KISIM 1 - ÖRGÜTLER, YÖNETİM VE AĞ BAĞLANTILI KURUM YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ ABD DOÇ. DR. ADNAN KALKAN

1.1. GÜNÜMÜZDE İŞLETMELERDE ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN ROLÜ İŞLETMELER, ENFORMASYON SİSTEMLERİNE (DONANIM, YAZILIM VE TELEKOMÜNİKASYON EKİPMANLARI) BÜYÜKYATIRIM YAPMAKTADIR. İŞLETMELER BU YENİ TEKNOLOJİLERDEN FAYDA SAĞLAMAK İÇİN MEVCUT FAALİYETLERİNİ YENİDEN TASARLAMADIR. ENFORMASYON SİSTEMLERİNE YAPILAN YATIRIMLARI DAHA DOĞRU VE ETKİN ŞEKİLDE NASIL KULLANABİLİRİZ? ENFORMASYON TEKNOLOJİLERİ VE SİSTEMLERİNİN SEÇİMİ KONUSUNDA DOĞRU KARARLAR VERİLMELİDİR. İŞLETMEYE GÖRE DOĞRU TEKNOLOJİ VE SİSTEM TERCİH EDİLİRSE, RAKİPLERE GÖRE DAHA İYİ BİR PERFORMANS ELDE EDİLECEKTİR.

ENFORMASYON SİSTEMLERİ İŞLETMELERİ NASIL DÖNÜŞTÜRMEKTEDİR GÜNÜMÜZDE İNTERNET ÜZERİNDEN ALIŞVERİŞ YAPILABİLMEKTE, ÜRÜN/HİZMET HAKKINDA ARAŞTIRMA YAPILABİLMEKTEDİR. İŞLETMELER DEĞİŞEN MÜŞTERİ TALEBİNE HIZLI BİR ŞEKİLDE CEVAP VERMELİDİR. İŞLETMELER STOKLARI MÜMKÜN OLAN EN DÜŞÜK SEVİYEYE İNDİRMELİ DİR. İŞLETMELER FAALİYETLERİNDE YÜKSEK DÜZEYDE VERİMLİLİK SAĞLAMALIDIR. İŞLETMELER, MALİYETLERİNİ AZALTMAK İÇİN TAM ZAMANINDA ÜRETİM (JIT) GERÇEKLEŞTİRMEKTEDİR. İŞLETMELERİN TEDARİK ZİNCİRLERİ GİDEREK DAHA HIZLI GELİŞMEKTEDİR. İŞLETMELER DÜNYADAKİ TÜM ÇALIŞANLARINA, MÜŞTERİLERİNE VE YÖNETİCİLERİNE ULAŞMAK İÇİN SOSYAL AĞ ARAÇLARINI KULLANMAKTADIR (FACEBOOK GİBİ). E-TİCARET VE İNTERNET REKLAMCILIĞI HIZLA BÜYÜMEYE DEVAM ETMEKTEDİR (GOOGLE’IN İNTERNET REKLAMCILIĞI).

YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİNDEKİ YENİLİKLER TEKNOLOJİ, TEKNOLOJİNİN YÖNETİMDE KULLANIMI VE İŞLETME BAŞARISINA ETKİSİ SÜREKLİ ARTIŞ GÖSTERMEKTEDİR. BU YENİ TEKNOLOJİLER SAYESİNDE, YENİ İŞLETMELER VE SEKTÖRLER ORTAYA ÇIKMAKTA, ESKİ İŞLETMELER İSE GİDEREK YOK OLMAKTA VE ÖNEMLERİNİ YİTİRMEKTEDİR. GÜNÜMÜZDE BU YENİ TEKNOLOJİLERİN NASIL KULLANILACAĞINI ÖĞRENEN İŞLETMELER BAŞARILI OLMAKTADIR.

YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİNDEKİ YENİLİKLER TEKNOLOJİ KONUSUNDA 3 ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK BULUNMAKTADIR: HIZLA GELİŞMEKTE OLAN MOBİL DİJİTAL PLATFORM: İŞLETMELER YAZILIMLARINI PC VEYA MASAÜSTÜ BİLGİSAYARLARDAN MOBİL AYGITLARA TAŞIMAKTADIR. BÜYÜYEN ÇEVRİMİÇİ YAZILIMLAR: DAHA DOĞRU VE DAHA HIZLI KARAR VEREBİLMEK İÇİN SOSYAL AĞ, İŞBİRLİĞİ ARAÇLARI VE WİKİLER DAHİL BİRÇOK SOSYAL AĞ ARAÇLARI KULLANILMAKTADIR. İŞLETME YAZILIMLARININ “BULUT BİLİŞİM İLE (CLOUD COMPUTİNG)” BÜYÜMESİ: ÖRGÜTLER İŞ YERLERİNDEN ÇOK DAHA UZAKTA ÇALIŞABİLMEKTE, GÖREVLERİNİ UZAKTAN GERÇEKLEŞTİREBİLMEKTE, ADEM-İ MERKEZİYETÇİ BİR YÖNETİM VE KARAR VERME SAĞLANABİLMEKTEDİR. BU PLATFORM KARAR VERMEYİ DOĞRULUK, HIZ VE ZENGİNLİK AÇISINDAN GELİŞTİRMEKTEDİR.

KÜRESELLEŞMENİN FIRSAT VE TEHDİTLERİ GELİŞEN DÜNYA TİCARETİ; BİRBİRİNDEN UZAKTA YAŞAYAN, FARKLI DİLLERİ KONUŞAN, EKONOMİK VE BİLİMSEL OLARAK FARKLI GELİŞMİŞLİK DÜZEYİNDEKİ İNSANLARI VE KÜLTÜRLERİ BİRBİRİNE YAKINLAŞTIRMIŞTIR. THOMAS FRİEDMAN YAZDIĞI KİTABINDA (2005) İNTERNET VE KÜRESEL İLETİŞİMİN, GELİŞMİŞ ÜLKELERİN EKONOMİK VE KÜLTÜREL AVANTAJLARINI AZALTTIĞINI BELİRTMİŞTİR. FRİEDMAN, AMERİKA VE AVRUPA’DAKİ ÜLKELERİN AZ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN DÜŞÜK GELİRLİ BÖLGELERİNDE YAŞAYAN YÜKSEK EĞİTİMLİ, ARZULU VE GENÇ NÜFUSLARIYLA EKONOMİK HAYATLARINA YÖNELİK OLARAK İŞ, PAZAR, KAYNAK VE HATTA FİKİR OLARAK BÜYÜK BİR YARIŞ İÇİNDE OLDUĞUNU BELİRTMİŞTİR. KÜRESELLEŞME İŞLETMELER İÇİN HEM ZORLUKLAR HEM DE FIRSATLAR SUNMAKTADIR.

İNTERNET’İN ULUSLARARASI İLETİŞİM SİSTEMİ OLARAK KULLANILMASI KÜRESEL ÖLÇEKTE İŞLEM MALİYETLERİNİ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE DÜŞÜRMÜŞTÜR. KÜRESEL İŞLETMELER DÜŞÜK MALİYETLİ TEDARİKÇİLER BULARAK VE DİĞER ÜLKELERDEKİ ÜRETİM YERLERİNİ KONTROL EDEREK MALİYETTE OLAĞANÜSTÜ TASARRUF SAĞLAMIŞLARDIR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ, KÜRESELLEŞMEYİ DESTEKLEMEKTEDİR.

GELİŞEN DİJİTAL İŞLETME DİJİTAL İŞLETME, BİR ÖRGÜTÜN MÜŞTERİ, TEDARİKÇİ VE ÇALIŞANLARIYLA GERÇEKLEŞTİRDİĞİ ÖNEMLİ İŞ İLİŞKİLERİNİN DİJİTAL OLARAK DESTEKLENDİĞİ BİR İŞLETMEDİR. DİJİTAL İŞLETMEDE ANA İŞ SÜREÇLERİ DİJİTAL AĞLARLA GERÇEKLEŞTİRİLMEKTEDİR. İŞ SÜREÇLERİ; İŞLETMENİN BELİRLİ SÜRE İÇİNDE AMAÇLARINI GERÇEKLEŞTİRMEK ÜZERE DÜZENLEDİĞİ, KOORDİNE ETTİĞİ VE GERÇEKLEŞTİRDİĞİ FAALİYETLERDEN OLUŞAN, MANTIKSAL OLARAK BİRBİRİYLE İLİŞKİLİ GÖREV VE DAVRANIŞLARDIR. SÜREÇLERİ GERÇEKLEŞTİRME ŞEKİLLERİ İŞLETMELERİN REKABET ETMEDE GÜÇLÜ YANLARINI OLUŞTURMAKTADIR. ÖNEMLİ İŞLETME VARLIKLARI (ENTELEKTÜEL SERMAYE, TEMEL YETENEKLER, FİNANSAL VARLIKLAR VE ÇALIŞANLAR) DİJİTAL ARAÇLAR İLE YÖNETİLMEKTEDİR. DİJİTAL İŞLETMEDE ÖNEMLİ İŞLETME KARARLARINI DESTEKLEYECEK BİR ENFORMASYON, İŞLETME İÇİNDE HER AN VE HER YERİNDE HAZIR OLARAK BULUNMAKTADIR.

DİJİTAL İŞLETMELER, ÇEVRELERİNİ DAHA HIZLI TAKİP ETMEKTE VE UYUM SAĞLAMAKTADIR. BU DA ONLARA ESNEKLİK KAZANDIRMAKTADIR. DİJİTAL İŞLETMELER, DAHA ESNEK BİR KÜRESEL ÖRGÜTLENME VE YÖNETİM İÇİN ÖNEMLİ FIRSATLAR ELDE ETMEKTEDİR. CİSCO, 3M VE IBM GİBİ BİRÇOK İŞLETME, GERÇEKLEŞTİRDİKLERİ FAALİYETLERİN BİRÇOĞUNDA İNTERNETİ KULLANDIKLARI İÇİN DİJİTAL İŞLETME OLMAYA OLDUKÇA YAKINDIR. BİRÇOK İŞLETME GELENEKSEL YÜZYÜZE TOPLANTILARIN YERİNE VİDEO KONFERANS VE WEB KONFERANS TEKNOLOJİSİNİ KULLANARAK “SANAL TOPLANTILAR” GERÇEKLEŞTİRMEKTEDİR.

ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN STRATEJİK İŞLETME AMAÇLARI ENFORMASYON SİSTEMLERİ, STRATEJİK İŞLETME AMAÇLARINI GERÇEKLEŞTİRMENİN YANINDA GÜNLÜK FAALİYETLERİ GERÇEKLEŞTİRMEK İÇİN DE GEREKLİDİR. AMAZON, E-BAY, GOOGLE VE E-TRADE; ENFORMASYON SİSTEMLERİ OLMADAN HİZMET SEKTÖRÜNDEKİ (SEYAHAT, SAĞLIK, EĞİTİM, FİNANS, SİGORTA VE EMLAK) FAALİYETLERİNİ GERÇEKLEŞTİREMEZDİ. WALLMART VE SEARS GİBİ PERAKENDE İŞLETMELERİ İLE GENERAL MOTORS VE GENERAL ELECTRİC GİBİ ÜRETİM İŞLETMELERİ DE ENFORMASYON SİSTEMLERİNE İHTİYAÇ DUYMAKTADIR.

BİR İŞLETMENİN ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ KULLANIMI İLE İŞLETME STRATEJİLERİNİ UYGULAMA VE İŞLETME AMAÇLARINI GERÇEKLEŞTİRME ARASINDA BİR BAĞIMLILIK SÖZ KONUSUDUR. PAZAR PAYINI ARTTIRMAK, YÜKSEK KALİTELİ VEYA DÜŞÜK MALİYETLİ BİR ÜRETİCİ OLMAK, YENİ ÜRÜN GELİŞTİRMEK VE İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİNİ ARTIRMAK GİDEREK ARTAN ORANDA O İŞLETMEDEKİ ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN KALİTESİNE VE TÜRÜNE BAĞLIDIR. İŞLETMELER ÖZELLİKLE 6 STRATEJİK AMACA ULAŞMAK İÇİN ENFORMASYON SİSTEMLERİNE YATIRIM YAPMAKTADIR. BU AMAÇLAR; İŞLEMLERDE MÜKEMMELLİYET, YENİ ÜRÜN, HİZMET VE İŞ MODELLERİ, MÜŞTERİ VE TEDARİKÇİLERLE İLİŞKİLER, ETKİLİ KARAR VERME, REKABETÇİ AVANTAJ VE AYAKTA KALMA.

a) İŞLEMLERDE MÜKEMMELİYET ENFORMASYON SİSTEMLERİ VE YETENEKLERİ YÜKSEK KARLILIĞA ULAŞMAK İÇİN İŞLEMLERİN VERİMLİLİĞİNİ ARTIRACAK YÖNTEMLER ARANIR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ VE TEKNOLOJİLERİ, İŞLEMLERDE YÜKSEK DÜZEYLERDE ETKİNLİK VE VERİMLİLİK ELDE ETMEK İÇİN EN ÖNEMLİ ARAÇLARDAN BAZILARIDIR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ VE YETENEKLERİ

b) YENİ ÜRÜN, HİZMET VE İŞ MODELLERİ YENİ ÜRÜN VE HİZMET OLUŞTURMANIN YANINDA YENİ İŞ MODELLERİ OLUŞTURMAK DA OLDUKÇA ÖNEMLİDİR. İŞ MODELİ, İŞLETMENİN FAYDA YARATMAK İÇİN BİR ÜRÜN/HİZMETİ NASIL ÜRETTİĞİNİ, TESLİM ETTİĞİNİ VE SATTIĞINI TANIMLAMAKTADIR. APPLE; KASET, TEYP VE CD’YE DAYALI İŞ MODELİNİ KENDİ İPOD PLATFORMUNA DÖNÜŞTÜRMÜŞTÜR. APPLE İPOD, İTUNE MÜZİK HİZMETİ, İPAD VE İPHONE’U İÇEREN YENİLİKLERİ SAYESİNDE BAŞARILI OLMUŞTUR.

c) MÜŞTERİ VE TEDARİKÇİLER İLE İLİŞKİLER BİR İŞLETME MÜŞTERİLERİNİ GERÇEKTEN TANIR VE ONLARA İYİ MAL/HİZMET SUNARSA, MÜŞTERİLER GENELDE TEKRAR GELEREK VE DAHA FAZLA ALIM YAPARAK KARŞILIK VERİRLER. İŞLETME TEDARİKÇİLERLE NE KADAR BÜTÜNLEŞİRSE, TEDARİKÇİLER İŞLETMEYE O DERECEDE İYİ KOŞULLARDA GİRDİ SAĞLAR. BU DA İŞLETME MALİYETLERİNİ DÜŞÜRÜR.

d) ETKİLİ KARAR VERME BİRÇOK YÖNETİCİ, BİR KARAR VERMEK İÇİN DOĞRU ZAMANDA DOĞRU ENFORMASYONA SAHİP OLAMAMAKTADIR. KAYNAKLAR YANLIŞ KULLANILMAKTA VE İSTENEN ZAMANDA CEVAP VERİLEMEMEKTEDİR. BU KÖTÜ SONUÇLAR MALİYETLERİ YÜKSELTMEKTE VE MÜŞTERİ KAYBINA NEDEN OLMAKTADIR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ VE TEKNOLOJİLERİ, KARAR VERMEDE YÖNETİCİLERİN PAZARDAN GERÇEK ZAMANLI VERİ ELDE ETMESİNİ MÜMKÜN KILMIŞTIR.

e) REKABETÇİ AVANTAJ İŞLETMELER İŞLEMSEL MÜKEMMELİYET; YENİ ÜRÜN, HİZMET VE İŞ MODELLERİ; MÜŞTERİ/TEDARİKÇİ İLİŞKİLERİ VE ETKİN KARAR VERME SAYESİNDE REKABETÇİ AVANTAJ ELDE ETMEKTEDİR. İŞLERİ RAKİPLERDEN DAHA İYİ YAPMA, İYİ ÜRÜNLERİ DAHA DÜŞÜK FİYATLARLA SUNMA, MÜŞTERİ VE TEDARİKÇİLERE DAHA KISA ZAMANDA CEVAP VERME SONUCUNDA RAKİPLERİN ERİŞEMEYECEĞİ BİR ŞEKİLDE SATIŞ VE KÂRLARDA ARTIŞ SAĞLANACAKTIR. BAZI İŞLETMELERİN SEKTÖRDE LİDER OLMALARININ NEDENİ, ENFORMASYON SİSTEMLERİNİ NASIL KULLANACAKLARINI BİLMELERİDİR.

f) AYAKTA KALMA İŞLETMELER İŞLERİ ETKİN YAPMANIN GEREĞİ OLARAK ENFORMASYON SİSTEMLERİ VE TEKNOLOJİLERİNE YATIRIM YAPMAKTADIR. BİRÇOK KANUN, İŞLETMELER VE ÇALIŞANLARININ KAYITLARININ TUTULMASI İLE İLGİLİ OLARAK DİJİTAL KAYITLARDA DAHİL OLMAK ÜZERE BİRÇOK YÜKÜMLÜLÜK GETİRMEKTEDİR. HALKA AÇIK İŞLETMELERİN KAYITLARININ SERTİFİKALI HALKA AÇIK DENETÇİ İŞLETMELER TARAFINDAN KONTROL EDİLMESİNİ VE e-POSTALARIN 5 YIL SAKLI TUTULMASINI ZORUNLU KILMAKTADIR. SAĞLIK, FİNANS, EĞİTİM VE GİZLİLİĞİ KORUMA İLE İLGİLİ İŞLETMELERE ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ENFORMASYON TUTMA VE RAPORLAMA ZORUNLULUĞU GETİRMEKTEDİR. İŞLETMELER BU ZORUNLULUKLARI YERİNE GETİREBİLMEK İÇİN ENFORMASYON SİSTEMLERİ VE TEKNOLOJİLERİNDEN FAYDALANMAKTADIR.

1.2. ENFORMASYON SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ (ET), BİR İŞLETMENİN AMAÇLARINA ULAŞMAK İÇİN KULLANMA İHTİYACI DUYDUĞU TÜM YAZILIM VE DONANIMDIR. BUNLAR BİLGİSAYARLAR, DEPOLAMA AYGITLARI VE ELLE TAŞINAN MOBİL CİHAZLAR, WİNDOWS VEYA LİNUX GİBİ İŞLETİM SİSTEMLERİ, MİCROSOFT OFFİCE MASAÜSTÜ ARAÇLARI VE BÜYÜK İŞLETMELERDE BULUNABİLECEK BİLGİSAYAR PROGRAMLARIDIR.

ENFORMASYON SİSTEMİ NEDİR? ENFORMASYON SİSTEMİ; TEKNİK OLARAK BİR ÖRGÜTTE KARAR VERME VE KONTROLÜ DESTEKLEYECEK ENFORMASYONU TOPLAYAN, İŞLEYEN, DEPOLAYAN VE DAĞITAN BİRBİRİYLE İLİŞKİLİ BİLEŞENLERDİR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ KARAR VERMEYİ, KOORDİNASYON VE KONTROLÜ DESTEKLEMENİN YANINDA; YÖNETİCİLERE VE ÇALIŞANLARA PROBLEMLERİ ANALİZ ETMEDE, KARMAŞIK KONULARI GÖRSELLEŞTİRMEDE VE YENİ ÜRÜNLER YARATMADA YARDIMCI OLMAKTADIR.

VERİ, ÖRGÜTLERDE VEYA FİZİKSEL ÇEVRESİNDE GERÇEKLEŞEN OLAYLARI TEMSİL EDEN İNSANLARIN ANLAYABİLECEĞİ VE KULLANABİLECEĞİ ŞEKİLDE AYARLANIP DÜZENLEMEDEN ÖNCEKİ HAM GERÇEKLER YIĞINIDIR. İNSANLAR İÇİN ANLAMLI VE KULLANILABİLİR BİR ŞEKLE GETİRİLEN VERİYE ENFORMASYON DENİR. SÜPERMARKETLERDEKİ KASALAR HER BİRİ FARKLI ÜRÜNÜ TANIMLAYAN BARKODLARDAN MİLYONLARCA VERİYİ TARAMAKTADIR. BU VERİLER TOPLANARAK ANLAMLI ENFORMASYON OLUŞTURULMAKTADIR.

BİR ENFORMASYON SİSTEMİNDE 3 FAALİYET; ÖRGÜTLERİN KARAR VERME, İŞLEMLERİ KONTROL ETME, PROBLEMLERİ ANALİZ ETME VE YENİ ÜRÜN/HİZMET YARATMA İÇİN İHTİYAÇ DUYDUKLARI ENFORMASYONU ÜRETMEKTEDİR. BU FAALİYETLER; GİRDİ (İŞLETMEDEN VEYA ÇEVRESİNDEN HAM VERİ TOPLAR), İŞLEME (HAM VERİYİ ANLAMLI BİR BİÇİME DÖNÜŞTÜRÜR) VE ÇIKTI (ENFORMASYONU KULLANACAK KİŞİLERE VEYA KULLANILACAĞI FAALİYETLERE TRANSFER EDER. AYNI ZAMANDA İŞLETMEDE İLGİLİ KİŞİLERE DEĞERLENDİRME VEYA GİRDİ AŞAMASINI DÜZELTMEK İÇİN GEREKLİ GERİ BİLDİRİM SUNULMASINI SAĞLAR).

BİLGİSAYAR İLE BİLGİSAYAR PROGRAMI ARASINDA VE ENFORMASYON SİSTEMİ ARASINDA ÖNEMLİ FARKLILIKLAR VARDIR. BİLGİSAYARLAR, ENFORMASYONUN DEPOLANMASI VE İŞLENMESİ İLE İLGİLİ EKİPMAN SAĞLAR. BİLGİSAYARLAR BİR ENFORMASYON SİSTEMİNİN SADECE BİR PARÇASIDIR. BİLGİSAYAR PROGRAMLARI VEYA YAZILIM, BİLGİSAYARIN İŞLEMESİNİ SAĞLAYAN VE KONTROL EDEN KOMUT KÜMESİDİR.

BİR ENFORMASYON SİSTEMİ, ÖRGÜT VE ÇEVRESİ HAKKINDA ENFORMASYON İÇERİR. MÜŞTERİLER, TEDARİKÇİLER, RAKİPLER, PAYDAŞLAR VE DÜZENLEYİCİ KURUMLAR GİBİ ÇEVRESEL UNSURLAR, ÖRGÜT VE ENFORMASYON SİSTEMİ İLE ETKİLEŞİMDE BULUNUR.

ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN BOYUTLARI ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN YÖNETİM VE ÖRGÜTE İLİŞKİN BOYUTLARININ YANINDA TEKNOLOJİK BOYUTU SÖZ KONUSUDUR. Enformasyon Sistemlerinin Boyutları Örgüt, Yönetim ve Enformasyon Teknolojisidir.

i) ÖRGÜT BİR ÖRGÜTÜN TEMEL UNSURLARI; İNSAN, YAPI, İŞLETME SÜREÇLERİ, POLİTİKA VE KÜLTÜRÜDÜR. BİR İŞLETMEDEKİ YETKİ VE SORUMLULUK, HİYERARŞİK OLARAK PİRAMİT BİR YAPIDADIR. ÜST DÜZEYLERDE YÖNETSEL, PROFESYONEL VE TEKNİK ÇALIŞANLAR BULUNMAKTA İKEN; ALT DÜZEYDE GÜNLÜK FAALİYETLERE YÖNELİK ÇALIŞANLAR BULUNMAKTADIR. ÜST DÜZEY YÖNETİM, STRATEJİK KARARLAR VERİRKEN İŞLETMENİN FİNANSAL PERFORMANSINI DA KONTROL ETMEKTEDİR. ORTA DÜZEY YÖNETİM, PLAN VE PROGRAMLARI UYGULAR ALT DÜZEY YÖNETİM İSE, İŞLETMENİN GÜNLÜK FAALİYETLERİNİ GERÇEKLEŞTİRMEKLE SORUMLUDUR.

ÖNEMLİ İŞLETME FONKSİYONLARI VEYA GERÇEKLEŞTİRİLEN UZMANLAŞMIŞ GÖREVLER; SATIŞ VE PAZARLAMA, ÜRETİM VE İMALAT, FİNANSMAN VE MUHASEBE VE İNSAN KAYNAKLARIDIR. İŞLETMELER, İŞLERİ HİYERARŞİ VE İŞLETME SÜREÇLERİ ARACILIĞIYLA KOORDİNE ETMEKTEDİR.

BİRÇOK İŞLETMENİN İŞ SÜREÇLERİ GÖREVLERİ GERÇEKLEŞTİRMEK İÇİN ZAMAN İÇİNDE GELİŞTİRİLEN RESMİ KURALLARI İÇERMEKTEDİR. BU İŞ SÜREÇLERİNİN BAZILARI YAZILI OLUP, BAZILARI RESMİ OLMAYAN İŞ UYGULAMALARIDIR. HER İŞLETMENİN KENDİNE HAS BİR KÜLTÜRÜ, TEMEL DEĞERLERİ VE İŞ YAPMA TARZI VARDIR. BİR İŞLETME KÜLTÜRÜNÜN GEÇMİŞİ, ENFORMASYON SİSTEMİNDE SAKLIDIR. BİR İŞLETMEDEKİ FARKLI DÜZEY VE UZMANLIKLAR, FARKLI İLGİ ALANLARI VE BAKIŞ AÇILARI OLUŞTURMAKTADIR. BU BAKIŞ AÇILARI İŞLETMEDE FAALİYETLERİN NASIL GERÇEKLEŞTİRİLECEĞİ, KAYNAKLARIN VE ÖDÜLLERİN NASIL DAĞITILACAĞI KONULARINDA ÇATIŞMAKTADIR. ÇATIŞMA İŞLETME POLİTİKALARININ TEMELİNİ OLUŞTURMAKTADIR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ; FARKLI BAKIŞ AÇILARI, ÇATIŞMALAR, UZLAŞMA VE KARARLARIN KARIŞIMINDAN MEYDANA GELMEKTEDİR.

ii) YÖNETİM YÖNETİMİN GÖREVİ, KARAR VERMEK VE İŞLETME PROBLEMLERİNİ ÇÖZMEK İÇİN HAREKET PLANLARI HAZIRLAMAKTIR. YÖNETİCİLER; İŞLETME STRATEJİLERİNİ OLUŞTURURLAR, İŞLERİ KOORDİNE EDERLER VE BAŞARIYA ULAŞMAK İÇİN İNSAN VE FİNANSAL KAYNAKLARI DAĞITIRLAR. BUNLARI YAPARKEN DE LİDERLİK DAVRANIŞI GERÇEKLEŞTİRMELİDİR. YÖNETİCİLER MEVCUT OLANI YÖNETMEKTEN DAHA FAZLASINI YAPMALIDIR. YENİ ÜRÜN/HİZMETLER YARATMALI, HATTA ÖRGÜTÜ YENİDEN YARATMALIDIR. SORUMLULUĞUNUN ÖNEMLİ BİR BÖLÜMÜ BİLGİ VE ENFORMASYON TARAFINDAN DESTEKLENEN YARATICI İŞTİR. ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ; YÖNETİCİLERİN YENİ ÜRÜNLER VE HİZMETLER YARATMASI, TESLİM ETMESİ VE ÖRGÜTLERİNİ YENİDEN YÖNLENDİRMESİ VE TASARLAMASINDA GÜÇLÜ BİR ROL OYNAMAKTADIR.

iii) ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ BİLGİSAYAR DONANIMI, BİR ENFORMASYON SİSTEMİNDE GİRDİ, İŞLEME VE ÇIKTI FAALİYETLERİ İÇİN KULLANILAN FİZİKSEL BİR EKİPMANDIR. BİR BİLGİSAYAR DONANIMI, BİLGİSAYARLAR VE BİLGİSAYARLARI BİRBİRİNE BAĞLAYAN TELEKOMÜNİKASYON AYGITLARINI İÇERMEKTEDİR. BİLGİSAYAR YAZILIMI; SİSTEMDE BİLGİSAYAR DONANIM BİLEŞENLERİNİ KONTROL VE KOORDİNE EDEN DETAYLI, DAHA ÖNCEDEN PROGRAMLANMIŞ KOMUTLARDIR. VERİ YÖNETİM TEKNOLOJİSİ, FİZİKSEL DEPOLAMA ORTAMINDA VERİNİN DÜZENLENMESİNİ YÖNETEN YAZILIMI İÇERMEKTEDİR. AĞ VE TELEKOMÜNİKASYON TEKNOLOJİSİ, FİZİKSEL AYGIT VE YAZILIMLARIN TÜMÜNÜ İÇERMEKTE VE DONANIMIN FARKLI PARÇALARINI BAĞLAMAKTA VE VERİYİ BİR FİZİKSEL KONUMDAN DİĞERİNE TRANSFER ETMEKTEDİR. BİR AĞ, VERİ VEYA KAYNAKLARI PAYLAŞMAK İÇİN İKİ VEYA DAHA FAZLA BİLGİSAYARI BAĞLAR. DÜNYANIN EN BÜYÜK VE EN FAZLA KULLANILAN AĞI İNTERNETTİR.

İŞLETMENİN İÇİNDEKİ AĞLAR İNTRANET, ÖRGÜTÜN DIŞINDAKİ KULLANICILARIN KULLANMAYA YETKİLİ OLDUKLARI ÖZEL İNTRANETLER İSE EXTRANET OLARAK ADLANDIRILMAKTADIR. WORLD WİDE WEB, İNTERNETTE ENFORMASYONUN BİR SAYFA DÜZENİNDE DEPOLANMASI, ELDE EDİLMESİ, DÜZENLENMESİ VE GÖRÜNTÜLENMESİ İÇİN EVRENSEL OLARAK KABUL EDİLEN STANDARTLAR KULLANAN VE İNTERNET TARAFINDAN SAĞLANAN BİR HİZMETTİR. WEB SAYFALARI, DİĞER WEB SAYFALARINA BAĞLANAN METİN, GRAFİK, ANİMASYON, SES VE VİDEO İÇERMEKTEDİR. BU TEKNOLOJİLER, ENFORMASYON TEKNOLOJİSİNİN ALTYAPISINI OLUŞTURMAKTADIR. HER İŞLETME KENDİ ENFORMASYON TEKNOLOJİSİNİN ALTYAPISINI DİKKATLİ BİR ŞEKİLDE TASARLAMALI VE YÖNETMELİDİR.

ENFORMASYON SİSTEMLERİNE YÖNELİK İŞLETME BAKIŞ AÇISI İŞLETMELERİN ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ VE SİSTEMLERİNE YATIRIM YAPMALARININ NEDENİ, İŞLETMEYE GERÇEK EKONOMİK DEĞER SAĞLAMASIDIR. BİR ENFORMASYON SİSTEMİNİ SATIN ALMA KARARI VE BU YATIRIMIN GERİ DÖNÜŞ ORANI; BİNALAR, MAKİNELER VEYA DİĞER VARLIKLARA YAPILAN YATIRIMLARDAN DAHA YÜKSEK OLMAKTADIR. VERİMLİLİKTE VE KÂRDA ARTIŞ İŞLETMENİN HİSSE DEĞERLERİNİ ARTIRMAKTADIR. ENFORMASYON SİSTEMİ İŞLETMEYE DEĞER YARATMADA ÖNEMLİ BİR ARAÇTIR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ YÖNETİCİLERE DAHA İYİ KARAR VERME VEYA İŞ SÜREÇLERİNİ GELİŞTİRMEDE KULLANABİLECEKLERİ ENFORMASYONU SAĞLAYARAK İŞLETMELERİN KÂRLARINI ARTIRMALARINA VEYA MALİYETLERİNİ DÜŞÜRMELERİNE YARDIM ETMEKTEDİR. VERİLERİN ANALİZİ HANGİ ÜRÜNLERİN STOKLANMASI VEYA TUTUNDURULMASI GEREKTİĞİ İLE İLGİLİ VERİLEN KARARLARA YARDIMCI OLARAK İŞLETME KÂRLILIĞINI ARTIRMAKTADIR. İŞLETME AÇISINDAN DEĞERİ; YENİ BİR ENFORMASYON SİSTEMİNE YATIRIM YAPMA KARARINDA OLDUĞU GİBİ, SİSTEMİN DAHA İYİ YÖNETİM KARARLARINA ÖNDERLİK ETMESİ, DAHA ETKİN İŞ SÜREÇLERİ VE DAHA YÜKSEK İŞLETME KÂRLILIĞI SAĞLAMASI İLE İLGİLİDİR. SİSTEMLERİN GELİŞTİRİLMESİNİN TEMEL AMACI ŞİRKET DEĞERİNE KATKI SAĞLAMAKTIR.

İŞLETME ENFORMASYON DEĞER ZİNCİRİ YUKARIDAKİ ŞEKİL YÖNETİM, TEKNOLOJİ VE ÖRGÜT UNSURLARININ SİSTEM YARATMADA BİRLİKTE NASIL KULLANABİLECEĞİNİ GÖSTERMEKTİR.

ENFORMASYON SİSTEMLERİ , YÖNETİCİLERİN KARAR VERMELERİNİ ETKİNLEŞTİRMEK, ÖRGÜT PERFORMANSINI ARTIRMAK VE İŞLETME KÂRLILIĞINI ARTIRMAK İÇİN ENFORMASYON ELDE EDEN, DÖNÜŞTÜREN VE DAĞITAN, DEĞER KATAN FAALİYETLER DİZİSİNİN BİR PARÇASIDIR.

TAMAMLAYICI VARLIKLAR: ÖRGÜT SERMAYESİ VE DOĞRU İŞ MODELİ ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN ÖRGÜT VE YÖNETİM BOYUTLARININ FARKINDALIĞI, HER ENFORMASYON TEKNOLOJİSİNE YATIRIM YAPMANIN İYİ GERİ DÖNÜŞLERİ SAĞLAMADIĞINI ORTAYA KOYMAKTADIR. İŞLETMELER ARASINDA BU FARKLILIĞIN NEDENİ NEDİR? CEVAP, TAMAMLAYICI VARLIKLAR KONUSUNDA YATAR. ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ; YATIRIMLARI DESTEKLEYİCİ DEĞERLER, YAPILAR VE ÖRGÜTTEKİ DAVRANIŞ YOLLARI VE DİĞER TAMAMLAYICI VARLIKLARLA BİRLİKTE UYGULANMADIĞINDA ÖRGÜTLERİ VE YÖNETİCİLERİ DAHA ETKİN YAPAMAZLAR. İŞLETMELER YENİ ENFORMASYON TEKNOLOJİLERİNİN SONUÇLARINI ALMADAN ÖNCE, DAHA ÖNCEKİ İŞ YAPIŞ TARZLARINI DEĞİŞTİRMEK ZORUNDADIR.

TAMAMLAYICI VARLIKLAR, HERHANGİ BİR YATIRIMDAN DEĞER ELDE ETMEK İÇİN GEREKLİ VARLIKLARDIR. İŞLETMELERİN ENFORMASYON TEKNOLOJİSİNE YATIRIMLARI KONUSUNDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR; TEKNOLOJİ YATIRIMLARINI, YENİ İŞ MODELLERİ, YENİ İŞLETME SÜREÇLERİ, YÖNETİM DAVRANIŞI, ÖRGÜT KÜLTÜRÜ VEYA EĞİTİME YATIRIM İLE TAMAMLAYAN İŞLETMELERİN YÜKSEK MİKTARDA GERİ DÖNÜŞ ELDE ETTİKLERİNİ, BU TAMAMLAYICI YATIRIMLARI GERÇEKLEŞTİRMEYEN İŞLETMELERİN ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ YATIRIMLARINDAN DAHA AZ GERİ DÖNÜŞ ELDE ETTİKLERİNİ GÖSTERMEKTEDİR. İŞLETMELERİN GERÇEKLEŞTİRMESİ GEREKEN TAMAMLAYICI YATIRIMLARDAN BAZILARI BİNALAR, MAKİNELER VE ARAÇLAR GİBİ ÖLÇÜLEBİLİR VARLIKLARDIR. ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ YATIRIMLARININ DEĞERİ BÜYÜK ORANDA, YÖNETİM VE ÖRGÜTE YAPILAN TAMAMLAYICI YATIRIMLARA BAĞLIDIR. TAMAMLAYICI YATIRIMLAR; ETKİNLİĞE VE VERİMLİLİĞE DEĞER VEREN DESTEKLEYİCİ BİR İŞLETME KÜLTÜRÜ, UYGUN BİR İŞ MODELİ, ETKİLİ İŞ SÜREÇLERİ, OTORİTENİN MERKEZDE TOPLANMAMASI, YÜKSEK ORANDA DAĞITILAN KARAR VERME YETKİSİ VE KUVVETLİ BİR ENFORMASYON SİSTEMİ GELİŞTİRME TAKIMIDIR.

ÖNEMLİ TAMAMLAYICI YÖNETİM VARLIKLARI İSE; DEĞİŞİM İÇİN ÜST YÖNETİM DESTEĞİ, BİREYSEL YENİLİKÇİLİĞİ GÖZLEMLEYEN VE ÖDÜLLENDİREN TEŞVİK SİSTEMLERİ, TAKIM ÇALIŞMASI VE İŞBİRLİĞİNE VERİLEN ÖNEM, EĞİTİM PROGRAMLARI, ESNEKLİK VE BİLGİYE DEĞER VEREN BİR YÖNETİM KÜLTÜRÜDÜR. ÖNEMLİ SOSYAL VARLIKLAR; İNTERNET VE TELEKOMÜNİKASYON ALT YAPISI, BİLGİSAYAR EĞİTİMLERİ, AĞ VE BİLGİ İŞLEM STANDARTLARI, YÖNETMELİKLER, KANUNLAR, TEKNOLOJİ VE HİZMET İŞLETMELERİNİN VARLIĞIDIR.

1.3. ENFORMASYON SİSTEMLERİNDE ÇAĞDAŞ YAKLAŞIMLAR ENFORMASYON SİSTEMLERİ ALANI, ÇOK DİSİPLİNLİ BİR ALANDIR. ALAN GENELDE, TEKNİK VE DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLARA BÖLÜNMEKTEDİR. ENFORMASYON SİSTEMLERİ SOSYO-TEKNİK SİSTEMLERDİR. MAKİNELER, AYGITLAR VE FİZİKSEL TEKNOLOJİDEN OLUŞSALAR DA, DOĞRU ÇALIŞMALARI İÇİN ÖNEMLİ ÖLÇÜDE SOSYAL, ÖRGÜTSEL VE ENTELEKTÜEL YATIRIMLAR GEREKTİRMEKTEDİR.

TEKNİK YAKLAŞIM TEKNİK YAKLAŞIM, ENFORMASYON SİSTEMLERİ İLE İLGİLİ MATEMATİK TABANLI MODELİ VURGULAMANIN YANINDA BU SİSTEMLERİN FİZİKSEL TEKNOLOJİ VE BİÇİMSEL KAPASİTELERİ İLE İLGİLENİR. KATKI VEREN DİSİPLİNLER BİLGİSAYAR BİLİMİ, YÖNETİM BİLİMİ VE YÖNEYLEM ARAŞTIRMASIDIR. BİLGİSAYAR BİLİMİ; BİLGİSAYAR İLE İŞLEM YAPMA TEORİLERİ, BİLGİSAYAR İLE HESAPLAMA, ETKİN VERİ DEPOLAMA VE ERİŞİM YÖNTEMLERİ OLUŞTURMA İLE İLGİLENMEKTEDİR. YÖNETİM BİLİMİ, KARAR VERME VE YÖNETİM UYGULAMALARINI (PLANLAMA, ORGANİZASYON, YÖNELTME, EŞGÜDÜM, DENETİM) VURGULAMAKTADIR. YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI; ÖRGÜTLERİN SEVKİYAT, STOK KONTROL VE İŞLEM MALİYETLERİ GİBİ ÖRGÜTLERİN SEÇİLMİŞ PARAMETRELERİNİN OPTİMİZE EDİLMESİ MATEMATİKSEL TEKNİKLERE ODAKLANIR.

DAVRANIŞSAL YAKLAŞIM ENFORMASYON SİSTEMİ ALANININ ÖNEMLİ BİR BÖLÜMÜ DAVRANIŞ KONULARI İLE İLGİLENMEKTEDİR. DİĞER DAVRANIŞ DİSİPLİNLERİ ÖNEMLİ KAVRAM VE METOD KATKISINDA BULUNMAKTADIR. SOSYOLOGLAR, GRUP VE ÖRGÜTLERİN SİSTEM GELİŞTİRMEYİ NASIL ETKİLEDİĞİNİ; SİSTEMLERİN BİREYLERİ, GRUPLARI VE ÖRGÜTLERİ NASIL ETKİLEDİĞİNİ İNCELEMEKTEDİR. PSİKOLOGLAR, KARAR VERİCİLERİN RESMİ ENFORMASYONU NASIL ALGILADIĞI VE KULLANDIĞI KONUSU İLE İLGİLENMEKTEDİR. EKONOMİSTLER, ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN İŞLETMEDE KONTROL VE MALİYET YAPILARINI NASIL DEĞİŞTİRDİĞİ İLE İLGİLENİRLER. BU YAKLAŞIMIN ODAK NOKTASI, TUTUM, YÖNETİM VE ÖRGÜT POLİTİKASINDAKİ DEĞİŞİMLER İLE İLGİLENİR.

SOSYO-TEKNİK SİSTEMLER SOSYO-TEKNİK SİSTEMLER KAPSAMINDA DONANIM VE YAZILIM TEDARİKÇİLERİ; TEKNOLOJİYE YATIRIM YAPAN VE TEKNOLOJİDEN DEĞER ELDE ETMEYE ÇALIŞAN İŞLETMELER; İŞLETME DEĞERİNİ ARTIRMAYA ÇALIŞAN YÖNETİCİLER VE ÇALIŞANLAR; ÇAĞDAŞ YASAL, SOSYAL VE KÜLTÜREL KAPSAM OLMAK ÜZERE 4 AKTÖR VARDIR. YBS BİLGİSAYAR BİLİMİ, YÖNETİM BİLİMİ VE YÖNEYLEM ARAŞTIRMASINI BİR ARAYA GETİREREK GERÇEK PROBLEMLERE VE ENFORMASYON TEKNOLOJİSİ KAYNAKLARINI YÖNETMEYE YÖNELİK, UYGULAMALI SİSTEM GELİŞTİRME ÇÖZÜMLERİ SUNAR. AYNI ZAMANDA ENFORMASYON SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ, KULLANIMI, ETKİSİ VE TİPİK OLARAK SOSYOLOJİ, EKONOMİ VE PSİKOLOJİ ALANLARINDA TARTIŞILAN DAVRANIŞ KONULARI İLE İLGİLENİR. OPTİMAL ÖRGÜTSEL PERFORMANS, ÜRETİMDE KULLANILAN SOSYAL VE TEKNİK SİSTEMLERİN HER İKİSİNİN DE BİRLİKTE OPTİMİZASYONU İLE ELDE EDİLİR.

ENFORMASYON TEKNOLOJİLERİNİN MALİYETLERİNİN HIZLA DÜŞMESİ VE GÜCÜNÜN ARTMASI KOLAYLIKLA VERİMLİLİĞİN VEYA KÂRLILIĞIN ARTMASI SONUCUNU GETİRMEZ. BİR İŞLETMENİN KURUM BAZINDA BİR FİNANSAL RAPORLAMA SİSTEMİ KULLANMAYA BAŞLAMASI SİSTEMİN KULLANILACAĞI VEYA ETKİN KULLANILACAĞI ANLAMINA GELMEMEKTEDİR. BİR İŞLETMENİN YENİ PROSEDÜRLER VE SÜREÇLER UYGULAMAYA BAŞLAMASI, BU SÜREÇLERİ DESTEKLEYECEK ENFORMASYON SİSTEMLERİNE YATIRIM YAPILMADIĞI TAKDİRDE ÇALIŞANLARIN DAHA VERİMLİ OLACAĞI ANLAMINA GELMEMEKTEDİR. TEKNİK VE DAVRANIŞSAL BİLEŞENLERİN HER İKİSİNE DE DİKKAT ETMEK GEREKMEKTEDİR. BU TEKNOLOJİNİN ÖRGÜTSEL VE BİREYSEL GEREKSİNİMLERE UYUM SAĞLAYACAK ŞEKİLDE DEĞİŞTİRİLMESİ VE TASARLANMASI ANLAMINA GELMEKTEDİR. ÖRGÜTLER VE BİREYLER, TEKNOLOJİNİN FAALİYETİNE VE GELİŞMESİNE İZİN VERECEK ŞEKİLDE EĞİTİM, ÖĞRENME VE PLANLI ÖRGÜTSEL DEĞİŞİM ARACILIĞIYLA DEĞİŞTİRİLMELİDİR.