TURİZMİN FİZİKSEL ÇEVRE ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ Hazırlayan: Sevgi EROĞLU

Sunum İçeriği; Giriş Turizm ve Çevre Kavramı Turizmin Fiziki Çevre Üzerindeki Olumlu Etkileri Turizmin Fiziki Çevre Üzerindeki Olumsuz Etkileri Turizm Sektöründe Çevre Yönetim Sistemlerinin Uygulanmasında Yardımcı Programlar Turizmle İlgili Yasaların Çevreye Etkileri Sonuç ve Öneriler

Giriş Turizm ve çevre arasında karşılıklı bir etkileşim vardır. Turizm için önemli bir kaynak olan çevrenin sürekli ve dengeli bir şekilde yönetilmesi, tahrip edilmemesi, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması gerekmektedir. Bu bağlamda turizmde başarının kaynağı çevredir. Ancak çevre, turizme katkı sağlarken, turizmin çevre üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri bulunmaktadır. Turizmde doğal alanlara olan talebin artması sonucunda, değişik turistik yöreleri gerekli altyapı ve donanımları oluşturmadan turizme açmak; betonlaşmaya yol açmakta ve doğal kaynakların, fiziksel çevrenin tahrip olmasına neden olmaktadır.

Turizm ve Çevre Kavramı WTO (World Tourism Organization) turizmi, gelir getirici etkinlikler dışında kalan boş zamanların hemen hepsini içine alan bir seyahat ve bundan doğan konaklama, yeme-içme, ulaşım, eğlence gibi hizmetler ve ilişkiler olarak tanımlamaktadır. Çevre, insanların ve diğer canlıların yaşamları boyunca ilişkilerini sürdürdükleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamdır. Sağlıklı bir yaşam sürdürülebilmesi ancak sağlıklı bir çevreyle mümkündür.

Turizmin Fiziki Çevre Üzerindeki Olumlu Etkileri Turizm talebini yönlendiren etkenlerin başında o bölgenin sahip olduğu çevresel kaynaklar gelmektedir. Tarihi, kültürel, sosyal ve doğal kaynaklar, turizmin en çok yararlandığı değerlerdir. Bu değerler turizmin ortaya çıkış nedenlerinin başında gelip, gelişmesinin de birinci koşulu olmuştur. Turizmin gelişmesi de çevreye bağlıdır.Bu nedenle turizm çevreyi etkilemektedir.

Başlıca Olumlu Etkileri: Önemli Doğa Alanlarının Korunması Arkeolojik Yöre ve Eserlerin Korunması Çevresel Kalitenin Geliştirilmesi Altyapının Gelişmesi

Turizmin Fiziki Çevre Üzerindeki Olumsuz Etkileri Turizmin icra edildiği bölgeler genellikle bir doğal özelliği ve güzelliğiyle dikkat çeken bölgelerdir. Herhangi bir turizm bölgesi sahip olduğu dağ, göl, deniz, orman veya arkeolojik varlıkları sebebiyle ziyaret edilmek istenir. Bu durum bazı bölgelerin taşıma kapasitesinden fazla turist almalarına, dolayısıyla bölgede var olan doğal ve kültürel alanların tahrip edilmelerine sebep olmaktadır.

Başlıca Olumsuz Etkileri: Su ve Toprak Kirliliği Su kirliliği, ev ve sanayi atıklarının su ortamına arıtılmaksızın boşaltılmaları, tarımda verimliliği artırma amacıyla doğal ve yapay maddelerin su ortamlarına taşınmaları gibi sebeplerden ortaya çıkmaktadır. Özellikle turistik tesislerin atık sularını arıtmadan su kaynaklarına boşaltmış olmaları hem kaynağın kirlenmesine hem de sağlık problemlerinin yaşanmasına sebep olabilmektedir.

Toprağın kirlenmesine, katı atıkların düzensiz bir şekilde depolama alanlarına atılmaması sebep olmaktadır. Düzensiz depolama sonucunda toprağa olan sızıntılarla toprak kirlenmektedir. Verimli tarım topraklarının turizm amaçlı kullanılması, turistik tesislerin ve yazlık konutların yapılması, golf alanlarının kurulması gibi turizm amaçlı faaliyetler çevreye ve ekosisteme zarar vermektedir.

2. Hava Kirliliği Turizm genellikle bacasız ve temiz bir sanayi olarak adlandırılmasına rağmen turistik bölgelerde sıkça kullanılan ulaşım araçları hava kirliliğine neden olmaktadır. Turistik yoğunlaşma ile birlikte artan motorlu trafikte, araçların egzozundan çıkan gazlar havaya karışarak kirliliğe neden olmaktadır.

3. Katı Atık Kirliliği Altyapısı yeterli olmayan turistik yörelerde yoğunlaşma nedeniyle ortaya çıkan çöplerin toplanamaması, kanalizasyon sularının denize boşaltılması çevreye zarar vermektedir. Çevrenin yanı sıra çöplerin uygunsuz ortamlarda depolanması sonucu bu tür ortamlarda üreme imkânı bulan sineklerin çoğalmasıyla bazı hastalıklar ortaya çıkmaktadır.

4. Gürültü ve Ses Kirliliği Yaz aylarındaki sezonluk turistik yoğunlaşma ve trafik, kalabalığa neden olmaktadır. Turistik tesislerin inşaatının yaz aylarında da devam etmesi bir başka gürültü kaynağı oluşturmaktadır. Eğlence yerleri, kafe, bar, lokanta gibi turistik yan tesislerin yüksek sesle müzik yapması ve gezinti alanlarında meydana gelen kalabalıklaşma sonucu insanlardan ve araçlardan kaynaklanan gürültü, rahatsız edici olmakla birlikte gürültü kirliliğine yol açmaktadır.

5. Kalabalık ve İzdiham Turizm amaçlı bir bölgeye gelen kişi sayısının artması o bölgede hava, su, toprak, çöp, gürültü kirliliğine neden olmaktadır. Turistlerden oluşan kalabalık yerel halkın da huzurunu kaçırmaktadır.

6. Doğal ve Arkeolojik Bölgelerin Zarar Görmesi Turistlerin ziyaretleri sonucunda uğradığı aşınma sonucunda arkeolojik eserler aşırı veya yanlış kullanımdan zarar görmektedir. Bu ziyaretler sırasında tarihi eserler çalınma, kırılma ya da bozulma gibi olumsuz etkilere maruz kalmaktadır.

Turizm Sektöründe Çevre Yönetim Sistemlerinin Uygulanmasında Yardımcı Programlar Turizmde bir yandan turizmin yaratabileceği ve neden olabileceği çevre sorunları engellenirken, diğer yandan turizmi olumsuz etkileyecek çevre sorunlarının da çözümlenmesi gerekmektedir. Bu açıdan turistik yörelerin çevre standartlarına uygun olup olmadığını değerlendirmek için çevre yönetim sistemlerini destekleyen programlar uygulanmaktadır.

Bu programlar şunlardır: Çevreye Duyarlı İşletme Belgesi Mavi Bayrak Projesi Atık Azaltma Programları Atak(Akdeniz-Ege Turizm Altyapısı ve Kıyı Yönetimi) Projesi

Turizmle İlgili Yasaların Çevreye Etkileri Ülkemizde çevrenin korunmasına yönelik olarak çok sayıda kanun ve yönetmelik çıkarılmıştır. Türkiye, 1972 Stockholm Konferansı’ndan bu yana uluslararası gelişmelere paralel olarak kalkınmasını, çevrenin korunması ve çevrenin zenginleştirilerek gelecek nesillere aktarılmasını sağlayacak şekilde düzenlemektedir.

Bu Yasalar: Anayasa’da Çevreyle İlgili Hükümler Turizm Teşvik Kanunu Çevre Kanunu Turizm Tesisleri Yönetmeliği Milli Parklar Kanunu

Sonuç ve Öneriler Turizm ve çevre birbirini destekleyen ve yaşatan iki unsurdur. Kontrolsüz turizm, çevreye ve kaynaklara zarar vermektedir. Turizm faaliyetlerinin önemli bir kısmı çevrenin sunduğu kaynakların kullanılması ile gerçekleşmektedir. Turizmin sürdürülebilir olabilmesi için çevreyi koruma bilincine sahip bir sektör haline gelmesi gerekmektedir.

Turizm gelişim projelerinde fiziksel planlama çalışmalarına önem verilmeli, verimli tarım alanları ile fiziksel çevrenin korunması ve geliştirilmesi sağlanmalıdır. Çevre koruma ve geliştirme alanında yapılan çalışmalar, turisti daha sonra da ülkeye çekecek doğrultuda olmalıdır.

Dünyada gelişmekte olan endüstriler yoluyla, atıkların yeniden değerlendirilmesi ve çevreye duyarlı teknolojileri içeren bir çevre politikası geliştirilmelidir. Yeni yapılacak turizm yatırımları için doğal çevreye uyumlu bir mimarinin gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır. Özellikle, doğal yapıyı bozup betonlaşmayı hızlandıran, ikinci konutlara, inşaat izni verilmemelidir.

TEŞEKKÜRLER