BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Dr. Nejla CAN GÜLER AB Uzmanı & İktisat Doktoru

KAPSAM Araştırma Teknikleri sunuşu, araştırma yöntemlerindeki farklı anlayışları, yaygın olarak kullanılan araştırma tekniklerini, araştırma basamaklarını, veri toplama ve analizini, yorumunu, rapor yazma esaslarını, kaynakça ve dipnot gösterme tekniklerini kapsamaktadır.

Temel amaç; araştırma sürecini (sorun belirleme, veri toplama, veri analizi ve sonuçları yorumlama) incelemek, belli başlı bilimsel araştırma yöntemlerini (deneysel yöntem, betimleme yöntemi, tarihi yöntem vd.) gözden geçirmek ve belirli bir konu hakkında araştırma yapabilmek için gereken literatür bulma, veri toplama, verileri değerlendirme ve rapor yazma tekniklerini anlatmaktır.

I- ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ AŞAMALARI Belirlenen bir konuda araştırma yapılırken, belli aşamaları takip etmek, çalışmanın daha hızlı ve verimli olmasını sağlayacaktır. Bu aşamalar 8 başlık altında toplanabilir. Araştırmanın Konusu Araştırmanın Amacı ve Önemi Araştırmanın planlanması Problem Cümlesi Kaynak Taraması (Anahtar kelimeler, veri toplama yöntem ve teknikleri: Veri türleri/kaynakça (ilgili kurumlar, kütüphaneler, ilgili kişiler, internet) Verileri toplama/sınıflandırma) Varsayımlar Tanımlar ve Sınırlılıklar (Araştırmanın içeriği, Başlıklar/alt başlıklar) Yazım/sunum (rapor yazma teknikleri)

Bilimsel araştırmada verilen bir araştırma konusunu; Bilimsel araştırma yöntemlerine uygun olarak yürütebilmek, Araştırma sonucuna uygun çözüm önerileri geliştirebilmek, Araştırma konusuna ait çözüm önerilerini analiz edebilmek, Bilimsel kurallara uygun olarak rapor edebilmek, Araştırma konusuna uygun amaç, önem, varsayım, sınırlılık ve tanımları yazabilmek, Araştırma amacına uygun veri toplama aracını uygulayabilmek, Araştırma verileri üzerinde temel istatistiksel işlemler ve çözümlemeler yapabilmek,

Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri açıklayabilmek, Araştırmada elde edilen bulguları yorumlayabilmek, Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirebilmek, Yapılan araştırmayla ilgili özet yazabilmek, Araştırma raporunun yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklayabilmek, Kurallarına uygun olarak raporlaştırabilmek, gerekmektedir.

Bilimsel bir araştırma iki evreden oluşur. Bunlar;  A-Araştırma Teknikleri  (Araştırmanın Amacı ve Önemi, Veri Toplama Teknikleri) B-Araştırma Teknikleri (Rapor Yazma Teknikleri)   

A. ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ: ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ, VERİ TOPLAMA TEKNİKLERİ Araştırma yapılacak konuda, amacı ortaya tam koyabilmek, çalışmanın önemini vurgulamak, Bilimsel araştırma teknikleri doğrultusunda, seçilen konu üzerinde araştırma yaparak, değişik kaynaklardan veri toplamak ve elde edilen verileri doğru olarak analiz edebilmek. Veri türleri 1-Belgesel tarama (kütüphane) 2-Gözlem 3-Görüşme 4- Yazışma 5-  Internet Çalışmanın bu aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda özetlenmiştir.

Seçtiği konuyla ilgili kaynak taraması yapabilmek 1. Konuyla ilgili kaynak eser ve kişileri belirleyip yazma 2. Kaynak taraması için uygun bir plân hazırlama 3. Kütüphane çalışmalarında katalog kullanma 4. Yararlandığı kaynak ve kişilerden elde ettiği bilgileri not ve fişlere yazma 5. Basın yayın organlarını takip ederek konuya ilişkin bilgileri toplama 6- Internet’ten araştırma yapma

Araştırma konusuna uygun amaç, önem, varsayım, sınırlılık ve tanımları yazabilmek 1. Araştırma konusuna uygun olarak araştırmanın amacını yazma 2. Araştırma konusuna göre araştırmanın önemini yazma 3. Araştırmanın dayandığı temelleri yazma 4. Araştırma konusunun sınırlılıklarını yazma 5. Araştırma konusuna uygun tanımları yazma

Araştırma verileri üzerinde temel istatistiksel işlemler ve çözümlemeler yapabilmek 1. Elde ettiği verileri amacına uygun olarak sınıflayıp yazma 2. Sınıflandırdığı veriler üzerinde gerekli olan istatistiksel işlemleri yapma 3. Verileri tablo halinde gösterme 4. Sonuçları kontrol etme

Bulguların yorumlanması ile ilgili özellikleri açıklayabilmek 1. Bulguların nasıl yorumlanacağını yazma 2. Yorumlamada dikkat edilmesi gereken özellikleri yazma 3. Bulguların yorumlanmasını örnek vererek açıklama Araştırmada elde ettiği bulguları yorumlayabilmek 1. İstatistiksel tekniklerle elde ettiği bulguları yazma 2. Bulgular doğrultusunda yorumunu yazma 3. Yaptığı yorumun doğruluğunu tabloya göre kontrol ederek yazma

Araştırma sonucuna göre öneriler geliştirebilmek 1. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak gerçekleştirilebilecek öneriler yazma 2. Bu önerileri önemine göre sıralayıp yazma Yaptığı araştırmayla ilgili özet yazabilmek 1. Araştırmanın tüm aşamalarını özetleyerek yazma 2. Yazdığı özeti, araştırmanın ilgili bölümüne yerleştirme

B-ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ:RAPOR YAZMA TEKNİKLERİ  I-Araştırma raporunun yazılmasında temel kurallar 1-Bilimsel kurallar 2-İçerik ile ilgili kurallar a-Alıntıların kullanılması b-Dipnotların yazılması -Kaynak belirtme amaçlı dipnot -Ek bilgi verme amaçlı dipnot

II-Araştırma raporunun yazılması 1-Ön bölüm                                      . a-Başlık sayfası b-Önsöz c-içindekiler d-Listeler

2-Ana bölüm/Metin a-Giriş -Problem -Amaç -Önem -Sınırlılıklar  -Tanımlar b-Kaynak araştırması c-Materyal ve yöntem -Evren ve örneklem -Araştırma modeli -Veriler ve toplanması -Verilerin işlenmesi d-Araştırma sonuçları e-Tartışma f-Sonuç g-Öneriler h-Özet

3-Arka bölüm a-Ekler b-Kaynaklar listesi Çalışmanın bu aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda özetlenmiştir.

Raporlaştırma ile ilgili temel kavramlar bilgisi 1. Rapor, dipnot, kaynakça, metodoloji kavramlarının tanımlarını yazma 2. Verilen bir kavramın tanımını, verilen bir dizi tanım arasından seçip işaretleme 3. Verilen bir dizi kavramla, bir dizi tanımı eşleştirip işaretleme Araştırma raporunun bölümlerini sıralayabilmek 1. Araştırma raporunda bulunması gereken bölümleri sırasıyla yazma 2. Sırası karışık verilen bölümleri sıraya koyma 3. Verilen bir bölümde bulunması gereken öğeleri yazma

Araştırma raporunun yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklayabilmek 1. Araştırma raporunun yazılmasında dikkat edilmesi gereken kuralları yazma 2. Raporlaştırmada kullanacağı dilin özelliklerini açıklama 3. Kapak düzeninin nasıl olacağını yazma 4. Raporlaştırmada kâğıt düzeninin nasıl olacağını yazma 5. Raporlaştırmada başlık ve paragraf düzeninin nasıl olacağını yazma 6. Raporlaştırmada şekil ve tabloların yerleştirilmesinde dikkat edilecek özellikleri açıklama 7. Dipnot yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama 8. Alıntı yapılırken dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama 9. Kaynakça yazımında dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama 10. Özet yazmada dikkat edilmesi gereken kuralları açıklama

II-SAĞLIK VE AVRUPA BİRLİĞİ KONUSUNDA BAZI WEB SAYFALARI A- AVRUPA BİRLİĞİ KONUSUNDA BAZI WEB SAYFALARI AB ana sürücüsü (11 dilde): http://www. Europa.eu.int. AB Komisyonu Türkiye temsilciliği (İngilizce-Türkçe): http://www. Deltur.cec.eu.int AB Genel Sekreterliği, euturkey: http://www. abgs.gov.tr AB haber bülteni: http://www. abhaber.com

PROJE KONUSUNDA BAZI WEB SAYFALARI TAİEX: http://cadmos.carlbro.be/intro.asp Twining “El Kitabı”: http://europa.eu.int/comm/enlargement/pas/twining Avrupa Birliği Sağlık ve Tüketiciyi Koruma Genel Müdürlüğü: http://europa.eu.int/comm/health/index_en.html

6.Çerçeve Programı: http://europa.eu.int/comm/research/fp6/index_en.html e-posta (Genel Sorular): info@fp6.org.tr Gıda, Biyoteknoloji ve Sağlık Ulusal İrtibat Kişisi: http://cordis.lu/ist/ka3/digicult/newsletter.htm Partner Bulmak İçin: http://cordis.lu/fp6/partners.htm Yeni Halk Sağlığı Programı: http://europa.eu.int/comm/health/ph_programme/programme_en.htm

B-SAĞLIK BAKANLIKLARININ WEB SAYFALARI Türkiye: http://www. Saglik.gov.tr 1-AB Ülkeleri Sağlık Bakanlığı Web siteleri Almanya:http://www. bmgs.bund.de Belçika:http://www. minsoc.fgov.be Danimarka:http://www. im.dk Finlandiya: http://www. stm.fi Fransa http://www. sante.gouv.fr Hollanda http://www. minvws.nl İngiltere http://www. doh.gov.uk İrlanda http://www. Doh.ie İspanya http://www. msc.es İsveç http://www. sos.se İtalya http://www. ministerosalute.it Yunanistan http://www. ypyp.gr

2-Aday Ülkeler Sağlık Bakanlığı Web Siteleri Bulgaristan http://www. mh.government.bg Çek Cum. http://www. mzcr.cz Polonya http://www. mzios.gov.pl Slovenya http://www. sigov.si/vrs/ang/ang|-text/ministrires/ministry-of-health.html

III- ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ HAKKINDA ÇEŞİTLİ KAYNAKLAR Earl Babbie, The Practice of Social Research. 9th ed. Belmont, CA: Wadsworth, 2001. (ISBN 0534574742) Engin Yıldırım ve diğerleri, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Adapazarı: Sakarya Kitabevi, 2001. (ISBN 9758644009) Niyazi Karasar, Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. 7. bs. Ankara: 3A Araştırma Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti., 1995. Saim Kaptan, Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. 10. bs. Ankara: Tekışık, 1995. Halil Seyidoğlu, Bilimsel Araştırma ve Yazma El Kitabı.. 8. bs. (Güzem Yayınları, No. 15) İstanbul: Güzem, 2000. Kate L. Turabian, A Manual for Writers of Term Papers, Theses, and Dissertations. 5th ed. Chicago: University of Chicago, 1987.

Niyazi Karasar, Araştırmalarda Rapor Hazırlama. 8. bs Niyazi Karasar, Araştırmalarda Rapor Hazırlama. 8. bs. 3A Araştırma Eğitim, Danışmanlık Ltd. Şti., 1995. Rauf Arıkan, Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma . 3. bs. Ankara: Gazi Kitabevi, 2000. R.K. Schutt, Investigating the Social World. 2d ed. Thousand Oaks, CA: Pine Forge Press, 1999. Ali Yıldırım ve Hasan Şimşek, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 2. bs. Ankara: Seçkin, 2000. Nilgün Köklü ve Şener Büyüköztürk, Sosyal Bilimler İçin İstatistiğe Giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2000. Arthur W. Hafner, Descriptive Statistical Techniques for Librarians. 2d ed. Chicago: ALA, 1998. William Strunk, Jr. and E.B. White, The Elements of Style. 3d ed. New York: MacMillan, 1979.

Wayne Booth, Gregory G. Colomb and Joseph M Wayne Booth, Gregory G. Colomb and Joseph M. Williams, The Craft of Research. Chicago: University of Chicago, 1995. Charles H. Busha and Stephen P. Harter, Research Methods in Librarianship: Techniques and Interpretation. New York: Academic Press, 1980. John Martyn and F. Wilfrid Lancaster, Investigative Methods in Library and Information Science: An Introduction. Arlington, VA: Information Resources Press, 1981. A. Aziz, Araştırma Yöntemleri-Teknikleri ve İletişim. Gnşl. 2. bs. Ankara: Turhan Kitabevi, 1994. A.Day Robert, Bilimsel bir makale nasıl yazılır ve yayımlanır?, çev: Gülay Aşkar Altay, TÜBİTAK, 4bs. 1998 Türkkaya Ataöv, Bilimsel Araştırma El Kitabı, savaş yayınları, 2.bs.1989 Arthur H.Cole, Karl W Bigelow, Tez hazırlama el kitabı, İnkılap yayınları, 2bs. Internet arama motorları (google, yahoo, netbul, arabul, arama, hemenbul com)

KAYNAKCA Türkkaya Ataöv, Bilimsel Araştırma El Kitabı, savaş yayınları, 2.bs.1989 Arthur H.Cole, Karl W Bigelow, Tez hazırlama el kitabı, İnkılap yayınları, 2bs. Internet (google)