GÖZLEM FORMLARI Gözlem “Bir şeyi iyi anlamak için onun kendi kendine meydana gelen türlü belirtilerini gözden geçirmektir”

Gözlem, her hangi bir ortamda ya da kurumda oluşan davranışı ayrıntılı olarak tanımlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Eğer bir araştırmacı, her hangi bir ortamda oluşan bir davranışa ilişkin ayrıntılı, kapsamlı ve zamana yayılmış bir portre elde etmek istiyorsa, gözlem yöntemini kullanabilir. Gözlemi ve gözlem eylemini eğitim açısından ele aldığımızda bu açıklamadaki «araştırmacı» kavramı yerine öğretmen kullanılmalıdır. Modern eğitim sistemindeki anlayışlardan biri de her öğrencinin belli aralıklarla gözlenmesi gerektiğine dayanır. Bu gözlem olabildiğince uzun zamana yayılmalı ve gözlem faaliyetleri kayıt altına alınmalıdır.

Gözlem faaliyetlerinin kayıt altına alınması eğitimde gözlem formları olarak kullanılan değerlendirme araçlarını ortaya çıkarmıştır.

Sağlıklı bir gözlem formu için gözlemler sistematik hale getirilmeli ve anekdotlara dayandırılmalıdır. Ancak gözlemlenen tek bir olayı yazıya dökmek öğrenci açısından sağlam bir sonuç vermeyecektir.

Verilerin Kaydedilmesi Gözlemle elde edilen veriler, en kısa zamanda kaydedilmelidir. Aradan uzun süre geçtiğinde öğretmen, olaya dair fazlaca yorum üreterek değerlendirmesinde gerçeklerden uzaklaşabilir. Gözlemlerin fiziki kayıt araçlarıyla desteklenmesi de gözlem sonuçlarının sağlıklı biçimde kaydedilmesi için önemlidir. Gözlemcinin, ulaştığı sonuçları gözlenen kişiyi tanıyan başka biriyle de paylaşması sağlam bir form oluşturabilmek için gereklidir.  Gözlemci ölçütleri koyarken bütün öğrenciler için aynı standartlar kullanılır.

Tablo 4.2. Gözlem formu Öğrencinin; Adı soyadı: Sınıfı / Numarası: Açıklama: Bu form kazanım sürecinde öğrencilerin düzeylerini ve katılımlarını gözlemleniz amacıyla düzenlenmiştir. Öğrencinizin seviyesine göre 1 (hiçbir zaman) ile 5 (her zaman) arasında bir seçeneği işaretleyiniz. Öğrencide Gözlenecek Kazanımlar 1 2 3 4 5 1. Konuyu öğrenmekte zorluk çeker.   2. Bilgilerini etkinliklerde rahatça kullanır. 3. Anlayamadığı kısımları öğretmenine sorar. 4. Öğrendiği bilgilere değişik açılardan bakabilir. 5. Önbilgilerini kullanarak yeni bilgilere ulaşır. 6. Kitap haricinde kaynaklara da başvurur. 7. Araştırma sonuçlarını konuya adapte eder. 8. Tablo, grafik ve diyagram okuma ve yorumlama sırasında zorlanır. 9. Öğrendiği bilgilerini harita üzerinde anlamlandıra bilir. 10. Öğrendiği bilgileri gerçek hayattan örnekler ile açıklayabilir. 11. Anlayamadığı kısımları anlamlandırmaya çalışır. 12. Konuyu ilerideki öğrenmelerinde önbilgi olarak kullanabilir.

Tablo 4.3 Gözlem formu Öğrencinin; Adı soyadı: Sınıfı / Numarası: Açıklama: Bu form kazanım sürecinde öğrencilerin düzeylerini ve katılımlarını gözlemleniz amacıyla düzenlenmiştir. Öğrencinizin seviyesine göre 1 (hiçbir zaman) ile 5 (her zaman) arasında bir seçeneği işaretleyiniz. Öğrencide Gözlenecek Kazanımlar 1 2 3 4 5  I.DERSE HAZIRLIK 1.Coğrafya dersine değişik yardımcı kaynaklarla gelir.   2.Ulaştığı kaynaklardan etkin bir biçimde yararlanır. 3. Bilgi kaynaklarına nasıl ulaşacağını bilir. 4.Coğrafya dersine hazırlıklı gelir. II.ETKİNLİKLERE KATILMA 1.Konu ile ilgili görüşlerini çekinmeksizin ifade eder. 2.Görüşü sorulduğunda söyler. 3.Coğrafya ile ilgili yeni ve özgün sorular sorar. 4.Belirttiği görüşler ve verdiği örnekler özgündür. 5.Coğrafya dersini iyi dinlediğini belirten sorular sorar III.İNCELEME – ARAŞTIRMA -GÖZLEM 1. Mevcut kaynaklardan başka kaynakları da araştırır. 2.Gözlemlerini dikkatli bir şekilde yapar. 3.İnceleme ve araştırma ödevlerini özenerek yapar. 4.Bilgi toplamak için çeşitli kaynaklara başvurur. 5.Gözlemi sonucunda genellemeler yapar. IV. BİLİMSEL YÖNTEM 1.Coğrafi verileri çizelgelere ve grafiklere dönüştürür. 2.Yönergeye uygun deney yapar. 3.Bilinenlerden bilinmeyeni çıkarır. 4.Deney sonuçlarını doğru yorumlar. 5.Coğrafi araştırma sonuçlarından genellemelere ulaşır

Gözlem formları aracılığıyla öğrencilerin coğrafya dersi içindeki etkinlik dereceleri saptanabildiği gibi coğrafi sorgulama yetenekleri, arazi çalışmalarındaki performans yeterlilikleri ve aktüel birikimleri değerlendirilebilir. Gözlem formları oluşturulurken anekdot, derecelendirme ölçekler ve kontrol listesi gibi diğer ölçme araçlarından faydalanılması daha sağlıklı olacaktır.

KONTROL LİSTELERİ

En basit değerlendirme araçlarından biridir. Gözlenecek bir davranışın var/yok, yapıldı/yapılmadı, evet/hayır şeklinde işaretlenmesiyle oluşur. VAR YOK X

Bir davranışın, becerinin, yeteneğin var olup olmadığı hakkında bilgi verir. Ancak davranışın yapılma derecesi hakkında bilgi vermez. Davranış 1 2 3 4 5 Harita okuma becerisi Gözlem formu Davranış Evet Hayır Harita okuma becerisi Kontrol listesi

Performansın en önemli ve gözlenebilir yanlarını kapsar. Kontrol listeleri genellikle daha küçük parçalara ayrılabilen davranışları belirlemek amacıyla kullanılır. Performansın en önemli ve gözlenebilir yanlarını kapsar. Davranışlar Evet Hayır Öğrenciyle göz teması kuruyor Beden dilini etkin kullanıyor Anlaşılır bir tonda konuşuyor Akıcı konuşuyor Gereksiz tekrar yapmıyor Düşüncelerini ifade edebiliyor Bilgiyi organize edebiliyor

Kontrol listeleri davranışların hiyerarşik sırasını verir. Var Yok Konunun içeriğine uygun bir deney belirleyebilme Deneyde kullanılacak materyali belirleyebilme Deneyde kullanılacak materyalleri birleştirebilme Deneyde verilmek istenen sonucu kavrayabilme

Kontrol listeleri daha çok süreci ölçer ve kurallara uyulup uyulmadığını belirler. Bu da bireyde davranışların kaç tanesinin olup olmadığı hakkında bilgi verir. Davranışlar Evet Hayır Lastikleri kontrol etti Koltuğu ayarladı Aynaları ayarladı

54. Bir ölçme aracının özelliklerinden bazıları şunlardır: Bir işin yapılması sırasında nelerin, hangi sırada ve nasıl yapılacağını göstermesi nedeniyle öğretim amaçlı da kullanılabilir. Gözlenecek davranışların varlığını veya yokluğunu gösterme olanağı tanır. Performansı oluşturan davranışlardan ne kadarının sahip olunduğunu belirlemeyi kolaylaştırır. Performansı oluşturan davranışların her birine ne düzeyde sahip olunduğu hakkında bilgi veremez. Bu ölçme aracı aşağıdakilerden hangisidir? A)Dereceleme ölçeği B)Kontrol listesi C)Tutum ölçeği D)Anket E) Puanlama yönergesi (rubik) KPSS 2007