KAPLI TABLETLER Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı

Farmasötik dozaj formlarında yüzey kaplama çalışmaları, katı dozaj formlarında ve özellikle tabletlerde yaklaşık 150 yıldır denenmektedir. Bu tür çalışmalar çoğu zaman bitmiş ürünler üzerinde denenmesi ve maliyet gerektiren işlemler olmasına karşın, popülerliğini ortaya çıkardığı üstünlükler sayesinde kaybetmemiştir.

Kaplamanın Amaçları Etken maddenin ışık, oksijen ve neme karşı korunması Etken maddenin istenmeyen kokusunun ve tadının maskelenmesi Tabletin estetik görüntüsünün düzeltilmesi Çok az boyar madde ile renkli tabletlerin elde edilmesi Tabletin hasta tarafından kolay yutulabilirliğinin arttırılması

Üretim, ambalajlama ve taşıma sırasında mekanik dayanıklılığın artması Kaplamanın amaçları Üretim, ambalajlama ve taşıma sırasında mekanik dayanıklılığın artması Etken maddenin sindirim salgılarına karşı korunması Yan etkilerden, örneğin mide iritasyonundan kaçınılması İlacın tanınmasının kolaylaştırılması, dolayısıyla ilaç kullanımında güvenliğin artması Etken maddenin kararlılığının arttırılması Kontrollü salım karakteristiklerinin düzenlenebilmesi

Kaplama Tipleri Şeker kaplama Film kaplama Baskı ile kaplama Farmasötik tabletlerin kaplama tipleri; Şeker kaplama Film kaplama Baskı ile kaplama

A- ŞEKER KAPLAMA

Şeker kaplama Şeker kaplama bilinen ve günümüzde de halen kullanılan en eski kaplama yöntemidir. Çok katlı tabakalardan oluşması işlem süresini uzatmaktadır. Geleneksel olarak kaplama kazanda gerçekleştirilmektedir. Çözeltiler veya şuruplar tabletlerin dönmesine imkan sağlayacak şekilde porsiyonlar halinde eklenmekte ve sıcak hava ile suyun buharlaşması sağlanmaktadır.

Hammaddelerin ucuz oluşu ve kolay temin edilebilir olması Şeker kaplama Şeker kaplamanın kullanımı USA gibi ülkelerde gittikçe azalmakta olsa da bazı parametreler şeker kaplamanın kullanımının devamını gerektirmektedir. Hammaddelerin ucuz oluşu ve kolay temin edilebilir olması Otoritelerce kabul edilebilirliklerinin yüksek olması Maliyeti az ve basit ekipmanların kullanılması Şeker kaplı ilaçların estetik olarak güzel ve hastalarca kabul edilebilirliklerinin yüksek olması Kaplama işleminin çok kritik basamaklar içermemesi ve hataların düzeltilebilir oluşu

Şeker kaplamanın kırılgan oluşu hasar riskini arttırmaktadır Şeker kaplamanın üstünlüklerinin yanı sıra bazı sakıncaları ve zorlukları bulunmaktadır. Kaplanmış ürünün boyut ve ağırlığı ambalajlama ve nakliye maliyetlerini arttırmaktadır Şeker kaplamanın kırılgan oluşu hasar riskini arttırmaktadır Düzgün bir kaplamanın yapılabilmesi için genellikle profesyonellere ihtiyaç duyulmaktadır Cila tabakasının yapılması tablet üzerine yapılacak baskıyı zorlaştırmaktadır Farklı aşamaların oluşu otomizasyonu zorlaştırmaktadır

Draje kazanı Cila kazanı

Şeker kaplama Şeker kaplamada kullanılan ana madde şekerdir (sükroz). Sakkaroz ve başka şekerler ile de kaplamalar yapılmaktadır. Diabetik tabletlerin kaplanmasında düşük kalorili sorbitol, şeker yerine kullanılmaktadır (şekerleme sanayiinde olduğu gibi).

Şeker kaplama Şeker kaplama pek çok basamaktan oluşmaktadır ve her basamak ayrı özen gerektirmektedir. Kaplama basamaklarında pek çok madde grubundan yararlanılmaktadır.

Dolgu maddeleri (kalsiyum karbonat, talk, titanyum dioksit) Şeker kaplama Dolgu maddeleri (kalsiyum karbonat, talk, titanyum dioksit) Renk maddeleri (boyalar, aliminyum lakeler, demir oksitler, titanyum dioksit) Film yapıcılar (akasya, jelatin, selüloz türevleri) Antiadezifler (talk) Tat vericiler Yüzey etken maddeler (ıslatıcı ajanlar, dispersiyon kolaylaştırıcılar)

Şeker Kaplama Aşamaları Sızdırmaz tabaka Alt tabaka Düzeltme tabakası Cila tabakası

Şeker kaplama

Ufalanma Çatlama Kurumama Yapışma ŞEKER KAPLAMADA MEYDANA GELEN HATALAR Ufalanma Çatlama Kurumama Yapışma Tekdüze renk oluşmama Çiçeklenme Terleme Mermer görünümü

Kaplamanın kırılganlığı Polimer eklenmesi (az miktarda) Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Ufalanma Şeker kaplamanın kırılgan olmasına bağlı bir sorundur. Fazla miktarda çözünmeyen dolgu maddeleri ve pigmentler kaplamanın kırılganlığını arttırmaktadır. Neden Çözüm Kaplamanın kırılganlığı Polimer eklenmesi (az miktarda)

Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Çatlama Tablet çekirdekleri kaplama sırasında veya sonrasında genişleyerek kaplamanın çatlamasına neden olurlar. Neden Çözüm Nem Koruyucu kaplama Basımda uygulanan kuvvet Basım ile kaplama arasında (ibuprofen) geçen sürenin uzatılması

Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Kurumama Şeker kaplamanın kurumaması %5’ten fazla invert şekerin oluşmasına neden olan sakkaroza bağlıdır. Sakkarozun inversiyonu, sakkaroz şurubunun asidik ortamda yüksek sıcaklıklarda tutulmasına bağlı olarak gelişmektedir.

Düz yüzeyli tabletler kullanıldığında daha çok sorun olur. Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Yapışma Düz yüzeyli tabletler kullanıldığında daha çok sorun olur. Tablet şekli değiştirilerek sorun çözülebilir

Tekdüze renk oluşmama 1. Kaplama çözeltisinin tekdüze uygulanamaması Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Tekdüze renk oluşmama 1. Kaplama çözeltisinin tekdüze uygulanamaması 2. Kuruma sırasında suda çözünen boyar maddelerin hareketi 3. Alt kaplamaların düzgün olmaması 4. Alt tabakadaki pigmentlerin tekrar edilen uygulamalarda tekrar çözünmesi 5. Çok fazla kurutma

Nem zamanla kaplamanın puslu-bulanık görünmesine neden olabilir. Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Çiçeklenme Nem zamanla kaplamanın puslu-bulanık görünmesine neden olabilir.

Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Terleme Aşırı miktarda nem kaplamanın üzerinde damlacıklar halinde birikerek tabletlerin yapışmasına neden olabilir.

Şeker Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Mermer görünümü Cila tabakasının yapılabilmesi için düzgün pürüzsüz yüzeye ihtiyaç vardır. Burada oluşan bir hata cilalama sonrasında mermer görünümün oluşmasına neden olur.

B. FİLM KAPLAMA

Film kaplama şeker kaplamaya göre daha yenidir Film kaplama şeker kaplamaya göre daha yenidir. Kullanılan kaplama materyalinin cinsi ve kaplama kalınlığı bakımından şeker kaplamadan ayrılır. Film kaplama sadece tabletlere değil, kristallere, granüllere, mikropartiküllere, pelletlere, kapsüllere ve tozlara da uygulanır.

Film Kaplamanın Üstünlükleri 1. Film kaplama çok kısa sürede yapılmaktadır ve maliyeti düşüktür 2. Preparatı sudan koruyacak bir alt kaplama gerektirmez 3. Film tabakası tablet ağırlığını çok az değiştirir (%2-6). Ayrıca büyük çaplı tabletleri de film kaplamak mümkündür 4. Eğer mutlaka gerekli ise, susuz çözücüler kullanılarak nem içeriğinden sakınılabilir

5. Preparatı ışık, nem ve havaya karşı korur 6. Bu yöntem ile çekirdek tabletin dağılma zamanında gecikme olmadan kaplama yapılabilir 7. Mide ve barsak kanalının muhtelif kısımlarında etki gösteren preparatlar hazırlamak mümkündür 8. Tabletler üzerinde bulunan ve üretici firmaya ait özel işaretler muhafaza edilebilir 9. Görünüşü daha güzeldir 10. Teknik ve materyal standardize edilebilir

Film Kaplamada Kullanılan Materyaller Film yapıcılar Çözücüler Plastize ediciler Boyar maddeler

Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Kabarcık oluşumu Buruşukluk Köprü oluşumu Terleme Portakal kabuğu görünüm Pullanma Aşınma İşaretlerin silinmesi Çiçeklenme Lekelenme (beneklenme)

Hızlı kurutma Etüv ısısının düşürülmesi Uzun sürede kurutma Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Kabarcık oluşumu Tabletler çok hızlı kurutulursa, çözücü filmin uyamayacağı bir hızla tabletten yüzeye doğru itilir ve yüzeyde kabarcıklar oluşur. Yüzey kabarcıklarının oluşumu film ile çekirdek arasındaki adhezyonun azaldığını gösterir. Neden Çözüm Hızlı kurutma Etüv ısısının düşürülmesi Uzun sürede kurutma

Film yapıcının özelliği Film yapıcının değiştirilmesi Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Buruşukluk Neden Çözüm Film yapıcının özelliği Film yapıcının değiştirilmesi Kurutmanın yanlış yapılması Yavaş kurutma Filmin kalınlığının fazla olması Daha ince film oluşturan madde kullanılması

Kurutma sırasında filmin büzülmesi Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Köprü oluşumu Üstü yazılı, işaretli veya iki katlı tabletler kaplandığında, bu işaretleri film kapatabilir. Neden Çözüm Kurutma sırasında filmin büzülmesi Filmin tablet yüzeyine Yapışkan özellik iyice yapışmaması verecek maddelerin eklenmesi

Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Terleme Kaplama yüzeyinde yağlı bir tabakanın veya sıvı damlalarının olması, filmdeki maddeler arasında geçimsizlik olduğunu göstermektedir. Polimerin kuvvetli kohesif (bağlanma) özelliği veya yüksek ısıda kurutma sonucunda plastifiyanlar ve yüzey etken maddeler genellikle ayrılır.

Filmdeki maddeler Filme eklenen maddelerin tip Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Terleme Neden Çözüm Filmdeki maddeler Filme eklenen maddelerin tip arasında geçimsizlik ve miktarlarının uygun olması Yüksek ısıda kurutma Kurutma şartlarının ayarlanması

Portakal kabuğu görünüm Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Portakal kabuğu görünüm Çözeltinin gerekli düzgünlüğü sağlayacak kadar yayılma imkanı bulamadığını gösterir.

Portakal kabuğu görünüm Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Neden Çözüm Hızlı kurutma Çözücünün buharlaşması Çözeltinin homojen Viskozitesinin kontrolü dağıtılmaması Bir önceki kat iyice kurumadan çözelti eklenerek Çok iyi püskürtme başlıkları kullanılarak

Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Pullanma Tablet yüzeyi ile filmin adhesyonunun (tutunma) fiziksel ve kimyasal özellikler nedeniyle gecikmesi Hızlı kurutma sonucu filmin tabaka tabaka olması da aynı sonucu doğurabilir.

Katıların filmin Katı konsantrasyonunun Pullanma Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Her seferinde, bir önceki katı da biraz çözebilecek, dolayısıyla katların birbirine kaynaşmasını sağlamaya yetecek miktarda çözelti tatbik edilir. Neden Çözüm Katıların filmin Katı konsantrasyonunun sürekliliğini bozmaları azaltılması Filmin dayanıklığının arttırılması Hızlı kurutma Kurutma sıcaklığının ayarlanması

Kenar ve köşelerin bozulmasına neden olmaktadır. Neden Çözüm Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Aşınma Kenar ve köşelerin bozulmasına neden olmaktadır. Neden Çözüm Tabletlerin dayanıksızlığı Friabilite değeri yüksek olan dayanıklı tabletler Filmin dayanıksızlığı Kırılgan olmayan film oluşturan kaplama çözeltisi

İşaretlerin silinmesi Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar İşaretlerin silinmesi Köpük yapıda film yapıcıların kullanımında tablet üzerindeki yazı veya şekillerde köpük birikmekte ve tekdüze bir dağılım olamamaktadır. Kurumanın ardından tablet üzerindeki yazı veya şekillerin bozulması veya kısmen kaybolması söz konusudur.

Neden Çiçeklenme Filmin dış tabakasının suda kısmen çözünmesi Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Çiçeklenme Neden Nem Filmin dış tabakasının suda kısmen çözünmesi Boya maddesinin suda kısmen çözünmesi Plastifiyan maddenin kaplama yüzeyine çıkması

Lekelenme (beneklenme) Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Lekelenme (beneklenme) Çözücü, kurutma işlemi sırasında çözünen maddeyi beraberinde yüzeye taşır. Yüzeye çıkan plastifiyan madde boyayı çözüp leke yapabilir.

Plastifiyan, boya, yardımcı maddelerin yer değiştirmesi. Film Kaplamada Meydana Gelen Hatalar Lekelenme Neden Plastifiyan, boya, yardımcı maddelerin yer değiştirmesi. Çözüm Formülasyona girecek maddeler dikkatle seçilmelidir. Düşük sıcaklıkta uzun sürede ve havalandırmalı ortamda kurutulmalıdır.

FİLM KAPLI TABLETLERDE YAPILAN KONTROLLER 1. Organoleptik özellikler 2. Çap-kalınlık (BP) 3. Ufalanma-aşınma (friabilite) (EP 2001) 4. Sertlik (EP 2001)

Film Kaplı Tabletlerde Yapılan Kontroller 5. Ağırlık değişkenliği (USP 24) Monografında özel bir kayıt yoksa, kaplanmamış tabletlerdeki yöntem uygulanır. 6. İçerik tekdüzeliği (EP 2001) 7. Kütle eşdağılımı (EP2001) 8. Çözünme (dissolution) (EP 2001) 9. Dağılma (disintegration) (EP 2001, USP 24)

Film Kaplı Tabletlerde Yapılan Kontroller 10. Nem içeriği (kurumada kayıp miktarı) 11. Koruyucu sistemin etkenliği (EP 2001) 12. Çözücü artığı 13. Potens (etkenlik belirten parametre) 14. Mikrobiyolojik tayin

C- BASKI ile KAPLAMA

Baskı ile Kaplama Baskı ile kaplama, çekirdek tabletin etrafına basınç kullanarak kaplama yapılmasıdır. Kaplamada kullanılan toz serbestçe akan, bağlayıcı özelliğe sahip bir toz veya granüledir.

Baskı ile Kaplama Kaplama yapılmadan önce çok sert olmayan çekirdek tablet basılmaktadır. Basılan tablet içinde bir miktar kaplama tozu bulunan daha büyük bir bölüme, merkezde olacak şekilde alınmakta ve üzerine tekrar kaplama tozu konularak tablet basılmaktadır.

Tablet bileşenlerinin ayrılması (geçimsizlik durumunda) Baskı ile Kaplama Tablet bileşenlerinin ayrılması (geçimsizlik durumunda) Üretimi kolaylaştırmak Sürekli etkili ürünler hazırlamak amacıyla geliştirilmiştir.