BÜYÜME TEORİLERİ SUNUM 5 İÇSEL BÜYÜME MODELLERİ

Harrod-Domar Büyüme Modeli 1960 larda literatüre kazandırılan Solow modeli; H-D’nin bıçak sırtı dengesizliğinden ve devlet müdahalesi zorunlulupğundan kurtarmıştır. Üretim artışını, piyasa mek.bağlamında L, K artışı ve tek.gelişmeye bağlamıştır. Ancak ekonomiler zamanla durgun duruma girmeleri, ve büyümenin kaynaklarının ekonomik sis.dışında aranması gibi bazı sorunlar gündeme gelmiştir. 1980lerde ise pek çok yeni gelişmeler sözkonusudur. Bu da ekon.büyüme konusunda yeni arayışlara neden olmuştur. Böylece büyümeye etki eden diğer fak.modele dahil edilmesi mümkün olmuştur. Harrod-Domar Büyüme Modeli

Harrod-Domar Büyüme Modeli Solow yaklaşımı yerine; Ekonomik büyümeyi etkileyen tüm faktörlerin ;bilgi, beş.sermaye, AR-Ge, tek.gel., devletin rolü, gibi birçok değişkenin sistemin içinde old.nu öne süreen yaklaşımlar artmıştır. Harrod-Domar Büyüme Modeli

İçsel Büyüme Teorileri İÇİNDEKİLER 1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması 2) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli 3) Yaparak – Öğrenmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli 4) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli 5) Kamu Politikası Modeli 6) Rebelo’nun “AK” Modeli 7) İçsel Büyüme Modelleri değerlendirme İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Tam rekabet piyasasının olduğu, Sermayenin getirisinin azalan olduğu, Cobb-Douglas titp üretim fonk.ile uzun dönemde durağan durum deng. ulaşılmaktadır Teknolojik gelişmenin dışsal olduğu, Büyüme ancak ve ancak tekn. ile sürdürülür Teknolojik gelişmenin model içerisinde yer almaması varsayımlarına dayanmaktadır. Modelde iktisat pol. ile büyüme arasında bir aktarım mekanizmasına yer verilmez. İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması YAKINSAMA: Ser.azalan verim old için, işçi başına ser.stoku düşük olan ülkeler, işçi başına ser.stoku yüksek olanlara göre daha hızlı büyür ve uzun vadede kişi başı GSP birbirine yaklaşır. MUTLAK yakınsama:kesinlikle yaklaşır Şartlı yakınsama: fakir ülkelerin, zengin ülkeleri yakalayabilmeleri ancak ve ancak fakir ülkenin de aynı tas., amortisman, tek.düzeyi, doğ.oranı, hük.politikaları ve aynı kurumsal yapıya sahip olmalarına bağlıdır. İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması İçsel Büyüme Teorileri: Az gelişmiliğin nedeni, yeni güncel bilg.ulaşamama, mevcut tek.kullanamama, yeterli beş.serm. sahip olamama gib fak. aranmaktadır. S:Önceden dikkate alınamıyordu? çünkü ölçme sorunu sözkonusu idi. İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması İçsel Büyüme Teorileri: Eksik rekabet koşullarının olduğu, Sermayenin getirisinin artan olduğu, Teknolojik gelişmenin içsel olduğu, (ekonomik sistem tarafından ortaya çıkarılır) Romer’e göre, bilgi üretim sürecinde gayri ihtiyari olarak (bir kasıt ve niyet olmadan) ek ürün olarak ortaya çıkar. Ve diğer üretim süreçlerinde kullanılır. Beşeri sermayenin önemli olduğu varsayımlarına dayanmaktadır. Neo-klaisklerin aksine, eğtim, kamu pol., dış tic., vergi, gelir dağılımı, bölg.farklılıklar, kültürel yapı, dinsel fak.,yönetim şekli, sağlık, enf., yatırım oranı gibi faktörler UZUN dönem büyüme üzerinde etkilidir. Optimal büyüme için devlet müdahalesi zorunludur. Yani hükümetler, büyüme farkını kapatmak için aktif pol. gütmelidir

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Neo-klasik modelde durağan haldeki büyümenin ancak dışsal yani model tarafından açıklanamayan teknolojik gelişmelere bağlı olmasının sebebi kullanılan neo-klasik üretim fonksiyonudur. Neo-klasik üretim fonksiyonu azalan verimler prensibi üzerine kurulmuştur. Solow modelinde teknolojik ilerleme dışsal bir olgu olduğundan, Solow modeli iktisadi büyümenin nasıl meydana geldiğini aslında açıklayamamaktadır. İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Solow modelinin bu önemli eksikliği, büyümenin nasıl meydana geldiğini ve dolayısıyla da büyümeyi etkileyen politikaların neler olduğunu açıklamayı amaçlayan yeni bir yaklaşımın ortaya çıkmasına yol açmıştır. 1980’lerin sonlarında ortaya çıkan ve Romer ile Lucas’ın yaptığı bu alternatif yaklaşıma içsel büyüme teorisi denir. Lucas: Yeni Klasik iktisat okulu kurucusu. Lucas: «Keynes ölmüştür» İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Yeni büyüme modelleri iki çizgide gelişiyor. Teknoloji Sermaye Teknoloji yönüyle yeni büyüme modelleri teknolojinin endojenleştirilmesi üzerinde duruyor. Sermaye boyutuyla yeni büyüme modelleri sermayenin tanımını genişletiyor. (beşeri sermaye de işin içine dahili ediliyor) İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Solow-Swan’da sermayeyi fiziki sermaye olarak almıştık. Sermayeyi fiziki sermaye olarak aldığımızda ülkeler arasındaki gelir farklılıklarının sermaye farklılıkları ile açıklanabilmesi için, sermaye farklılıklarının çok büyük boyutta olması lazım. Fakat gerçek hayatta sermaye farklılıkları çok büyük boyutta değildir. Sonuç olarak sermayeyi sadece fiziki sermaye olarak düşündüğümüzde gelir farklılıklarını sermaye farklılıkları ile açıklayamayız. Bu sonuçtan dolayı sermayenin tanımında fiziki sermayenin yanına beşeri sermaye de ekleniyor. İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Teknolojik yönüyle yeni büyüme modelleri kendi içinde 2’ye ayrılıyor: Birincisi endojen teknolojik gelişmenin, normal iktisadi faaliyetlerin bir yan ürünü olarak geliştiğini kabul ediyor. İkincisi ise, teknolojik gelişme ekonomik karar birimlerinin kâr amacıyla giriştikleri bir faaliyettir. Solow-Swan modelinde teknolojik gelişmeyi işgücünün etkinliğini arttıran şey olarak tanımlamıştık. Yeni büyüme modelleri ise daha net bir şekilde tanımlıyor. Buna göre, işgücünün etkinliğini arttıran şey yeni bilginin üretimidir. Burada teknoloji bilgiye özdeş olarak kabul ediliyor. İçsel Büyüme Teorileri

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Bilgi, bir mal gibi düşünülebilir. Malları 2 ye ayrılabilir; Özel mallar Kamu malları (ulusal savunma hizmeti) Rakiplik yönünden, dışlanabilirlik yönünden bilgi nasıl bir mal? İçsel Büyüme Teorileri

Harrod-Domar Büyüme Modeli Dışlama (exclude): birinin o malı kullanımına engel olma durumu. Rakiplik (rivalry): bir malın kullanımının bir başkasının o malı daha az kullanımına yol açması Harrod-Domar Büyüme Modeli

1) Neo Klasik Modelin ve İçsel Büyüme Modelinin Karşılaştırması Solow-Swan modelinde bilgi rakiplik özelliği taşımıyor ve aynı zamanda bilgiye hiçbir bedel ödenmiyor. Yani dışlanamazlık özelliği taşıyor. Yaparak öğrenme yoluyla teknolojik gelişmeyi içeren büyüme modelde yine bilgi dışlanamazlık özelliği taşıyor. Burada da bilgi bedel ödenmeden kullanılıyor. Bilginin araştırma geliştirme yoluyla oluşturulduğu modellerde bilgi yine rakiplik özelliği taşımıyor. Ama dışlanabilirlik özelliği taşıyor. Patent uygulamaları bilgiye geçici bir sürede olsa dışlanabilirlik özelliği kazandırıyor. Bu yüzden buna bir bedel ödenmesi gerekiyor. Bu yüzden de bu modelde tam rekabetten sapma gerekiyor. İçsel Büyüme Teorileri

Harrod-Domar Büyüme Modeli 1-Eğitim, sağlık har. Sayesinde (H: beş.serm.) ortaya çıkar. Bu ise AR-Ge ye katkı sağlar. 2-Ayrıca ülkelerin kendilerine has özellikleri AR-GE ye katkı sağlar. 3-AR-Ge sonucu yeni mamül üretilir yeni üretim tek.geliştirilir. Schumpeter manada yenilikler ortaya çıkar, büyüme sağlanır. Harrod-Domar Büyüme Modeli

Harrod-Domar Büyüme Modeli 4 temel model vardır. İlk 3’ü farklı varsayımlara dayanır. AK ise Neo-klasik ile aynı vars. Dayanır. Tek farkı, L,N dışlanır, H işin içine katılır 1 2 3 4 5 Harrod-Domar Büyüme Modeli

İçsel Büyüme Teorileri 2) Bilgi üretimi ve Taşmalar&Yaparak – Öğrenmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Yaparak – öğrenme yoluyla teknolojik gelişme modeli Arrow (1962) tarafından geliştirilmiş bir modeldir. Romer 1986 geliştirdi Arrow-Romer Modeli Yaparak – öğrenme Deneme yanılma değildir. Yaparak – öğrenme Yatırım yaparak, iş yaparak öğrenme ve keşfetmektir. İçsel Büyüme Teorileri

İçsel Büyüme Teorileri 2) Bilgi üretimi ve Taşmalar&Yaparak – Öğrenmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Arrow, bazı sektörlerde zaman ilerledikçe maliyetlerin düştüğünü, kalitenin yükseldiğini ve üretimin hızlandığını fark etmiş ve bunu, yaparak öğrenme olarak tanımlamıştır. Bir şirket üretim yaptıkça zaman içinde işini daha iyi öğrenmekte, maliyetini düşürmekte, ürünlerini geliştirmekte ve yeni ürünler ortaya çıkarmaktadır. Bu, ekonomi genelindeki üretim seviyesi ile de ilişkilendirilerek, bir şirketin verimliliğinin ülkedeki toplam üretim seviyesi ile de orantılı olduğu söylenebilir. İçsel Büyüme Teorileri

İçsel Büyüme Teorileri 2) Bilgi üretimi ve Taşmalar&Yaparak – Öğrenmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Yaparak – öğrenme modelinde insanlar yeni üretim yöntemlerini, yeni teknikleri öncelikle bu tekniği kullanarak öğreniyorlar. Yeni tekniği kullanarak, bu tekniği daha iyi öğrenerek tekniğin kendisini geliştiriyorlar. Tekniğin kendisinin geliştirilmesi ise yeniliktir, keşiftir. Makine örneği Arrow’un yeni bir uçak dizaynı örneği İçsel Büyüme Teorileri

2) Bilgi üretimi ve Taşmalar&Yaparak – Öğrenmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Yaparak – öğrenmeyi içeren yeni büyüme modelinde bilgi; Rakipsiz Dışlanamaz (başka bir firmada çalışırsan, eski bilgilerini de götürürsün.) Yaparak – öğrenme yoluyla yeni büyüme modelinde, teknolojik gelişme amaç edinilmiş bir faaliyet değildir. Tesadüfen ortaya çıkmış bir yan üründür. Yan ürün olarak ortaya çıkar. Bu varsayım bilginin anında ve bedelsiz olarak tüm birimlere ulaştığı varsayımına eşdeğerdir. Yeni üretim daha düşük maliyetle ve daha yüksek kaliteyle yapılır. Yani yaparak – öğrenme sürecinde bir bilgi geliştiğinde ekonomideki tüm birimlere yayılıyor ve bu bilgiye, kullanırken hiçbir bedel ödenmiyor. Pozitif dışsallık durumu. (sayıların kullanımı)

İçsel Büyüme Teorileri 2) Bilgi üretimi ve Taşmalar&Yaparak – Öğrenmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Arrow’un yaparak öğrenme yaklaşımındaki etkinlik, ekonomiyi genel olarak ve firmanın içsel faydalarının üstünde yararlandıran, artan bilginin yayılmacı etkilerinden (spillover effects) kaynaklanmaktadır. Bu çerçevede bilgi seviyesi kendi başına yatırımın geçmiş seviyelerine dayanan üretici bir faktördür. Ayrıca her firma kendi yatırım politikasından olduğu kadar diğer firmaların yatırım etkinliğinden de “öğrenmeyi” gerçekleştirir. İçsel Büyüme Teorileri

İçsel Büyüme Teorileri 2) Bilgi üretimi ve Taşmalar&Yaparak – Öğrenmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Belli bir firmanın verimliliği, endüstri için, artan toplam yatırımın artan bir fonksiyonu olarak kabul edilir.(Yatırım artınca, verimlilik de artar.) Daha açıkçası, emek tarafından elde edilen bilgi, toplam sermaye stokunun bir fonksiyonudur. (Yani serm.stoku arttıkça, bilgi de artar.) Herhangi bir gündeki öğrenme, o güne kadar ki sermaye stokunun bütününü yansıtır. Buradan da öğrenmenin ve deneyimin ölçüsü (göstergesi) olarak Arrow’un birikmiş gayri safi yatırımı (sermaye stoku) aldığı görülmektedir. İçsel Büyüme Teorileri

3) Beşeri Sermaye Modeli Beşeri sermaye, işgücü tarafından içerilen bilgi ve becerilerin toplamı olarak tanımlanabilir. Beşeri sermaye yatırımları genelde eğitim yatırımları olarak düşünülse de, yaparak öğrenme yoluyla çalışma sürecinde kendiliğinden de oluşabilir. Ayrıca, işgücünün sağlık ve beslenme alanlarında iyi olmaları da beşeri sermayenin bir parçası olarak algılanır. Beşeri sermayenin oluşumunun öncüsü «yaparak öğrenme» yaklaşımı ile Arrow (1962) iken, beşeri sermaye-büyüme arasındaki ilişkinin sistematik analizi T. Schultz (1963) ile başlar. Günümüzde, Lucas (1988), Rebelo (1991), Mankiw, Romer ve Weil (1992), beşeri sermayeyi, fiziki sermayenin yanında ayrı bir üret.fak. olarak kabul eder. Literatürde Lucas’ın modeli ön plana çıkmıştır İçsel Büyüme Teorileri

3) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli Adam Smith, John S. Mill ve Alfred Marshall, iktisat literatüründe beşeri sermaye birikiminden söz eden ilk iktisatçılar olarak kabul edilirler. Ancak, modern beşeri sermaye kuramı bu üç iktisatçının görüşlerinden nispeten az etkilenmiştir. Bütün ekonomilerin büyümesini tek bir modelle açıklamanın mümkün olmayacağını kabul eden Lucas, dünyada gerçekleşen büyüme ve gelir farklılıklarıyla uyumlu, durgun duruma girmeyen, mekanik yapılı, genel geçer bir model kurmak istemiştir. Modelde standart neo-klasik piyasa şartlarının geçerli olduğu, parasal faktörlerin analize katılmadığı bir ekonomi dikkate alınmıştır. İçsel Büyüme Teorileri

2) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli Bu modelde beceri emeğin verimliliğini artırmakta ve nesiller arasında birbirine intikal etmektedir. Tekerlek, araba, … Buna ek olarak ebeveynlerin sermaye stoku ne kadar fazla ise dışsallıklar bireylerin beceri kazanımlarının o kadar kolay olmasına yol açmaktadır. İçsel Büyüme Teorileri

3) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli Lucas modeli, neo-klasik modele old.yakındır. Solow modelini beşeri sermayeyi kapsayacak biçimde genişletmek için üretim fonksiyonunu aşağıdaki gibi kabul eder: Y = F(K, L.h) Y = F(K, Ne) Ne= etkin emek, Ne=uhN u=çalışma zamanı, h=yetenek, N=emek arzı Y = F(K, uhN) Lucas’ın modelinde fiziksel sermaye birikimi, Solow modelinde olduğu gibi kişilerin tüketim yerine tasarrufu tercih etmeleriyle gerçekleşir. Lucas modelinde kişilerin sahip oldukları zamanın u kadarını çalışmaya geri kalan (1-u) kadarını beceri elde etmeye-okula gitmeye tahsis ettiklerini kabul eder. İçsel Büyüme Teorileri

2) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli Eğer işçi u kadar çalışıyorsa, öğrenim gördüğü süre de 1-u kadardır ve 0<u<1’dir. Lucas’ın modelinde beşeri sermaye birikimi kişilerin çalışma yerine, eğitimi-okulu tercih etmeleri suretiyle gerçekleşir. Kişiler çıktı üretmeye zaman ayırmakla ileride kendilerinin marjnal verimliliklerini artıracak olan beşeri sermaye birikimine zaman ayırmak arasında bir değiş tokuşla karşı karşıyadırlar Bu durumda beşeri sermaye artış oranı; öğrenim görülen süreyle (1-u) doğru orantılıdır: Yani eğitim için boş zaman arttıkça, birey kendini geliştirir ve beşeri ser.birikimi max olur. İçsel Büyüme Teorileri

2) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli Lucas modelinde beşeri sermaye birikimine ayrılan zaman (1-u) ile beşeri sermaye düzeyindeki değişme arasındaki ilişkinin doğrusal olması, Beşeri sermaye birikimine ayrılan zaman artınca beşeri sermaye büyüme hızının da sürekli olark arttığını ve dolayısıyla da Beşeri sermaye birikiminin AZALAN verimlere tabi olmadığını içerir. Lucas modelinde beşeri sermaye büyüme hızının artması büyümenin hızlanmasına yol açar. Dolayısıyla da hükümet, kişilerin beceri kazanmaya daha fazla zaman ayırmalarını sağlayacak politikalar izlemek suretiyle büyümeyi hızlandırabilir. Özetle: Eğitime zaman ayır Beşeri ser. hızlı büyür Ekonomi hızlı büyür

2) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli Lucas modeli, Arrow modeli ile çelişir. Arrow da çalışma süresi arttıkça beşeri serm.birikimi artar. Lucas, boş zaman arttıkça beşeri serm.birikimi artar. İçsel Büyüme Teorileri

2) Lucas’ın “Beşeri Sermaye” Modeli Beşeri sermayenin yüksek olduğu ülkelerde her yetenek düzeyindeki insan daha verimlidir ve daha yüksek ücret alır. Bunun için yoksul ülkelerden zengin ülkelere doğru göçler yaşanır. Bu göç bir yandan yoksul ülkelerin gelişmesini, diğer yandan zengin ülkelerin durgun duruma girmelerini önler. Çin ve Hindistan gibi ölçek ekonomiler doğuracak iç piyasa genişliğine sahip ülkeler, beşeri sermayelerinin zayıflığı ve beşeri sermayesi yüksek az sayıdaki insanın fırsatını buldukça ülkesini terk etmesi yüzünden geri kalmışlıktan kurtulamazlar. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Bu model Romer’a aittir. Bu model, keşiflerinde kâr elde etmeyi uman araştırmacıların yeni yaratıcı fikir arayışına girmelerini modele katarak teknolojik ilerlemeyi içselleştirmiştir. «ihtiyaç ilmi keşiflerin keskin gözlü kılavuzudur» Dünya bilginin en önemli üretim faktörü olduğu bir üretim yapılanmasına gidiyor. Geleneksel üretim faktörlerinde ölçeğe göre azalan getiri varken teknolojik gelişmede ölçeğe göre artan getiri söz konusudur. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Sermayenin marjinal etkinliği zaman içinde düşmektedir. Bu yüzden endüstriyel yenilik dünya ekonomisinde ekonomik büyümenin motoru olmaktadır Ölçeğe göre artan getirinin varlığı, yaratıcı düşüncenin tam rekabet koşullarında modellenemeyeceği bunun yerine aksak rekabetin modele dahil olması gerektiğini gösterir. (Herkes, Ar-Ge yi eşit miktarda yapamaz, ve bundan dolayı eş anlı olarak aynı bilgiye sahip olamayabilir) AR-GE yaklaşımı ekonomik büyümede bilgilerin ve malların farklılaşması üzerinde duruyor. Bilgi kısmen bir kamusal mal niteliğindedir. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Öte yandan yeni teknoloji ve yeni ürün eski malların devre dışı kalmasına neden olur bu bir anlamda negatif dışsallık olarak da değerlendirilebilir. Ampul gaz lambası Buna ek olarak, üretilen bilgi dışsallıklar ya da taşmalar yoluyla diğer şirketlere ulaşmaktadır. Romer’den aynen aktaracak olursak, “bilgi mükemmel olarak patentlenemeyeceği ve saklanamayacağı için, bir şirket tarafından yeni bir bilginin üretimi diğer şirketlerin üretim imkanları üzerinde pozitif bir dışsalık oluşturacaktır.” Romer: Teknolojik ilerleme, AR-Ge kurumlarının laboratuarlarında aranlamılıdır. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Bilginin getirisinin artan olduğu şu şekilde gösterilmektedir: Bilgi sır olarak tutulamaz. Bir yenilik, bir nihai mal üretmek için bir yeni mal üretimine izin vermektedir. Yeni bir patent, toplam bilgi hacmini artırmakta ve AR – GE faaliyetlerinde bulunan beşeri sermayenin prodüktivitesini arttırmaktadır. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Teknolojik gelişme büyümenin motoru olarak kabul edilince, şu üç kavram önem kazanmıştır: 1. Yeni bilginin yaratılması için kaynak ayırmanın önemi 2. AR - GE faaliyetlerine yapılan yatırımlar 3. Bilginin yayılmasının büyümenin sürdürülmesi açısından önemi İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli AR - GE yarışı endüstrilerde hem yenilik faaliyetlerini hem de taklit faaliyetlerini canlı tutar. Rakip yeniliklerin ve taklitlerin varlığı kâr akımlarını azaltabilmektedir. Yenilikler bir anlamda bilgi sermaye stokunun yan ürünüdür. (bilgi…..yenilikler) Bilgi sermayesi rekabetçi olmayan ve dışsallık yaratan bir kamu malı olarak görülmektedir. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Modelde araştırma faaliyetleri sadece onu taklit edenlerin patent alabildiği bir proje veya dizayn yaratmakla kalmaz aynı zamanda bilgi stokunu da arttırır. (Ar-Ge bilgi stoku) Dolayısıyla sermayenin marjinal verimliliği (MPk) sadece sermaye stokuna değil, bilgi sermaye stokuna da bağlıdır. (yani bilgi düzeyi arttıkça, MPk yüksek olacaktır) İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Model, giriş-çıkış serbestisi, dışsallıklar ve bilgi taşmalarının olduğu monopollü rekabet piyasasını (MRP) esas almıştır. Romer’in bu modeli girdi olarak 4 tür girdiye dayanıyor: 1. Fiziki sermaye 2. Beşeri sermaye 3. Niteliksiz işgücü 4. Bilgi stoku İçsel Büyüme Teorileri

5) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli H, L ve K aynı anda sadece 1 sektörde kullanılabilirken, A (bilgi stoku) aynı anda 2 sektörde de kullanılabilmektedir. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Modele ilişkin, Romer ve Rivera-Batiz’in çalışmalarından şu SONUÇLAR çıkarılmaktadır: 1. Diğer girdilerden farklı olarak aynı bilgi, aynı anda birden çok üretim alanında kullanılabildiğinden azalan verimler ortaya çıkmamakta, 2. Gelişmiş ülkeler durgun duruma girmemekte ve azgelişmiş ülkeler gelişmiş ülkeleri yakalayamamaktadır. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Benzer gelişmişlik düzeyine sahip iki ülkeli bir dünyada ülkelerarası ticaret ve bilgi akışı engellenirse, Ör: Rus jetlerinde kullanılan işlemciler Her iki ülkenin yenilikçileri aynı yenilik için aynı Ar-Ge faaliyetini yapmak zorunda kalmakta, Yenilikten doğan ödül azalmakta, Teknolojik gelişme yavaşlamakta, Daha çok kişi yenilikçi olarak çalıştığı halde fırsatlara ulaşma olanağı ve büyüme azalmaktadır. İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Benzer gelişmişlik düzeyine sahip iki ülkenin entegrasyonu halinde ise; Çalışmalarının boşa gitmemesi için taraflardan birinin yaptığı Ar-Ge faaliyetini diğeri yapmamakta, İki ülkenin toplam kaynak stoku değişmediği halde her iki ülke bir diğerinin sahip olduğu bilgi stoku ve uzmanlıktan yararlanmakta, Daha çok Ar-Ge olanağı doğmakta, Kaynakların karşılaştırmalı üstünlüklere göre etkin dağılımı, uzmanlaşma ve ölçek ekonomiler doğmakta, büyüme sürmektedir. Amerikayı yeniden keşfetmeye gerek yok. Yeni bir yeri keşfet!!! İçsel Büyüme Teorileri

3) Araştırma – Geliştirmeyi İçeren Yeni Büyüme Modeli Büyüme taraftarı Hükümetler, AR-Ge yi destekleyen politikalara ağırlık vermelidir. İçsel Büyüme Teorileri

3) Kamu Politikası Modeli Hükümetlşer, büyüme için hem yatırım yapacak hemde vergi teşv.ve sübv.ile özel keismi destekleyecktir. Özel sek.yatırımlarının iki olumlu etkisi olacaktır: 1-serm.stoku artar 2-devletin vergi geliri artar. Devlet, artan vergi geliri ile çeşitli (özellikle altyapı) harcamaları yapar ve bu sayede özel sektörün verimliliğinin artmasına katkı sağlanır. Yeni bilgi üretimi ve AR-Genin sosyal getirisi, özel getirisinden büyük old. için ekonomide optimal üretim düzeyine ulaşmak için hükümetlerin bu süreci teşvik etmesi gerekir. İçsel Büyüme Teorileri

3) Kamu Politikası Modeli Hükümetlere 3 önemli görev düşer: 1-Üretken sektörlerdeki girdiler için tamamlayıcı nitelikteki kamulas mal ve hizm.üretmek (Yol, elektrik) 2-Eğitime yatırım 3-AR-GE sektörüne teşvik sağlayarak bilgi üretimini ve yayılmasını sağlamak İçsel Büyüme Teorileri

4) Rebelo’nun “AK” Modeli (Ayrıca lütfen notlara da bakınız) Neo-klasik büyüme modelinde üretim fonksiyonunu “Cobb Douglas” üretim fonksiyonunda türetilmiştir. Teknoloji Dışsal olabilir. İçsel Büyüme Teorileri

4) Rebelo’nun “AK” Modeli İçsel büyüme modelinin temel özelliği; azalan getirinin olmayışıdır. AK tipi içsel büyüme modeli, bu temel özelliğe sahiptir ve basit bir yapısı vardır. Rebelo’ya göre; a + b = 1 varsayımı olsa bile, sadece azalan marjinal üretkenlik yerine sabit ( a = 1 ) üretkenlik varsayımı yapılarak bile içsel büyüme elde edilebilir. Bu durumda; a = 1 ise, a + b = 1 olduğu için, b = 0 olacaktır. Dolayısıyla; Y = A . Ka . Lb formulü  Y = A . K olacaktır. İçsel Büyüme Teorileri

2) Rebelo’nun “AK” Modeli Bu formül; L’yi (emeği) gözardı ettiği için anlamsız görünebilir. Ancak formüldeki K, toplam fiziki ve beşeri sermayeyi göstermektedir. Y = A . K formülünden hareket ederek, Δk/k = s.A – (d + n) formülüne ulaşılır. İçsel Büyüme Teorileri

2) Rebelo’nun “AK” Modeli Δy/y = Δk/k olduğundan; Δy/y = s.A – (d + n) dir. Ekonominin pozitif büyümeye ulaşabilmesi, teknolojik gelişmeden bağımsızdır. Ve büyüme süreci, tasarruf oranı, işgücü artış hızı, aşınma-yıpranma oranı gibi parametreler tarafından açıklanmaktadır. Geleneksel büyüme modelinde tasarruf oranındaki ve nüfus artış hızındaki değişimler yalnızca düzey etkisine yol açmasına rağmen, bu modelde büyüme etkisine de yol açabilmektedir. İçsel Büyüme Teorileri

2) Rebelo’nun “AK” Modeli Yani ekonominin uzun dönemli büyüme oranında da değişimler oluşabilmektedir. İçsel Büyüme Teorileri

2) Rebelo’nun “AK” Modeli AK modelinde, kişi başına büyümenin varolması için modelde, ne teknoloji ne de nüfus gibi bir değişkenin dışsal bir oranda büyümekte olduğunun varsayılması gerekmemektedir. İçsel Büyüme Teorileri

6) İçsel Büyüme Modelleri Değerlendirma Neo-klasik yakınsama hipotezi red edilmiştir. Geleneksel büyüme modelinde ekonominin durağan durum dengesine yakınsaması olanaklı olmasına karşın, Ak tipi modelde kişi başına ulusal gelir büyüme oranı, kişi başına gelir düzeyinden bağımsız olduğundan, yakınsama süreci gerçekleşmez. Gerçekten de Hong Kong, Tayvan, G. Kore, Singapur dışında gelişmiş ülkelerle aralarındaki farkı kapatan başka ülke yoktur. Bunun nedeni: beşeri sermayenin oluşturduğu pozitif dışsallıklardır. Bu sayede gelişmişlik farkı daha da açılır. Bu farktan dolayı, beyin göçü yaşanır, bu da süreci tetikler Gelir düzeyi yakın ülkeler entegrasyona girerse ikisi de istifade eder. (gelir düzeyi yakın olmayanlar için bir değerlendirmede bulunulmamıştır) Devlete, denetim, gözetim, teşvik gibi önemli grevler düşer. (patent, mülkiyet hakları vb.) İçsel Büyüme Teorileri

İçsel Büyüme Teorileri KAYNAKLAR Robert J. Barro, Determinants of Economic Growth: A Cross- Country Empirical Study, MIT Press, 1998. İlker Parasız, Ekonomik Büyüme Teorileri, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2003. Charles I. Jones, (Çev: Sanlı Ateş ve İsmail Tuncer), İktisadi Büyümeye Giriş, Literatür Yayınları, İstanbul, 2001. Erdal Ünsal, İktisadi Büyüme, İmaj Yayınları, Ankara, 2007. Erdal Ünsal, Makro İktisat, İmaj Yayınları, Ankara, 2006. Nihal Yener Ercan, İçsel Büyüme Teorisi: Genel BirBakış,2000. Kaan Öğüt, İçsel (Endojen) Büyüme Kuramları, (http://www.aydinlanma1923.org/sayi/43/A1923_43_4OGUT.pdf). Aykut Kibritçioğlu, İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Ankara, 1998. İçsel Büyüme Teorileri