Uzaktan Eğitimde Kavramsal Çerçeve Selahattin TURSUN-İlker ASLAN-Veysel ŞAHİN Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi 2014

İçerik 1.   Eğitim Teknolojisi 2.  Öğretim Teknolojisi 3.  Bireysel Öğretim Teknolojileri      3.1. Bireysel Öğretim Teknolojileri Sınıflandırılması 4.  Uzaktan Eğitimin Temel Kavramları      4.1. Uzaktan Eğitimin Bazı Alt Kavramları 5.  Uzaktan Öğretimin Çeşitli Tanımları 6.  Uzaktan Öğretimin Bazı Alt Kavramları ve Uygulamaları      6.1. Açıköğretimin Örgün Öğretime Göre Avantajları 7.  Uzaktan Eğitimin Geleneksel Eğitimle Karşılaştırılması      7.1. Geleneksel Eğitim Nedir?      7.2. Uzaktan Eğitim ve Öğretim ile Geleneksel Eğitim Arasındaki Farklar 8.  Uzaktan Eğitim Uygulamaları ile Verilen Hizmetler 9.  Uzaktan Eğitimin Yararları Sınırlılıkları ve Etkili Kullanım İlkeleri

1.Eğitim Teknolojisi Öğrenme-öğretme ortamlarını tasarlayan, oluşan sorunlara çözüm üreten ve çözen, öğrenmenin kalitesini artıran akademik sistemler bütünüdür.

2.Öğretim Teknolojisi Öğretimi etkili kılmak için gösterilen faaliyetlerin bütünüdür. Öğrenme-öğretme süreçlerinin tasarımının yapılması, geliştirilmesi, araç gereçlerin öğrenme ortamında kullanılması değerlendirilmesi sürecidir. Öğretim teknoloji eğitim teknolojisinin alt dalıdır.

3.Bireysel Öğretim Teknolojisi Temel amacı her öğrencinin kişisel yeteneklerine ve ilgisine yönelik belirlenen hedeflerine ulaştırmaktır. Bireysel öğretim teknolojisinin boyutları: 1. Bireysel farklılıklar 2. Çeşitli öğrenme etkinlikleri 3. Kendi kendini yönlendirme 4. Eğitim programının düzenlenmesi

Bireysel Öğretim Teknolojisinin Sağladığı Olanaklar Grup öğretimine göre daha hızlı olması Öğrencide sorumluluk, eleştirel ve bağımsız düşünme alışkanlığını geliştirir. Öğrenciye maksimum düzeyde öğrenme sağlamaktadır. Öğrencinin kendi kendini kontrol etmesini sağlar. Öğretmenin zamanını daha verimli kullanmasını sağlar.

3.1.Bireysel Öğretim Teknolojilerinin Sınıflandırılması Modüler Öğretim: Öğrenci merkezli bireyselleştirilmiş bir öğrenme-öğretme yaklaşımıdır. Programlı Öğretim: Öğrencinin derslere etkin katılması, öğrenme becerisine göre ilerleme kaydetmesi ve öğrenme değerlendirmesinin hızlı olmasını sağlayan tekniktir. Bilgisayar Destekli Öğretim: Bilişim teknolojileri kullanılarak verilen öğretim tekniğidir. Mikro öğretim teknolojisi: Normal öğrenme ve öğretim süreçlerinin karmaşıklığını basitleştirmeyi amaçlayan bir laboratuvar öğretim yöntemidir

4.Uzaktan Eğitimin Temel Kavramları Açık öğretim: Eğitim kurumuyla olan ilişkinin öğrencilerin coğrafi, sosyal ve zaman kısıtlarının göz önüne alınarak tasarlandığı esnek ve yaygın eğitim politikalarının uygulandığı eğitim modellerine verilen addır. Sanal sınıf: Bir konuyu bir network üzerinden öğrenmek için oluşan gruptur. Online öğretim: Bilginin internet kullanılarak iletildiği öğretim modelidir. e-Öğrenme: İnternet, bir ağ veya sadece bilgisayar yolu ile gerçekleşen öğrenmelerdir. m-Öğrenme: Mobil iletişim araçları yolu ile gerçekleşen öğrenmelerdir.

Web tabanlı uzaktan eğitim: Web teknolojileri kullanılarak gerçekleştirilen uzaktan eğitim etkinlikleridir. Yaşam boyu öğrenme: Bireyin, yaşamı boyunca sürekli bir öğrenme etkinliği içerisinde olması durumudur. Eş zamanlı (senkron) öğrenme: Farklı mekanlardaki bireylerin, aynı anda çift yönlü iletişim teknolojileri yardımıyla sanal ortamda bir araya gelip gerçekleştirdikleri öğrenme. Çevrimiçi öğrenme: Bir ağ üzerinden sunulan içerikle gerçekleştirilen öğrenmelerdir. Eş zamanlı (Senkron) uzaktan eğitim: Öğrenenlere aynı anda ancak farklı ortamlarda sunulan eğitimdir. Eş zamansız (asenkron) uzaktan eğitim: Öğrenenlere hem farklı zamanlarda ve hem de farklı ortamlarda sunulan eğitimdir. Karma / Harmanlanmış (Blended) eğitim: Her türlü teknolojinin kullanılabildiği, geleneksel ve uzaktan eğitimin farklı modellerinin bir araya getirilerek düzenlendiği eğitimdir.

Öğrenme: İnsanlar yaşamları boyunca karşılaştıkları çeşitli durumlarla etkileşim içinde olurlar. Öğrenme bu etkileşim sonucunda kişide oluşan bilişsel ve davranışsal değişimlerdir. ÖYS - Öğrenme Yönetim Sistemi: Farklı zamanlı veya harmanlanmış eğitimde öğrencilerin ders seçimi ve derse kaydolmasına, içeriklerin sunulmasına, ölçme ve değerlendirme yapılmasına, kullanıcı bilgilerinin izlenip raporlanmasına olanak sağlayan bir yönetim yazılımıdır. İçerik: Uzaktan eğitimde belli standartlarda hazırlanarak öğrenciye sunulan, belirlenmiş eğitim süresi içinde öğrenilmesi hedeflenen eğitsel konu materyalidir. Video Telekonferans: İki yönlü görüntünün gerçekleştiği telekonferanstır. Bilgisayar Destekli Eğitim (BDE): Bilgisayar yoluyla gerçekleştirilen eğitim, öğrencilerin belli bir alanda uzmanlaşmasını sağlayarak eğitim çevresini iyileştirmeyi hedefleyen bir programdır.

4.1.Uzaktan Eğitimle İlgili Bazı Alt Kavramlar Mektupla Eğitim: Mektup yoluyla yapılan eğitimdir. Evde Çalışma: Öğrenmenin evin bir bölümünde gerçekleştiği eğitimdir. Dış Çalışma: Devam zorunluluğu olmadan yüksek eğitim kurumlarında öğrenim görmesidir. Bağımsız Çalışma: Kitle iletişim araçlarıyla yapılan bireysel eğitim modelidir. Yayınlanan Eğitim: Eğitimde daha verimli sonuç elde edilebilmesi için eğitimin yayınlanması için kullanılan yöntemlerin birleştirilmesi ve işbirliği içinde bu hedefe hizmet etmesidir.

5.Uzaktan Öğretimin Tanımı Uzaktan öğretim, öğrenciler için öğrenim materyalleri hazırlayan bir kurumun ders geliştirme sürecini açıklamaktadır. Uzaktan öğretim, öğrenme süresi açısından esneklik gösteren planlı ve sistematik bir etkinliktir. Öğrenme ortamı bakımından bir sınırlılık yoktur. Ancak öğrenme hızı açısından esneklik sağlar.

6.Uzaktan Öğretimin Bazı Alt Kavramları Bilgisayar Tabanlı Öğretim: İçeriklerin ve faaliyetlerin aktarılmasında bilgisayarın araç olarak kullanıldığı öğretim yöntemidir. Online Öğretim: Bilgisayar ve internetin ortam olarak kullanıldığı insanların yaşam boyunca sürdürebilecekleri öğretim yöntemidir. e-öğrenme: kişinin elektronik ortamda kendi kendine gerçekleştirdiği öğrenmelerdir. Açık Öğretim: ders içeriklerine internet ve elektronik ortamlarda ulaşabildiğimiz, kurumlarda fiziki olarak bulunmadan bitirebildiğimiz öğretimdir.

6.1.Açık Öğretimin Örgün Öğretime Göre Avantajları Örgün öğretimde aşılması zor olan öğretim üyesi sorunu bu teknolojide en az düzeye indirilmiştir. Çünkü ülkenin seçkin bilim adamları bu teknoloji sayesinde kapasitesi sınırsız olan kitle iletişim araçlarıyla öğretim yaparlar. Kitle iletişim araçlarındaki kitlenin büyüklüğü maliyeti de önemli oranda düşürmektedir. Üstelik Açık Öğretim Fakültesinden alınan diplomalar diğer fakültelerden alınan diplomalar arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır.

7.Uzaktan Eğitimin Geleneksel Eğitimle Karşılaştırılması 7.1.Geleneksel Eğitim Nedir ? -Merkezinde öğrenci vardır. Öğretmen otoriterdir -Var olan bilgiyi aktarmak geleneksel eğitimin hedefidir. -Zaman sıkıntısı yüzünden tekrar imkanı yoktur. -Müfredattan dolayı ders içerikleri tek düzelikten kurtulamamaktadır. -Bireyler dıştan denetimli yetiştirilir.

7.2. Uzaktan Eğitim ve Öğretim ile Geleneksel Eğitim Arasındaki Farklar Öğretim sürecinin çoğunluğunda öğretmen ve öğrenci coğrafi açıdan ayrı olması, Öğrenci değerlendirmesinin sağlanması içeren eğitim organizasyonun etkisi, Öğretim ve öğrenciyi birleştirecek ve ders içeriğini iletecek eğitim medyasının kullanımı, Öğretmen ve belleten ya da eğitim temsilcisi ve öğrenci arasındaki iki yönlü iletişimin sağlanması, Eğitim ortamının eğitmen, öğrenci ve ders içeriğini bir araya getirmek için kullanması,

Yer ve / veya zamandan bağımsızlığın sağlanması, Öğrencinin eğitmenin etkisi altında olmaksızın kendi istemi ile öğrenmesi Kişiye göre değişken ders süreleri söz konusudur. Eğitimi alacak olan bireyler bu eğitimlerini eşzamanlı (senkron) ve eşzamanlı olmayan (asenkron) şekillerde alabilirler. Uzaktan eğitim sistemi sürekli eğitim olanağı sağlamada etkili bir araçtır.

8. Uzaktan Eğitim Uygulamaları ile Verilen Hizmetler Uzaktan eğitim uygulamaları ile verilen bazı temel hizmetler şunlardır: 1. Okuma yazma öğretimi. 2. Temel eğitime dayalı yaygın mesleki eğitim. 3. Yükseköğretim kurumlarına hazırlıktan, doktora üstü düzeylere kadar tüm eğitim kademeleri. 4. Yetişkinlerin beceri kazanması. 5. Hizmet içi eğitim. 6. Geleneksel eğitim hizmetleri ile bütünleşerek, kültürel değerlerin kazandırılması ve korunması. 7. Yaşam boyu eğitim.

9. Uzaktan Eğitimin Yararları, Sınırlılıkları ve Etkili Kullanım İlkeleri Öğrencinin değişen, gelişen ve yaşam boyu bağımsız öğrenme gereksinimlerini karşılayabilmektedir. Sürekli, yaşam boyu, bireysel öğrenme olanağı sağlar. Öğrenme- öğretme ortamı, yöntem ve teknikler açısından esneklik ve çeşitlilik sağlar. Maliyet/yarar analizi açısından ucuza gelen bir eğitim sistemidir. Çalışan bireylerin görevlerini bırakmadan eğitimlerini devam ettirme, kendilerini geliştirebilme, mesleklerinde yükselme olanağı sağlar. Alternatif ve çok çeşitli öğrenme-öğretme ortamları sunar. Fırsat eşitliğini sağlar. Eğitim programlarını belli bir standartta olmasını sağlar. Gereksinimler göz önüne alınarak şekillendirilmiş, göreve özgü eğitim olanakları sunar.

Uzaktan Eğitimin Sınırlılıkları Uygulamaya dönük dersler de etkili değildir. Bireysel çalışma ve öğrenme alışkanlığı olmayan öğrenciler açısından yeterince etkili olmayabilir. Kamu ve ya özel sektörde çalışan öğrencilerin dinlenme için ayırdıkları zamanın önemli bir bölümünü uzaktan eğitim etkinlikleri için ayırmak zorunda kalmaları. Öğrenen-öğretici ve öğrenen-öğrenen arasındaki bire bir etkileşimin oldukça sınırlı olması Öğrenme güçlükleri için gereken yardım, rehberlik ya da dönüt düzeltme işlemleri çabuk bir şekilde düzeltilememektedir. Öğrenme-öğretme süreçlerinde kullanılan materyallerin dağıtımı, radyo ve televizyon yayınlarının erişiminde bir takım teknik, mali, ulaşım vb. sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Uzaktan eğitimin yüz yüze eğitim boyutunu oluşturan, akademik danışmalık hizmetlerinin sunulmasında, sağlanmasında planlama, eğitim ortamı, hedef kitleye erişim gibi bazı sorunların olması. Verim düşük gerçekleşmektedir. Çoklu ortam olanaklarıyla desteklendiğinde bile verim yeteri kadar iyi değildir.