İş Yerinde Çevresel Riskler ve Korunma

Suzi Dilara AYDIN Dursun BAYGÜL Ayşe ADEMOĞLU Taylan ÖNDER

DSÖ’ne göre iş sağlığı?

Çalışan sağlığı ; bireysel özellikler ve işyeri ortam faktörleri Risk Kavramı Çalışan sağlığı ; bireysel özellikler ve işyeri ortam faktörleri Tehlike genel ve soyut bir kavram.. Risk bireyseldir ve somut...

Çevresel risk; Gerçekleştirilen veya gerçekleştirilecek faaliyetlerin insan sağlığını veya çevreyi doğrudan veya dolaylı olarak olumsuz etkileme ihtimali

Risk Değerlendirilmesi, Risk Yönetimi ve Risk İletişimi Sağlığın korunabilmesi için sağlığı bozan etmenler ?? İşyerlerinde faktörlerin neler ortamında hangi düzeyde kaç kişiyi etkilemekte “risk değerlendirilmesi” (risk assessment) işyerinde alınacak önlemler ve bu amaçla yapılması gereken düzenlemeler “risk yönetimi” (risk management)

Risk Yönetim Prosesi

ÇEVRESEL RİSK DEĞERLENDİRMESİ Sistematik metotlarla çalışma ortamında var olan çevresel Çevresel tehlikeleri belirlemek Riskleri ortaya çıkarmak Riskleri kontrol etmek için uygun nitel ve/ya da nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların bütünüdür

RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ 1- Tehlikenin tanımlanması 2- Maruziyetin değerlendirilmesi 3- Doz-cevap ilişkisinin incelenmesi 4- Riskin karakterizasyonu

RİSK YÖNETİMİ Risk değerlendirmesi çalışması yapmakta amaç işyerinde bulunan riskli durumlar konusunda önlemler almakta Alınacak önlemlerle ilgili uygulamalar mali anlamda bazı yükler getireceği için işveren bu önlemleri alırken özellikle ekonomik yönden bazı planlar yapmak ve öncelikler belirlemek durumunda olabilir.

RİSK İLETİŞİMİ Risk konusundaki bilgilerin ilgili taraflar arasında paylaşımı

RİSK DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMININ YARARLARI İşyeri ortamının sağlıklı ve güvenli hale getirilmesi çalışanın sağlığı ve güvenliği açısından olumlu Sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmak, çalışan kişilerin iş verimini olumlu etkiler Risk değerlendirme çalışmaları işveren açısından yararlı. ülke ekonomisi bakımından da olumlu etki. gerekli koruyucu uygulamaların yapılmış olması ile işverenler yasal yükümlülüklerini de yerine getirir

ÇEVRE ETKİ BÜYÜKLÜĞÜ = ETKİ ŞİDDETİ X OLMA İHTİMALİ şeklinde formülüze edilmektedir

Olayın Ortaya Çıkma Olasılığı Nicel Değer Nitel Değer Olayın Ortaya Çıkma Olasılığı 1 Çok Az Yılda 1 Kez 2 Az Üç Ayda 1 Kez 3 Bazen Ayda 1 Kez 4 Sıklıkla Haftada 1 Kez 5 Çok Sıklıkla Her Gün Nicel Değer Nitel Değer Şiddet Derecesi 1 Çok Hafif İş saati kaybı yok, Tıbbi yardım gerekir. 2 Hafif İş günü kaybı yok, Tıbbi yardım gerekir. 3 Orta Hafif yaralanma tedavi gerekir. 4 Ciddi Ciddi yaralanma, meslek hastalığı 5 Çok Ciddi Ölüm, iş görememezlik

RİSK SKORU EYLEM TABLOSU SONUÇ DEĞERLENDİRME YAPILACAK EYLEM 25 Tolere edilemez Risk KABUL EDİLEMEZ RİSK Faaliyet Hemen Durdurulur 15-20 YüksekRisk KABUL EDİLEMEZ - YÜKSEK RİSK İşi Durdur ve Hemen Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Başlatılmalı 8-12 Orta Risk DİKKATE DEĞER - ORTA RİSK Mümkün Olduğu Kadar Çabuk Müdahale Edilmeli Düzeltici ve Önleyici Faaliyet Başlatılmalı 3-6 Düşük Risk KABUL EDİLEBİLİR - DÜŞÜK RİSK Acil Tedbir Gerekmeyebilir. Kontrol önlemleri, eğitim ve denetleme ile riskler daha azaltılabilir 1-2 Anlamsız ANLAMSIZ RİSK Tedbir gerekmeyen; kontrol ve denetilerle aynı seviyede tutulmalı

İşyerindeki Sağlık ve Güvenlik Tehlikeleri Çalışanlar açısından risk oluşturur Bu tehlikeler çevrede yaşayan toplumun sağlık ve güvenliği bakımından da risk oluşturmaktadır Kimyasal faktörler Fiziksel faktörler Biyolojik faktörler Tozlar Ergonomik faktörler Psikososyal faktörler

1. Kimyasal faktörler Metaller ve metalsiler (kurşun, civa, arsenik, kadmiyum, krom, aliminyum vs) Gazlar (karbonmonoksit, metan, kükürtlü hidrojen, hidrojen siyanür vs) Çözücüler (benzen, toluen, hekzan, stiren vs) Asit ve alkali maddeler Pestisidler (organik fosforlu bileşikler, arsenik bileşikleri, klorlu hidro karbonlar vs) Bu maddelerden bazıları vücutta birikime uğrayarak zaman içerisinde zehirlenme tablolarına yol açarken Bazıları da kanser yapıcı özellik gösterirler

Dezenfektan ve Antiseptik Çeşitleri Alkoller (etil alkol, izopropil alkol v.b); Etil ve propil alkol deriden absorbe olur ve deride, gözde, üst solunum yollarında, trakeada irritasyona neden olur. İodine (baticon, betadin v.b); Ciddi deri irritasyonu, yanık, alerji, öksürük, solunum sıkıntısı, baş dönmesi yapabilmektedir. irritasyona neden olur.

Hidrojen peroksit (çamaşır suyu) %50' nin üstündeki konsantrasyonlarda deride korozif etki,irreversible göz hasarı Glutaraldehit Kauçuk ve plastik gibi aletlerin sterilizasyonu için kullanılır. Glutaraldehit ciltte temas dermatit

2. Fiziksel faktörler Sıcaklık ve gürültü İşin niteliğine göre titreşim Radyasyon(x ışını) Yüksek veya düşük basınç

3. Biyolojik faktörler Özellikle sağlık tesislerinde ve laboratuvarlarında çalışanlarda biyolojik tehlikeler söz konusudur Cerrahi dallarda, kan bankası çalışanlarında Hepatit-B ve kanla bulaşan diğer hastalıklar Patologlarda tüberküloz enfeksiyonu daha sık görülür Gıda endüstrisi, tarım ve hayvancılıkla ilgili işlerde, giyim sektöründe çalışanlar da biyolojik faktörlere maruz kalmaktadır

4. Tozlar Toz; partikül büyüklüğü < 100 µ olan ve havada asılı olarak bulunan maddeler Kronik obstrüktif akciğer hastalıklarına neden olurlar Deri ve diğer organlarda irritan etkileri olabilir

5. Ergonomik faktörler İşyerindeki çalışma koşullarının işçilerin niteliklerine uygun hale getirilmesi ve sonuç olarak “iş ve işçi uyumunun” sağlanması olarak ifade edilen ergonomi ilkeleri genel yaşam bakımından da önem taşır

6. Psikososyal faktörler Çalışma ortamındaki kişiler arasındaki ilişkilerin iyi olması ve işyeri ortamındaki tehlikelerin kontrol altına alınmış olması gerekir.

1. İşyeri risklerinin saptanması Ortamda yapılan ölçümlerde faktörün düzeyi saptanır, bulunan değer standart değerlerle (izin verilen sınır değer) karşılaştırılır. Ortamda bulunan düzey izin verilen değerin üzerinde ise bu risklerin kontrolü gerekir.

2. İşyeri risklerinin kontrolü Teknik uygulamalar ve mühendislik hizmetleri Uygun havalandırma İşlemin kapalı sistemler içerisinde yürütülmesi Ayırma ve mesafenin artırılması İşyerinin ve makine ve cihazların uygun yerleştirilmesi Islak yöntemle çalışma

Risklerin kontrolü ve çalışanların risklerden korunmasını sağlamak üzere kişisel koruyucu cihazlar da kullanılabilir Çeşitli maskeler, gözlük, eldiven, iş elbisesi, baret, emniyet kemeri, kulak koruyucuları gibi kişisel koruyucu araçlar değişik amaçlarla kullanılmaktadır

Sağlıklı çalışma ortamı ve çevresi iş barışının, hızlı ve sağlıklı kalkınmanın da  ön şartıdır. iş kazaları ve meslek hastalıkları sonuçları itibariyle insan hayatını ve sağlığını tehdit etmesinin yanı sıra işletmeleri de ağır faturalara mahkum etmektedir

KAZA OLUŞUMUNU HAZIRLAYAN ÇEVRESEL RİSK FAKTÖRLERİ - Kişisel koruyucu (eldiven, başlık vb.) kullanmama - Tehlikeli araç kullanımını özendirme - Sürücüler ile ilgili kurallardaki yetersizlikler - Mevcut kanunların uygulanımı ile ilgili yetersizlikler - Trafik anarşisi - Ergonomik yetersizlik

KORUNMA ESD VE MAK? 1)Çevrenin kontrolu: 2) İkame (Substitution):Zararın zararsızla değişimi

3) Ayırma: Zararlı etken ve tehlikeyi uzaklaştırma 4) Kapatma: Toksik materyali uzaklaştırma 5) Havalandırma: Hava şartlarını düzeltmeye çalışma ve zararlı madde solunmasını önleme 1- Lokal aspirasyon, 2- Genel havalandırma.

6) Yaş Yöntem: Tozun kalkmasını ve havaya karışmasını önlemek 7) Kişisel Koruyucu Araçlar - Baş koruyucuları: Baret, kulak tıkacı... - Göz ve yüz koruyucuları: Koruyucu gözlük, yüz maskeleri...

- Solunum sistemi koruyucuları: I) Süzgeçli maskeler (Gaz ve toz maskeleri) a) Filtreli toz maskeleri-tozlar b) Süzgeçli gaz maskeleri-kimyasal maddeler II) Solunum maskeleri (taze hava sağlayan maskeler)

TÜRKİYE – 2015 İşyeri sayısı – 1.717.330 İşçi sayısı – 12.744.685

Sürekli iş göremezlik sayısı** 77 SGK 2013 İSTATİSTİKLERİ İş Kazası 191.389 Meslek Hastalığı 371 Sürekli iş göremezlik sayısı** İş kazası / Meslek hast. 77 74 / 3 Ölüm sayısı 1360 1360 / 0

SAĞLIK ÇALIŞANLARI 2013 İş Kazası 1130 Meslek Hastalığı Ölüm sayısı 8 Ölüm sayısı İş kazası / Meslek hast. 8 8 / 0

Sonuç olarak; Çalışanın sağlığı korunmaz ise?

TEŞEKKÜRLER..