Tablo 4.1. T.saginata ve T.Solium erişkinleri arasındaki ayrılıklar Gebe Halkaların Skoleksin Taenia saginata Taenia solium Biçimi Armut şeklinde Toparlak Çapı 1,5 ile 2 mm 0,6 ila 1 mm Çengelleri Yok Var. 22-32 tane Çekmenleri Eliptik. Çapı 0,8mm Toparlakc, çapı 0,4-0,5 mm Boyu 16 ila 20 mm 10-12 mm Eni 5-7 mm 5-6 mm HalkalaDölyatağının esas dalları 15-35 7-12 Düşmesi Teker teker ve dışkılama dışındada Birkaç halka bir arada ve dışkılama sırasında
Tür: Multiceps multiceps (Taenia multiceps) T. solium' a benzer. Skolex armut gibi . Son konak: Köpek ve Kurt Ara konak : Koyun, at sığır.
Tür: Echinococcus granulosus Taenia echinococcus Echinococcus hydatidosus Kozmopolit Son konak: Köpek bazen kurt, çakal Ara konak: Koyun, Sığır, At, Geyik, Deve ve insanın çeşitli organ ve dokularında. İnsanda hidatid adı verilen klinik tablo. Morfoloji ve Gelişimi
Boyu: 2-9 mm. Eni: 0.5 mm Skolexi 4 vantuzlu, rostellumlu, iki sıra halinde 30 çengel. Dar uzun boyundan sonra 3 nadiren 4 halka
1. sinde genital organlar gelişmemiştir. Ortadaki halkada testis ve ovaryum Genital delik ya ortada ya da arkaya yakın. Uterus yan çıkıntılı deliksiz. Yumurta ile dolu. Yumurta: 40 μ çapında yuvarlak.
Embriyofor ile çevrili Heksakant embriyo Gebe halkaların parçalanmasıyle dışkıya geçerler. Yaşam Siklusu: -Son konak (Köpek, Çakal, Kurt) -Echinococcus granulosus yumurtası ( Soğukta aylarca canlı - Ara konak (Koyun, Sığır, İnsan) Sind. Sistemi - Embriyo çıkar -Duedonumdan kan dolaşımına
- Karaciğerin sağ lobu, Akciğer, nadiren Beyin, Böbrek, Kemikler, Omurilik, Kalp Echinococcus hydatidosus (Echinococcus hydatidosis, E. polymorphus ) - 0.2 mm - 5 ay - 1 cm. sonra - Çocuk başı kadar -Çiğ ara konak etleri
Patogenez ve Klinik Belirtiler - E. granulosus ' un E. hydatidosus iltihabi reaksiyonu - Kese etrafında hücre infiltrasyonu - Genellikle yumurtanın alınmasıyla bir tek kist ilkel kist denir. Bunun parçalanmasıyla içindeki yavru kistler periton, plevra, dalak, karaciğer, akciğer gibi organlara ulaşırlar. -
Embriyofor ile çevrili Heksakant embriyo Gebe halkaların parçalanmasıyle dışkıya geçerler. Yaşam Siklusu: -Son konak (Köpek, Çakal, Kurt) -Echinococcus granulosus yumurtası ( Soğukta aylarca canlı - Ara konak (Koyun, Sığır, İnsan) Sind. Sistemi - Embriyo çıkar -Duedonumdan kan dolaşımına -
Emb- Karaciğerin sağ lobu, Akciğer, nadiren Beyin, Böbrek, Kemikler, Omurilik, Kalp Echinococcus hydatidosus (Echinococcus hydatidosis, E. polymorphus ) - 0.2 mm - 5 ay - 1 cm. sonra - Çocuk başı kadar -Çiğ ara konak etleri
Kuluçka devri 15-20 gün kadardır. Nadiren iyileşme Duyarlı organlarda ölüme neden olabilir. Tanı: Rontgen Ehrlich- Ziehl- Neelsen Boyama Yöntemi Balgam Safra İdrar kırmızı renge boyanan çengeller Casoni Reaksiyonu:
Casoni Reaksiyonu: Sığırlardan elde edilen kistlerin steril sıvısından 0.2 cm3 deriye şırınga edilir. Pozitif sonuç (En erken 30 dakika ve en geç 12 saat) sonra belli olur. Pozitif reaksiyonu 30 dakika ve ya 24 saat sonra kontrol etmek gerekir. Dökmeler 1-2 cm çapında kırmızılık Diğer kolun negatif çıkması gerekir.
İyiletim: - Ameliyat - Aspire edilir. Boşluğa % 10 luk formol verilir. Steril su ile yıkanır. - Ameliyat edilemeyen kist varsa 3 kez/ yıl - Steril kist hidatik sıvısı şırınga edilerek bağışıklık sağlanır.
Epidemiyoloji: Yeni Zelenda, Avustralya, Hindistan, İzlanda yaygın. Yurdumuzda köpeklerin % 28' inde vardır. Dişiler güneş ışığına ve kuraklığa duyarlı. Nemli ortamda 20 gün yaşayabilir. Tropikal bölgelerde az rastlanır. Genellikle koyun veya sığırlar bazen insanlar yumurtaları sindirim yolundan alır. İnfekte olur. Kaynak köpek. Korunma:
Taşıyıcı etlerin köpeklere yedirilmemesi. -Sokak köpeklerinin yok edilmesi. -Değerli köpeklerin arekolin hidrobromür gibi ilaçlarla barsak helmintlerinin düşürülmesi Taşıyıcı etlerin köpeklere yedirilmemesi. Kurutulmuş olan yavru keselerin çimlenme zarları antijen olarak kullanılır. Steril kist sıvısı da antijen olarak kullanılabilir.
Tür: Echinococcus multilocularis Eşad:Alveococcus multilocularis Echinococcus alveolaris Echinococcus sibiricencis -Echinococcus granulosus' a benzer ancak onun -yarısı büyüklüktedir. -1.5-3.5 mm - Uterusun yan çıkıntıları yok. -Testislerde az sayıda
Ara konak : Tarla faresi ve küçük kemirgenler bazen insan. Ara konak : Tarla faresi ve küçük kemirgenler bazen insan. Son konak: Tilki bazen kurt, köpek ve kedi. Barsaka mukozasında gömülü yaşar. Kanada, Alaska ve Sibirya da rastlanmaktadır. Klınik belirtiler hidatik kist için tanımlananın aynısı. Olguların % 90' ı karaciğerde. Bazen periton ve diğer organlarda bulunur
Tür: Hymenolepis nana Eşad: H. fraterna, taenia nana, Taenia muriana CÜCE ŞERİT
MORFOLOJİ VE gelişim boy 20mm ve eni 0.6 mm 4 vantuzlu Rostellumda tek sıra halinde 20-30 çengel. Boyundan sonra gelen eni boyundan fazla. 200 halka. Olgun halkalarda testis ve yumurtalık var Uterusta 150 yumurta var. şek.
Yumurta dış yaşam koşullarına dayanıksız. Hastanın dışkısı ile birlikte H.nana yumurtası Yumurta SİNDİRİM YOLUYLA İNSANA İncebarsakta embriyon açığa çıkar Villus içine girer, 4 günde çengellerini kaybeder. serkosist(kese ve kuyruk) sistiserkoit
barsak boşluğu çengeller gelişir baş kısmı ile ileume tutunur. 1-2 haftada ergin çiftleşir ve çiftleşir
Patogenez ve klinik belirtiler genellikle H.nana sayısı çok arttığında belirtiler ortaya çıkar. -bazen 7 bin parazit bulunur. karın ağrısı, kanlı ishal, barsak iltihabı=enterit. Ağır olgularda aneni Asteni=kuvvetten düşme, zafiyet, sinir sistemi bozuklukları, KONVULSYON=iskelet kaslarının ani kasılması,
Tipik saydam yumurtalarının dışkıda bulunması. TANI Tipik saydam yumurtalarının dışkıda bulunması. Flementlerin bulunması ile H.diminuta yumurtalarından ayırdedilir. İYİLETİM: tenyalara karşı kullanılan ilaçlarla. EPİDEMYOLOJİ Tüm dünyada yaygın. Yurdumuzda özellikle çocuklarda. .
bazı bölgelerde %10 veya daha yüksek. İnsanlarda en çok rastlanan sestotlardandır. Ergin insanda 4-9 ay yaşar. Otoinfeksiyon da yapar KORUNMA temizlik taşıyıcıların iyiletimi.
Konjontiva: Göz kapaklarının iç yüzeyi ile skleranın bir kısmını örten zar. İnfltrasyon: Bir dokuda kendisi için anormal olan maddelerin toplanması. Enfiltrasyon: Süzülmek, süzmek. Eosinopenia: Kanda eosinofillerin azalması. Eosinofilia: kanda eosinofillerin artması.
Tür: Hymenolepis diminuta (Taenia diminuta) Son konak fare nadiren insan. arakonak: Pire, hamamböceği gibi Arthropodlar
Tür: Dipylidium caninum Sin.: Taenia canina, T. cucumerina, T.eliptica =Köpek şeridi=Köpek tenyası. Sonkonak: Köpek, kedi, nadiren insan özellikle çocuklar. Arakonak: Pire, bit. Morfoloji ve gelişim: 10-15 cm boyunda, 0.5 cm eninde.
Tür: Dlidium caninum : Taenia canina, T. cucumerina, T.eliptica =Köpek şeridi=Köpek tenyası. Sonkonak: Köpek, kedi, nadiren insan özellikle çocuklar.akonak: Pire, bit. Morfoloji ve gelişim: 10-15 cm boyunda, 0.5 cm eninde.
kırmızı sarı, 4 vantuzlu, rosrellum üzerinde tek sıra çengel var. erginlerin halkalarının eni boyundan fazla. Genital organlar çift ve proglotislerin iki yanında. Genital delik orta çizgide, iki yanda. Uterus karmaşık. Yaşlı halkalar koparak dışkı ile dışarı çıkar. Yumurta ince kabuklu ve kırmız. 30-40 u çapında, 3 çift cengelli onkosferli. saydam zar ve dış zar (ş. Yumurta)
Yumurtalar kapsül içinde ve kümeler halinde dışkı ile atılırlar(tipik özellik). Ergin ince barsak mukozasına yapışık olarak yaşar. Dışkı ile gebe halkalar veya yumurtalar dışarı atılır Köpek piresi ya da biti Onkosfer barsakta dışarı çıkar. Vücut boşluğunda proserkoit sistiserkoit taşıyıcı bit yada pire Son konak(Köpek ya da insan)a sistiserkoit ortaya çıkar skoleksi ile barsak duvarına tutunur ve erginleşir.
PATOGENEZ VE KLİNİK BELİRTİLER İnsanlarda özellikle çocuklarda hafif belirtili veya belirtisiz. Genellikle bir helmint bulunur. Karın ağrısı, halsizlik, barsak bozukluğu. anüste kaşıntı. Nadiren toksemi.
TANI Dipylidium caninum dışkıda çıkan gebe halkalar ya da tipik yumurtaları ile tanılanır. İYİLETİMİ: tenyalara karşı kullanılanı EPİDEMYOLOJİSİ Dünyanın her tarafındaki köpeklerde. İnsanlarda tek tük olgular halinde çocuklarda. Yurdumuzda sadece bir olgu saptanmıştır. KORUNMA Kedi ve köpeklerin bit ve pirelerden arındırılması.
Ordo: Pseudophyllidea fam.: Diphyllobothriidae Diphyllobothrium latum (Balık şeridi) Sin.: Taenia lata, Bothriocephalus latus, Dibothriocephalus latus Balık şeridi çeşitli ülkelerin göller bölgelerinde özellikle baltık çevresinde ince barsağa yerleşerek ağır anemi ile beliren Diphilobothriasis etkeni
Morfoloji ve evrim Diphyllobothrium latum sarı, gri, -3-12 m ve 1,2 cm eninde -3-4 bin halka -Armutşeklindeki skolex üzerinde BOTHRİA var -800 testi ve iki loblu yumurtalık -ootpin bir ucu uterusa diğeri de genital deliğe bağlı -uc kısmında ovidukt ve vitellum var -ootipte döllenen yumurta uterusa yerleşir. -gebe halkalar bir rozet şeklinde -günde 1000 kadar yumurta bırakır -yumurta kapaklı ve kalın kabuklu
-70 u - dışkı ile atıldıklarında embriyoları gelişmemiştir. -yani infektiyöz değiller -(15-25 Csuda 9-15 günde embriyo gelişir.
Kirpikleriyle yüzer(24 saat canlı kalır) Cyclops sp. Ve Diatomus sp. (Copepod) Konağın vücut boşluğunda sillerini kaybeder Proserkoit 6 çengelli ve 0.5 mm (birkaç hatfada) Kopedopdu balık (alabalık, Turna, Yayın) yutar
Mesenter yağ dokusu, kas ve çeşitli organlara yerleşir Pleroserkoit(sparganum) 1-1.5 mm, ön ve arkası delikli balık etini çiğ yiyen insan ince barsağında ergi Diphyllobothrium latum (insanda 20 yıl yaşar)
Patogenez ve klinik belirtiler -genellikle ileum boşluğunda bir helmint bulunur. -bazen hiç belirti vermez -bazen de barsak tıkanması, toksemi olur. -karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal, veya kabızlık -iştahsızlık ve zayıflama -hafif lökositoz, eozinofili olur. -Jejunuma yerleştiği ağır olgularda (Finlilerde) -hipokromi anemi, çünkü B12 vitamini normokromi anemi de olabilir.
Tanı: Kapaklı yumurtaların dışkıda görülmesi -Rozetli şeklinde halkalar İyiletim: Yomesan, diklorofen, atebrin, akrenil Anemi için B12 vitamin, verilmeli Epidemiyoloji: Orta ve Kuzey Avropa, Rusya, Çin, Japonya, Mançurya, Kuzey Amerika’nın göller bölgesi balık etiyle Yurdumuzda pek rastlanmaz Korunma: tatlı su balıkları iyice pişirilmeli