Eylemsel Dönem (0-3 yaş): BRUNER BİLİŞSEL GELİŞİM EVRELERİ Eylemsel Dönem (0-3 yaş): İmgesel Dönem (3-11) yaş: Sembolik dönem (11 yaş üstü):

Eylemsel Dönem (0-3 yaş): Bu dönemde çocuk, çevreyi eylemlerle anlar; Çevresindeki nesnelerle ilgili yaşantıyı onlara dokunarak, vurarak, ısırarak, hareket ettirerek kazanır.

Bu dönemde çocuğa bisiklete binmeyi öğretirken, ne sözel sembol, ne de imge kullanabilirsiniz. Çocuklar en kolay psikomotor eylemlerle öğrenebilir.

İmgesel Dönem: (3-11 yaş) Bu dönemde bilgi, imgelerle taşınmaktadır. Görsel bellek gelişmiştir. Çocuğun kararları dile değil, duyu organları yoluyla edindiği duygusal etkilere dayalıdır.

Herhangi nesneyi, olayı, durumu nasıl algılarlarsa zihinlerinde o şekilde canlandırırlar. Çocuk eline verilen kitabı inceler, resimlerine bakar Bu dönem Piaget’nin İşlem Öncesi Döneme denk gelmektedir

Sembolik Dönem (11+üstü) Çocuk artık bu dönemde etkinlik ya da algının anlamını açıklayan sembolleri kullanır. Müzik, matematik, dil, mantık vb. sembollerini kullanarak iletişim kurabilir. Eylemlerle ve imgelerle açıklanamayan olay, nesne ve durumlar daha kolay ve etkili ifade edilebilir.

Atasözleri ve deyimler gibi soyut düşünceler içeren cümleleri anlar ve kendi de düşüncelerini bu şekilde anlatabilir. Çocuk eline verilen kitabı okur, araştırma yapar

BRUNER BİLİŞSEL GELİŞİM EVRELERİ Artan yaşlarda sembolik sistem daha çok kullanılsa da bazı meslek alanlarındaki kişilerde diğer dönemlerin özellikleri ağır basabilir. Örneğin; Eylemsel kodlama sistemi daha gelişmiş olanlar Cerrahlar Sporcular Piyanistler İmgesel temsil süreçleri daha baskın olanlar Görsel sanatlar alanındaki kişiler  

Sosyal çevrenin bilişsel gelişimde önemli bir rolü vardır. VYGOTSKY BİLİŞSEL GELİŞİM Sosyal çevrenin bilişsel gelişimde önemli bir rolü vardır. İçinde bulunulan kültür,uyarıcıların türünü ve niteliğini belirler. Tüm kişisel psikolojik süreçler, insanlar arasında paylaşılan sosyal süreçlerle başlar(dil gibi).

bilişsel gelişim, çocuğun düşünce ve davranışlarında, Vygotsky’e göre, bilişsel gelişim, çocuğun düşünce ve davranışlarında, her toplumda farklılıklar gösterse de, sosyal çevre ile etkileşimi sonucunda ilerlemeler göstermektedir

Vygotsky -özel konuşmayı önemser. Özel konuşma çocuğun kendi kendine yaptığı konuşmalardır. Bu tür sözel ifadeler daha sonra sessiz, içsel konuşmalara dönüşür. Özel konuşmaları sık sık yapan çocukların karmaşık problemlerin çözümünde daha başarılı oldukları görülmüştür

VYGOTSKY BİLİŞSEL GELİŞİM Öğretmenlerin ve yetişkinlerin işgörüsü, dışsal denetimi giderek azaltıp çocuğun içsel denetimini beslemek ve kendi kendini düzenlemesini desteklemektir. Aşırı bağımsızlık bilişsel gelişimi yavaşlatır. Çocuk, sistematik olarak daha karmaşık durumlara yönlendirilmelidir.

VYGOTSKY kavram gelişimi kendiliğinden edinilen kavramlar ve öğretilen kavramlar olarak ikiye ayrılır.

Kendiliğinden edinilen kavramlar, gündelik hayatta kullanılan kavramlardır ve tümdengelim yoluyla edinilir. Öğretilen kavramlar ise daha çok okulda karşılaşılan kavramlardır. Bu kavramlar tüme varım yoluyla edinilmektedir

VYGOTSKY BİLİŞSEL GELİŞİM Çocuğun bir yetişkin yardımı olmaksızın kendi kendine sağlayabileceği gelişim düzeyi Çocuğun bir yetişkinin rehberliğinde çalıştığında gösterebileceği potansiyel gelişim düzeyi Gelişmeye Açık Alan BUNU KONUŞALIM

Kısaca, Vygotsky’e göre Bilişsel Gelişime Etkisi olan faktörleri şu şekilde özetleyebiliriz  Kültürün ve sosyal çevrenin önemi  Çocuk-yetişkin ilişkileri  Çocukların birbiriyle iş birliği  Dil öğrenme  Öğretmenlerin çocuk gelişiminde etkisi  Nesne, materyal ve olaylarla somut yaşantılardır

Bruner ve Vygotsky’nin Eğitime İlişkin Görüşleri 1. Eğitimciler, bilişsel gelişim düzeylerini tanımalıdır. 2. Özellikle okulöncesi ve ilköğretimin ilk yıllarında somut nesnelerle çalıştırılmalıdırlar. 3. Hem buluş yoluyla öğretim hem de doğrudan öğretim dengeli kullanılmalıdır. 4. Öğretimde; önce eylemsel, sonra imgesel, sonra sembolik süreçler işe koşulmalıdır.

5. Yakından uzağa ilkesi kullanılmalıdır. 6. Bireylerin kendi hızlarında öğrenmelerine olanak tanınmalıdır. 7. Öğrenmenin sosyal yönü göz ardı edilmemelidir. 8. Sınıfta oturuş düzenleri gibi fiziksel özellikler ve etkinlikler bu ilkelere göre düzenlenmelidir.

Vygotsky bireyde bulunması gereken yüksek zihinsel fonksiyonların çevresindekilerle konuşma ve işbirliği ile oluştuğunu söylemektedir. Bu açıdan baktığımızda Vygotsky’nin en önemli katkısının gelişim ve öğrenmenin sosyo-kültürel yönünü vurgulaması olduğunu söyleyebiliriz.

Piaget - Vygotsky karşılaştırması

Bandura sosyal bilişsel gelişim Bandura’nın sosyal bilişsel kuramına göre insanın davranışlarını belirleyen ve etkileyen, insanın faaliyetleri, çevresel faktörler (aile, okullar vb.)’dir

Bandura insan yaşamında “gözlem yoluyla öğrenmenin” önemini savunur. Gözleme dayalı öğrenme dört süreç içinde gelişir Dikkat etme Akılda tutma Davranış oluşturma Pekiştirme ve güdüleme

Gözlem yoluyla öğrenme de ilk adımdır.  Dikkat etme: Gözlem yoluyla öğrenme de ilk adımdır. Bu süreci bireyin ilgi, merak ve modele duyduğu hayranlık etkiler.

 Akılda tutma: Gözlem yoluyla öğrenilen bilginin sembolleştirilip kodlandığı ve bellekte saklandığı süreçtir.

 Davranış oluşturma: Bu aşama dikkat edilen ve hatırda tutulan davranışın birey tarafından uygulanması sürecidir. Bireyin bellekte kodladığı davranışları meydan getirmesinde “öz yeterlilik” önemli role sahiptir. Öz yeterlilik bireyin bir davranışı başarma yeteneğine olan inancıdır

 Pekiştirme ve güdüleme: Öğrenilenleri performansa dönüştürmeyi sağlayan süreçtir diyebiliriz. Bireyin öğrendiği bazı davranışları kullanması ve bu süreçte aldığı pekiştireçler, davranışın kalıcılığını sağlar ve bireyi güdüler.

Bandura bu dört sürece dayanan “model olarak öğrenme” Olgusunu “toplumsallaşma” süreci açısından açıklar.

Bir araştırma Arı ve ark. (2000) araştırmalarında anaokula giden ve gitmeyen 4–6 yaş çocuklarının bilişsel gelişim alanındaki kavram gelişimleri incelenmiş, anaokuluna giden ve gitmeyen çocukların yön/konum, büyüklük ve nicelik kavramları arasında fark olup olmadığına bakılmıştır. Araştırma sonucunda okul öncesi eğitimi alan ve almayan çocukların kavram gelişimleri arasında okul öncesi eğitimi alanların lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.

Bir başka araştırma Üstün ve ark. (2004) farklı sosyo ekonomik düzeydeki çocukların bilişsel gelişimlerinin değerlendirilmesi amacıyla yaptıkları araştırmalarında sosyo ekonomik düzeyin çocukların bilişsel gelişimleri açısından oldukça önemli yere sahip olduğunu belirtmişlerdir. Sosyo ekonomik düzey arttıkça çocukların bilişsel gelişimlerinde de artış olduğunu öne sürmüşlerdir.

Bir başka araştırma Mussen ve ark.(1969) Orta sosyo-ekonomik düzeydeki çocukların, alt sosyo-ekonomik düzeydeki çocuklardan daha yüksek zeka puanı almalarının nedenin farklı çevrelerde yetişmelerinden dolayı, bilişsel beceriler hakkındaki değer yargıları ve beklentilerinin farklı olmasından kaynaklandığını ileri sürmüştür.

Bir başka araştırma Ogelman ve ark. (2012) çalışmasında çocukların bilişsel gelişim puanları arttıkça sosyal beceri (kişiler arası beceriler, kızgınlık davranışlarını kontrol etme ve değişikliklere uyum sağlama becerileri, akran baskısı ile başa çıkma becerileri, kendini kontrol etme becerileri, sözel açıklama becerileri, sonuçları kabul etme becerileri ve dinleme becerileri) puanları da artmaktadır.