HAREKET VE FONKSİYON GELİŞİMİ Normal motor gelişim

HAREKETİN GELİŞMESİ Neonatal (0-10 günler): yenidoğan, rutin karakteristik olarak fizyolojik fleksör tonusa sahiptir. Fleksiyon-ekstansiyon arasında pasif harekete gösterilen direnç pek farkedilmez. Yenidoğan, ters tarafa baş rotasyonu için yüzükoyun pozisyonda başlıca boyun ekstansörlerini kullanabilir.

Başın kaldırılması, ağırlık aktarma ve graviteye karşı ekstansiyonun gelişmesinde ilk adımdır. Yenidoğan sırtüstü pozisyondayken başını orta hatta tutabilecek yeterli kas kuvvetine sahip olmadığı için başını yana çevirir. Yenidoğan otururken başını 3sn.den fazla dengede tutabilmektedir.

İnfant(1-3 ay) Sonraki birkaç ayda infant graviteye karşı azar azar ekstansiyona gelmeye başlar. İnternal fizyolojik gelişme stabildir. Uyku ve uyanıklık durumlarının süreleri daha iyi dengelenir. Yüzükoyun pozisyonda infantın postürü daha simetrik olmaya başlar, örneğin baş daha yükseğe kaldırılabilir ve ağırlık önkollar üzerinde taşınır.

3. ayda baş 90 dereceye kaldırılabilir 3. ayda baş 90 dereceye kaldırılabilir. Karın üstü pozisyonda önkollar üzerinde ağırlık taşımak gövdenin fleksör ve ekstansör kaslarının birlikte fonksiyonel olmasını gerektirir. Yüzükoyun pozisyonda spinal ekstansiyon sırasında artmış anterior pelvik tilt ve lumbal spina hiperekstansiyona uygun geriye doğru hareket kabiliyetini başlatır . Bundan, dik oturma ve normal lumbal eğrinin gelişmesi için önemlidir.

Sırtüstünde baş bir tarafa döndürüldüğünde asimetrik tonik boyun refleksi ortaya çıkar. 2 aylık infantta lateral görme gücü ve el-göz ilişkisi vardır. 3 aylık infant orta hatta ilgisini çeken oyunlarda başını orta hatta tutabilir. Başın orta hatta tutulması 4 aylık infantta da görülebilir. Sırtüstünden oturmaya geçmek için gayret ederken baş vücudun gerisinde kalır. Graviteye karşı fleksör boyun kontrolü henüz yetersizdir.

4. ay 4 aylık infant tüm postürlerde simetri sağlar. Orta hat oryantasyonunu kurar. İki elini birden ileriye doğru uzatmaya başlar. Oturmaya geçişte baş vücutla aynı hatta tutulabilir. Yüzükoyun pozisyonda kollar baş ve boynun ekseni gibidir; gövde ekstansiyonuna skapular adduksiyon eşlik eder. Skapular adduksiyon spinal ekstansiyonu güçlendirir.

Ön kollarda ağırlık taşıma sırasında fleksör aktivite tarafından spinal ekstansiyon dengelenir. Herhangi bir asimetrik ağırlık taşıma durumunda infant bir yana yuvarlanabilir. Eğer alt ekstremiteler iyice abduksiyon pozisyonundaysa veya kurbağa gibi duruyorsa ağırlık aktarılması biyomekanik olarak önlenir ve yuvarlanma olmaz.

Sırtüstü yatarken infant ellerini orta hatta getirebilir, gözleriyle de bunu takip eder. Lateral baş hareketleri ancak boyun fleksör ve ekstansör kasları dengede olunca mümkün olur.

5.AY Sık sık ağırlık aktarır. Lateral baş ve gövde düzeltmesi yapar. Yüzükoyun pozisyonda denge reaksiyonları başlar. İnfant kolları üzerinde push-up yapabilir. Önkollarda ağırlık taşıyabildiği için bir elini öne doğru uzatabilir ve ağırlığını laterale aktarabilir. Ancak ağırlık aktarmayı tam ayarlayamadığından infant karşı tarafa yuvarlanabilir.

Abdominal kaslar ve kalça fleksör kaslarının kontrolü ile sırtüstü pozisyonda bacaklarını kaldırarak ayaklarını eller ile tutar ve ağzına götürebilir. İnfantın destek yüzeyinden uzakta olan başını kaldırması, onun graviteye karşı fleksör kontolünü kazandığını gösterir. Oturmaya geçiş hareketi sırasında da baş öncülük eder.

Oturma pozisyonunda 5 aylık infant sürekli kalçadan itibaren öne doğru gitme eğilimindedir. Alt ekstremitelerin abduksiyon pozisyonu pozisyonel stabiliteyi sağlar.

6.AY Her ne kadar baş kontrolü 4. ayda tamamlansa da 6 aylık infant hala doğru olarak graviteye karşı baş ekstansiyon fleksiyon ve lateral fleksiyonunu yapamaz. Yüzükoyun pozisyonda infant kollar üzerinde ağırlık aktarmak ve ileriye doğru uzanmak için yeterli omuz kuşağı kontrolüne sahiptir. Ağırlık aktarmaya karşı cevap olarak lateral baş ve gövde düzeltmesi görülür.

Alt ve üst ekstremitelerin ayrılması belirgindir ve infant yüzükoyun dönebilir. Sırtüstü yatış pozisyonda bağımsız olarak başını kaldırması graviteye karşı fleksör kontrolünü sürekli kuvvetlendirir. İnfant kalça fleksörleri ve abdominallerin kontraksiyonu ile sırtüstü pozisyondayken gövde üstünde bacaklarını kaldırabilir. Ayrıca bebek alt ve üst ekstremitelerini orta sınırda tutar ve ayaklarıyla oynayabilir.

Segmental yuvarlanma ilk olarak yüzükoyundan sırtüstüne doğru ve daha sonra sırtüstünden yüzükoyuna doğru olur. Sırtüstünden yüzükoyuna dönme sırasında hareket genelde vücut kısımlarının fleksiyonu ile başlar. İnfant yan yatış durumuna gelene kadar fleksiyon dominanttır, buradan sonra ekstansiyon baskın hale geçer.

Oturmaya geçerken çocuk kollarıyla hareketi başlatır, bacakların fleksiyonu ve başından da güç alır. Oturmaya hazırlanırken kalçalar fleksiyon durumundayken dizler ekstansiyondadır. Otururken baş ve gövde dik tutulur. Koruyucu reaksiyon veya oyun için kollar serbesttir. Ayrıca destek almak için infantın kollarını öne doğru uzatması gerekebilir.

6 aylık infant ayakta her iki bacağı üzerinde yardımla ağırlık taşıyabilir ve sıçrayabilir. Bu ritmik sterotipik hareketlerden biridir. İnfant yeni postürüne ulaşınca bu yeni pozisyonda sallanma görülür. Yeni postürün kuvvetlenmesi proprioseptif ve vestibular input ile olur.

7-8. AYLAR 7 aylık bebek zamanının çoğunu oturarak geçirmekten hoşlanır. Denge reaksiyonu sırtüstü yatışta görüldüğü gibi otururken de görülür. 7 aylık infant oturmada gövde rotasyonu gösterir; oyun için bir veya iki kolu serbesttir. Bacaklar hala biraz abduksiyon ve ekstansiyon pozisyonunda stabildir.

7 aylıkken yürümeden önce farklı şekillerde mobilizasyon ortaya çıkar 7 aylıkken yürümeden önce farklı şekillerde mobilizasyon ortaya çıkar. Karnı üzerinde sürünebilir, burada ellerini ve dizlerini kullanır. Bir kol ileri uzatılınca ağırlık üst gövdeye aktarılır, zıt bacak fleksiyonu ile de ağırlık alt gövdeye aktarılır. İlerleme bunların kombinasyonu sonucudur. Yüzükoyunda infant sırtını yukarıya kaldırarak 4 nokta veya ağırlık taşıma pozisyonuna gelebilir.

Abdominal kontrol gelişir, kalça ekstansörleri kuvvetlenir. Abdominal kaslar stabil pelvis oluşturmak için gelişir, gluteal kaslar kalça ekstansiyonu meydana getirir. Bebek dört nokta duruş pozisyonunu sürdürebilir, tüm yönlerde bu pozisyonda öne-arkaya ve diagonal olarak sallanma olur. Bu ritmik sterotip hareketler 4 nokta pozisyonunda postüral kontrolün geliştiğini gösterir.

8.AY 8. ayda infantta oturmada denge reaksiyonları vardır. Otururken veya 4 nokta pozisyonundayken infant pozisyon değişikliği yapmak için gövde rotasyonunu kullanabilir. Gövde rotasyonunu kullanarak oturmadan 4 nokta pozisyonuna geçebilir, bu sırada bacak fleksiyon, abduksiyon ve eksternal rotasyonu da vardır.

9-11. aylar Hayatın ilk 6 ayında kazanılmış hareket komponentleri 9-11. aylarda daha da artar ve gelişir. Bağımsız olarak oturmaya başlar. 9 aylık infant oturmada fonksiyoneldir. Değişik bacak pozisyonlarında hareket edebilir. Çünkü pelvik stabiliteyi devam ettirmek için artık eksternal rotasyona ihtiyaç yoktur.

Düz bir hatta hareket etmek pelvis ve omzun resiprokal hareketini gerektirir. 9-10 aylık infant mobilizasyon için primer anlamda sürünmeyi kullanır. Sürünme ile bağımsız mobiliteyi dizler üzerinde emekleme takip eder. İnfant yarı dizüstü pozisyonundan doğrudan ayağa kalkmaya geçer. 11. ayda kolları ile çekmeksizin ayağa kalkabilir.

Düşen objeyi yerinden almak için öne doğru eğilebilir ve doğrulabilir. 12. aya gelen infant, ayağa kalkmak için aşağıdaki hareket zincirini izler. Dizüstü Yarım dizüstü Öne doğru ağırlık aktarmak Çömelme Dik durma

Yürüme çağındaki çocuk 12-18. aylar geniş bir destek yüzeyi kullanarak çocuk bağımsız yürür. Oldukça fazla bacak abduksiyonu gravite merkezini korumasına yardımcı olur.kollar korunmak amacıyla yukarıdadır.ağırlık aktarımı daha çok yandan yanadır. Bu dönemde çocuk ileriye doğru hareketi total olarak alt ekstremite fleksiyonu ile yapar. Kalça eklemi yürüme süresi boyunca eksternal rotasyon pozisyonunu korur. Ayak bileği hareketi minimaldir. Yere ayak tabanının tümü temas eder. Duruş fazı kısadır.

Gövde stabilitesi gelişirken pelvisin altındaki bacaklar daha uzağa gidebilir yani adım uzunluğu artar. Kalçalar ve dizler daha fazla ekstansiyona gelir ve ayakta plantar fleksiyon gelişir. Çocukların % 50’ sinin 15. ayda geriye ve yana doğru yürüyebildiği, 16 aylık olanların da yardım ile merdiven basamaklarını inip çıkabildikleri belirtilmektedir.

18 aylık çocuk resiprokal olarak kol sallama ve yürüme sırasında topuk teması yapar. Bu dönemdeki çocuklar daha iyi yürürler ve yürümelerinin koşar tarzda olduğu görülür. Bir ayak ile bir objenin üzerinden geçer ve diğer ayağı üzerinde bir süre için dengede durabilirler.

24-36 aylar 2 yaşındaki çocuğun yürümesinde pelvik tilt, kalça abduksiyonu ve eksternal rotasyonu belirgin şekilde azalır. 2,5 yaşına doğru duruş fazı biraz artar. 2 yaşındaki çocuğun diğer motor yetenekleri şunlardır: Çift ayakla öne sıçramak Durup tekrar başlayan zor bir koşu yapmak Topa vurmak 1-3 sn. kadar tek ayak üzerinde dengede durmak Basamakları teker teker inip çıkmak 1-3 yaşlar arasında değişim çok hızlıdır. 3 yaşında ise olgun yürüme paterni tam olarak yerleşmiştir.