İslami Finansın Birleşik Krallık’ta Gelişimi Professor Humayon Dar Yönetim Kurulu Başkan, Başkan & CEO Edbiz Consulting Ltd. ‘Edbiz Danışmanlık Ltd.) hdar@edbizconsulting.com http://www.edbizconsulting.com

Takdim Birleşik Krallık’ta İslami bankacılığın tarihi 1960’lara ve 1970’lere kadar gider ki o zamanlar bir çok yatırım bankası Orta Doğulu müşterilerine istendiği şekilde İslami esaslara uygun çözümler sunuyorlardı. Ancak, Al Baraka Bank’a İslami finansal hizmetler (başlıca İslami emlak finansmanı) başlatma izni 1980’lerde verildi. Ama İslami bankacılığa gerçek itici güç, şimdi hayatta olmayan Lord Eddie George tarafından Bank of England’ın guvernörü iken benimsenen anlayışlı ve müspet yaklaşımdan geldi (1990’lar).

İngiltere’yi İslami finans konusunda bir oyuncu olmaya sevk eden ne idi? İngiltere’deki yerel Müslüman nüfus (1990’ların başında 1.75 civarında milyon Müslüman) tarafından İslami finansal hizmetler için olan talep. Andrew Buxton (Barclays Bank’in eski bir Yönetim Kurulu Başkanı), Richard Thomas (halihazırda Gatehouse Bank’in CEO’su) gibi kişiler ve Iqbal Khan (HSBC Amanah’nin o zamanki CEO’su) gibi kişiler tarafından oynanan liderlik rolü. Bank of England Working Party on Islamic Banking (Bank of England’ın İslami Bankacılık üzerine Çalışma Ekibi)’nin diğer üyeleri.

İngiltere’yi İslami finans konusunda bir oyuncu olmaya sevk eden ne idi? Professor Simon Archer (University of Surrey), Professor Rodney Wilson (Durham University) ve Professor John Presley (Loughborough University; ve bugüne kadar İslami Finans konusunda itibarlı İKB Ödülünü almış olan tek gayrimüslim) gibi kişiler tarafından oynanan liderlik rolü. İngiltere, yukarıda mezkur üç akademisyenin gözetim ve denetimi altında İslami finans alanında çok sayıda üniversite mezunu ve doktora talebesi yetiştirdi. Bundan başka, Birleşik Krallık hükümeti, İslami finans vasıtasıyla İslam dünyası (özellikle Orta Doğu) ile ilişkiler kurma konusunda müspet bir görüş benimsedi.

Tarihi Gelişmeler 1960s – 1970s 1980s 1990s 2000s Full range of Islamic financial services: retail, investment & fund management Regulatory changes Development of Islamic financial Infrastructure Leadership role in The global Islamic Financial services Industry Middle Eastern link Got strengthened UBK, HSBC Amanah gibi kurumlar ve Diğerleri tarafından İslami perakende bankacılık İslami Fon Yönetimi İslami Endeksler (FTSE) * Dawnay-Day gibi kurumlarca LME üzerine Emtia Murabaha İşlemleri * Al Baraka Bank UK tarafından İslami mortgage Emtia Murabahası işlemleri Benson Kleinwort gibi şahıslar tarafından sunulan istenen biçimde İslami esaslara uygun çözümler İstendiği şekilde İslami esaslara Uygun çözümler İstendiği şekilde İslami esaslara uygun çözümler 1960s – 1970s 1980s 1990s 2000s

Düzenleyici Gelişmeler 1995: Lord Eddie George (O zamanki Bank of England’ın Guvernörü “İslam dünyasında İslami bankacılığın artan öneminin ve onun uluslar arası sahnede ortaya çıkmasının” tanınması 2003: Murabaha-esaslı İslami mortgage’ler üzerindeki Çifte Damga Vergisi kaldırıldı. 2004: İngiltere’deki ilk tam donanımlı İslami banka olan Islamic Bank of Britain faaliyete başladı. 2006: İngiltere’deki ilk tam donanımlı İslami yatırım bankası olan European Islamic Investment Bank faaliyete başladı.

İngiltere’deki İslami finansal Mevzuat İslami bankalar için eşit şartlarda faaliyet ortamı Ayırımcı olmayan rejim Vergilendirme rejimi, İslami finansal ürünlerin özüne bakıp onları aynen konvansiyonel ürünler gibi vergilendiriyor. Çifte Damga Vergisi kaldırıldı; Murabaha işlemleri (bu gibi işlemler finansal kurumlar tarafından yönetildiği sürece) konvansiyonel bir finansal ürün gibi aynı KDV-ilgili uygulamaya tabi tutuluyor

İngiltere Hükümet Sukuk İhracı Önceki hükümet pound cinsinden hükümet Sukuku çıkarmak niyetinde idi ve farklı paydaşlar ile yapılan uzun istişari süreçten sonra Mevzuat değişiklikleri yapıldı Ancak, mevcut hükümet, kamu sektörü borçlanmasını azaltmayı hedefleyen parasal politikası muvacehesinde Sukuk ihracı hususundaki konumunu değiştirdi.

Finansal Kriz ertesinde İngiltere ve diğer İslami finansal merkezleri Finansal krizden sonra, İslami finans alanında küresel liderlik rolü üstlenme yarışında kazanan olarak sadece bir uluslar arası oyuncu ortaya çıktı - Malezya Bahreyn, Birleşik Krallık, BAE, Singapur, Hong Kong ve diğerleri sessiz kaldılar. Krizden evvel hukuk firmaları, danışman firmalar ve diğerleri gibi birçok destekleyici kurumlar İngiltere’den Dubai’ye taşındılar, zira gerçek iş oradaydı. Londra’daki mevcudiyetlerinin hakkını vermek için İngiltere İslami finans kurumları çok iyi performans göstermek zorundalar. Neticeten, Birleşik Krallık’taki İslami finansal faaliyet azalmıştır.

İngiltere’deki İslami bankacılığın ve finansın istikbali İngiltere’de İslami finansın yaygınlaşması için gerçek bir imkan yok. Pazar küçük ve çok kalabalık İngiltere Müslüman nüfusu tarafından İslami finansal hizmetler için talep ilgili Müslüman nüfusun ¼’inden fazlasını geçmemiştir. İngiliz kurumları küresel İslami finansal hizmetler endüstrisinde önemli bir rol oynayamaya devam edeceklerdir.

Sonuçlar Birleşik Krallık, küresel İslami finansal hizmetler endüstrisinde önemli bir oyuncu olarak kalmaktadır. İngiltere’nin İslami bankacılığa yönelik düzenleyici yaklaşımından öğrenilecek çok şey vardır Ancak, İslami bankacılık pazarına yeni gireceklerin İngiltere pazarına çok kaynak konuşlandırmaktan kaçınması tavsiyeyi şayandır. İngiliz uzmanları İslami bankacılık ve finansın geliştirilmesi için değerli kaynaklar sağlamaktadır.