Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi’ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders çeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Her hakkı saklıdır © 2014 Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi uzem.neu.edu.truzem.neu.edu.tr Eğitimde Teknoloji Kullanımı Uz. Şenay KOCAKOYUN Distance Learning Center Near East University Nicosia, Northern Cyprus

Eğitimde Teknoloji Kullanımı 1. DERS Dersin Amaçları Dersin Hedefleri Dersin İçeriği Dersin Kaynakları Bilgi Toplumu Teknoloji Kullanımının Amaçları Teknoloji Kullanımının Önemi Öğrenme Öğretme Sürecinin Temel Bileşenleri Eğitim Öğretim ile İlgili Temel Kavramlar Öğretim Teorileri Teknoloji Eğitim ve Öğretim Teknolojisi Araç Gereç Kavramları 2

Dersin Amaçları Öğretmen adaylarının eğitiminde teknoloji kullanımı hakkında bilgi sahibi olması. Teknoloji kullanımını avantaj ve dezavantajlarının öğretilmesi. Eğitimsel yazılımların öğrencilerin özelliklerinine dikkat ederek hazırlanması ve değerlendirilmesi. Uzaktan eğitimin kullanılması avantajları ve dezavantajları ile değerlendirilmesi. Bilgisayar, internet ve web teknolojilerinin olumlu olumsuz yönleri. 3

Dersin Hedefleri Öğrenme ve öğretme süreçlerini daha verimli bir hale getirmek, Eğitim hizmetlerini büyük kitlelere kadar ulaştırmak, Bireysel eğitimin gerçekleşmesine ortam sağlamak, Öğrencilere bilişim teknolojisi araçlarının etkili kullanımı aracılığıyla sorun çözme, bilgiye ulaşma, bilginin işlenmesi ve sunulması becerilerini kazandırmak ve onlara bu teknolojileri günlük hayatta da etkili bir biçimde kullanabilmelerini sağlamak. 4

Dersin İçeriği Eğitim öğretim ile ilgili temel kavramlar ve öğretim teknolojisi, Öğrenme yaklaşımı ve kuramlar, Eğitsel yazılım türleri, İnternet ve eğitimde İnternetten yararlanma, Kullanılan yardımcı yazılımlar, Ders yazılımlarının seçimi ve değerlendirilmesi, Veri tabanı uygulamaları, Bilişim Teknolojilerinin sosyal yapı üzerindeki etkileri, Uzaktan eğitimde kullanılan öğretim metodları ve uygulamaları, Öğretici bilgisayar programları seçme ve değerlendirme, Bilişim teknolojilerinin doğru ve etkili kullanımı, 5

Dersin Kaynakları Kürşat Çağıltay ve Yüksel Göktaş. Öğretim Teknolojilerinin Temelleri: Teoriler, Araştırmalar, Eğilimler. Ankara. Pegem Akademi Yayıncılık, Serkan Perkmen ve Erdoğan Tezci. Eğitimde Teknoloji Entegrasyonu, Derleme. Ankara. Pegem Akademi Yayıncılık, Birol Vural. Eğitim ve Öğretimde / Teknoloji ve Materyal Kullanımı. Hayat Yayınları, Nazmi Şimşek. Derste Eğitim Teknolojisi Kullanımı. Ankara. Anıl Matbaa, Cevat Alkan. Eğitim Teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık, Hüseyin Uzunboylu. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara. Pegem Akademi Yayıncılık,

İçinde bulunduğumuz çağ, bilgi ve iletişim çağıdır. İçinde bulunduğumuz bu çağın en belirgin özelliğinin değişim olduğunu bilmekteyiz. Tanımlanan bilgiler, var olan teknolojiler, gereksinim duyulan beceriler, dolayısıyla ihtiyaç duyulan insan gücü sürekli olarak değişim göstermektedir. 7 Bilgi Toplumu

Bu değişim sonucunda toplumların eriştikleri nokta bilgi toplumu olarak nitelendirilmektedir. Yani bilgi teknolojisindeki hızlı gelişmeler, toplumların yapısal olarak yeniden şekillenmesine neden olmaktadır. 8

Yeni şekillenme ile bilgi çağına uyum sağlayabilmenin en kolay yolu Eğitim’dir. Bilgi çağında verilen eğitimin temel amacı, yaratıcı ve yenilikçi insanlar yetiştirmektir. Bilgi çağındaki bilimsel bilgi artışı dikkate alındığında artık bilgilerin öğretimi yerine bilgilerin öğrenilmesi önem kazanmaktadır. Bunun sonucunda öğrenme-öğretme sürecinde öğretim teknolojisinin rolü ve eğitimde teknoloji kullanımının önemi daha da artmaktadır. Bilgi Toplumu 9

Teknoloji Kullanımının Önemi Teknoloji kullanımı eğitimde eşitlik sağlanmasına yardımcı olacaktır. Çünkü aynı içeriğe sahip program her öğrenciye kusursuz bir biçimde aktarılabilecektir. Teknoloji kullanımı ile aynı içeriğin zengin bir biçimi, eğitim sistemine aktarılarak, standart ve eşit eğitim sağlanabilecektir. Teknoloji kullanımı ile eğitimde sınırsız bir kütüphaneye adım atılır. 10

Teknoloji Kullanımının Amaçları Eğitim hizmetlerini büyük kitlelere kadar ulaştırmak. Bireysel eğitimin gerçekleşmesine ortam sağlamak. Eğitim kurumlarında uygulama alanları oluşturarak, öğretim programlarını sürekli hale getirmek. Çevre faktörlerinin olumsuzluklarını kaldırarak uygun hale getirmek ve kontrol etmek. Eğitim programlarını öğrenci yeteneklerine göre geliştirmek ve uyarlamak. Öğrenme ve öğretme süreçlerini daha verimli bir sistem haline getirmek. 11

Öğrenme-Öğretme Sürecinin Temel Bileşenleri Öğrenme-öğretme sürecindeki bileşenlerin temel öğrenme kuramları ile ilişkilendirilerek tartışılması gerekmektedir. Bu nedenle geçmişten günümüze etkileri devam eden Davranışçılık, Bilişselcilik ve Oluşturmacılık yaklaşımlarının öğrenme-öğretme sürecinin temel bileşenleri olan öğretmen, öğrenci, içerik, öğrenme çevresi, ortam(medya), durum ve kaynaklarının birbirleriyle olan etkileşimlerine bakış açılarının incelenmesi gerekmektedir. 12

Örnek bir analoji: Aynalar(Öğretmen-öğrenci), Bardak (içerik), Masa(ortam) Davranışçı kurama göre aynalardan yansıyan bardak masadaki bardağa ne kadar yakınsa o kadar etkili bir öğrenme sağlanmış olur. Oluşturmacı yaklaşıma göre ise aynadan yansıyan görüntü ne masadaki bardağın aynısıdır ne de masadaki bardaktan farklıdır. Öğrencilerin bardağa yükledikleri anlam farklıdır. 13

Öğretmen Öğretmen, sınıfa uygun öğretim etkinliklerini kullanan, yaratıcı, etkin, iyi bir lider, okul içi ve dışı etkinlikleri öğretim etkinliklerine yönelik verimli kullanandır. 14

Etkili Bir Öğretmen Etkili Öğretmen Öğrencileri Üst Düzey Akademik Beceri ve Nitelikleri Kazanmaları için Motive Eder İyi Bir Sınıf Yöneticisidir İş Birliğine Dayalı, Destekleyici ve Olumlu Bir Ortam Yaratır Öğretim Yaptığı Alanla İlgili Öğretim Becerilerine Sahip Olandır Öğrencileri İçin Uygun Kitap, Makale, vb. Unsurları Tespit Edebilendir Öğrencileri İçin Uygun Hedefler Belirler ve Bu Hedeflere Ulaşmaları İçin Çalışır Öğrencilerin Kendilerini Düzenlemeleri İçin Onları Teşvik Eder 15

Öğrenci Öğrenci, öğretimin en önemli öğesidir. Öğrenci, öğretim faaliyetlerinin merkezinde yer alır. Oluşturmacılık anlayışına göre öğrenen, kendisine sunulan bilginin pasif alıcısı değil dış dünyadan bilgiyi kendine özgü hale getirerek alan ve bu şekilde kullanandır. 16

Öğrenme, bir bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda belli bir olgu, olay veya durum ile ilgili olarak kendi bilgisini, anlayışını veya davranışını düzenlemesi ile oluşan etkin bir süreçtir. Eğitim ve Öğretim Temel Kavramları 17

Eğitim, bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Eğitim etkinlikleri sonucunda bireyin davranışlarında bir değişikliğin ortaya çıkması beklenmektedir. Eğitim ve Öğretim Temel Kavramları 18

Öğretim, öğrenilmesi gereken davranışların önceden kasıtlı olarak planlandığı ve öğretildiği planlı bir süreçtir. Demirel’e göre öğretim, öğrenmenin gerçekleşmesi için planlanan, kasıtlı ve sistematik eğitimdir. Öğretim, eğitim sisteminin içinde yer alan alt sistem ya da süreçlerden birisidir. Eğitim ve Öğretim Temel Kavramları 19

Öğrenme, eğitim ve öğretim; bulundukları çağa göre bilim felsefesi ve teknolojik gelişmelerden etkilenen dinamik kavramlardır. Genel olarak öğrenme, deneyimler sonucunda bireyde meydana gelen kalıcı değişimlerdir (Schunk, 2012 ). Eğitim ise bir anlamda öğrenmenin ana öğesi olan yaşantıyı ve kalıcılığı merkeze alan planlı ve amaçlı bir takım etkinlikler çerçevesinde bireyde istendik değişime yol açma süreci olarak tanımlanmaktadır (Senemoğlu, 2011). Süreç: Eğitimin gerçekleşmesi için belirli bir zaman diliminin gerekliliğini vurgulamaktadır. Eğitim ve Öğretim Temel Kavramları 20

Eğitim, öğretimi kapsayan daha geniş bir anlama sahiptir. Eğitimin okulda planlı ve programlı olarak yürütülen kısmı bireyin öğretimini oluşturur. Öğretimde zaman ve mekân kadar öğretmenin, velinin, öğrencinin beklentileri de saptanmıştır. Öğretim, güdümlüdür, planlıdır, programlıdır, desteklidir. Eğitim zaman ve mekân yönünden kapsamlı, sürekli ve çok boyutludur. Eğitimde bilgi dahil her türlü tecrübe üzerinde durulur. Bu tecrübeler tesadüfî olabilir. Tesadüfî tecrübeler ise her zaman eğitsel nitelikli olamayabilir. Eğitim ve Öğretim Kavramları Arasındaki Farklar? 21

Öğretim Teorileri Öğretim Tasarımı Teorisi; öğrenmenin en etkili şekilde gerçekleşmesi için hazırlanmış ayrıntılı bir öğretim rehberidir. Öğretim Teorileri; bireylerin öğrenmelerini, fiziksel ve bilişsel gelişim özeliklerini de göz önünde bulundurarak en etkili öğrenmeyi sağlamak için bir dizi öğretim stratejisi, yöntem ve tekniğin ne zaman ve nasıl kullanılması gerektiğini açıklamaktadır. 22

Bu bağlamda öğretim tasarımı teorisi ile öğretim teorisi birbirine benzer kavramlar olmakla birlikte, öğretim tasarımı teorisi bir dersin bütününe yönelik öğretimin planlanması, uygulanması ve degerlendirilmesi iken; öğretim teorisi bir konuya yönelik öğretim etkinlikleri nasıl gerçekleştirilirse daha etkili bir öğrenme sağlanır? sorusuna yanıt aramaktadır. Öğretim teorileri bireyin öğrenme ve gelişimini destekleyici yöntemleri ve bu yöntemlerin hangi durumlarda kullanılabileceğini gösteren bileşenlerden oluşmaktadır. 23 Öğretim Teorileri

Programlı Öğretim Bu öğretim, bireylerin kendi öğrenim hızlarını kendilerinin belirleyebilmesi ilkesine dayanmaktadır. Bunun için öğrenme materyallerinin bu amaç doğrultusunda hazırlanması gerekmektedir. Bu materyallerin hazırlanmasında bilgi küçük birimlere bölünür. Bu birimler basitten karmaşığa ve bir sonraki adımın ön koşulu olması durumuna göre sıralanır. 24

Programlı öğretim için her ne kadar basılı materyaller kullanılabilse de, bu öğretim tasarımı kuramı, bilgisayar ortamında da yaygın şekilde kullanılmaktadır. Bilgisayar tabanlı öğretim bu kuram çerçevesinde geliştirilmiş bir uygulamadır. 25 Programlı Öğretim

Programlı öğretimin aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı çoğu öğretim koşulunda uygulanabilecek yararlı yönlerinin olduğu belirlenmiştir. Öğrenciler konuyu tam olarak kavradıkları kanısının edinene dek soru sorup geri bildirim alırlar. Öğrenciler sınıf arkadaşlarının baskısını hissetmeksizin ve geride kalma korkusu olmaksızın programlı öğretim etkinliklerine katılarak kendi öğrenme hızlarına göre ilerlerler. Öğrenciler mantıksal sıralama ile uygulanan ve uzmanlar tarafından hazırlanmış bir dizi etkinliğe katılırlar. 26 Programlı Öğretim

Öğretimin 9 Aşaması Öğretimin en önemli amacı öğrenme sürecinin desteklenmesidir. Bu nedenle öğretim ilkeleri öğrenme hedeflerine uygun ve içsel öğrenme süreçleri göz önünde bulundurularak şekillendirilmelidir. 27 Bu amaçla 9 farklı aşama ortaya konulmuştur (Gagne, 1985):

Eğitimsel faaliyetlerin kullanımı göz önünde bulundurulduğunda teknolojinin süreç ve ürün açısından üç temel fonksiyonu yerine getirdiği söylenebilir. Birincisi, eğitim kurumunun teknolojik faaliyetleri planlaması ve hayat geçirmesidir. İkincisi, eğitim programlarına teknoloji entregrasyonunun sağlanmasıdır. Üçüncüsü ise öğrenmenin gerçekleştiği ortam (sınıf veya sanal ortamlar) ve etkinliklerinin planlanması ile ilgilidir. 28

Sonuç olarak; Teknolojinin öğrenme öğretme ortamına entegrasyonu öğretim teknolojileri alanının temel ilgi alanlarından birisi olmuştur. 29

Teknoloji Bilimsel ya da diğer sistematik bilgilerin pratik alanlara sistemli bir şekilde uygulanmasıdır. Bilim ile uygulama arasında bir köprüdür. Teknoloji, günümüzde veri paylaşımının en etkin bir biçimde kullanıldığı bir yapıdır. 30

Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Teknolojisi Eğitim Teknolojisi: Öğrenme-öğretme süreçlerinin tasarlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesidir. Eğitim teknolojisi, insanın ilk kez “bunu nasıl öğretirim?” sorusunu sorduğu anda ortaya çıkmıştır. 31

Öğretim Teknolojisi: Öğretim teknolojisi davranışlarda ya da diğer öğrenme sonuçlarında bir değişim oluşturulması umuduyla, etkili öğrenme düzenlemeleri oluşturmak üzere amaçlı olarak yapılan çalışmaları içermektedir.. Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Teknolojisi 32

Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Teknolojisi Arasındaki Fark??? “Eğitim teknolojisi” terimi, öğrenme-öğretme süreçleri ile ilgili özgün bir disiplini vurgularken “Öğretim teknolojisi” bir konunun öğretimi ile ilgili öğrenmenin kılavuzlanması amacıyla yapılan etkinliği ifade eder. 33

Eğitim Teknolojisine Dayalı Uygulamaların Temel Amacı Daha geniş kitlelere eğitim hizmeti sunmak, Eğitim kurumlarındaki öğrenme- öğretme süreçlerini verimli hale getirmek, Öğrenme- öğretme etkinliklerini bireyselleştirmek, 34

Öğretim Teknolojisinin Gelişim Süreci Öğretim teknolojisinin gelişimindeki en önemli etkenlerden ilki, öğrenme-öğretme kavramının algılanışında ve yorumlanmasında meydana gelen değişim olarak açıklanabilir. Klasik anlayış biçiminde öğretmen, bilgiye sahip olan ve onu aktaran en önemli kaynak olarak görülmektedir. 35

Ancak, bilginin depolanmasında ve kullanılmasında yaşanılan gelişmeler, hem bilginin türünü hem de miktarını artırmıştır. Bunun sonucu olarak, bilgiyi depolayan ve sunan öğretmenin rolü değişmeye başlamıştır. Öğretmen yalnızca bilgiyi depolayan ve onu öğrenciye sunan tek kaynak olmaktan çıkmış öğrenciyi bilgiye yönlendiren kişi biçimini almıştır. Öğretim Teknolojisinin Gelişim Süreci 36

Araç-Gereç Kavramları Öğrenme-öğretme sürecinde kullanılan ve bu süreci destekleyen kaynak, materyal, görsel, işitsel, teknolojik ve güncel olan her şey araç ve gereçtir. Araç kavramı daha çok mekanizma ve mekanik bir ortamı anlatmaktadır. Gereç kavramı ise, daha çok basılı ve yazılı öğrenme- öğretme ortamıdır ve eğitim etkinliklerinin program yönünü kapsamaktadır. 37

Araç-Gereçlerin Sınıflaması 1.Görsel Araçlar-Gereçler: Sadece görme duyusuna hitap ederler. Örn: Tepegöz, slayt projeksiyon makinesi. (Her türlü basılı-yazılı gereçler, hareketsiz resimler, afişler, slaytlar, film şeritleri görsel gereçlerdir). 2.İşitsel Araçlar-Gereçler: Sadece işitme duyusuna hitap ederler. Örn: Radyo, teyp 3.Görsel- İşitsel Araçlar-Gereçler: Hem görme, hem de işitme duyusuna hitap ederler. Örn: Bilgisayar, televizyon 38

Beş Duyunun Öğrenmedeki Yeri ve Önemi Öğrendiklerimizin... GÖRME İŞİTME DOKUNMA KOKLAMA TATMA % 3.5’u Yolu İle Öğrenilir 39

Öğretimde Araç-Gereç Kullanmanın Faydaları Zamandan ve sözden ekonomi sağlar. Belli bir fikrin göz önünde canlandırılmasına yarar. Karmaşık fikirleri basite indirgeyerek açıklarlar. Öğretimi canlı ve açık hale getirirler. Öğrencilerin ilgi ve dikkatini arttırırlar. Öğrenme isteğini doğurur. Öğretimi zenginleştirirler. Zaman Dikkat 40

41