METEOROLOJİK RADARLARIN KULLANIMI Hava Tahminleri Dairesi Başkanlığı Melik Ahmet TAŞTAN İstidlalci

RADAR Radar, RAdio Detecting And Ranging kelimelerinin kısaltmasıdır. Radar, RAdio Detecting And Ranging kelimelerinin kısaltmasıdır. Radarlar ilk kez 1950’li yıllarda meteorolojide kullanılmaya başlanmıştır. 1970’li yıllardan itibaren Doppler radar teknolojisine geçilerek radarlardan dijital formda bilgiler alınmaya başlanmıştır. Meteoroloji alanında radarların kullanılmasıyla özellikle şiddetli yağışlar, dolu, tornado, taşkın ve selleri önceden belirleyebilmek mümkün olmuştur. Radarlar, aktif bir uzaktan algılama sistemleridir. Meteorolojik radarlar ile, hedefin yeri ve hızı belirlenerek, meteorolojik hadisenin tipi ve miktarı hakkında bilgi sahibi olunabilir. Radarlar ilk kez 1950’li yıllarda meteorolojide kullanılmaya başlanmıştır. 1970’li yıllardan itibaren Doppler radar teknolojisine geçilerek radarlardan dijital formda bilgiler alınmaya başlanmıştır. Meteoroloji alanında radarların kullanılmasıyla özellikle şiddetli yağışlar, dolu, tornado, taşkın ve selleri önceden belirleyebilmek mümkün olmuştur. Radarlar, aktif bir uzaktan algılama sistemleridir. Meteorolojik radarlar ile, hedefin yeri ve hızı belirlenerek, meteorolojik hadisenin tipi ve miktarı hakkında bilgi sahibi olunabilir. 2

Kısa süreli Tahmin Topluma yönelik 0-4 saatlik kısa vadeli hava tahminidir. Radar operasyon merkezinde gerçel zamanlı (real time) olarak toplanan veri işlenerek yaratılan ürünler, yine gerçel zamanlı olarak hava tahmin merkezlerinin kullanımına sunulur. Radarın kaplama alanın ışın geometrisi ve dünyanın küreselliği nedeniyle sınırlı olması ve hava kütlelerinin hareketinin ortalama 50 km/saat (kış mevsiminde daha hızlı-yaz mevsiminde ise daha yavaştır) olması nedeniyle, radarlar ile ancak gelecek birkaç saat için tahmin yapılabilir. Bundan dolayı uzun vadeli hava tahminleri için radar kullanımı anlamlı değildir. Ancak konvektif olayların tespitinde oldukça faydalıdır Topluma yönelik 0-4 saatlik kısa vadeli hava tahminidir. Radar operasyon merkezinde gerçel zamanlı (real time) olarak toplanan veri işlenerek yaratılan ürünler, yine gerçel zamanlı olarak hava tahmin merkezlerinin kullanımına sunulur. Radarın kaplama alanın ışın geometrisi ve dünyanın küreselliği nedeniyle sınırlı olması ve hava kütlelerinin hareketinin ortalama 50 km/saat (kış mevsiminde daha hızlı-yaz mevsiminde ise daha yavaştır) olması nedeniyle, radarlar ile ancak gelecek birkaç saat için tahmin yapılabilir. Bundan dolayı uzun vadeli hava tahminleri için radar kullanımı anlamlı değildir. Ancak konvektif olayların tespitinde oldukça faydalıdır 3

Uyarı Kamuda doğal felaketlere sebep olabilecek şiddetli hava olaylarının yerinin ve şiddetinin tespit edilmesidir. Bu olaylar: Şiddetli yağışlar ve sonucunda oluşan seller ve taşkınlar Microburst-Macroburst Rüzgar Değişimi (Wind Shear), Türbülans Kuvvetli fırtınalar, Hortum vs. 4

Meteorolojik Radarlar ile, Meteorolojik Radarlar ile, Herhangi bir noktaya herhangi bir anda kaç mm yağış düştüğü, belirli bir periyottaki toplam yağış miktarının belirlenmesi, Herhangi bir noktaya herhangi bir anda kaç mm yağış düştüğü, belirli bir periyottaki toplam yağış miktarının belirlenmesi, Yağış başladıktan sonraki dakikalık süre içerisinde gerçekleşebilecek yağışın tahmini, Yağış başladıktan sonraki dakikalık süre içerisinde gerçekleşebilecek yağışın tahmini, Herhangi bir noktada ve herhangi bir anda yağış tipinin ne olduğu ve bu yağışlı sistemin hangi yöne doğru hareket edeceğinin tahmini (Doppler modunda), Herhangi bir noktada ve herhangi bir anda yağış tipinin ne olduğu ve bu yağışlı sistemin hangi yöne doğru hareket edeceğinin tahmini (Doppler modunda), Herhangi bir noktada ve anda, rüzgar bileşenlerinin zamansal, alansal ve vektörel olarak tespiti, Herhangi bir noktada ve anda, rüzgar bileşenlerinin zamansal, alansal ve vektörel olarak tespiti, Havaalanlarında ve uçuş bölgelerinde uçakların kalkış ve inişlerinde önem taşıyan wind shear, microburst- macroburst ile kuvvetli rüzgarların büyüklüklerini alansal ve zamansal olarak tespiti (alçak seviyeye kurulu radarlarda) Havaalanlarında ve uçuş bölgelerinde uçakların kalkış ve inişlerinde önem taşıyan wind shear, microburst- macroburst ile kuvvetli rüzgarların büyüklüklerini alansal ve zamansal olarak tespiti (alçak seviyeye kurulu radarlarda) Soğuk ve sıcak cephe hareketlerinin ve konumlarının sürekli olarak izlenmesi, Soğuk ve sıcak cephe hareketlerinin ve konumlarının sürekli olarak izlenmesi, Kamuda can ve mal kaybına neden olan sel ve taşkın afetlerinin önceden tahmin edilmesi, Kamuda can ve mal kaybına neden olan sel ve taşkın afetlerinin önceden tahmin edilmesi, Dolu tahmini (özellikle dual polarizasyon özelikli radarlar ile) mümkün olabilmektedir. Dolu tahmini (özellikle dual polarizasyon özelikli radarlar ile) mümkün olabilmektedir. 5

6 SahaFirmaEnlemBoylamYükseklik (m) Kule Tepe Yüksekliği (m) AnkaraGematronik39°47’53’’32°58’15’’ ZonguldakMitsubishi41°10’51’’31°47’54’’ İstanbulMitsubishi41°20’28’’28°21’24’’37841 BalıkesirMitsubishi39°44’25’’27°37’10’’64231 DMİ Genel Müdürlüğü Radar ağı, Sigmet firması tarafından IRIS/Display yazılımı kullanılarak oluşturulmuştur (IRIS NETWORK). 3 adet Mitsubishi radarı ile birlikte 1 adet Gematronik radarından meydana gelir. DMİ Genel Müdürlüğü Radar ağı, Sigmet firması tarafından IRIS/Display yazılımı kullanılarak oluşturulmuştur (IRIS NETWORK). 3 adet Mitsubishi radarı ile birlikte 1 adet Gematronik radarından meydana gelir. DMİ RADAR AĞI (IRIS NETWORK)

7 Sigmet firması ( dünya çapında özel kuruluşlara, üniversitelere ve meteoroloji teşkilatlarına operasyonel ve araştırma amaçlı radar donanımı ve yazılımı sağlayan bir firma olup IRIS/Display yazılımı, dünyadaki bir çok radar üreticisi firmanın kullandığı, radar datası ve sinyal işleyen güçlü bir yazılımdır. IRIS (Interactive Radar Information System) Sigmet firması ( dünya çapında özel kuruluşlara, üniversitelere ve meteoroloji teşkilatlarına operasyonel ve araştırma amaçlı radar donanımı ve yazılımı sağlayan bir firma olup IRIS/Display yazılımı, dünyadaki bir çok radar üreticisi firmanın kullandığı, radar datası ve sinyal işleyen güçlü bir yazılımdır. IRIS (Interactive Radar Information System)

8 Araçlar (Tool) Kısmı Başlık çubuğunun altında, QLW nin değişik interaktif uygulamaları için ikonlar yer alır. Bir ikona basıldığında ilgili menü çıkar. Cursor, track, forecast, animation, cross- section, display options gibi fonksiyonları içerir. Başlık çubuğunun altında, QLW nin değişik interaktif uygulamaları için ikonlar yer alır. Bir ikona basıldığında ilgili menü çıkar. Cursor, track, forecast, animation, cross- section, display options gibi fonksiyonları içerir.

9

10 Lejant Cursor Track Forecast Animation Cross-section Display Options

11 File IRIS/Display’i Observer yada Operator olarak kullanma seçeneği, mevcut ürüne ait print alma, ürünü başka bir ortama istenilen bir formatta gönderme seçenekleri bulunur. File IRIS/Display’i Observer yada Operator olarak kullanma seçeneği, mevcut ürüne ait print alma, ürünü başka bir ortama istenilen bir formatta gönderme seçenekleri bulunur. Operator: IRIS/Display yazılımının günlük çalıştırılmasından sorumludur. Radarların görev tanımlar ve programlar, hangi ürünlerin alınacağını belirler. Observers (Gözlemciler): Radarların görevlerini tanımlayamaz ve programlayamaz. View Zoom ve Size belirleme seçenekleri. View Zoom ve Size belirleme seçenekleri.

12 Pencerenin Boyutunun ve Zoom Seviyesinin Ayarlanması Pencerenin üst kısmındaki view düğmesine basıldığında yandaki menü çıkar. Buradaki zoom kısmından ne kadar zoom yapılacağını seçeriz. İstediğinizde görüntüyü kaydırmak için yan ve alttaki scroll barları kullanırız. Program, ekranın merkezini koruyarak zoom yapmaya çalışacaktır. Yeni bir pencere boyutu seçtiğinizde, görüntü yeni boyuta göre yeniden yerleştirilecektir. Rakamlar, piksel cinsinden görüntünün boyutunu gösterir. Kare görüntüler tavsiye edilir Pencerenin üst kısmındaki view düğmesine basıldığında yandaki menü çıkar. Buradaki zoom kısmından ne kadar zoom yapılacağını seçeriz. İstediğinizde görüntüyü kaydırmak için yan ve alttaki scroll barları kullanırız. Program, ekranın merkezini koruyarak zoom yapmaya çalışacaktır. Yeni bir pencere boyutu seçtiğinizde, görüntü yeni boyuta göre yeniden yerleştirilecektir. Rakamlar, piksel cinsinden görüntünün boyutunu gösterir. Kare görüntüler tavsiye edilir

13 Lejand Kısmı Lejand kısmı, radar sitesinin, ürünlerin ve zamanın seçilmesi ile bunların gösterilmesi için gerekli araçları sağlar. Kontrol butonları, döngülü veya tek kare gösterimini sağlar. Burada renk lejandı da etiketli olarak gösterilir. “Color Scale” aracı, operator tarafından atanan renk ıskalalarının seçilmesini veya yeni bir renk ıskalasının oluşturulmasını sağlar. Lejand kısmı, radar sitesinin, ürünlerin ve zamanın seçilmesi ile bunların gösterilmesi için gerekli araçları sağlar. Kontrol butonları, döngülü veya tek kare gösterimini sağlar. Burada renk lejandı da etiketli olarak gösterilir. “Color Scale” aracı, operator tarafından atanan renk ıskalalarının seçilmesini veya yeni bir renk ıskalasının oluşturulmasını sağlar. Radar saha seçimi, ürünlerin seçimi, ürünlere ait bilgi, zaman (tarih ve saat), animasyon, iki görüntü arasında ileri-geri alma (Toggle), renk skalası ve ayarları gibi fonksiyonları içerir. Radar saha seçimi, ürünlerin seçimi, ürünlere ait bilgi, zaman (tarih ve saat), animasyon, iki görüntü arasında ileri-geri alma (Toggle), renk skalası ve ayarları gibi fonksiyonları içerir.

14 Görüntülenecek Ürünlerin Seçilmesi Görüntülenecek radarın, ürünün ve zamanın seçilmesinde lejand kısmı kullanılır. Radar Mahalli (Filtre / Ekran): Site düğmesi, yalnızca bir radardan gelen veya bütün radarlardan (* işareti) gelen datayı görüntülemenizi ve filtrelemenizi sağlar. Burada üç haneli site kodu gösterilir. İlk üç hane kullanıcının filtreleme isteğini, ikinci üç hane ise ekrandaki datanın hangi radardan alındığını gösterir. Örneğin resimde, soldaki BLK, kullanıcının sadece BLK radarından data görmek istediğini, soldaki BLK ise o anda ekrandaki datanın BLK radarına ait olduğunu gösterir. Tanımlanmamış radarlar XXX olarak gösterilir. Radar Mahalli (Filtre / Ekran): Site düğmesi, yalnızca bir radardan gelen veya bütün radarlardan (* işareti) gelen datayı görüntülemenizi ve filtrelemenizi sağlar. Burada üç haneli site kodu gösterilir. İlk üç hane kullanıcının filtreleme isteğini, ikinci üç hane ise ekrandaki datanın hangi radardan alındığını gösterir. Örneğin resimde, soldaki BLK, kullanıcının sadece BLK radarından data görmek istediğini, soldaki BLK ise o anda ekrandaki datanın BLK radarına ait olduğunu gösterir. Tanımlanmamış radarlar XXX olarak gösterilir.

15 Ürün Seçimi: Product düğmesine basıldığında, müsait olan ürünlerin listesi çıkar. İlk olarak ürün tipini (PPI, CAPPI vb) sonrada görmek istediğiniz ürün adını seçiniz. (Karışıklık olmaması için listede sadece, seçilen radara ait sistemde bulunan ürünler gösterilir.) Düğmenin yanındaki alanda ise seçilen ürüne ait bilgiler gösterilir. Ürün Seçimi: Product düğmesine basıldığında, müsait olan ürünlerin listesi çıkar. İlk olarak ürün tipini (PPI, CAPPI vb) sonrada görmek istediğiniz ürün adını seçiniz. (Karışıklık olmaması için listede sadece, seçilen radara ait sistemde bulunan ürünler gösterilir.) Düğmenin yanındaki alanda ise seçilen ürüne ait bilgiler gösterilir. Zaman Seçimi: Time düğmesine basıldığında, seçili bulunan radar, ürün tipi ve ürün adı için bulunan ürünlerin saatlerini gösteren bir liste gelir. Buradan istediğiniz zamanı seçerek ilgili ürünü görebilirsiniz. Zaman Seçimi: Time düğmesine basıldığında, seçili bulunan radar, ürün tipi ve ürün adı için bulunan ürünlerin saatlerini gösteren bir liste gelir. Buradan istediğiniz zamanı seçerek ilgili ürünü görebilirsiniz. Ürün Seçimi Radar Mahalli Zaman Seçimi

16 İstediğiniz zamanı seçmenin bir diğer yolu, time düğmesi altında bulunan zaman sürükleyicisini (time slider) kullanmaktır. İstediğiniz zamanı seçmenin bir diğer yolu, time düğmesi altında bulunan zaman sürükleyicisini (time slider) kullanmaktır. İleri Animasyon Geri Animasyon Dur Sonraki Önceki Bir İleri-Bir Geri Animasyon

17 Ürünler MenüsüRadar Mahali Menüsü

18 Palet Menüsü

19 Legend ON/OFF Butonu Legend bölümünü isteğe bağlı olarak görüntüler yada görüntülemez. Özellikle, ekrana birden çok pencere sığdırılmak istendiğinde yararlıdır. Lejand kısmı kapatılsa bile, resmin data zamanı başlık çubuğunda gösterilir. Ayrıca animasyonla ilgili klavye komutları yine aktiftir. (örneğin animasyon için boşluk tuşu, resim ileri-geri için sağ ve sol ok tuşları) Legend ON/OFF Butonu Legend bölümünü isteğe bağlı olarak görüntüler yada görüntülemez. Özellikle, ekrana birden çok pencere sığdırılmak istendiğinde yararlıdır. Lejand kısmı kapatılsa bile, resmin data zamanı başlık çubuğunda gösterilir. Ayrıca animasyonla ilgili klavye komutları yine aktiftir. (örneğin animasyon için boşluk tuşu, resim ileri-geri için sağ ve sol ok tuşları) QLW de sadece operatorün yapmaya yetkili olduğu birkaç işlem vardır. Bunlar: QLW de sadece operatorün yapmaya yetkili olduğu birkaç işlem vardır. Bunlar: - Cursor ve Track kısımlarındaki “home” referans noktalarının eklenmesi veya çıkarılması - Display Options kısmındaki, hayali overlayler (kaplama) için isim oluşturması ve silinmesi. Eğer bunlar yapılmak istenirse, File menüsünden operator seçilir ve operator şifresi girilir. Burada girilen operator şifresi ile unix deki operator şifrelerinin aynı olmadığına dikkat ediniz.İşleminiz bittiğinde aynı kısımdan observer kısmını seçiniz.

20 İmleç Butonu İmleç (cursor) aracı, bir görüntü üzerindeki noktanın değerini ve o noktanın coğrafik konumunu göstermek için kullanılır. Buna ek olarak, imlecin başka bir referans noktasına (home point) göre de pozisyonu gösterilir. Home point, radarın da içinde bulunduğu, tanımlı bir listeden seçilebileceği gibi, kullanıcı tarafından da işaretlenebilir. Plant Home butonu ile istenilen bir nokta cursor ile işaretlenerek merkez olarak tanımlanabilir. Görüntü üzerine tıklandığında, cursor o noktaya gelir. Farenin sol tuşu basılı tutularak sürüklendiğinde, penceredeki değerlerde güncellenir. Cursor aleti, Animasyon ve Takip butonları ileberaber de kullanılabilir. İmleç (cursor) aracı, bir görüntü üzerindeki noktanın değerini ve o noktanın coğrafik konumunu göstermek için kullanılır. Buna ek olarak, imlecin başka bir referans noktasına (home point) göre de pozisyonu gösterilir. Home point, radarın da içinde bulunduğu, tanımlı bir listeden seçilebileceği gibi, kullanıcı tarafından da işaretlenebilir. Plant Home butonu ile istenilen bir nokta cursor ile işaretlenerek merkez olarak tanımlanabilir. Görüntü üzerine tıklandığında, cursor o noktaya gelir. Farenin sol tuşu basılı tutularak sürüklendiğinde, penceredeki değerlerde güncellenir. Cursor aleti, Animasyon ve Takip butonları ileberaber de kullanılabilir.

21

22 Height: Cursor noktasının, eğimli dünya üzerindeki, denizden yüksekliğini gösterir. Birimi, display options dan yapılan ayara bağlı olarak, km veya kft (x1000 ft) dir. Bütün görüntülerde Height değeri gösterilmeyebilir (Örn. VIL ürününde). Bu durumda 0.0 değeri gösterilir. Range: Cursor noktasının home pointe, eğimli dünya yüzeyi boyunca olan mesafesini verir. Slant (Slant Range): Cursor noktasının, home pointe, radar ışını boyunca olan mesafesini verir. Range ve Slant Range in birimleri, display optionsdan seçilen birime göre km veya nm (deniz mili) dir. Height değeri gibi, Slant Range değeri de her üründe gösterilmeyebilir. Bearing: Home pointde kuzeyden (0°) başlayıp saat yönünde dönerek, cursorla yapılan açının gösterildiği kısımdır. Elev (Elevation): Radarın tarama yaptığı açıyı (dikey açı), veya sabit yükseklik ürünlerinde (CAPPI gibi), o yüksekliği görmek için radarın ne kadarlık dikey açı ile tarama yapması gerektiğini gösterir. Örneğin Elevation değeri 1.5 ise, PPI ürününde bunun anlamı antenin yataydan 1.5 derece yukarı kaldırılarak tarama yaptığıdır. Value: Halihazır pozisyondaki değeri gösterir. Birimi, görüntüdeki verinin birimi ile aynıdır. Lat (Latitude): Dakikanın onda biri hassasiyetle cursorun enlemini gösterir. Lon (Longitude): Dakikanın onda biri hassasiyetle cursorun boylamını gösterir. U düğmesi: Enlem ve boylam değerlerinin ondalık derece, derece ve ondalık dakika şeklinde gösterilmesi için geçiş sağlar.

23 Home Point lerin Seçilmesi ve Kurulması Home pointlerin tanımlanabilmesi, radarda görülebilen bir hava olayının belirli bir noktaya göre olan pozisyonunun gösterilmesinde faydalıdır. Örneğin home point bir havaalanına ayarlandığında, cursor ise çevredeki bir fırtınanın merkezine konulduğunda, ekranda bu iki nokta arasındaki açı ve mesafe (havaalanına 120° ve 48 km. mesafede) görülebilir. Home Point ayarlamanın iki yolu vardır: Ayarlanmak istenen noktaya cursor getirilir ve “Plant Home” düğmesine basılır. Ayarlanmak istenen noktaya cursor getirilir ve “Plant Home” düğmesine basılır. düğmesine basılarak, gelen penceredeki listeden, daha önce tanımlanmış noktalardan biri seçilir. Aynı pencere içinde, seçilen noktanın enlem ve boylamı da gösterilir. düğmesine basılarak, gelen penceredeki listeden, daha önce tanımlanmış noktalardan biri seçilir. Aynı pencere içinde, seçilen noktanın enlem ve boylamı da gösterilir.

24 Track (Takip) ve Annotate (Not Alma) Butonu Track (Takip) ve Annotate (Not Alma) Butonu İnteraktif storm takibi oluşturma ve düzenlemeyi, İnteraktif storm takibi oluşturma ve düzenlemeyi, Radarda gözüken bir hadisenin, istenen bir noktaya ulaşma zamanı (Time at) ve ulaşması için gereken zamanın (Time to) en mümkün şekilde belirlenmesi, Radarda gözüken bir hadisenin, istenen bir noktaya ulaşma zamanı (Time at) ve ulaşması için gereken zamanın (Time to) en mümkün şekilde belirlenmesi, Görüntüye değişik font ve renklerde notlar eklenmesi Görüntüye değişik font ve renklerde notlar eklenmesi Görüntüye değişik tip ve renklerde bit-map ikonlarının yerleştirilmesi. Görüntüye değişik tip ve renklerde bit-map ikonlarının yerleştirilmesi. Pencere iki temel kısma ayrılmıştır: - Sol taraf, imlecin yapacağı işlemi belirler (örn. Track Point, text ve ikon eklenmesi ve bunların renginin, türünün belirlenmesi vb.). Ayrıca Target Point in (hedef noktası) belirlenmesi de buradan yapılır. - Sol taraf, imlecin yapacağı işlemi belirler (örn. Track Point, text ve ikon eklenmesi ve bunların renginin, türünün belirlenmesi vb.). Ayrıca Target Point in (hedef noktası) belirlenmesi de buradan yapılır. - Sağ tarafta ise takip ve tahminle ilgili hesaplama ve tahmin sonuçları gösterilir. - Sağ tarafta ise takip ve tahminle ilgili hesaplama ve tahmin sonuçları gösterilir.

25

26 - Track Point ler “+” işareti ile ve altlarındaki zaman ile gösterilir. - Forecast Line (Tahmin Hattı), ekonun tahmin edilen pozisyonunu gösterir. Bu örnekte 1 saat 9 dk. Bu hat, takip hattından ayırdedilebilmesi için beyaz renkle gösterilir. - İkon, bu örnekte havaalanı sembolü. - Ekrandaki “Target”, “Icon” ve “Forecast Line” elle yazılmış notlardır (annotation). - Target (hedef) X işareti ile gösterilmiştir.

27 Animation (Animasyon) veya Loop (Döngü) Butonu Tahminciler için animasyon, radar ekolarının hareketini, gelişme ve zayıflamasını gözlemlemek için en iyi yollardan biridir. IRIS kullanıcıları genelde, her zaman çalışır durumda bir animasyon bırakırlar. Animasyon veya Loop aleti bunun ayarlanmasında kullanılır. Bu menüye ek olarak, lejand kısmında da animasyon ve browse düğmeleri vardır. Tahminciler için animasyon, radar ekolarının hareketini, gelişme ve zayıflamasını gözlemlemek için en iyi yollardan biridir. IRIS kullanıcıları genelde, her zaman çalışır durumda bir animasyon bırakırlar. Animasyon veya Loop aleti bunun ayarlanmasında kullanılır. Bu menüye ek olarak, lejand kısmında da animasyon ve browse düğmeleri vardır.

28 Bir animasyon oynatıldığında, animasyon içindeki görüntüler bir tampon belleğe yerleştirilir. Böylece animasyon durdurulup tekrar başlatıldığında görüntülerin yeniden yüklenmesine gerek kalmaz. Pencere ile ilgili veya görüntüleme ile ilgili herhangi bir değişiklik yapıldığında, program bu tampon belleği otomatik olarak boşaltıp (flush) yeniden yükler. Fakat herhangi bir nedenle, animasyonla ilgili bir sorun yaşandığında, Flush düğmesine basılarak bu işlem manuel olarak da yapılabilir. Animasyonun yüklemesi bittiğinde, kaç adet görüntü yüklendiği (Frames) ve bu görüntülerin bir döngüsünün (bir oynatımının) ne kadar sürdüğü (Span) gösterilir. Skip (Atlama) Zamanı. Animasyonun Son Görüntüsünün Ayarlanması kısımdan yapılacak ayarlarla, animasyonun hangi resimle biteceği ayarlanır. Penceredeki Most Recent (En Yeni) seçildiğinde son gelen görüntü animasyona sokulur, en eski görüntü çıkarılır böylece sürekli olarak son durumun görüntülenmesi sağlanır. Current Frame (halihazır görüntü) seçilirse, o anda ekranda bulunan resim son resim olacak şekilde animasyon hazırlanır. Current Frame veya Grab Time seçildiğinde, en güncel görüntüler animasyona girmeyeceğinden, üstteki Mode kısmı kırmızı renk alır.

29 Forecast (Tahmin) Butonu Bu buton yardımı ile ürünler ileri bir zamana taşınarak, ekoların o andaki pozisyonlarının tahminine çalışılır. Bu buton yardımı ile ürünler ileri bir zamana taşınarak, ekoların o andaki pozisyonlarının tahminine çalışılır. Bir görüntünün iki şekilde tahmin ürünü üretilebilir. Kullanıcı tarafından hız ve yön değerleri girilip tahmin yaptırılır (örnekte görüldüğü gibi) Kullanıcı tarafından yön ve hız girildiğinde buna göre sbit bir hesaplama yapılarak tahmin oluşturulur. Kullanıcı tarafından hız ve yön değerleri girilip tahmin yaptırılır (örnekte görüldüğü gibi) Kullanıcı tarafından yön ve hız girildiğinde buna göre sbit bir hesaplama yapılarak tahmin oluşturulur. FCAST ürünü kullanılır. (FCAST ürünü IRIS veya başka bir yazılıma ait olabilir) Forecast ürünü kullanıldığında ise ekolar, üniform olmayan hız alanına ve üniform olmayan yoğunluk değişimi alanına konu olacaktır. IRIS, halihazır ve önceki görüntüdeki ekoların hızının iki boyutlu çapraz korelasyonunu kullanarak üniform rüzgar alanını hesaplar. Bu rüzgar vektörlerine göre de tahmin oluşturulur. Yoğunluk (kuvvetlenip zayıflama) tahmini yapılmaz. Ayrıca hareket her zaman doğrusal hesaplandığından, yön değiştiren hareketleri belirleyemez. (IRIS dışında tahmin programları da kullanılabilir. Tahmini diğer program hazırlar ve sonucu, göstermesi için IRIS e gönderir) FCAST ürünü kullanılır. (FCAST ürünü IRIS veya başka bir yazılıma ait olabilir) Forecast ürünü kullanıldığında ise ekolar, üniform olmayan hız alanına ve üniform olmayan yoğunluk değişimi alanına konu olacaktır. IRIS, halihazır ve önceki görüntüdeki ekoların hızının iki boyutlu çapraz korelasyonunu kullanarak üniform rüzgar alanını hesaplar. Bu rüzgar vektörlerine göre de tahmin oluşturulur. Yoğunluk (kuvvetlenip zayıflama) tahmini yapılmaz. Ayrıca hareket her zaman doğrusal hesaplandığından, yön değiştiren hareketleri belirleyemez. (IRIS dışında tahmin programları da kullanılabilir. Tahmini diğer program hazırlar ve sonucu, göstermesi için IRIS e gönderir)

30 Kullanıcı Girişli Tahmin Track aleti ile, sözde hız ve yön değerlerinizi bulduğunuzu düşünelim: - Use FCAST Product kısmı seçilmemiş olmalıdır. - Yön (direction) ve hız (speed) değerleri elle girilir. - FCAST zamanı, istediğiniz tahmin periyoduna kadar sürüklenir veya süre girilir. - Valid Time kısmında, tahmin ürünün hangi an için geçerli olduğu gözükür.

31 Cross Section (XSECT) (Kesit) Butonu İnteraktif kesit alma işlemi, storm yapısını ve eko yüksekliğini (irtifasını) görmenin en iyi yollarından biridir. Bir tayfun içinden alınmış bir kesit, örnekte görülmektedir. İnteraktif kesit alma işlemi, storm yapısını ve eko yüksekliğini (irtifasını) görmenin en iyi yollarından biridir. Bir tayfun içinden alınmış bir kesit, örnekte görülmektedir. Resimdeki, üstteki küçük pencere (kırmızı ile işaretlenmiş), kesit (cross section) penceresidir. Kesim yaptığınızda gözükür. Radarın tüm yeryüzünü göremediğine dikkat ediniz (kesitin tabanındaki kavisli hat). Resimdeki, üstteki küçük pencere (kırmızı ile işaretlenmiş), kesit (cross section) penceresidir. Kesim yaptığınızda gözükür. Radarın tüm yeryüzünü göremediğine dikkat ediniz (kesitin tabanındaki kavisli hat). Kesim hattı, görüntü üzerinde görülmektedir (beyaz çizgi). Çizginin ortasındaki küçük ok, sizin bu hatta hangi taraftan baktığını göstermektedir (bu örnekte doğudan bakılıyor). Kesim hattı, görüntü üzerinde görülmektedir (beyaz çizgi). Çizginin ortasındaki küçük ok, sizin bu hatta hangi taraftan baktığını göstermektedir (bu örnekte doğudan bakılıyor). XSECT penceresi resmin sağında görülmektedir. Buradan kesitle ilgili ayarlar yapılabilir. XSECT penceresi resmin sağında görülmektedir. Buradan kesitle ilgili ayarlar yapılabilir.

32

33 Display Options Butonu (Görüntüleme Seçenekleri) Görüntüleme seçenekleri penceresinden coğrafik kaplama (overlay), zaman, birim, mesafe daireleri, radar merkezi, legend, gölge, coğrafi çakıştırmalar, range ring (mesafe halkaları), gölgeler, ve hatta farklı ürünlerin beraber gösterilmesi gibi ayarları yapabilirsiniz. Görüntüleme seçenekleri penceresinden coğrafik kaplama (overlay), zaman, birim, mesafe daireleri, radar merkezi, legend, gölge, coğrafi çakıştırmalar, range ring (mesafe halkaları), gölgeler, ve hatta farklı ürünlerin beraber gösterilmesi gibi ayarları yapabilirsiniz.

34 Ürün tipi QLW ilk açıldığında hangi ürünü göstereceğini ayarlar. Ürün tipi seçilip “Apply All” düğmesine basıldığında, yapılan değişikler, görüntü penceresine uygulanır. Bu kısımdan, ürünlerin gösteriminde kullanılacak gölgeler (iz düşüm) ayarlanır. Gölgeler sayesinde, görüntü üzerindeki ekoların gölgesi oluşturularak, arka planla veya diğer görüntülerle karışmaları engellenir. Rakamlar gölge derinliğini ayarlamaya, Off ise kaldırmaya yarar. Lejand Radar görüntüsünün kenarına lejand kısmının eklenip eklenmeyeceğini ayarlar. QLW de zaten lejand kısmı olduğundan tercih edilmeyebilir. Rings mesafe yüzüklerinin gösterilip gösterilmeyeceğini, aralarındaki boşluk miktarını ve merkezini ayarlayabilirsiniz.

35 Pencere Modu : Auto – User Pencere modu, pencere kontrolünün sizde mi yoksa Irisde mi olduğunu gösterir. İki seçenek vardır: Auto Mode: Sistem yöneticisinin yaptığı ayarlar doğrultusunda, alınan son resimlerin otomatik olarak gösterildiği, interaktif olmayan moddur. Auto modunda, resimler döngü (animasyon) şeklinde gösterilir ve yeni resimler otomatik olarak eklenir, en eski resim animasyondan çıkarılır. Eğer animasyon kapalıysa, ekranda en son resim bulunur ve sürekli güncellenir. Arka plan, uzaktan da anlaşılması için yeşil renk alır. Auto Modunda iken, kullanıcı herhangi bir işlem yaptığında, otomatik olarak user moduna geçilir ve kullanıcı çalışırken, yeni gelen resimlerin bunu bölmesi engellenir. User Mode: Hangi resmin gösterileceğini kullanıcı seçer ve bu resimlere işlem yapabilir. User modunda, kullanıcı, resimler arasında geçiş yapmadıkça ekrandaki resim değişmez. Son gelen resimlerin gösterilmesi manuel olarak kullanıcı tarafından yapılır. Arka plan kırmızı renk alır. User Modunda iken 5 dk. süre ile işlem yapılmazsa, otomatik olarak Auto moduna geçilir.

36 Ekrandaki Bir Görüntünün Yazdırılması veya Resim Dosyası Olarak Saklanması Eğer standart resim formatlarından biriyle dosyalanmak istenirse, File, Export... seçilir. Gelen pencereden dosyanın konumu, ismi ve hangi formatta kayıt edileceği ayarlanıp Save düğmesine basılır. Eğer standart resim formatlarından biriyle dosyalanmak istenirse, File, Export... seçilir. Gelen pencereden dosyanın konumu, ismi ve hangi formatta kayıt edileceği ayarlanıp Save düğmesine basılır.

37 IRIS/Display’i yeniden başlatabilmek için mouse sağ tuşa basılı tutup New Window seçilirek bir terminal açılır. Burada $ satırına quit iris anlamındaki qiris yazılarak enter yapılır, “Do you wish to proceed with stopping [NO]?“ uyarısına y yazılıp enter yapılırsa IRIS/Display’den çıkılır. Daha sonra $ satırına start iris anlamındaki siris yazılarak enter yapılırsa IRIS/Display başlatılır. Diğer bir yol; IRIS Network Utility’de istenen WS ikonu üzerine mouse ile çift tıklanarak, gelen IRIS Tool üzerindeki Qiris ve Siris ikonları seçilerek yapılır. IRIS/Display’i yeniden başlatabilmek için mouse sağ tuşa basılı tutup New Window seçilirek bir terminal açılır. Burada $ satırına quit iris anlamındaki qiris yazılarak enter yapılır, “Do you wish to proceed with stopping [NO]?“ uyarısına y yazılıp enter yapılırsa IRIS/Display’den çıkılır. Daha sonra $ satırına start iris anlamındaki siris yazılarak enter yapılırsa IRIS/Display başlatılır. Diğer bir yol; IRIS Network Utility’de istenen WS ikonu üzerine mouse ile çift tıklanarak, gelen IRIS Tool üzerindeki Qiris ve Siris ikonları seçilerek yapılır.

38

39 Sabrınız İçin Teşekkürler Kaynaklar: Mustafa Yurtseven – Kurs Notları Mustafa Yurtseven – Kurs Notları Cüneyt Geçer – Radar Meteorolojisi Cüneyt Geçer – Radar Meteorolojisi Ümit Turgut – Meteorolojik Uydu ve Radarlar Ümit Turgut – Meteorolojik Uydu ve Radarlar Erdem Erdi – Kurs Notları Erdem Erdi – Kurs Notları H. Aydın Cessur – Kurs Notları H. Aydın Cessur – Kurs Notları Fırat Beştepe – Kurs notları Fırat Beştepe – Kurs notları Serkan Eminoğlu- Kurs Notları Serkan Eminoğlu- Kurs Notları Cüneyt Geçer, Denizhan Erol – İstanbul Çatalca Doppler Meteoroloji Radarı Kullanımı Cüneyt Geçer, Denizhan Erol – İstanbul Çatalca Doppler Meteoroloji Radarı Kullanımı Meteoroloji Sözlüğü- DMİ Yayınları Meteoroloji Sözlüğü- DMİ Yayınları İngiltere Met Ofis – Images in Weather Forecasting İngiltere Met Ofis – Images in Weather Forecasting Mr. Ramon – Nowcasting ve Kavramsal Modeller Çalıştayı Notları Mr. Ramon – Nowcasting ve Kavramsal Modeller Çalıştayı Notları Les Lemon – Lemon Technique Les Lemon – Lemon Technique IRIS Kullanım Notları IRIS Kullanım Notları