TURİZM REHBERLİĞİ
Tarih Boyunca Seyahatler ve Nedenleri Seyahatler insanlık tarihinde oldukça eski geçmişe dayanır. İlk dönemlerde yapılan seyahatler günümüzdekilerden anlam ve amaç açısından farklıdır. Önceleri seyahat zorluk, güç koşullar, sıkıntı anlamında iken günümüzde seyahat zevk ve keyif sözcüğünü çağrıştırmaya başlamıştır. Eski çağların herhangi bir seyahat rotasını günümüz koşullarıyla karşılaştırmak mümkün değildir. İnsanlık tarih boyunca ticaret (kervanlar, develerle ulaşım), zevk (Yunanlıların olimpiyatlara katılması),su arayışı, sağlık (sıcak su kaynağı, tedavi edici), fetih, göç, mevsim koşulları, vatan arayışı, din (Mekke-Kudüs) faktörü gibi çeşitli amaçlar ve uzaklara gitme isteğiyle seyahat etmiştir.
İnsanı Seyahate Yönelten Nedenler İnsanlar yüzyıllar boyunca yaratılışlarındaki hareketlilikten, öğrenme isteklerinden, yeni şeyler arama gibi pek çok farklı sebepten bireysel ve toplu seyahatler yapmışlardır. Günümüzün turizm hareketleri ilk olarak 1811’de lokomotifin bulunması ve buharlı gemilerin ulaştırmada kullanılmasıyla başlamıştır. Gelişen teknoloji sayesinde mesafeler kısalmış ve ucuz seyahat olanakları doğmuştur.
Dünyadaki Turizm Hareketlerinin Nedenleri Dünyanın, özellikle Avrupa ülkelerinin nüfusunun artması Sanayileşmiş ülkelerin refah düzeyinin artması Ulaştırmada hız konfor ve ucuzluğun sağlanması Reklam ve propaganda Konaklama alternatiflerinin uygun ve çeşitli olması (kamp, pansiyon, tatil köyü) İnsanın üzerindeki baskı ve stresten arınma isteği Deniz ve güneşin talep unsuru haline gelmesi Turistlere kredili ve taksitli seyahat imkanının sağlanması
Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği’nin 4 Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği’nin 4. maddesinde rehberin tanımı şöyle yapılmaktadır: Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği’nde belirlenen usul ve esaslara uygun olarak rehberlik mesleğini icra etme yetkisini kazanmış olup, yerli veya yabancı turistlere, turistlerin gezi öncesinde seçmiş oldukları dil ile uyumlu olmak üzere, rehberlik kimlik kartlarında belirtilen dillerde rehberlik eden, onlara tanıttıkları bölgenin kültürel ve doğal mirasını aktaran, gezi programının; tur operatörü veya seyahat acentesinin yazılı belgelerinde tanımlandığı ve tüketiciye satıldığı şekilde yürütülmesini sağlayan ve gezi programını seyahat acentesi adına yöneten kişidir.
TURİST REHBERLERİNDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER Rehberler ülkelerini yabancılara karşı, kendi kişilikleriyle temsil etmelerinden dolayı turizm sektöründe çok önemli görevleri, katkıları ve aynı oranda da sorumlulukları vardır. Rehberlik, çok büyük bir bilgi birikimi onun da ötesinde çok yönlü bir eğitim gerektirir. Rehberler, birer küçük bilgi devi olmanın yanı sıra, iyi bir yönetici, iyi bir kültür adamı, iyi bir psikolog, iyi bir sosyolog olmak durumundadır. Bir ülkeye gelen yabancı turistler daha çok rehberli turları tercih etmektedirler. Turist, ülkeyi temsil eden ve en çok temas halinde bulunduğu ülke vatandaşı olan rehberden ziyaret ettiği ülke hakkında, ülkenin ekonomik durumu, tarihi, hukuk düzeni, siyasal yapısı, sosyal yaşamı, eğitim sistemi, dini inanç, müzik, resim, edebiyat gibi birçok değişik alanda, bilgi almak ister. Bu sebepten rehber içinde yaşadığı toplumun dinamiklerini iyi izlemeli, yeni akımlar, gelenek ve göreneklerdeki değişmeler, yakın gelecekte olabilecekler hakkında da fikir sahibi olabilmelidir.
Dünya Turist Rehberleri Federasyonları Birligi (World Federation of Tourist Guide Associations - WFTGA) 1985 yılında kurulmustur ve resmi olarak herhangi bir kazanç amacı gütmeyen ve politik unsurları içermeyen bir organizasyon olarak kabul edilmistir. Federasyonun sekretarya binası Londrada bulunurken basvurular Viyanaya yapılmaktadır. Toplulugun resmi dili İngilizcedir.44 Birlik, 55 ülkeden 88.000’in üzerinde turist rehberini temsil etmektedir. Birlik, rehberlerin egitim kalitesini yükseltmek ve uluslararası deneyimi gelistirmek, dünya genelinde turist rehberleri birlikleri ile iletisim kurmak ve mesleki etik kurallarını tesvik etmek amacıyla kurulmustur. Birligin amaçları; ziyaretçilere profesyonel bir hizmet sunmak, dogru bilgilerin kullanımını saglamak, sorunlarla basa çıkabilmelerinde rehberlere yardımcı olmak, turizm destinasyonlarını tesvik etmektir.Türkiye de WFTGAya üye bir ülkedir.
TUR ve GRUP ÇEŞİTLERİ Tur, herhangi bir önceden düzenlenmiş bir veya birden çok destinasyona gidişi ve hareket noktasına geri dönüşü kapsayan tatildir. En geniş anlamıyla tur: «bir insanın bireysel olarak veya bir grup içinde, sürekli olarak oturduğu noktadan ayrılarak bilgi, görgüsünü artırma ve merakını giderme gibi çeşitli amaçlarla boş zamanlarını, tatillerini değerlendirmek üzere farklı mekanlara gitmesi ve belirli bir zaman süreci sonunda esas oturduğu yere geri dönmesi eylemidir.» Turizm olayı, temel olarak insanların ödemeye hazır oldukları bedelleri kazanmak isteyen başka insanlar tarafından yürütülmektedir. Kişiler özgün yapılarına göre dinlencelerini değişik şekillerde değerlendirmek isterler. (3S- kültür-gezme-doğa)
Bağımsız Turlar-Independent Tours Kişilerin kendi başlarına aileleriyle veya arkadaşlarıyla küçük bir grup halinde yaptıkları; uçuş planı, otel konaklamaları, belirli güzergahları bilinen ancak, günlük gezi programlarında kişilerin kendilerine, kendi programlarını ve zaman kullanımlarını düzenleme olanağı veren turlardır. Bu turlarda kimi zaman otel rezervasyonunun kısmen yapılması; aradaki günlerin rezervasyonsuz olarak yolcunun kendi denetimine bırakılması ve gezinin başlamasından sonraki gelişmelere göre kişinin kendisi tarafından düzenlenmesi tercih edilir. En belirgin özelliği turu yöneten ve uygulama sırasında yönlendiren biri yoktur. Bu turların en yaygın biçimi fly and drive (uçuş ve sürüş). Uçak biletine ek havalimanında veya otelde teslim alınan bir araç söz konusudur. (şoförlü/süz)
Grupların Oluşumları Grupların oluşum süreçlerinin bilinmesi bunların yöneltilmesi açısından oldukça önemlidir. Tur lideri ya da rehber grubun oluşumunu dolayısıyla ortak özelliklerini bildikleri takdirde olası beklentileri hakkında bilgi-fikir sahibi olacaktır. Bu da onlara neleri yapıp neleri yapmamaları gerektiği konusunda yardımcı olacaktır. (Üzerinde ağırlıklı duracak noktalar, boş zaman vs. )
Grup Çeşitleri İnsanlar tatillerinde iyi anlaştıkları, aynı zevkleri paylaştıkları; dolayısıyla beklentileri örtüşen kişilerle bir arada olmak isterler. Doğal olarak da önceden tanıdıkları insanlarla grup halinde tur satın almayı yeğlerler. Kişi sayısı arttıkça azalan kişi başı maliyetler nedeniyle kişilerin kendilerine özgün tur satın alma şansları da yükselmektedir. Turun satın alma aşamasında belli davranışlar, oluşan grupların birbirinden en azından oluşumları açısından farklılıklar göstermeleri sonucunu doğurur. Oluşumları ve ortak noktaları belli olan gruplar ise rehbere davranışları ve dolayısıyla tur yönetim ilkelerini oluşturması açısından büyük kolaylıklar sağlayacaktır.
Paralel Grup Özendirme Grupları Temel olarak aynı gezi programını uygulayan ancak farklı araçlarla taşınan gruplardır. Aynı tur operatörünün belirli bir hareket tarihinde aynı programa bir otobüsün alabileceği kişi sayısından fazla kişinin katılması sonucu oluşur. Özel tatil dönemlerinde yoğunlaşır. Özendirme Grupları Broşür grupları ile kapalı grupların temel özelliklerini bünyesinde birleştiren gruplardır. Belirli bir çevreden gelen ve yönelimin genel turistik varış noktasına kadar kendilerine tahsis edilmiş özel ulaştırma aracını kullanan, daha sonra peş peşe seyreden aynı niteliklere sahip otobüslerle aynı konaklama birimlerinde kalıp, aynı programı gerçekleştiren gruplardır. Genelde 100 kişinin üzerinde katılımcısı olan gruptur. Masrafların önemli bir bölümü bir finansör firma tarafından karşılanır.
TURİSTLERİN DAVRANIŞ BİÇİMLERİ İdeal turist: Ön yargıları yoktur ve amacı gezdiği ülkeyi tam olarak tanımaktır. Bilgili, her şeyle ilgili ve üretkendir. Katıldığı geziyle ilgili daha önce araştırma yapmıştır. Rehberin her dediğini yapan, rehbere zorluk çıkarmayan, şikayet etmeyen, yüklü bahşiş veren böyle bir turist tipi, tüm araştırmalara göre henüz doğmamıştır ve doğacağa da benzemiyor. Kabul eden turist: edilgendir, her söyleneni onaylar, kendine güveni yoktur. Her renge bürünür, kişisel girişimlerden kaçınır. Geziyle ilgili görüşü yoktur Sömüren turist: Gezi boyunca herkesi kullanıp sömürmek için hazırdır. Parası vardır, ama harcamaz. Başkalarının sırtından geçinir. Kıskançtır, uyanık geçinir. Otobüsteki yerinden, oteldeki odasından sızlanır. Rehberin her işine karışır, onun yerini almaya çalışır. Davranışları küstah ve saldırgandır. İstifçi turist: Tutucudur, Titiz ve düzenlidir. Gereksinim olacağını düşündüğü pek çok şeyi, yiyecek- içecek dahil yanında getirmiştir. Gezinin ilk gününden, son gününe kadar hep aynı yerde oturur. Oldukça dakiktir. Pazarlamacı turist: Gözlerinde dolar işareti vardır. Yaklaşım ve ilkeleri ana hatlarıyla fırsatçıdır. Patavatsızdır, davranışlarına dikkat etmez.
Tur Liderinin Temel Özellikleri Lider vasıflı olmak Kendini ve duygularını kontrol edebilmek Zamanı iyi kullanabilmek Organizasyon yeteneğine sahip olmak Girişken- aktif olmak Samimi-kibar-sorumluluk sahibi olmak Sabırlı-iş bitirici olmak Ekip çalışmasını başarabilmek Esnek çalışma saatlerine uyabilmek
Statik rehberler; insan canlılığını içermeyen, basılı eserlerden oluşan, müze/ören yer/ülke hakkında tarihi bilgileri veya ulaşım yollarını kapsayan, kendi gezisini kendi yönetmek isteyen kişilere yardımcı olan araçlardır. Statik rehberler kitap vs. turistler açısından belli bir zaman ayırmayı, çalışmayı, geziyi önceden hazırlamayı gerektirir. Oysa ki insan doğası gereği hazıra alışıktır. Diğer yandan günümüzde insanların çalışma şartları onlara çok fazla boş zaman da bırakmadığı için insanlar daha çok hazır bilgiye yönelirler. --Rehber Kitaplar (guide book); Kapsadıkları coğrafi alandaki tüm önemli turistik çekim merkezleri hakkında özet bilgiler veren; bunlara nasıl ulaşılacağını gösteren, nerede kalınıp/yenileceğini anlatan kitaplardır. Kendi araçlarıyla gezenler ve küçük aileler hedef kitleleridir. Genelde fotoğraf yer almaz.
b) Profesyonel Turist Rehberleri Belirli bir program dahilinde, yerli ve yabancı gezginlere yol gösteren, program kapsamındaki ziyaret yerleri hakkında uygun dilde doğru bilgiler aktaran, ülke ya da bölge hakkında tanıtım yapan, gezginlerin doğru sosyal-ekonomik ve kültürel izlenimler almasına yardımcı olan kişidir. Bu tanımın dar hali ise; bir ülke, müze ya da ören yerini gezdiren, burası hakkında doğru ve yeterli bilgiler veren kişilere rehber denir.
5)Transferciler Genel turist varış noktası ile dinlenme tesisi veya turun başlangıç noktası arasında gruba refakat eden kişilerdir. Gelen grup üyelerinin dilini konuşuyor ve yapılacak işlemleri biliyor olmaları yeterli niteliklerdir. Yolda kişilere gerekli bilgileri aktarmakla yükümlüdürler.
Rehberlik mesleğinin özellikleri Fiziki güce dayalı olması Nemrut- Sümela-Termesos-Karain Mağarası 20-45 yaş arası Mevsimlik bir iş olması Sezonun yoğunluğu İş güvencesinin olmaması Sey. Acen. Hayrat değil, geçici eleman, rehber kaza geçirse umrunda olmaz. Dışsal faktörlere bağlı olması Ülkede gelişen olaylar, teker, hava,
Rehber talebine etki eden unsurlar Gelen yabancı turist sayısı: ne kadar çok arz o kadar talep Konuşulacak dil Ortalama grup büyüklükleri Mevsimlik yoğunlaşma Rehberlik hizmetinden yararlanma oranı Rehberlik hizmetlerinden ortalama yararlanma süresi
Disiplin cezaları ve soruşturma usulü a) uyarma cezası; mesleğin icrasında daha dikkatli davranması gerektiğinin turist rehberine yazılı olarak bildirilmesidir. uyarma cezası aşağıdaki hâllerde verilir: 1) meslek icra edilirken çalışma kartının veya turist rehberliği sözleşmesinin bulundurulmaması. 2) meslek icra edilirken çalışma kartının görünür şekilde taşınmaması.
TURİST REHBERİ ÜCRETLERİ Taban ücret tarifesi, birlikler ile türkiye seyahat acentaları birliğinin görüşleri alınarak bakanlık tarafından net ücret üzerinden belirlenir ve her yıl 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı vergi usul kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranından az olmamak kaydıyla artırılarak en geç aralık ayında, izleyen takvim yılının başından itibaren yürürlüğe girmek üzere bakanlık tarafından ilan edilir. Turist rehberleri, taban ücret tarifesinde belirlenen ücretin altında turist rehberliği hizmeti sunamazlar. taban ücret altında çalışılabilecek sosyal ve kamusal nitelikli turist rehberliği hizmetleri yönetmelikle belirlenir.
Yer Hizmetli ( Ağırlamalı ) Turların Gerçekleşmeleri Çoğunlukla ağırlamacılar, transferciler ve rehberler birbirlerinden bağımsız zamanlarda hizmet verirler. Transferciler yolcuları otele yerleştirirler. Ağırlamacılar konuklara hoşgeldin kokteyli vererek; olası sorunlarda yolcuların yanlarında olduklarını hatırlatırlar. Rehberler turları satın almış konuklara kısa süreli çevre turu satabilirler.
Yönetilen Turların Gerçekleşmeleri Planlama ve uygulama aşamalarında en karmaşık ve en güç olanıdır. Tur, birden çok bölgeyi, hatta ülkeyi kapsayabilir. Yönetilen turlardaki sürekli olan ve birlikte çalışılan işletme sayısının fazlalığı yer operasyonu sırasında geçerlidir. Yoksa turist veren yöre ya da ağırlamalı turlar arasında fark yoktur. Daha düşük fiyatlarla satış yapan t.o. masrafları azaltmak için transferleri ve tur liderliğini de rehberlere yüklemektedir.
Tur Lideri Dosyasında Bulunan Evraklar 1- Yolcu Listesi – Ad, soyad, cep tel 2- Toplama Katılma Listesi – Sonradan tura eklenecek yolcular varsa yazılır. Amaç tur liderinin bu yolcuları almayı unutmasını engellemektir. 3- Yolcu Manifestosu – Uçağa biniş işlemleri sırasında havayolu görevlisi bilgi formuna yolcu ismi, pasaport no, uçak bilet no.larını kaydeder. Bu bilgilerin alfabetik olarak sıralı olduğu listedir. PNR no detayların bulunması için yeterlidir. Ara duraklardan binecek yolculara da farklı PNR no su verilir. Gemi yolculuklarında ayrıca kamara dağılım listesi de hazı bulundurulmalıdır. 4- Tur Öncesi Bilgi ve Buluşma Duyuruları – hava durumu, etkinlik, eğlence gibi bilgiler bulunur.
Yerel operasyon Yönelim ülkesine ya da yöresine varıldığı andan itibaren gezi dönüş yolculuğunun başlangıcına kadar planlanmış etkinliklerin tümünü kapsar. Tanışma-genel bilgi sohbeti Gezilecek yerlerin arasındaki mesafe Tanıştırma Ziyaret süreleri Hizmet sınırının belirlenmesi Öğle yemeği süresi Otobüste uygulanacak kurallar Mola süreleri Zaman kullanımı İklim ve giyim koşulları Oteller-bagajlar
Turun Tamamlanması-sona ermesi Yönetilen bir turun rehber açısından sona erme noktası, programlanan gezinin bitimi yani son konaklanan otel ya da geri dönüş uçakla olacaksa havalimanıdır.