HAREKET SİSTEMİ SYSTEMA LOCOMOTORIA Prof. Dr. Nurettin OĞUZ
AMAÇ Kemikler hakkında genel bir bilgilenme www.slaytyerim.com
HEDEFLER Kemik dokusunun yapı ve fonksiyonlarının öğrenilmesi Kemiğin enine ve uzunlamasına kesitlerinde görülen yapıların öğrenilmesi Kemiklerin sınıflandırılmasının (kemik tipleri) öğrenilmesi Kemikleşme çeşitlerinin öğrenilmesi Periosteum’un yapı ve fonksiyonlarının öğrenilmesi Kıkırdak ve tipleri www.slaytyerim.com
Hareket nedir? www.slaytyerim.com
Hareket: Vücudumuzu oluşturan organların Yada vücudumuzun bulunduğu pozisyondan başka bir pozisyona geçmesi, www.slaytyerim.com
Harekette görev alan dokular: Kemik Kıkırdak Eklemler Bağ dokusu Kas kiriş Damar sinir www.slaytyerim.com
Vücut parçasını hareket ettirebilmek için gerekli kuvvet, motor görevini üstlenen kaslar tarafından meydana getirirler. Kemikler harekete destek verirler. Tendonlar (Kirişler) ise, kasların meydana getirdiği kuvveti kemiklere naklederler.
HAREKET SİSTEMİ Ossa (kemikler) Musculi (kaslar) Juncturae (eklemler)
HAREKET SİSTEMİ Osteologia Myologia Arthrologia (kemikleri inceleyen bilim dalı) Myologia (kasları inceleyen bilim dalı) Arthrologia (eklemleri inceleyen bilim dalı)
(kemikler,kıkırdak, eklemler HAREKET Pasif Unsurları (kemikler,kıkırdak, eklemler Damar,sinir) Aktif Unsurları (kaslar)
Os nedir? www.slaytyerim.com
(ossa-kemikler –osteon-G- Os-L-) Ağız, açıklık, kemik
Kemiğin görevleri - Mineral deposu - Destek - Koruma - Hareket sistemini önemli bir kısmı. Hematopoesis
Vücudumuzda kaç kemik vardır ? www.slaytyerim.com
Skeleton appendiculare Membrum superius Membrum inferius Skeleton axiale Neurocranium Visserocranium Columna vertebralis Skeleton thoracis Skeleton appendiculare Membrum superius Membrum inferius www.slaytyerim.com
Kafa kemikleri Toplam: 21 Toplam: 29 Toplam: 8 Visserocranium Os maxillae (2) Os zygomaticum (2) Os nasale (2) Os vomer (1) Concha nasi inferior (2) Os lacrimale (2) Os mandibulae (1) Os hyoideum (1) Os palatinum (2) Malleus (2) Incus (2) Stapes (2) Neurocranium Os frontale (1) Os occipitale (1) Os sphenoidale (1) Os parietale (2) Os temporale (2) Os ethmoidale (1) Toplam: 21 Toplam: 29 Toplam: 8 www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com Os nasale Os lacrimale Os zygomaticum Concha nasi inferior Os maxillae Os mandibulae www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com Os nasale Os vomer Concha nasi inferior Os maxillae Os palatinum www.slaytyerim.com
OSSICULA AUDITORIA www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com Os sphenoidale Os frontale Os frontale Os parietale Os temporale Os occipitale www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com Os parietale Os frontale Os temporale Os ethmoidale Os sphenoidale Os occipitale www.slaytyerim.com
Columna vertebralis Toplam: 26 Presakral vertebralar Vertebrae cervicales (7) Atlas Axis 3. servikal vertebra 4. servikal vertebra 5. servikal vertebra 6. servikal vertebra 7. servikal vertebra Vertebrae thoracicae (12) Vertebrae lumbales (5) Sacrum (1) Coccyx (1) Toplam: 26 www.slaytyerim.com
Servikal vertebralar Atlas Torakal vertebralar Axis Lumbal vertebralar Sacrum Coccyx www.slaytyerim.com
Thorax Toplam: 25 Sternum (1) Costae (24) Costa vera Costa spruria Costa fluctuantes Toplam: 25 www.slaytyerim.com
sternum Costa www.slaytyerim.com
Üst taraf (extremite) kemikleri Cingulum pectorale Os claviculae (2) Os scapulae (2) Pars libera membri superioris Os humeri (2) Os radii (2) Os ulnae (2) Ossa carpi Os scaphoideum (2) Os lunatum (2) Os triquetrum (2) Os pisiforme (2) Os trapezium (2) Os trapezoideum (2) Os capitatum (2) Os hamatum (2) Ossa metacarpi (10) Phalanges (28) Toplam: 64 www.slaytyerim.com
Clavicula Scapula www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Alt taraf (extremite) kemikleri Cingulum pelvicum Os coxae (2) Pars libera membri inferioris Os femoris (2) Os patellae (2) Os tibiae (2) Os fibulae (2) Ossa tarsi Os tali (2) Os calcanei (2) Os naviculare (2) Os cuboideum (2) Os cuneiforme mediale (2) Os cuneiforme intermediale (2) Os cuneiforme laterale (2) Ossa metatarsi (10) Phalanges (28) Toplam: 62 www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Columna vertebralis (26) Skeleton thoracis (25) Skeleton appendiculare Skeleton axiale Neurocranium (21) Visserocranium (8) Columna vertebralis (26) Skeleton thoracis (25) Skeleton appendiculare Membrum superius (64) membrum inferius (62) Toplam: 80 Toplam: 206 Toplam: 126 www.slaytyerim.com
Çocuk 270 kemik 14 yaş 256 kemik Erişkin 206 kemik Tam şekillenip birbiriyle kaynaştıktan sonra Erişkin 206 kemik
25-30 yaşlarında Vücut ağırlığının %15’i Ort. 5-6kg.
Kemiğin içeriği % 60-70 (2/3) inorganik maddeler (sertlik sağlar) %85 Kalsiyum fosfat %10 Kalsiyum karbonat %1.5 Magnezyum fosfat Bazı alkali tuzlar (Kalsiyum florit, kalsiyum klorit) % 30-40 (1/3) organik maddeler (elastikiyet sağlar) %95 kollagen lif.
Kemikler aside atılırsa ne olur? www.slaytyerim.com
DEKALSİFİKASYON www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
MASERASYON www.slaytyerim.com
Kemik yakılırsa ne gözlenir ? www.slaytyerim.com
Yoğun dokular radyografilerde radyoopak az yoğun doku radyolusent görülür Kemik dokusu içindeki kalsiyum tuzlarının kristalleşme derecesi kemiğin röntgen ışınlarını az geçirmesine yol açar. Böylece radyoopak görünüm verir. www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
KUVVET UZAMA www.slaytyerim.com
KUVVET UZAMA www.slaytyerim.com
Kemik yapılanmasına vitaminler ve sporun etkileri? www.slaytyerim.com
PERİOSTEUM Kemiklerin eklem yüzleri dışında kalan kısımları periosteum denilen zar ile sarılıdır. www.slaytyerim.com
Periosteum’un iki tabakası vardır. Stratum fibrosum (Eklem kapsülünün fibröz tabakası ile devam eder) Stratum osteogenicum (Damardan zengin ve kemikte enine büyümenin olduğu yerdir.) (stratum cambium) Periosteum’un hasarı kemiğin ölümüne neden olur
Periosteum’un görevleri Kemiğin beslenmesi ve yenilenmesini sağlar. Kemikleri birbirine bağlar. Kiriş ve kasların kemiğe tutunmalarını sağlar. Sinir liflerince çok zengindir. Bu nedenle ağrıya duyarlıdır. Periosteum hasarı kemik ölümüne yol açar.
Periosteum’un görevleri Kemiğin beslenmesi ve yenilenmesini sağlar. Kemikleri birbirine bağlar. Kiriş ve kasların kemiğe tutunmalarını sağlar. Sinir liflerince çok zengindir. Bu nedenle ağrıya duyarlıdır. Periosteum hasarı kemik ölümüne yol açar. www.slaytyerim.com
Kemiklerin şekillerine göre sınıflandırılması Ossa longa ( Uzun kemikler ) Ossa breve ( Kısa kemikler ) Ossa plana ( Yassı kemikler ) Ossa irregularia , informia ( Düzensiz kemikler ) Ossa pneumaticum ( Havalı kemikler ) Ossa sesamoidea (patella, os pisiforme) Ossa accessoria (Os trigonum, os fabella, os vesalinum pedis) www.slaytyerim.com
Ossa longa www.slaytyerim.com
Uzun kemiklerin iki ucu, bir gövdesi vardır Extremitas proximalis Uzun kemiklerin iki ucu, bir gövdesi vardır Corpus Extremitas distalis www.slaytyerim.com
Ossa breve www.slaytyerim.com
Ossa plana www.slaytyerim.com
Ossa irregulare www.slaytyerim.com
Ossa pneumaticum www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Os sesamoideum www.slaytyerim.com
PATELLA www.slaytyerim.com
Os sesamoideum www.slaytyerim.com
Ossa accessoria Os trigonum Os fabella www.slaytyerim.com Os vesalinum
Kemikten kesit alırsak ne görürüz? www.slaytyerim.com
Kemikler iki kısımdan oluşur Kompakt doku (Substantia compacta) Spongioz doku (Substantia spongiosa)
Kompakt doku (Substantia compacta) Kemiklerin dış kısmını oluşturur. İçerisinde havers kanalları denilen ince kanalcıklar vardır. Bu kanallarda kemik dokusunun kılcal damarları bulunur.
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Spongioz doku (Substantia spongiosa) Bu tabakada kemik matriks’inde basınç ve gerilmeye göre düzenlenmiş trabeculalar bulunur. Uzun ve yassı kemikler içerisinde trabeculalar arasında bulunan boşluğa Cavitas medullaris denir. Bu boşlukta Medulla ossium ( Kemik iliği ) bulunur.
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Kemiğin iç boşluklarının duvarları endosteum ile örtülüdür
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Medulla ossium gençlerde kan yapıcı elemanları içerir Medulla ossium gençlerde kan yapıcı elemanları içerir. Kırmızı renktedir. (Medulla ossium rubra ), Yaşlılarda sarı renktedir. (Medulla ossium flava) Yaşlılarda da Sternum, ilium ve vertebra gibi kemiklerde medulla ossium rubra bulunur.
Trajector: Kemik kesitlerinde spongioz dokudaki mekanik etkilerin yönünü gösteren çizgilerdir. Kasların çekme kuvveti ve yer çekimi tarafından oluşturulur
Kemik iliği aspirasyonu www.slaytyerim.com
diploe www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Kemiğin Beslenmesi; Foramen nutricium Canalis nutricius (vasa nutricia + sinirler)
Kemikleşme (Ossifikasyon) 1- İntramembranöz kemikleşme 2-İntrakartilaginöz kemikleşme a- Enkondral kemikleşme b- Perikondral kemikleşme www.slaytyerim.com
1- İntramembranöz kemikleşme Primer, desmal ve bağ dokusu kaynaklı kemikleşme olarak da bilinir Embriyonel mezenşimal bağ dokusunun kemikleşmesi söz konusudur Bağ dokusu hücreleri kıkırdak dokusu hücrelerine dönüşmeden osteoblastlarla yer değiştirir Yassı kafa kemikleri bu yolla kemikleşir www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
2- İntrakartilaginöz kemikleşme Sekonder, chondral ve kıkırdak dokusu kaynaklı kemikleşme olarak da bilinir Embriyonel mezenşimal bağ dokusunun önce kıkırdak dokusuna daha sonra da kemik dokusuna dönüşmesi söz konusudur Uzun ve kısa kemiklerde bu kemikleşme tipi gözlenir Alt tipi olan enkondral kemikleşmede, kemikleşme kemik tasalağının iç kısmından başlayarak dışa doğru yayılır Perikondral tipte ise kemikleşme kemik taslağının dış kısmından başlayarak içe doğru yayılır www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Epifiz Uzun kemiklerin uçları Diafiz Uzun kemiklerin gövdesi Metafiz epifiz ile diafiz arasında kemik gelişiminin olduğu bölge
Kemikleşme merkezleri Primer kemikleşme merkezi Sekonder kemikleşme merkezi (Cartilago epiphysialis) www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Epifiz kıkırdağı www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com Percivall Pott (1714-1788) Abraham Colles (1773-1843)
KEMİK DOKUSUNUN REJENERASYONU www.slaytyerim.com
Uzun kemiklerin iki ucu, bir gövdesi vardır Extremitas proximalis Uzun kemiklerin iki ucu, bir gövdesi vardır Corpus Extremitas distalis www.slaytyerim.com
Corpus : Uzun kemiklerin gövde kısımları Caput : Baş kısımları collum : Corpus- caput arası, boyun extremitas proximalis : Vücuda yakın olan proksimal ucu extremitas distalis : Vücuttan uzak olan distal ucu Sulcus : Oluk Tuberculum : Tümsek, yumrucuk Tuberositas : Engebeli çıkıntı, pürtük Capitulum : Başçık Crista : İbik şeklinde kenar, çıkıntı Foveola :Çok küçük ve sığ çukurcuk Spina : Diken, ucu sivri çıkıntı Foramen : Delik
Kemiği situsuna koyma ve Yönünü belirleme www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Normal Kemik 30 yaşında bir bayan www.slaytyerim.com This image illustrates the mircroachitecture of normal trabecular bone from a 30-year-old female. Note the perpendicular orientation between the horizontal and vertical trabeculae. This interconnectivity of the three-dimensional lattice of the trabeculae makes the vertebral bodies particularly well suited to support compressive loads. Trabecular bone comprises about 20% of the skeleton and is found principally at the ends of the long bones and the vertebral bodies. Trabecular bone has a much higher metabolic rate than that of cortical bone. Bone turnover occurs on the surface of the bone and trabecular bone has a greater surface area than that of cortical bone. By inference, then, a higher metabolic rate implies that trabecular bone will be more responsive, or respond earlier to endocrine changes. It is not surprising, therefore, that the most common sites of osteoporotic fracture (spine, hip, and distal radius and ulna) have a high proportion of trabecular bone. Einhorn TA, The Bone Organ System: Form and Function, In: Osteoporosis edited by R Marcus, D Feldman, J Kelsey, Academic Press San Diego, 1996. www.slaytyerim.com 30 yaşında bir bayan
Osteoporoz 88 yaşında bir bayan www.slaytyerim.com This image is of moderate osteoporosis in an 88-year-old woman. The loss of horizontal or lateral struts occurs before loss of vertical struts, resulting in reduced load-bearing capacity. This helps us to understand why the definition of osteoporosis includes a reference to both a loss in mass or bone density as well as microarchitectural deterioration. www.slaytyerim.com 88 yaşında bir bayan
www.slaytyerim.com
III - Elastik kıkırdak; KIKIRDAK (CHONDRO) Eklemler, karşılıklı yüzler hariç, perichondrium (kıkırdak zarı) denilen fibröz bir zarla örtülüdür. 3 çeşit kıkırdak vardır. I - Hiyalin kıkırdak; II - Fibröz kıkırdak; III - Elastik kıkırdak; www.slaytyerim.com
Hyalin kıkırdak www.slaytyerim.com
www.slaytyerim.com
Elasti-fibro cartilage www.slaytyerim.com
I - Hiyalin kıkırdak; aşınmaya karşı çok dirençlidir ve bütün sinoviyal eklemlerde (art. sternoclavicularis, art. acromioclavicularis ve art. temporomandibularis hariç) eklem yüzlerini örter. II - Fibröz kıkırdak; bazı eklemlerde bulunan diskus’larda ve clavicula ile mandibula’nın eklem yüzlerinde vardır. III - Elastik kıkırdak; Auricula, meatus acusticus externus, tuba auditiva ve larinks’in kıkırdaklarının çoğu (cartilago epiglottica, cartilago corniculata, cartilago cuneiformis, cartilago arytenoidea’ların tepeleri ve cartilago triticea) vücuttaki elastik kıkırdaklardır. Cartilago thyroidea, cartilago arytenoidea’ların büyük kısmı ve cartilago cricoidea hiyalin kıkırdaktır. www.slaytyerim.com
Spongiyöz kemik dokusu uzun kemiklerin neresinde en çok bulunur? SORU Spongiyöz kemik dokusu uzun kemiklerin neresinde en çok bulunur? A) Diyafizin dış tarafında B) Perikondriyumda C) Havers kanalında D) Epifizde E) Endosteyumda www.slaytyerim.com
Periostium kemiğin neresini çevreler? Havers kanalını Lakünaları SORU Periostium kemiğin neresini çevreler? Havers kanalını Lakünaları C) Eklem yüzeyini D) Eklem yüzeyi hariç tüm kemiği E) Hiçbirini www.slaytyerim.com
Endokral kemikleşmede görülen en tipik özellik nedir? SORU Endokral kemikleşmede görülen en tipik özellik nedir? A) Bağ dokusuyla gelişir. B) Kemiğin kalınlığı artar. C) Hyalin kıkırdak bu kemikleşmeyi başlatır. D) Bu kemikleşmeyle doğrudan kompakt kemik oluşur. E) Hiçbiri. www.slaytyerim.com
Diğer Tüm Konularda Hazırlanmış Bedava Slaytlar İçin : www.slaytyerim.com www.slaytyerim.com