DERS 10: Birincil Kaynaklardan Veri Toplama (Data Collection – Primary Sources Akın Şahin

Ipsos KMG  Masabaşı Araştırmalar: Bir önceki derste  bahsedilen türde araştırmalardır.  Bunun dışında birincil kaynaklardan veri toplamanın iki temel yöntemi vardır:  1. Qualitative – niteliksel araştırmalar: Metin çözümlemesi, içerik analizi gibi sayısal ifadeye dönüştürülmeyen, sözel araştırmalardır. Niteliksel bir araştırmayı rakamlara dökersek, araştırmayı niceliksel hale dönüştürmüş oluruz.  2. Quantitative – niceliksel araştırmalar: Dersimizin asıl konusunu oluşturan sayısal araştırmalardır.

 Türkçe’de “kantitatif” olarak da geçer. Bir olgu ya da fenomenin ve bunlar arasındaki ilişkilerin sayısal özelliklerinin sistematik olarak incelenmesidir.  “Sayısal özellik” dediğimizde işin içine ölçümleme girecektir.  Ölçümleme süreci niceliksel araştırmaların özünü oluşturur: ◦ Sayısal özelliklerin sistematik incelenmesi ve bu özellikler arasındaki ilişkilerin aranması gerekir. ◦ Örn, insanların göz rengi ile sayısal derslerde gösterdikleri başarı arasında ilişki vardır; diye bir önermemiz olsun. Bu önerme, araştırmanın başında ortaya attığımız hipotezdir. Hipotez farklı şekillerde de ifade edilebilir. Soru biçiminde ifade edilen hipotezler de olabilir.

 3 temel niceliksel araştırma yöntemi vardır:  1. Cross – sectional studies (Kesit araştırmaları): Ana kütleden seçilen örneklemden bir zaman diliminde kesit alınarak yapılan çalışmalardır. ◦ Örn; “Yarın seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?” sorusunu belli bir örnekleme belli bir tarihte sorduğumuzda, kesit alarak araştırma yapmış oluruz. Kamuoyu araştırmalarının çoğu kesit araştırmalardır.  2. Panel Studies: Aynı örneklem üzerinden sürekli yapılan çalışmalardır. Daha çok pazarlama araştırmalarında uygulanır. ◦ Örn; televizyon rating bilgileri hep aynı kişilerden elde edilen verilerden oluşur. Örneklem sabittir, elde edilen veriler değişkenlik gösterir.  3. Cohort (Grup) Design Studies: Üyeleri değişse bile tanımlı bir grup ya da kuşağı izlemeye dayalı araştırmalardır. ◦ Örn; 5-7 yaş grubundaki çocukların dil gelişimi üzerine uzun dönemli bir çalışma yapıldığında, aynı kişiler üzerinde her yıl tekrar araştırma yapılamaz. Bir grup çocuk bu yaş grubundan çıkarken, yerine yeni çocuklar gelecektir.

 1. Araştırma Sorusunun ve amaçlarının belirlenmesi: ◦ Sorumuzu net, anlaşılır biçimde tasarlamalıyız. Bu aşamada, aynı soruya dair daha önce araştırma yapılıp yapılmadığını, yani ikincil kaynakları kullanmamız gerekiyor. İkincil kaynakları taradıktan sonra kendi araştırmamıza, yani birincil kaynaklardan veri toplamaya başlayabiliriz.  2. Araştırma tasarımının geliştirilmesi: ◦ Burada belli konularda karar vermemiz gerekir. Öncelikle bir evren tanımı yapmalıyız. Yani, araştırmamızı ilgilendiren en büyük küme nedir? (Örn, Türkiye geneli, İstanbul’da ikamet edenler, kentlerde yaşayanlar gibi…) ◦ Evren tanımını yaptıktan sonra, bu evrenden alacağımız örneklemi nasıl belirleyeceğimize karar vermeliyiz.

 2. Araştırma tasarımının geliştirilmesi (devam): ◦ Örneğin, göz rengi ve sayısal derslerdeki başarı arasındaki ilişkiyi merak ediyoruz. Bunun için evren olarak yalnızca bir sınıfı, bir fakülteyi, bir üniversiteyi tanımlayabiliriz. Belirlediğimiz evrene göre, onu en iyi temsil edeceğini düşündüğümüz bir yöntemle örneklem seçmeliyiz. Bu tür kararlar, araştırma sorusuna, amacına, araştırmanın sponsoruna, önemine ve diğer birçok faktöre bağlı olarak değişir.  3. Veri toplama: ◦ Araştırmayı tasarladıktan sonra veri toplama aşamasına geçebiliriz.

 3. Veri toplama (devam): ◦ Örn; hane tüketimi hakkında bir araştırmamız olsun. Bunun için veri toplarken, belirlediğimiz ev sakinlerinin aldıkları her ürünü bir kağıda yazmalarını isteyebiliriz. Ya da, teknolojiyi kullanarak ürünleri barkod ile bilgisayara otomatik kaydedebiliriz. Veri toplama yöntemleri, araştırma için ayrılan bütçe ile sınırlıdır. Aynı zamanda, yöntemi uyguladığımız kişilerin de bu yöntemi kullanabilme yeteneği olması gerekir.

 4. Analiz: ◦ Dar çerçeveli araştırmaların analizi görece kolaydır. Ancak, binlerce kişiyle yapılan bir araştırmanın verilerini analiz etmek için karmaşık yöntemler izlenir. ◦ Kağıt üzerindeki verilerin sayısal hale getirilmesi ve bunlar arasındaki ilişkilerin de yine sayısal olarak değerlendirilmesi gerekir.  5. Sonuçların Sunumu: Elde ettiğimiz sonuçları görselleştirerek, açıklayıcı biçimde sunuma hazırlamamız gerekir.  6. Karar Alma: Araştırma amacımıza göre, bulduğumuz sonuçları değerlendirerek elimizdeki verilerle nasıl ilerleyeceğimize karar veririz.

 Kuramsal araştırmalarda, kuramdan türetilen önermeler (hipotez) ya da soru cümleleri ile ilgilenilen olgu ya da fenomen hakkındaki ilişkiler ortaya konulur. Hipotez bilimsel yöntemde olaylar arasında ilişkiler kurmak ve olayları bir nedene bağlamak üzere tasarlanan ve geçerli sayılan bir önermedir.  Bir kuram, her duruma uygun olmayabilir. Örneğin bir kuram, “Sosyo- ekonomik statü ile kültürel harcamalar arasında doğrusal bir ilişki vardır.” diye bir önerme içerebilir. Yani, insanların gelir düzeyi arttıkça, kültür ürünlerine harcadığı para artmaktadır. Bu önermeyi test etmek için araştırma yaptığımızda, Türkiye’de bunun geçerli olmadığı sonucuna ulaşabiliriz. Bu durumda, kuramın (teorinin) bize önerdiği hipotez Türkiye için doğru olmamış olur.  Uygulamalı araştırmalarda ise araştırma sorusu, ilgilenilen konu ya da olayla ilgili araştırmanın çerçevesini belirler.

 Bir durumu var olduğu şekliyle tanımlamaya çalışan araştırmalarda 3 tane veri toplama yöntemi vardır:  1. Yüzyüze görüşme teknikleri: Anketör ile denek arasında görüşme ile olur. ◦ Kağıt – Kalem ile olabilir. ◦ Bilgisayar destekli olabilir.  2. Telefonla Görüşme: Deneklere telefon açıp sorular okunarak yapılır. ◦ Kağıt – Kalem ile veriler not edilebilir. ◦ Bilgisayar destekli yöntemlerle de veriler özetlenebilir.  3. Denek Tarafından Yanıtlama: Anket formunu denek kendisi doldurur. Bu formlar daha sonra toplanır. ◦ Posta yoluyla formlar toplanabilir. ◦ On-line olarak da form toplanabilir.