Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı SAĞLIK EĞİTİMİ Prof. Dr. Şanda Çalı Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

AMAÇ Katılımcıların sağlık eğitimi ile ilgili temel kavramlar hakkında genel bilgi kazanmasıdır

ÖĞRENİM HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar Sağlık eğitiminin tanımını yapabilecek Sağlık eğitiminin planlanması basamaklarını sayabilecek Sağlık eğitiminde tutum değiştirmenin önemini açıklayabilecek Sağlık eğitiminin temel ilkelerini sayabilecek Yetişkin eğitiminin ilkelerini açıklayabilecek

SAĞLIK EĞİTİMİNİN TANIMI Sağlık Eğitimi bireylerin veya toplumun sağlığını korumak, geliştirmek bunlar yapılamadığında tedavi etmek ve rehabilite etmek için istenilen yönde davranış değişikliği oluşturmaktır Sağlık eğitimi kişiye yönelik koruyucu hizmetlerden biridir Sağlık eğitimi sonunda birey daha önce uyguladığı bir dizi davranıştan vazgeçmek ve bir dizi yeni davranış kazanmak durumundadır Bu zor olgu bireye veya topluma amaca uygun sağlık eğitimi vermekle mümkündür

SAĞLIK EĞİTİMİ KİMİN İŞİDİR? Sağlık eğitiminin amacına ulaşabilmesi tüm sağlık çalışanlarının sağlık eğitimini bilmeleri ve uygulamalar ile gerçekleşebilir Örneğin anne sütü ile beslenme bebek sağlığını geliştirici bir davranıştır Bu davranışın toplumda yaygınlaşması tüm sağlık personelinin görevidir Sağlık eğitimine tüm sağlık ekibi katılmalıdır

SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-1 Planlama Basamakları Kurumsal amaçlar ve kazanılması düşünülen davranışın belirlenmesi Programcı, uygulayıcı, bilim adam ve değer1endirmeyi yapacak olanlar katılır Amacın tespitinde toplumun kültürü ve bilim dalının (disiplin) fert ve toplum için öngördüğü ihtiyaçlar gözönünde bulundurulur. Tespit edilen amaçlar eğitim felsefesi ve eğitim psikolojisinin süzgecinden geçirilir. Etik değerlendirmeler yapılır. Seçilen amaçlar kültüre uygun, birey ve toplumun ihtiyaçlarını karşılayan, ilgili disiplinlerin ortaya koyduğu, toplumca istenilen, ulaşılması mümkün seçkin amaçlardır. Bunlar çoğu kez yasalarda da yer alır

SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-2 Planlama Basamakları Programcı,uygulayıcı ve bilim adamları tarafından ulaşılacak hedef kişi ve grupların belirlenmesi Bireyin, aile ve toplumun yaşayışı ve çevresi incelenir Kayıt ve kaynaklar araştırılır Birey ve toplumla görüşmeler, sohbetler yapılır Toplumu tanıyan kaynak kişilerden yararlanılır Yapılmış çalışmalar, araştırmalar gözden geçirilir

SAĞLIK EĞİTİMİNİN PLANLANMASI-3 Planlama Basamakları Eğitimin formüle edilmesinde ve kararların alınmasında eğitilecek grupla birlikte eğiimin planlanmasına geçilir Eğitimin hedefleri ve bununla ilgili davranışlar belirlenir ve mevcut davranışlar ile karşılaştırılır. istenilen ve istenmeyen davranışlar ayrılır ve listelenir.. Eğitim hedeflerine uyan içeriğin seçilmesi ve uygulamanın planlanması: Eğitim hedefleri seçilen ve istenilen davranışlara göre tespit edilir Önemine göre sırasına konur Sonra bunları yapabilmek için hangi bilgi, beceri, kavram ve değerlerinin istenilen davranışlar geliştireceği ortaya konur Böylece kimlerin nasıl eğitilecekleri ortaya çıkar Değerlendirme sisteminin planlanması Sağlık eğitiminin başarısının nasıl değerlendirileceği belirlenir Gereken bilgi ve verilerin kaydedilmesi ve ölçme metotları oluşturulur

SAĞLIK EĞİTİMİNDE TUTUM Sağlık eğitiminde kültürel özellikler gözardı edilmemelidir Sağlığı geliştirmek, korumak, ve tedavi etmek veya rehabilitasyıon çoğu zaman güncel kültürel değerler i1e uyumlu olmayabilir Bu durumda sağlık eğitiminde başarılı olmak ve istenilen davranış değişikliklerini oluşturmak bir anlamda kültürün değiştirilmesidir Eski davranış ve inançlar kaldırılacak yerine yeni görüş ve davranışlar gelecektir Bu zor durumun aşılabilmesi sağlık eğitiminin yaşamla uyumlu, deneyci tutumda olması ile mümkündür Böyle bir tutum ile bireyin veya toplumun kültür savunması ile eğitime direnmesi de önlenir

SAĞLIK EĞİTİMİNİN İLKELERİ Sağlık eğitimi okul eğitiminden farklıdır Amaç davranış değişikliğidir Yetişkin eğitimi ilkelerine uygun olmalıdır Kişiler rahatça soru sormalı, düşüncesini belirtmelidir Kullanılan dil bireyin anlayabileceği gibi olmalıdır Çok basit veya karmaşık olmamalıdır Cümleler kısa ve açık olmalıdır Konuşma şema, resim vb. ile desteklenmelidir Mutlaka uygulamalı olmalıdır Gereğinde tekrarlar yapılmalıdır Soru sormaya açık ortam yaratılmalıdır Olumlu iletişim kurallarına uyulmalıdır

YETİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ-1 Konuya ilgi sağlanmalıdır Yetişkinler motive değilse eğitimi kabul etmez Eğitimci motivasyon yaratmalıdır Konu işine yaramalıdır Eğitim konusu mutlaka davranış değişikliğini gerektirmeli, değiştirilecek davranışlar iyi tanımlanmalı ve kültürde bulunan davranışlar ile karşılaştırılarak belirlenmelidir Terk edilmesi gereken davranışlar Desteklenmesi gereken davranışlar Yeniden kazanılması gereken davranışlar Kişiyi etkileyebilecek tüm kişilere ulaşılmalıdır Sağlık eğitiminde hedefler uygulanabilir olmalıdır

YETİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ-2 İlgili konular bir bütünlük içinde sunulmalıdır Eğitim sağlık ekibi tarafından verilir Eğitim sonunda davranış değişikliği amaçlandığı için eğitim süreci yaparak öğrenme biçiminde planlanmalıdır Yaptırmanın mümkün olmadığı durumlarda da olayın demonstrasyonu, rol-play biçiminde canlandırılması kullanılmalıdır Eğitime direnenlere karşı tutum- Bu bireyler çetin ceviz olarak adlandırılır. Eğitimi almak istemeyenler zorlanmamalıdır. Eğitim sırasında bu bireyler dışlanmamakla beraber eğitim sürecini bozmalarına da izin verilmemelidir

TEŞEKKÜR EDERİM