EYYUBİLER

EYYUBİLER Başkenti Kahire olan devlet, Suriye,Mısır,el-cezire, Yemen’de hüküm sürmüş bir Müslüman devletidir. Asıl kurucusu olan Selâhattin Eyyubi (Eyyub bin Şadi) devlete babasının ismini vermiştir.

Siyasi Gelişmeler Selâhattin Eyyubi ilk olarak Suriye’yi ele geçirmiştir.Daha sonra ilerleyerek Irak topraklarının önemli bir bölümünü fethetti. Filistin’e yönelen Selâhattin,(1187) Kudüs kralını Hıttin’de büyük bir yenilgiye uğrattı. Filistin ve Kudüs’ün tekrar Müslüman topraklarına girmesi üzerine Haçlılar tarafından 3. Haçlı Seferi düzenlendi.Bu sefere Alman,İngiltere ve Fransa kralları katıldı. Alman kralının ölmesi üzerine ordusu dağıldı.İngiltere ve Fransa kralları Akka Kalesi’ni aldılar. Daha sonra üç ayı aşkın bir süre zarfında Kudüs’ü kuşatan Haçlılar, bu kuşatmadan hiçbir sonuç alamadılar. Selâhattin Eyyubi ile bir antlaşma yapan İngiltere kralı,Avrupa’ya döndü.Antlaşmaya göre,Avrupalı Hristiyanlar Kudüs’ü serbestçe ziyaret edebileceklerdi.

Selâhattin ölmeden önce Ortaçağ’da kurulan Türk devletlerinin geleneğine uyarak,ülkesini oğulları ve kardeşleri arasında paylaştırdı. Oğulları; El-Efdal’e Şam,El-Aziz’e Mısır,El-Zahir’e Halep, kardeşleri; El-Âdil’e El-Cezire,Tuğ tekin’e de Yemen düştü. Selâhattin’in oğullarının birbirleriyle mücadele etmesinden faydalanan El-Âdil,yeğenlerini yenerek Şam Eyyubilerini ortadan kaldırdı ve Halep Eyyubilerini de kendisine bağladı.Ülkede düzeni sağladı. Haçlılarla bir çok savaş yapan El-Âdil abisi gibi ölmeden önce ülkeyi oğulları arasında paylaştırdı. Başa bir çok hükümdar geçmesine rağmen siyasi birlik tam anlamıyla sağlanamadı. Memlûk ve Moğol baskılarına dayanamayan devlet 1252 yılında yıkıldı. Şam,Hama,Humus,Halep,Yemen,Silvan ve Kerek kolları ortadan kaldırıldı.Bunlardan en uzun yaşayanı Hısn-ı Keyfa(Hasan Keyf) Osmanlı devleti tarafından ortadan kaldırıldı.

Devlet Yönetimi Devletin başında sultan vardır. Eyyubilerde başlıca hükümdarlık alametleri;hutbe okutmak,para kestirmek ve beş vakit nevbet çaldırmak tı. Ülkede sultandan sonra, vezirler,valiler,kale komutanları yer alır. Ülkede birçok divan vardır. Bunların başlıcaları; Ceyş,Mâl ve İnşâ divanlarıdır. Saray görevlileri Selçuklulardaki saray örnek alınarak düzenlenmiştir.

ORDU Eyyubi devleti gücünü ordusundan alan bir devletti. Askerler daimî ve gönüllü askerler olmak üzere ikiye ayrılırdı. Eyyubi ordusu, köle olarak satın alınıp eğitilen ve orya katılan “gulam” adı verilen askerlerden oluşurdu.Bu askerlerden bazıları azat edilerek emir ve sultanların “hassa kuvvet”lerini oluştururlardı. Selçuklularda uygulanan “ikta sistemi”ni aynen uygulamışlardır. Dimyat ve İskenderiye’de kurulan tersanelerde yapılan gemilerle,donanmanın ihtiyacı olan gemiler tahsil edilirdi.

Adlî Teşkilat Kadi’lkudât tüm kadıların başkanı idi. Ordu içindeki davalara askeri mahkemeler bakardı ve bu mahkemelerin başında kadıasker bulunurdu. Başkanlığını hükümdar yada naibin yaptığı iki hafta bir toplanan ve halkın şikayetlerini çözümleyen mezalim(zulüm gören) mahkemeleri vardı. Kadi’lkudât ve kadıasker sultan tarafından atanırdı.Onlar da diğer kadıları atarlardı.

Ekonomi ve Maliye Devletin tüm malî işlerini “Mal divanı” yürütürdü. Devletin başlıca gelir kaynakları; “haraç,cizye,öşür,zekat,ganimetlerin beşte biri,bağlı devlet ve beyliklerden alınan vergiler ve armağanlar” dır. Para olarak altın kullanılırdı.Devletin yanı sıra özel kişiler de para kestirebilirlerdi. Çeşitli meslek gruplarının sorunlarıyla ilgilenen meslek örgütleri vardı.Bunlara “lonca” denir. Nil nehrinin yatağında kurulan devlet,tarım alanında büyük bir ilerleme göstermişti. Tarımın yanı sıra,İpek ve Baharat yollarının kavşak noktası olan devlette ticaret te gelişmişti.Ticareti gelişmesi kervansaraylar yapımında da etkili olmuştur. Silah,madenî eşya yapımı ve dokumacılıkta ilerlemişler ve bu ürünleri Avrupa’ya ihraç etmişlerdir.

BİLİM VE SANAT Abdüllâtif el Bağdadî ve İbn Şeddat gibi bir çok ünlü tarihçi yetişmiştir. Şehabettin el Suhreverdi Hikmet el İşrak adlı kitabını yazmıştır. Ünlü tıp bilgini İbn Meymun matematik,astronomi,felsefe alanında birçok eser vermiştir. Selçuklu ve Fatımî mimarisi örnek alınarak bir çok hastane,medrese,kervansaray ve cami inşa edildi. Günümüze ulaşan en önemli mimari eserler; Sultan Salih Necmettin Eyyüp Medresesi,Ebu Mansur İsmail Türbesi,İmam Şafi Türbesi’dir.

Kuruluş döneminde Eyyubi toprakları

Selâhattin Eyyubi döneminde devletin sınırları

Haçlıların Müslümanlardan aldığı Akka Kalesi’nin günümüzdeki görünümü

Bir zamanlar Eyyubilerin de topraklarına kattığı şu an halen yaşamakta olan medeniyetlerin köprüsü cansız şehir ; HASAN KEYF

Eyyubiler zamanından kalan paralar

Kudüs haçlılardan alındıktan sonra Mescid-i Aksa ve Kubbetü’s Sahra tamir edildi.Üç dinin birleşim yeri olan kutsal mabedin günümüzdeki görüntüsü

Eyyubiler’in günümüzde halen ayakta olan önemli mimari eserlerinden ; İmam-ı Şafi Cami ve Türbesi

SORULAR 1-) -Tolunoğulları -İhşidler -Eyyubiler -Memlükler Yukarıda saydığımız devletlerin ortak özelliği nedir? A-)Haçlılarla savaşmaları B-)Halifeye bağlı valilerce kurulmaları C-)Hanedan egemenliğini benimsemeleri D-)Aynı bölgede kurulmuş olmaları E-)Abbasi halifeliğini benimsemiş olmaları

2-)Aşağıdakilerden hangisi Eyyubiler dönemine ait gelişmelerdendir 2-)Aşağıdakilerden hangisi Eyyubiler dönemine ait gelişmelerdendir? A-)Karahitaylar’ın Katvan Savaşı’nı kazanmaları B-)Kudüs’ün ve Suriye sahilindeki bir çok şehrin haçlılardan geri alınması C-)Ayn-ı Calut Savaşı’ında Moğolların yenilgiye uğratılması D-)Pasinler’de Ermeni ve Bizans kuvvetlerinin yenilgiye uğratılması E-)Yassı Çemen Savaşı’nda Harzemşahlar’ın yenilgiye uğratılması

3-)Aşağıdakilerden hangisi Eyyubiler Devleti’ne ait özellilerden değildir? A-)Fatımiler’i ortadan kaldırarak kurulması B-)Haçlılara karşı Hıttin Savaşı’nı kazanması C-)Yıkılınca yerine Memlük Devleti’nin kurulması D-)Türk devlet teşkilatını Mısır’da hakim kılması E-)Bizans’la Pasinler Savaşı’nın yapılması