Kamu Personel Yönetimi Oktay Koç

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri Kamu Görevlisi En geniş anlamıyla «devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde hem kamu hukuku ve hem de özel hukuka tabi olarak istihdam edilen kişileri anlatan bir şemsiye kavramdır.» Geniş anlamda «kamu kesiminde çalışan işçilerin dahil olmadığı, fakat kamu kesiminde görev yapan seçimle veya atama ile göreve gelen ve kamu hukukuna tabi kişileri ifade eder.» Dar anlamda «memurlar ve diğer kamu görevlilerini kapsar. Memurlar ve sözleşmeli personel, devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde ‘mesleki bir sıfatla’ ücret almak suretiyle kamu hukuku kurallarına bağlı olarak çalışan kişilerdir.» En dar anlamda ise «sadece devlet memurlarını kapsamına alan bir kavram olarak bir kamu tüzel kişisi tarafından bir kamu hukuku bağıyla istihdam edilen görevlilerdir.»

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri Kamu Görevlisi Buna göre, kamu görevlilerini tanımlamada üç temel koşul gereklidir: -Bir kamu tüzel kişisine bağlı olmak koşulu -İstihdam edilme koşulu -Kamu tüzel kişisine kamu hukuku bağı

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri Kamu Görevlisi Kamu Görevlisi Türü Kapsama Giren Kamu Görevlileri En geniş anlamda -Seçimle ve atama ile gelenler -İşçiler (Merkez ve taşra, yerel yönetimler ve kamu kurumlarında çalışanlar) Geniş anlamda -Seçimle ve atama ile gelenler (Yürütme üyeleri, yerel yönetimlerin seçimle veya atama ile gelen görevlileri) Dar anlamda -Memurlar ve sözleşmeli personel (meslek olarak kamu görevlisi) En dar anlamda -Devlet memurları

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri Geniş Anlamda Kamu Görevlilerinin Farklı Yönlerden Sınıflandırılması A-Hizmete Alınma Yönünden Kamu görevlileri hizmete alınma bakımından «kendi isteği ile alınanlar» ve «zorla alınanlar» olmak üzere iki kısma ayrılır. B-Ücret Yönünden Kamu personel hukukunun temel kuralı, kamu kesiminde çalışanlara belirli bir aylık veya ücret verilmesidir. Ancak bazı durumlarda kamu kesiminde çalışanlara ücret veya aylık verilmesi söz konusu olmayabilir. Asker, belediye veya il genel meclisi üyeleri

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri Geniş Anlamda Kamu Görevlilerinin Farklı Yönlerden Sınıflandırılması C-Hizmet Süreleri Yönünden Kamu görevlileri hizmet süreleri bakımından, geçici (muvakkat) ve sürekli (daimi) olmak üzere iki başlık altında tasnif edilebilir. D-Görev Niteliği Yönünden Kamu personeli görev yönünden, asli (birincil) ve yardımcı eleman olmalarına göre tasnif edilebilir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri Geniş Anlamda Kamu Görevlilerinin Farklı Yönlerden Sınıflandırılması E-Uygulanan Hukuk Yönünden Uygulanan hukuk yönünden kamu görevlileri kamu hukukuna tabi olanlar ve özel hukuka tabi olanlar olarak iki kısma ayrılırlar. İşçilerin genel olarak özel hukuka daha da özel olarak İş Kanunu’na (iş ve Sosyal Güvenlik Hukuku); memurların ise, kamu hukukuna ve özel olarak da yönetim hukuku kurallarına tabi oldukları ifade edilebilir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri Memur 657 m. 4/A İşçi 657 m. 4/D Diğer Kamu Görevlileri Sözleşmeli Personel Geçici Personel 657 m. 4/C -Bir yıldan az süre, mevsimlik çalışma -DPB ve Maliye Bak. Görüşleri ve Bakanlar Kurulu kararı ile verilmiş görev -Bakanlar Kurulunca belirlenmiş ücret ve çalışan sayısı -Sözleşmeli istihdam -657 m. 4/B -Özel Teşkilat Kanunlarına tabi olanlar -Yerel Yönetimler (5302, 5393) -KİT

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri A-Memurlar (4/A) Memur, devlet hizmetinde aylıkla çalışan kimse, görevli, yükümlü, emir almış gibi anlamlara gelmektedir. -Devlet hizmetini bir meslek olarak benimsemiş kişilerin ortak adı; -Asli ve sürekli bir kamu hizmetini genel idare esaslarına göre yürütmek üzere atanmış olan, bu hizmeti karşılığı aylık, ücret veya ödenek alan , nitelikleri, hakları, yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işleri kanunla düzenlenen çalışanları da ifade eder.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri A-Memur Kavramının Unsurları -Devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerine çalışma -Asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa etme -Aylık veya ödenek türünde ücret alma -Görev ve yetki yönünden yasal dayanağa sahip olma

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri A-TCK’ya göre Kamu Görevlisi Kavramı TCK 6. maddeye göre; «Kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla veya herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi» kamu görevlisi sayılmıştır. Böylece, memurlar, sözleşmeli personel, seçilmişler (m.vekili, belediye başkanı,il genel meclisi üyesi, belediye meclisi üyesi,muhtar gibi) herhangi bir başka surette gelenler (dışarıdan atanan bakanlar) ve süreli veya geçici olarak katılanlar kamu görevlisi sayılmaktadır.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri B-İşçiler (4/D) Memur, sözleşmeli personel ve geçici personel dışında kalan ve kendilerine 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uygulanan kamu çalışanlarıdır. 657 sayılı kanunun 4/D fıkrasına göre; «A,B,C fıkralarında belirtilenler dışında kalan ve ilgili mevzuatı gereğince tahsis edilen sürekli işçi kadrolarında belirsiz süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan sürekli işçiler ile mevsimlik veya kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla mücadele hizmetlerinde ilgili mevzuatına göre geçici iş pozisyonlarında altı aydan az olmak üzere belirli süreli iş sözleşmeleriyle çalıştırılan geçici işçilerdir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) Özel bir meslek bilgisine ve uzmanlığa gereksinim duyulan zorunlu ve istisnai işler için, geçici olarak ve sözleşmelerinde belirtilen ücretle istihdam edilen görevlilerdir. Kamuda sözleşmeli çalışma asli değil, istisnai bir uygulama olarak kabul edilmelidir. Ancak son dönemlerde yapılan uygulamalar bunun sürekli bir istihdam biçimi haline geldiğini göstermektedir. Sözleşmeli çalışmada 4/B ve 399 sayılı KHKya göre çalıştırma sıklıkla uygulanır.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) Kanuna göre ise, «kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, kurumun teklifi, DPB ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü alınarak Bakanlar Kurulunca geçici olarak sözleşmeli çalıştırılmasına karar verilenleri» ifade eder.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) Bunların çalıştırılmaları Maliye Bakanlığı’nın vizesi ile mümkün olur ve mali yılla sınırlıdır. Uzmanlık bilgisine sahip personel dışında, yabancı uyrukluların, arşiv kayıtlarını değerlendiren mütercimlerin, tercümanların, norm kadro ihtiyacının kapatılmaması halinde öğretmenlerin, kadrolu avukat istihdam edilemeyecek düzeyde olan yerlerde avukatların, aynı durumda tabip veya uzman tabiplerin, Devlet Konservatuarı sanatçılarının sözleşmeli çalıştırılabilmeleri mümkündür.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) 2010 yılında yapılan bir değişiklikle kamu kurum ve kuruluşları 4/B statüsünde sözleşmeli personel çalıştırabilmektedir. 4/Bli olabilmek için ilgili kurumun belirleyeceği özel şartların yanı sıra, 657nin 48. maddesindeki genel koşullardan kamu haklarından mahrum bulunmamak, kanunda sayılı suçlardan mahkum bulunmamak, askerlik durumu, akıl hastalığına düçar olmamak. Sözleşmeli çalışma sınırı yaş haddi sınırları dışında 65 yaşına gelenlerin sözleşmeleri sona erer.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) Kamu kurum ve kuruluşları 4/Bli personel çalıştırmada üç şekilde hareket ederler: -Doğrudan merkezi yerleştirme (KPSS/B) -İlgili kurum kuruluşça yapılacak yerleştirme yoluyla (KPSS/B) -İlgili kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak yazılı ve/veya sözlü sınav başarısına göre yerleştirme yoluyla (KPSS/Bye göre alınacak personelin 10 katı aday seçilmelidir)

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) 7/15754 sayılı Esasların 1,2,3,4 sayılı Cetvellerinde hizmete alınacak personel pozisyon ünvanları gösterilmiştir. Buna göre, 1 sayılı cetvelde yer alanlar sınavsız (avukat, doktor gibi), 2 sayılı cetvelde yer alanlar mesleki uygulamalı sınavla (dansçı, derici gibi), 3 sayılı cetvelde yer alanlar yazılı ve/veya sözlü sınavla (arşiv uzmanı, çözümleyici gibi), 4 sayılı cetvelde yer alanlar ise sınavla alınırlar.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) Bakanlar Kurulunca memurlar için belirlenen çalışma gün ve süreleri sözleşmeli personel için de uygulanır. Ancak tam gün çalışılmayan durumlarda Maliye Bakanlığı’nın görüşüyle bu hüküm dışında düzenlemeler yapılabilir. Sözleşmeli personelin izin hakkı ise, 10 yıla kadar prim günü olanlara 20; 10 yıldan fazla olanlara ise, 30 gün ücretli izin verilir. Kadınlara doğum öncesi 8, doğumdan sonra 8 olmak üzere 16 hafta süreyle doğum izni verilir. Yanı sıra 30 günü geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir. Sözleşmelilerin sendika hakları mevcuttur. Bunların dışında kesintisiz 2 yıl hizmeti olan 4/Bliler iş sonu tazminatı alabilirler.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (4/B) Sözleşmeli personel (doktor, avukat, editör gibileri hariç), kazanç getirici başka bir iş yapamaz. Sözleşmeli personel kurumlar arası yer değişikliği yapamazlar. Ancak kurum içerisinde becayiş, eş durumu, sağlık, şehit eş, can güvenliği, boş kadro olması halinde en az 3 yıl çalışma, unvan değişikliği gibi neden ve koşullara bağlı olarak yer değişikliği yapılabilir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK) KİTlerde sözleşmeli personel uygulaması ile bu kuruluşların iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermekle yükümlü oldukları faaliyetlerin personel ihtiyacı karşılanmak istenmiştir. Bu amaçla 1990 yılında 399 sayılı KHK çıkartılmış ve personelin hizmete alınması, görev ve yetkileri, nitelikleri, atanma, ilerleme, yükselme, hak ve yükümlülükleriyle diğer özlük hakları düzenlenmiştir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK) Yıl Memur Sözleşmeli İşçi Toplam 1984 245.450 674 428.555 674.679 1994 23.525 246.101 347.175 616.801 2006 7.137 102.250 131.647 241.034 2010 6.682 81.509 127.678 215.869

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK) KİT Genel Müdürü ve Genel Müdür Yardımcısı kadrolarına ilgili Bakanın teklifi üzerine ortak kararname ile atama yapılır. Diğer kadrolara ise yönetim kurulu kararı ile atama yapılır. İlk defa sözleşme yapanlar için bu süre 6 aydır. Sonraki sözleşmeleri ise yıl sonuna kadar yapılır.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK) Sözleşmeli personelin grev kararı vermesi, bu yolda propaganda yapması, herhangi bir greve veya grev teşebbüsüne katılması, grevi desteklemesi yahut teşvik etmesi, toplu hareketlerde bulunması yasaktır. Bunlar aynı zamanda siyasi partilere üye olamaz ve siyasi faaliyette bulunamazlar. KİTlerin her türden personeli 399 sayılı KHK ile sayılan haller dışında başka bir işle meşgul olamazlar (İstisnai örnek: izin almak kaydıyla eğitim-öğretim faaliyetleri, bilirkişilik, hakemlik gibi).

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK) Sözleşmenin fesih halleri ise şunlardır: -İzinsiz veya mazeretsiz 5 gün veya bir sözleşme dönemi içinde kesintili 10 gün göreve gelmemek -İşe alınma koşullarından herhangi birini taşımadığının anlaşılması veya kaybedilmesi -Görev değişikliklerinde süresi içinde yeni görevine başlamamak -Sözleşme hükümlerine riayetsizlik -Sicil ve başarı değerlendirmelerinin ardışık iki sözleşme döneminde (D) düzeyinde olması -Emekliye ayrılma

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (Özel Teşkilat Kanununa göre) Yeni kurulan bakanlıklar ile bazı kurumların teşkilat kanunlarında sözleşmeli personel çalıştırılabilmesi hüküm altına alınmıştır. Örneğin Bilgi Tek. Ve İlet. Kur. Başk., İlBank, Kamu İhale Kurumu, Rekabet Kurumu, TAPDK, EPDK, Üst Kurul personeli,TMSF TSK da yine sözleşmeli subay adayı ve subaylar ile sözleşmeli astsubay adayı ve astsubaylar çalıştırabilir. Bunlarla birlikte uzman erbaşların da TSK bünyesinde sözleşmeli çalıştıkları ifade edilebilir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (Sadece Üst Düzey Yöneticileri Sözleşmeli Kurumlar) -AB Bakanlığı: Müsteşar, Müst. Yard., Bakanlık Müşaviri, Avrupa Birliği Uzmanı, Yrd. Gibi -Aile ve Sos. Pol. Bakanlığı: Müsteşar, Müsteşar Yard., Genel Müdür, Özel Kalem Müdürü gibi -Ekonomi Bakanlığı: Müsteşar, Müst. Yard. Genel Müdür, 1. Hukuk Müşaviri, Serbest Bölge Müdürü Kalkınma Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, BDDK, TMSF, ÖİB gibi kurum, kuruluşlar

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel (Yabancı Uyruklu Sözleşmeli Personel Çalıştıran Kurumlar) Kamu hizmetlerinin vatandaşlar eliyle yürütülmesi esastır. Ancak bazı teşkilat kanunları ile diğer özel kanunlar yabancı çalıştırılmasına izin vermiştir. Yine de bunlar sözleşme hükümlerine tabidirler ve 657 sayılı kanundan yararlanamazlar. Kalkınma Bakanlığı, Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı, T.C. Merkez Bankası, TRT, Rekabet Kurulu gibi…

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri C-Sözleşmeli Personel Bunlar dışında belediyelerde, il özel idarelerinde, mahalli idare birliklerinde sözleşmeli personel çalıştırılabilir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri D-Geçici Personel (4/C) 30 Aralık 1972 tarih ve 2 sayılı KHK ile ilk kez kanuni olarak düzenlenmiş ve 31 Mayıs 1974 tarih ve 12 sayılı KHK ile de «bir yıldan az süreli veya mevsimlik hizmet olduğuna DPB ve Maliye Bakanlığının görüşlerine dayanılarak Bakanlar Kurulunca karar verilen görevlerde ve belirtilen ücret ve adet sınırları içinde sözleşme ile çalıştırılan ve işçi sayılmayan kimseler» olarak tanımlanmış kamu görevlileridir.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri D-Geçici Personel (4/C) 4/C istihdamı ilk defa DİEnin anketör çalışmaları ile başlamış, 2003 yılında kısmi zamanlı geçici öğretici, 2004 yılında özelleştirme kaynaklı geçici personel istihdamı, 2006 yılında kısmi zamanlı geçici imam-hatip ve kısmi zamanlı geçici Kur’an kursu öğreticisi istihdamı ile sürmüştür. Bunların yanı sıra üniversitelerde GSFlerin canlı model çalıştırmaları da bu kapsamdadır.

Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri D-Geçici Personel (4/C) Geçici personel, gelir getirici başka bir iş yapamaz. Devlet memurlarına yasaklı iş ve eylemler geçici personel için de yasaktır. Geçici personele çalıştığı her ay için iki gün süreyle izin verilebilir ve çalışmaların toplam süresi üzerinden iş sonu tazminatı ödenir. Son zamanlarda geçici personel istihdamı daha çok özelleştirme nedeniyle işsiz kalan personel için bir çözüm olarak uygulanmaktadır. Ancak bu durumda da iş güvencesi konusunda sorunların ortaya çıkabileceği ifade edilmelidir.