Kur'an'da Bilgi Edinme Yolları Duyu organları Görme Duyma Tatma Koklama Dokunma 2. Vahiy 3. Akıl Vahiy İNSAN Duyu Organları Akıl

     1- Duyular: 

           İnsan; görme, duyma, tat alma, dokunma ve koklama duyularıyla bilgi edinir. Kur'an insanları doğayı gözlemlemeye, yaratılan güzellikleri görmeye, evrendeki düzeni fark etmeye davet ederek insanın bunlar üzerine düşünmesini ve doğru bilgiye ulaşmasını ister

Duyularını ve aklını kullanmayanları ise  "Onlar sağırlar, dilsizler ve körlerdir."  (Bakara, 18.) diyerek kınar.

Konuyla ilgili ayetler: 1- “O ki birbiri ile ahenktar yedi göğü yaratmıştır. Rahmân olan Allah’ın yaratışında hiçbir uygunsuzluk göremezsin. Gözünü çevir de bir bak, bir bozukluk görebiliyor musun? Sonra gözünü, tekrar tekrar çevir bak; göz (aradığı bozukluğu bulmaktan) âciz ve bitkin hâlde sana dönecektir.” (Mülk suresi, 3.-4. ayetler) .

2- “Göğe bakmıyorlar mı nasıl yükseltilmiştir 2- “Göğe bakmıyorlar mı nasıl yükseltilmiştir? Dağlara bakmıyorlar mı, nasıl yükseltilmiştir? Yeryüzüne bakmıyorlar mı, nasıl yayılmıştır?” (Gâşiye suresi, 18.-20. ayetler)

3-“Biz onun (insan) için iki göz, bir dil ve iki dudak var etmedik mi 3-“Biz onun (insan) için iki göz, bir dil ve iki dudak var etmedik mi? Biz ona eğri ve doğru iki yolu da göstermedik mi?” Beled 8-10

4-Göğe bakmıyorlar mı nasıl yükseltilmiştir  4-Göğe bakmıyorlar mı nasıl yükseltilmiştir? Dağlara bakmıyorlar mı nasıl yükseltilmiştir? Yeryüzüne bakmıyorlar mı nasıl yayılmıştır? Ğaşiye 18-20

5- “Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme 5- “Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur.” (İsra suresi, 36. ayet)

“Şüphesiz, göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, insanlara yarar sağlayacak şeylerle denizde seyreden gemilerde, Allah’ın gökyüzünden indirip kendisiyle ölmüş toprağı dirilttiği yağmurda, yeryüzünde her çeşit canlıyı yaymasında, rüzgârları ve gökle yer arasındaki emre amade bulutları evirip çevirmesinde, elbette düşünen bir topluluk için deliller vardır.” Bakara-164

Allah’ın ayetlerini; İMAN Göz Görür Kulak Duyar Kalp İnanır Beden Uygular Akıl düşünür İMAN

“Ey iman edenler! Allah’a ve Resûlüne itaat edin ve (Kur’ân’ı) dinlediğiniz hâlde ondan yüz çevirmeyin. İşitmedikleri hâlde, “işittik” diyenler gibi de olmayın. Şüphesiz, yeryüzünde yürüyen canlıların Allah katında en kötüsü, akıllarını kullanmayan (gerçeği görmeyen) sağırlar ve dilsizlerdir.” Enfal 20-22

“Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme “Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur.” İsrâ-36

2- Akıl:  Kur'an'a göre insan aklıyla doğru bilgiye ulaşabilir, hatta aklıyla Allah'ın varlığının bilgisini bulabilir. Örneğin Hz. İbrahim (a.s.) kalını kullanarak Allah'ın varlığı bilgisine ulaşmıştır. Bu yüzden Kur'an aklımızı kullanarak düşünmemizi, araştırmamızı ve doğru bilgiye ulaşmamızı ister.

Konuyla ilgili ayetler: 1- "Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün art arda gelişinde akıl sahipleri için gerçekten açık ibretler (ayetler) vardır." (Al-i imran suresi, 190. ayet)

2- “Ey iman edenler! Allah’a ve Resulüne itaat edin ve (Kur’an’ı) dinlediğiniz hâlde ondan yüz çevirmeyin. İşitmedikleri hâlde, ‘İşittik.’ diyenler gibi de olmayın. Şüphesiz, yeryüzünde yürüyen canlıların Allah katında en kötüsü, akıllarını kullanmayan (gerçeği görmeyen) sağırlar ve dilsizlerdir." (Enfal suresi, 20.-22. ayetler)

3- Vahiy:  Vahiy nedir: Allah tarafından peygamberlere gönderilen emir, yasak, öğüt ve bilgilerin tümüne vahiy denir. Vahiy, ilahî kaynaklı olduğu için kesin ve doğru bilgiler içerir.

Vahyin bilgi verdiği konular: Vahiy, akıl ve duyularla elde ettiğimiz bilgilerin yanı sıra bunlarla ulaşamadığımız konularda da bilgiler verir. Allah'ın varlığı ve birliği, isimleri, sıfatları, melekler, kutsal kitaplar, peygamberler, ahiret hayatı, kader-kaza, ibadetler (namaz, oruç, hac, zekat ...), evrenin yaratılışı, toplumsal hayata ilişkin hükümler vb vahyin bilgi verdiği konulardandır.

Konuyla ilgili ayetler: 1- "İşte ahiret yurdu! Biz onu yeryüzünde böbürlenmeyi ve bozgunculuğu arzulamayan kimselere veririz. (En güzel) akıbet, takva sahiplerinindir." (Kasas suresi, 83. ayet) Bu vahiy, evrenin yaratılışı ve ahiret hakkında bilgiye örnektir.

2- "Şüphesiz ki Rabbiniz, gökleri ve yeri altı günde yaratan, sonra Arş'a istiva eden, geceyi, durmadan kendisini kovalayan gündüze bürüyüp örten; güneşi, ayı ve yıldızları emrine boyun eğmiş durumda yaratan Allah'tır. Bilesiniz ki yaratmak da emretmek de O'na mahsustur. Alemlerin Rabbi Allah ne yücedir." (A'raf suresi, 54. ayet) Bu vahiy, evrenin yaratılışı hakkında bilgiye örnektir.

Akıl-vahiy ilişkisi: Dinin hükümleriyle aklın hükümleri birbirini destekler. Kur’an’ın getirdiği ilkeler, akla uygundur. Çünkü aklı yaratan da, vahyi gönderen de Allah’tır.

Akıl-duyular ilişkisi: Akıl, duyularla elde edilen bilgileri değerlendirir. Olaylar arasında bağlantılar kurar. Ulaştığı sonuçlardan yeni bilgiler üretir.