuz eklemi kapsülüne yapışıktırlar ve kapsülü kuvvetlendirirler. Humerus başının eklem çukurunda kalmasını sağlayan (çıkığı önleyen) önemli etmenlerdendirler.

Kol Kasları Kolun Kompartmanları Fleksor (Anterior, Ön) Kompartman M. biceps brachii M. brachialis M. coracobrachialis Ekstensor (Posterior, Arka) Kompartman M. triceps brachii

Extensor (arka) kompartman (Ekstensor-supinator Grup) Önkol Kasları Fleksor (Anterior, Ön) Kompartman (Fleksor – Pronator Grup) *Elin ve parmakların fleksiyonu *Önkolun pronasyonu Extensor (arka) kompartman (Ekstensor-supinator Grup) *Elin ve parmakların ekstansiyonu * Önkolun supinasyonu

El Kasları Aponeurosis palmaris Thenar Kaslar Hypothenar Kaslar Orta Kompartman kasları