PROJE TABANLI ÖĞRENME (PTÖ) Prof. Dr. Fitnat KAPTAN Arş. Gör. Özge AYDIN

İÇERİK Proje Nedir? Bilimsel Proje Nedir? Bilimsel Yöntem Bilimsel Proje Hazırlamanın Basamakları PTÖ Yaklaşımının Avantajları PTÖ Yaklaşımının Dezavantajları Fen Eğitiminde PTÖ’ye Örnekler Bilim Şenlikleri Company Logo www.themegallery.com

PROJE NEDİR? Proje, önceden belirlenmiş bir süre içerisinde değişim yaratmayı hedefleyen, birbiriyle ilişkili amaç ve hedefleri olan, uygulanması sonucunda çeşitli ürünlerin elde edildiği bir çalışmadır. Company Logo www.themegallery.com

Bilimsel bir çalışma olan projede; gözlem yaparak bilgi toplama, elde edilen bilgilerin düzenlenmesi, bilgiler arasında neden – sonuç ilişkisinin olup olmadığının araştırılması, gelecek nesillere bilgilerin ve sonuçların aktarılması söz konusudur. Company Logo www.themegallery.com

Proje süresi, proje fikrinin ortaya çıkışıyla başlayan ve bu fikrin kağıda dökülmesi, geliştirilmesi, yürütülmesi, tamamlanması ve değerlendirilmesinin ardından yeni proje fikirlerinin üretilmesine kadarki süreçleri içerir Company Logo www.themegallery.com

Bilimsel Proje Nedir? Bilimsel proje, bilimsel yöntem kullanarak bir deneyin, araştırmanın, koleksiyonun ya da bir buluşun sunuşudur. Bir öğrencinin, ilgilendiği bir konu hakkında araştırma yapmasını, araştırma sonuçlarını bir raporla düzenlemesini ve en sonunda tüm bulgularını sınıfta ya da bir yarışmada sunmasını içerir. Gerçekte tüm bilim insanları bu şekilde çalışırlar. Bilimsel yöntemi kullanarak araştırma yaparlar, araştırmalarının sonucunu da makaleler yazarak bilimsel dergilere gönderirler ya da Sempozyumlarda sunarlar. Böylelikle fikirlerini paylaşırlar ve yeni bilimsel bilgiler yayılır. Araştırmalar bilimsel projelerin ve bilimsel proje yarışmalarının yaratıcılığı uyandırdığı ve yaratıcı düşünmeye özendirdiği, kişiliği ve mantıksal düşünmeyi, problem çözme ve iletişim yeteneğini geliştirdiği, bilimsel yöntemle gerçek yaşamı ilişkilendirmeyi öğrettiği ve toplumdaki buluşçu ruhu ateşlediğini gösteriyor. Company Logo www.themegallery.com

BİLİMSEL YÖNTEM Bilimsel düşünmenin en iyi yolu, bilimsel yöntemi uygulamaktır. Böylelikle neden-sonuç ilişkilerini daha kolay anlarız. Bilimsel yöntemin çeşitli aşamaları vardır: İlk Gözlem: Bir şeyler dikkatimizi çeker ve onun ne olduğunu merak ederiz. Bir şeyler görürüz ve nasıl olduğunu merak ederiz. Bir şeyleri nasıl ve neden işlediğini merak ederiz ve sorular sorarız. Örneğin “Dünyanın şeklinin elipsoit olmasının nedeni nedir?” Company Logo www.themegallery.com

Bilgi Toplama: Öğrenmek istediğimiz konu ile ilgili araştırma yaparız. Kitaplara, ansiklopedilere ve İnternete bakarız. Büyüklere ve uzmanlara sorarız. Bir dedektif gibi bilginin izlerini ararız. Örneğin “Dünya kutuplardan basık, ekvatorda şişkincedir.” “Dünya kendi ekseni etrafında döner.” “Dünya 4,5 milyar yıl önce oluştu.” “Dünya ilk zamanlar toz ve gaz bulutuydu.” Company Logo www.themegallery.com

Hipotez Kurma (Varsayımda Bulunma): Sorduğumuz sorunun cevabını ya da cevaplarını düşünürüz ve bunları sıralarız. Ve deneyle sınanabilecek aşamaları olan bir durum yaratırız, yani hipotez kurarız (varsayımda bulunuruz) Birden fazla hipotez kurabiliriz. Örneğin “Dünyanın şeklinin elipsoit olmasının nedeni dünyanın kendi ekseni etrafında dönmesidir.” Company Logo www.themegallery.com

Hipotezi Sınamak İçin Deneysel Yöntem Tasarlama: Hipotezi sınamak için bir deney tasarlarız. Ne yapacağımızı sırayla belirleriz. Bu sıralama deneysel yöntemdir. Örneğin “Bir dosya kâğıdından 1 cm eninde 4 adet şerit kesilir. Bu şeritler yıldız şeklinde yerleştirilir. Ve tam ortadan zımbayla tutturulur. Açıkta kalan uçlar birleştirilir ve bir şişten geçirilir. Ve böylece esnek bir top yapmış oluruz. Bu kâğıttan esnek top dünyanın ilk halini, toz ve bulut halini simgeler. Şeritlerin geçirildiği şiş ele alınarak döndürülür. Ne oluyor? Gözlenir. Company Logo www.themegallery.com

Örneğin: Kağıt, makas, cetvel, kalem, zımba, şiş Araç ve Gereçleri Toplama: Deneyde kullanacağımız tüm araç ve gereçleri bir araya getiririz, gerekirse bazılarını hazırlarız. Örneğin: Kağıt, makas, cetvel, kalem, zımba, şiş Deneyi yapma ve sonuçlarını kaydetme: Deney yapılır ve sonuçlar gözlenir, gözlenen sonuçlar kaydedilir. Bu sonuçlar kullanılan madde miktarı, deneyin ne kadar sürede olduğu, deneyin sonunda ne gibi değişiklik olduğu şeklinde verilerdir. Deney sırasında olan tüm olaylar, gözlemler açıklamalar şeklinde yazılmalıdır. Uygulanan yöntemin sırasıyla uygulanıp uygulanmadığı önemlidir. Bu yüzden deney sırasında aldığımız tüm notlar bize ışık tutar. Eğer bir hata yaparsak bu notlar sayesinde hatamızı kolaylıkla anlarız. Örneğin Deney sonunda esnek kağıt topu döndürdükçe, topun üst ve alt kısımlarında basılma, orta kısmında şişkinleşme görülür. Company Logo www.themegallery.com

Hesaplamalar: Eğer elimizde sayısal sonuçlar varsa, bunları bazı matematiksel işlemler ile değerlendirmek gerekir. Tablo da yapılabilir. Ortaya çıkan sonuç basit çizimler yoluyla gösterilebilir. Sonuç: Artık soruya geri dönmenin zamanı geldi. Yaptığımız tüm bu çalışmalar, araştırmalar, deneylerle hipotezimiz sınandı mı? Tekrar tüm yaptıklarımızı bir araya getirelim ve değerlendirelim. Eğer yaptığımız deney hipotezimizi sınamadı ise, nerede yanlış olabileceğini araştıralım. Yöntemimizi ya da kullandığımız araç ve gereçleri değiştirmek durumunda kalabiliriz. Tekrar tekrar deneyelim. Eğer bir şey bulamamışsak önemli değil, çünkü, yine de bir şeyler öğrendik. Bilim sadece cevabı bulmak değildir. Bir şeylerin işlemediğini görmek, gerçekte biraz bir şeyler bilmektir. Unutmayalım, yaptığımız deneyler planladığımız gibi gitmezse bu durum cevabı bulmamıza önemli bir adım olabilir. Bu da bize yeni ufuklar açacaktır. Sorular yeni sorulara, bu da bizi yeni hipotezlere götürecektir. Company Logo www.themegallery.com

BİLİMSEL PROJE HAZIRLAMANIN BASAMAKLARI Bilimsel proje çalışması merak ve gözlem ile başlar. Çevremizde pek çok varlık var ve çevremizde pek çok değişiklik oluyor. Bu varlıkları ve değişiklikleri merak ederiz. Gökyüzü nasıl oluşmuş? Neden mavi? Gökyüzünde neler var? Geceleri yıldızlar parlıyor, ama her gece aynı yıldızlar olmuyor. Neden? Yıldızlar nasıl yer değiştiriyor? Sonra merak ettiklerimizle ilgili gözlemler yapmaya başlarız ve kendimizi bilimsel proje hazırlarken buluruz. Ama yaptığımız çalışmanın bilimsel olması için yapmamız gerekenler, sırasıyla uygulayacağımız basamaklar var. İşte bunlar: Company Logo www.themegallery.com

1. Projenin konusunu seçmek: Projenizi ilgilendiğiniz, üzerine düşündüğünüz, merak ettiğiniz konular üzerine seçin. Aklınıza pek çok fikir gelebilir. Bunları not edin. Hemen karar vermeyin. Bunların arasında sizin en güzel yapabileceğinizi, en merak ettiğiniz seçin. Bu proje sadece sizin seçeceğiniz konuda bilgili olduğunuzu göstermeyecek. Unutmayın, sizin bir sorunuz var. Bu sorunun cevabını vermek için bilimsel bir proje hazırlıyorsunuz. Company Logo www.themegallery.com

Projenizi en iyi nasıl sunabileceğinizi düşünün. 2. Bilgi toplamak: Projenin konusunu belirledikten sonra konunuzla ilgili kitaplardan, dergilerden, internetten, insanlardan ve kurumlardan bilgi toplayın. Bilginin yazılı olması gerekmiyor. Konunuzla ilgili fotoğraf, asetat, saydam, model, afiş ve bulabileceğiniz her türlü malzemeyi toplayın. Projenizi en iyi nasıl sunabileceğinizi düşünün. Company Logo www.themegallery.com

Sizin bir sorunuz, merak ettiğiniz bir şey var. 3. Bilimsel yöntem: Sizin bir sorunuz, merak ettiğiniz bir şey var. Projenizin amacı nedir? Ne bulmaya çalışıyorsunuz? Sorunuzun cevabı ne olabilir? Varsayımda yani ön tahminde bulunun. Varsayımınızı gösterecek deneyler nasıl olabilir? Hangi malzemeleri kullanabilirsiniz? Hangi ölçümleri yapabilirsiniz? Company Logo www.themegallery.com

4. Kontrollü deney yapmak ve sonuçları kaydetmek Tasarladığınız deneyi kontrollü olarak yapın. Kontrollü olarak ve belirli bir işlem sırası izlenerek laboratuarda tekrarlanan gözlemlere kontrollü deney denir. Deneyi yaparken tüm gözlemlerinizi, tüm düşünceleriniz not edin. Tüm notlarınız, çalışmanız bittikten sonra her şeyi toparlamanızı kolaylaştıracak, ayrıca eğer bir hata yaparsanız, hatanızın nerede olduğunu gösterecektir. Hata yapmaktan korkmayın. Bugün bilimin bize gösterdiği buluşlar ve keşifler uzun uğraşların sonunda, tekrar tekrar deneme ve yine yılmadan tekrar deneme ile gerçekleşmiştir. Bilim sabır ve özveri gerektirir. Bundan da korkmayın. Eğer bilimsel yöntemi doğru şekilde uygularsanız mutlaka bir sonuca ulaşırsınız. Company Logo www.themegallery.com

Bulduğunuz sonuç nedir? 5. Grafikler, Tablolar, Çizimler, Modeller Ne oldu? Bulduğunuz sonuç nedir? Sonuçlarınızı grafikler, tablolar, çizimler yolu ile gösterin. Bulduğunuz sonucu gösterecek maketler (modeller) de yapabilirsiniz. Company Logo www.themegallery.com

Çalışmanız basit ve düzenli olmalı ama bir şeyin aynısı olmamalı. 6. Yaptığını Gösterme: Çalışmanız basit ve düzenli olmalı ama bir şeyin aynısı olmamalı. Yaptığınız maket, deney insanların anlayabileceği şekilde düzenlenmeli, ayrıca yaptığınız çalışmaya eğlence de katabilirsiniz. Bunu, renkleri kullanarak, insanları şaşırtacak, eğlendirecek düzenlemelerle yapabilirsiniz. Buradaki yaratıcılık size kalmış. Kullandığınız bilimsel yöntemi gösterin. Company Logo www.themegallery.com

Projenizin öyküsünü anlatın ne yapmak istediniz ve nasıl yaptınız? 7. Rapor Yazma : Projenizin öyküsünü anlatın ne yapmak istediniz ve nasıl yaptınız? Bilimsel bir projenin raporu da belirli kurallara ve belirli sıraya göre yazılır. Bu kurallara ve sıraya uymalısınız. Company Logo www.themegallery.com

Sunuş : Bilimsel bir projenin mutlaka sunuşu yapılır. Siz de projenizi arkadaşlarınıza, öğretmenlerinize, ailenize, jüriye ve tanımadığınız pek çok insana sunacaksınız. Bu yüzden heyecanlanmamak elde değil. Projeyi sunuş pratikleri yapın. Bir arkadaşınıza, ailenize, öğretmeninize sunun, bunu bir kez yaptıktan sonra daha rahat edeceksiniz. Ayrıca unutmayın konunuzu en iyi siz biliyorsunuz. Çok uğraştınız, emek harcadınız, şimdi sizin bildiğiniz bilgileri diğer insanlarla paylaşma zamanı geldi. Her şey çok güzel olacak. Company Logo www.themegallery.com

PTÖ YAKLAŞIMININ AVANTAJLARI Öğrencilerin öğrenme becerilerini geliştirir ve zenginleştirir. Yaşam boyu öğrenmeyi sağlar. Grupla çalışma ve işbirliğine dayalı öğrenme etkinliklerine katılımı sağlar. Öğrencilerin bilgilerini yansıtmaları ve katılımları için çoklu yollar önerir. Zekanın farklı boyutlarının kullanımına izin verir (kinetik, uzamsal, mantık, dil, vb.) Öğrenci performansı hakkında aileye, öğretmene ve okul yönetimine anlamlı bilgiler verir. Problem çözme becerilerini ve probleme dayalı öğrenme becerilerini geliştirir. Company Logo www.themegallery.com

Öğrencilere çeşitli beceriler kazandırır: Yaşamsal beceriler Teknolojiyi kullanma becerisi Bilişsel süreç becerileri Öz-denetim becerileri Tutumlar Eğilimler (başarı hissi) İnançlar (öz-yeterlik inancı) Company Logo www.themegallery.com

PTÖ YAKLAŞIMININ DEZAVANTAJLARI Öğretmenin iş yükünü ve sorumluluklarını arttırabilir. Öğrenme için gereken süre artabilir. Araştırmanın sınırları iyi çizilemezse, konuda aşırı bir sapma ve dağılma gözlenebilir. Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Düzeyinde Proje Örneği Company Logo www.themegallery.com

İlköğretim Düzeyinde Uygulanan Bir Proje Örneği Company Logo www.themegallery.com

PTÖ’YE DAYALI EĞİTİM DURUMLARININ VE PROJELERİN VİTRİNİ: BİLİM ŞENLİĞİ Company Logo www.themegallery.com

BİLİM ŞENLİĞİ NEDİR? Bilim şenliği, öğrenenin bilimsel araştırma sürecine uygulamalı olarak doğrudan katılmasına olanak veren öğrenci projelerinin sunulduğu ve paylaşıldığı organizasyonlardır. Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Bilim şenliği okul içerisinde yürütülen en heyecan verici etkinliktir. Niçin Bilim Şenliği Bilim şenliği okul içerisinde yürütülen en heyecan verici etkinliktir. Öğrenciler projeleri üzerinde çalışırken yaşadıkları dünyanın sırlarını keşfeder, bir bilim adamının buluşunu ve çalışmasını takdir eder, bilime değer verir. Company Logo www.themegallery.com

Bir Bilim Şenliği Organizasyonu İçin Neler Dikkate Alınmalıdır? Konunun seçimi Sorular ve varsayımların (hipotezlerin) belirlenmesi Araştırmanın tasarımı ve uygulanması Proje raporunun hazırlanması Company Logo www.themegallery.com

PROJE RAPORUNDA YER ALAN BAŞLIKLAR PROJENİN ADI PROJE EKİBİ PROJE SÜRESİ PROJE SUNU TARİHİ PROJE REHBER ÖĞRETMENİ PROJE KONUSU PROJENİN AMACI PROJEDE KAZANILABİLECEK BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİ PROJE İÇİN GEREKLİ OLAN MALZEMELER İŞLEM BASAMAKLARI KAYNAK Company Logo www.themegallery.com

ÖRNEK BİR PROJE RAPORU Projenin Adı: Suyun Temizlenmesini Sağlayan Süzgeç Proje Ekibi: 5’er kişilik öğrencilerde oluşan gruplar Proje Süresi: 2 hafta Proje Sunu Tarihi: Proje ekibinin proje ürününü ve projelerini sınıfa / diğer sınıflara sunduğu tarihtir. Proje Rehber Öğretmeni:- Proje Konusu: Karışımların fiziksel yollarla ayrılması Projenin Amacı: Karışımları ayırma yöntemlerini keşfetme ve yeni bir ürün ortaya çıkarma. Projede Kazanılabilecek Bilimsel Süreç Becerileri: Gözlem, ölçme, iletişim, yorumlama, veri toplama ve kaydetme, değişkenleri kontrol etmek ve tanımlamak, karşılaştırma, hata analizi, deneysel araştırma, problem çözme. Company Logo www.themegallery.com

Tahta parçalarını temizleyiniz ve ölçülerine göre kesiniz. Proje İçin Gerekli Olan Malzemeler: Lamba şişesi, taht parçaları, tülbent parçası, bardak, tel çivi, kum, çakıl, kömür tozu, testere talaşı, iplik, pamuk, zımpara kağıdı, tahta çıta, çekiç, pense, kağıt makası, testere, pergel, metre. İşlem Basamakları: Tahta parçalarını temizleyiniz ve ölçülerine göre kesiniz. Hazırladığınız bu tahta parçalarını ve çıtayı birbirlerine çivi ile tutturunuz. Tülbent parçasını lamba şişesinin altına iple bağlayınız. Lamba şişesinin içerisine sıra ile birer parça pamuk, ince kum, kömür tozu, çakıl ve testere talaşı koyduktan sonra tabandaki yerine oturtunuz. Bulanık suyu lamba şişesinin içerisine doldurunuz ve suyun bardağa akmasını bekleyiniz. Sonuç: Lamba şişesine doldurulan suyun, bardağa önce bulanık sonra temiz aktığını görürsünüz. Kaynak: İlköğretimde Fizik ve Fen Projeleri; MEB-İstanbul Company Logo www.themegallery.com

PROJE DEĞERLENDİRME ÖLÇEKLERİ Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Proje Portfolyosunu Değerlendirme Ölçütleri Company Logo www.themegallery.com

Proje Günlüğü Rubriği Örneği Company Logo www.themegallery.com

Proje Değerlendirme Rubriği Company Logo www.themegallery.com

Company Logo www.themegallery.com

Türkiye de Yapılan Proje Yarışmaları fenegitimi.com proje sayfaları http://www.fenegitimi.com Bu Benim eserim Proje Yarışması 2005-2006 Final Sergisi Kataloğu http://ilsis.meb.gov.tr/bubenimeserim/KATALOG.pdf TUSMES http://www.tusmes.com/ Bilim Merkezi Vakfı (BİMEV) http://www.bilimmerkezi.org.tr/ TAKEV Özel İlköğretim Okulu Fen Projeleri http://www.takevokulu.k12.tr/tr/bilimsel.asp Bilim ve Çocuk Dergisi, Buluş Şenliği http://www.biltek.tubitak.gov.tr/etkinlikler/bulus/index.htm TÜBİTAK Yaz Bilim Kampı http://www.tubitak.gov.tr/home.do?pid=0&sid=37&cid=800 TÜBİTAK Gökyüzü gözlem şenliği http://www.tubitak.gov.tr/home.do?pid=0&sid=37&cid=805 (BİTEK-O) Bilişim Teknolojileri Organizasyonu Yarışması http://www.bitek-o.org/ INEPO Çevre Proje Olimpiyatı http://www.inepo.com/kurallar.asp Projeler, etkinlikler http://www.yalcineli.com/new_page_70.htmp Bilim ve Teknik Dergisi Tekno Tezgah Yazıları http://www.biltek.tubitak.gov.tr TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Programlar http://www.tubitak.gov.tr/bideb/ilkogretim.htm Rahmi Koç Müzesi-Eğitim Çalışmaları http://www.rmk-museum.org.tr/ Eğitim Portalı - Bilim Sergisi http://www.egitimportali.com/fuar/ MEB proje yarışması http://earged.meb.gov.tr/bubenimeserim.htm/ 2006 Tam Güneş Tutulması ve Astronominin Fen Bilimleri Eğitimindeki Yeri http://www.tug.tubitak.gov.tr/tutulma /turkish/anasayfa.html/ Company Logo www.themegallery.com

Bozüyük Mehmet Akif Ersoy İlköğretim Okulu FEN VE BİLİM TEKNOLOJİLERİ kulübü http://fenveuzaykulubu.sitemynet.com/ Eko-Okullar Projesi http://www.turcev.org.tr/ekookullar/okullar.htm Trabzon Yomra Fen Lisesinde yapılan proje çalışmaları http://www.tyfl.org/index.php?sayfa_kod=projeler İzmir Eğitim ve Bilim Şenliği-3, Mayıs 2006 http://www.egitimbilimsenligi.com Toyota Proje Yarışmaları, Sakarya, 2006 http://sakarya.meb.gov.tr/indir/TOYOTA%20proje%20SONUÇLARI.htm Company Logo www.themegallery.com

KAYNAKLAR http://www.bie.org/index.php/site/PBL/pbl_online/ BTIE (2001).Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim. Bildiriler Kitabı, Ankara.Sayfa 259-260 Korkmaz, H. ve Kaptan, F. (2001). Fen Eğitiminde Proje Tabanlı Öğrenme, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 20:193-200. Korkmaz, H. (2001). Dan: F. Kaptan. Fen Eğitiminde Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımının İlköğretim Öğrencilerinin Yaratıcı Düşünme, Problem Çözme ve Akademik Risk Alma Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tez Önerisi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Korkmaz, H. (2004). Fen Eğitiminde Alternatif Ölçme Değerlendirme Yaklaşımları, Yeryüzü Yayınevi, Ankara. Demirhan, C. (2002). Program Geliştirmede Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara. http://www.bie.org/index.php/site/PBL/pbl_online/ Company Logo www.themegallery.com

TEŞEKKÜRLER !