E-TİCARET

E-Ticaret Nedir? İşletmeler ticari olarak tüzel kişilik olarak ifade edilen yapılardır ve bir işletmenin devamlılığını veya bireyin yaşamını sürdürebilmesi için yaptığı alım satımlar ilk sıradadır. Bu işler genel olarak ticari faaliyetler olarak adlandırılmaktadır. Örnekle açıklamak gerekirse; Bir işletmeyi gözönüne aldığımızda işletme devamlılığını sağlayabilmesi için mamül üretmelidir.  Mamülü üretebilmesi için hammadde almalıdır veya yarı mamül diye tabir edilen kendi üretiminde kullanacağı ürünleri almalı ve daha sonra işleyerek mamül olarak satmalıdır. Yaşayan varlık olan insanı gözönüne alırsak, çalışmalı, marketten alışveriş yapmalı ve yemek yiyerek hayatını sürdürmelidir. Verilen örneklerden görüldüğü üzere alış-satış işlemleri hayatımızın her noktasında karşımıza çıkmaktadır.

E-Ticaret Nedir? Globalleşen dünyada gelişen teknolojinin ortaya çıkarttığı yeni ekonomik düzende ticari faaliyetlerde kullanılan e-iş modelleri oldukça çeşitlenmiştir ve gün geçtikçe ticari olarak yeni kavramlar ortaya çıkmaktadır. Bu e-iş kavramları yaptığımız alış-satışlarda bize kolaylık sağlamakta ve yapılan işlemlerin daha hızlı yapılmasına olanak sağlamaktadır. Bu açıklamalarımızdan sonra basit olarak ticaretin elektronik hali olan e-ticareti şu şekilde açıklayabiliriz. E-ticaret yada elektronik ticaret, hizmetlerin yada ürünlerin lokal yada global bilgisayar ağları üzerinden değiş tokuşunu, alınmasını ve satılmasını gerçekleştirerek, ticari faaliyetlerin yapılmasını verilen isimdir. Daha eski zamanlara doğru gittiğimizde, 1970'li yıllarda e-ticaret EDI (veri değişimi) dediğimiz yöntemle işletmeler arasında bilgi değişimi yapılarak gerçekleştirilmekteydi.

E-Ticaret Nedir? İnternetin dünya çapında gelişimiyle birlikte bu işlemler gün geçtikçe artmıştır. Şu anda e-ticaret denilince akla ilk gelen satış yapan e-mağazalar olmaktadır. Biraz önce bahsettiğimiz gibi gelişen teknoloji farklı olanaklar sunmaktadır. Örneğin mobil cihazların yaşamımıza girmesi, facebook gibi sosyal ağların ortaya çıkması e-ticarete yeni kavramların eklenmesine neden olmuştur.

Üç Tane İş Modeli Var Çalışma Şekline Göre E-Ticaret Platforma göre e-ticaret *E Ticaretin yapıldığı ortam İş modeline göre e- ticaret *Satışı kimler yapıyor ve kimlere satış yapıyor

Yeni Ve Az Bilinen E-Ticaret Modelleri Çalışma Şekline Göre B2B ( Business To Business) [Firma dan Firmaya Alışveriş Modeli ] B2C ( Business To Consumer ) [ Firmadan Müşteriye Alışveriş Modeli ] C2C (Consumer To Consumer ) [ Tüketiciden Tüketiciye Alışveriş Modeli ] C2B (Consumer To Consumer ) [ Tüketiciden Firmaya Alışveriş Modeli ] Yeni Ve Az Bilinen E-Ticaret Modelleri B2E (Business To Employee ) [ Firmadan Çalışana Alışveriş Modeli ] B2G (Business To Government ) [ İşletmeden Devlete Alışveriş Modeli ] G2B (Government To Business) [ Devletten İşletmeye Alışveriş Modeli ] G2G (Government To Government) [ Devletten Devlete Alışveriş Modeli ] G2C (Government To Citizen) [ Devletten Vatandaşa Alışveriş Modeli ] C2G (Citizen To Government) [ Vatandaştan Devlete Alışveriş Modeli ]

B2B ( Business To Business) [Firma’dan Firmaya Alışveriş Modeli ] Firmadan firmaya yönelik e-ticaret olarak adlandırılan alışveriş biçimidir. Bu modele en büyük örnek dünya çapında da bilinen alibaba.com dur. Bu modelde firmadan firmaya alım /satım olduğu için bütün ticaret toptan pazarı üzerine kuruludur. Bu sebepten B2B model popülaritesi kısıtlıdır ve belli bir kitleye ulaşmaktadır.  Pazar hacmi dar olsa da sistemin gerektirdiği toplu alımlar ile e-ticaret pazarında büyük rol oynamaktadır. İletişimler genelde iki firma arasında bir anlaşma sağlanana kadar sürer ve daha sonra anlaşma sağlanan oran üzerinden online alışveriş gerçekleşir.

B2B E-Ticaret modeli nasıl çalışır? B2B e-ticaret modelinin çalışma şekli genel olarak şu şekilde gösterilebilir;

B2B E-Ticaret modeli nasıl çalışır? Bu model doğası gereği kapalı bir sistemdir.  Son kullanıcılar fiyatları görmeyeceklerdir.  Ürünü almak isteyen işletme sisteme giriş yaptıktan sonra fiyatlar gösterilmelidir. Bu e-ticaret modelinde öncelikli olarak satıcı işletme kurmuş olduğu internet sitesine pazarladığı ürünleri girecektir.  Kargolama, taksitlendirme, indirimler gibi satış kurallarını oluşturacaktır.  Siparişin oluşturulması sonrasında ki tahsilatın yapılabilmesi için ödeme sistemlerinin gerekli ayarlarını yapacaktır. Ürünü satın alacak işletme web sitesine kendisine tahsis edilmiş olan kullanıcı adı ve şifre ile giriş yaparak ürünleri inceleyerek alışveriş sepetine ekleyecek ve siparişini tamamlayacaktır. Siparişini tamamlama esnasında satıcı işletmenin belirlediği kurallara göre tahsilat işlemi yapılacaktır. Satıcı işletme alıcı işletmenin siparişini aldıktan sonra; siparişi açılan ürünleri yapılan kargo seçimine göre gönderecektir.

B2C ( Business To Consumer ) [Firma’dan Müşteriye Alışveriş Modeli ] Firmadan müşteriye yönelik e-ticaret olarak adlandırılan alışveriş biçimidir. Bu modele en büyük örnek verebileceğimiz siteler hepsiburada.com ve amazon.com ’dur. Bu model en yaygın model olarak geçer çünkü daha çok son kullanıcı yani tüketiciyi hedeflemektedir.  Nasıl bir mağazada ürünler müşterilere sergileniyorsa bu model içinde aynısı geçerlidir, tek farkı internet mağazası olmasıdır. Firmalar kurduğu online mağazalarına ürünlerini koyarak son kullanıcıya satış yapar ve buna olanak sağlayan portallar (hepsiburada.com gibi) aracı olsada aynı işlevi görür.  Böylece tüketiciler istedikleri ürüne ulaşır ve online sipariş vererek alım/satım işlemi gerçekleşir. Firmalar için B2C en efektif ve önemli ticaret modelidir. Gerçek hayat ile bağdaştırırsak eğer B2B toptancılık, B2C ise parekendeciliktir.

B2C E-Ticaret modeli nasıl çalışır? B2C e-ticaret sisteminin çalışma şekli genel olarak şu şekilde gösterilebilir;

B2C E-Ticaret modeli nasıl çalışır? Bu e-ticaret modelinde öncelikli olarak satıcı işletme kurmuş olduğu internet sitesine pazarladığı ürünleri girecektir.  Kargolama, taksitlendirme, indirimler gibi satış kurallarını oluşturacaktır.  Siparişin oluşturulması sonrasında ki tahsilatın yapılabilmesi için ödeme sistemlerinin gerekli ayarlarını yapacaktır. Ürünü satın alacak müşteri web sitesinde ürünleri inceleyerek alışveriş sepetine ekleyecek ve siparişini tamamlayacaktır.  Siparişini tamamlama esnasında satıcı işletmenin belirlediği kurallara göre tahsilat işlemi yapılacaktır. Satıcı işletme müşterinin siparişini aldıktan sonra; siparişi açılan ürünleri müşterinin yaptığı kargo seçimine göre gönderecektir.

C2C (Consumer To Consumer ) [Tüketiciden Tüketiciye Alışveriş Modeli ] Tüketiciden tüketiciye (Consumer to Consumer), aynı zamanda B2C ile paralel bir çalışma şeklidir. Bu çalışma şeklinde firmalar, tüketicilerin kendi arasında ürün ve hizmetlerini alıp-satabileceği bir platform oluşturur ve bu işlemlerden komisyon başta olmak üzere farklı tipte gelirler elde ederler.  Tüketiciler için bu tip siteler oldukça avantajlıdır. Tüketicilerin firmalar gibi düzenli ticari yükümlül – üklere girmeden ürün ve hizmetin alım-satımını yaparlar. Bu çalışma şekliyle faaliyette olan dünyaca ünlü site eBay, ülkemizden sahibinden.com ve yine eBay’in sahibi olduğu gittigidiyor.com başarılı örneklerdir.

(Consumer To Business ) [Tüketiciden Firmaya Alışveriş Modeli ] Bireysel kullanıcıları aracı bir site (portal) üzerinde satacakları ürünleri girerek işletmelere ürün satması üzerine kurulu olan e-ticaret modelidir. Bu e-ticaret modeline şu işlemleri örnek olarak verebiliriz. Bir kişinin bir firmaya projesini (program, tamirat, peyzaj vs gibi) yaptırmak için teklif istemesi, Bir iş arama sitesine tüketicinin çalışma şartlarını içeren ilan bırakması, Bir bireyin kendi el emeği ile ürettiği ürünleri bir firmaya satması

C2B e-ticaret modeli nasıl çalışır? C2B e-ticaret sisteminin çalışma şekli genel olarak şu şekilde gösterilebilir;

C2B e-ticaret modeli nasıl çalışır? Bu e-ticaret modelinde öncelikli olarak ürünü satacak olan tüketici aracı site üzerine ürünün bilgilerini girecektir. Alıcı olan işletme ise ürünü site üzerinde bulacak ve sepetine ekleyerek ödeme işlemini gerçekleştirecektir.  Ürünün bedeli aracı site (portal) tarafından tahsil edilmesini müteakiben aracı site satıcıya mesaj göndererek ürünün satıldığını bildirecektir. Satıcı ürünü alıcıya gönderecektir. Alıcı ürünü teslim aldıktan sonra aracı site üzerinden ürünün eline ulaştığına dair onayı vermesini müteakiben aracı site satıcıya ürün bedelini ödeyecektir.   Bu modelde aracı site tahsilat işleminin güvenli şekilde yapılması görevini üstlenmektedir. Aracı site satışlardan komisyon alarak yada belirli bir üyelik ücreti tahsil ederek siteyi çalıştırmaktadır. C2B iş modeline monster.com isimli iş arama sitesi örnek olarak verilebilir.

B2E (Business To Employee ) [ Firmadan Çalışana Alışveriş Modeli ] Firmaların kendi bünyelerinde bulunan bilgisayar ağlarına kurdukları siteler yardımıyla işletme çalışanlarına bilgi sağladıkları sitelerdir. Bazen bu bilgisayar ağları dışarıya açılarak firmanın çalışanları kullanıcı adı ve şifre ile girerekte işlemlerini yapabilmektedir. Bu e-ticaret modelinde firmalar kendi çalışanlarına indirimli fiyatlardan ürünlerini satabilmektedirler.

B2G (Business To Government ) [ İşletmeden Devlete Alışveriş Modeli ] B2A (Business to Administration - İşletmeden yönetime) olarakda bilinen bu e-ticaret modelinde ticari işlemler firmalar ile devlet kurumları arasında olmaktadır. Örnek; Şirketin vergilerini ödemesi, Finanslar raporlarını iletmesi, Firmanın ürünlerini yada hizmetlerini devlet kurumlarına satması,

G2G (Government To Business) [ Devletten İşletmeye Alışveriş Modeli ] Devlet kurumları ile firmaların yaptıkları ticaretin şeklidir. Örnek; Bir devlet kurumunun ihtiyacı olan ürünleri temin etmek amacıyla oluşturduğu site, Bir firmanın mali işlemlerini gerçekleştirmek için devletin açtığı site,

G2B (Government To Business) [ Devletten İşletmeye Alışveriş Modeli ] Devlet kurumları ile firmaların yaptıkları ticaretin şeklidir. Örnek; Bir devlet kurumunun ihtiyacı olan ürünleri temin etmek amacıyla oluşturduğu site, Bir firmanın mali işlemlerini gerçekleştirmek için devletin açtığı site,

G2G (Government To Government) [ Devletten Devlete Alışveriş Modeli ] İki devlet arasında yapılan elektronik ticaret modelidir. Örnek; Türkiye'nin Suudi Arabistan'dan petrol alması, Türkiye'nin ihtiyacı olan ürünleri diğer ülkelerden temin etmesi için açtığı bir site

G2C (Government To Citizen) [ Devletten Vatandaşa Alışveriş Modeli ] Devlet ile vatandaşı arasında yapılan işleri kapsamaktadır. Örnek; Vatandaşın devletin sunduğu resmi işlemleri bir site üzerinden yapması (askerlik yoklaması, vergi borçlarını öğrenmesi, ssk bilgilerine ulaşması gibi)

C2G (Citizen To Government) [ Vatandaştan Devlete Alışveriş Modeli ] C2A (Citizen to Administration) olarakda bilinen bu e-ticaret modeli, vatandaşın devlet kurumları ile yapmış olduğu işlemleri kapsamaktadır. Örnek; Vatandaşın evi için vergisini ödemesi, Arabasının vergisi veya diğer vergilerini ödemesi,

Platformlara göre e-ticaret modelleri nelerdir? E-ticaret, elektronik ticaret yapılırken kullanılan platformlara göre; M-ticaret (Mobil cihazlar üzerinden e-ticaret) Akıllı cep telefonları ve tablet gibi mobil cihazlar üzerinden gerçekleştirilen ve GSM operatörleri aracılığıyla yapılan e-ticaret iş modelidir.  Mobilite‘nin hızla geliştiği dünyada mobil e-ticaretin de geleceğinin parlak olduğunu söyleyebiliriz. 2013’te dünya genelinde online ödemelerin %19’u mobil olarak gerçekleşti. 2014 öngörüleri ise bu oranın %23’e çıkacağı yönünde.  S-ticaret (Sosyal ağlar üzerinden e-ticaret) Sosyal ağlar üzerinden gerçekleştirilen sosyal e-ticaret henüz yeni ve geliştirilmekte olan bir iş modelidir.  Sosyal ağların öneminin giderek arttığı göz önünde bulundurulursa, mobil e-ticaret gibi sosyal e-ticaretin de yüksek potansiyel taşıdığını söyleyebiliriz.

İş Modeline Göre E-ticaret Yatay E-Ticaret Firma ürünleri kendisi satar,kendisi hazırlar Dikey E-Ticaret PazarYeri Modeli Özel Alışveriş Fırsat Siteleri

Yatay E-Ticaret Çok sayıda farklı ürün ve ürün grubu barındıran türdeki e-ticaret sitelerinin iş modelidir. Günümüzün en dikkat çekici ve en başarılı B2C siteleri bu modelde çalışmaktadır. Çok sayıda ürün grubunun yönetimi, lojistiği ve pazarlaması geniş bir ekip ve güçlü bir sermaye gerektirir. Bu yüzden pazarın da iyice oturduğu, rekâbetin arttığı ve yeni girişimler için zorlaştırdığı bir ortamda, eğer güçlü sermaye yapıları yoksa yeni e-ticaret girişimlerinin bu modelden başlamaları önerilmez. Yatay e-ticaretin dünyadaki en başarılı örneği olarak Amazon.com, ülkemizdeki en başarılı örneği olarak da hepsiburada.com gösterilebilir.

Dikey E-Ticaret Belli bir ürün veya ürün grubuna odaklanan e-ticaret iş modelidir. Yatay e-ticaret sitelerinden daha yeni olan bu model, pazardaki yeni ihtiyaçların değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkmış ve hala gelişmekte olan bir iş modelidir. Ebebek, Saat & Saat, Decathlon, Ofix dikey iş modelinde çalışan firmalara örnek gösterilebilir.

Pazar Yeri Modeli Pazar yerleri tüketicilere, birbirleri arasında mal ve hizmetlerini satma imkanı veren sitelerdir. Bu iş modelinde firmanın kendisi doğrudan satıcı değildir. Alıcı ve satıcılar arasında aracılık yapar. Kurduğu platform üzerinden gerçekleşen e-ticaretten komisyon almasının yanı sıra, farklı tipteki gelir modellerini de ekler. Pazaryeri iş modeli aynı zamanda C2C iş modelidir. Bu iş modelinde çalışan sitelere ABD’li eBay , ülkemizden sahibinden.com ve eBay’in sahibi olduğu gittigidiyor.com örnek gösterilebilir.

Özel Alışveriş Private Shopping olarak da bilinen Özel Alışveriş iş modelinde önemli markaların sezon sonu ürünleri indirimli olarak satılır. Ülkemizde özellikle moda perakendeciliğinin son yıllarda hareketlenmesine yol açan özel alışveriş sitelerine Markafoni,Trendyol, Limango ve Morhipo örnek gösterilebilir.

Fırsat Siteleri Çalışma şekli olarak özel alışveriş iş modeline benzeyen fırsat siteleri iş modelinde tüketicilere firmaların ürün ve hizmetleri indirimli olarak sunulur. Özellikle mekan bazlı indirim fırsatlarının yer aldığı bu tip sitelerin sayısı son yıllarda oldukça artmıştır. Fırsat sitelerine yurtdışından Groupon, ülkemizden Şehir Fırsatı, Grupanya, Bonubon ve Grupfoni örnek gösterilebilir.

Aracılık Yenilikçi iş modellerinden birisi olan aracılık siteleri, ürün bazlı satışlarda firmalara aracılık ederek tüketiciye ulaşmasını sağlar. Yaygın şekildeki firmaları tek bir çatı altında toplayarak tüketiciye ulaştıran aracı siteler tüketici desteğini de kendileri verirler. Bu iş modeliyle çalışan en iyi örnek dünyaya açılan Türk markası Yemeksepeti.com’dur. Biletix ve Çiçeksepeti de aracılık iş modeliyle çalışan sitelere örnek olarak gösterilebilir.