BULUŞ VE GİRİŞİMCİLİK Sağlık Bilimleri Enstitüsü SBE 612 Bilimde Yaratıcılık, Buluşçuluk ve Girişimcilik BULUŞ VE GİRİŞİMCİLİK Sunan: Çetin ÇETİNTÜRK Öğretim Üyesi: Prof. Dr. Oğuz DİCLE

Soru - 1 Sizce Hangi Çağda Yaşıyoruz? 2

Kısa Dünya Tarihi (Cevap) Taş Devri > Bronz Çağı Bronz Çağı > Demir Çağı Demir Çağı > Orta Çağ Orta Çağ > Rönesans Rönesans > İcat ve Aydınlanma Çağı İcat ve Aydınlanma Çağı > Endüstriyel Devrim Endüstriyel Devrim > Atom ve Uzay Çağı Atom ve Uzay Çağı > Bilgi Çağı Bilgi Çağı > İnnovasyon Çağı ? 3

Innovasyon Çağı Yaşadığımız Zamanın İki Önemli Özelliği Aratan Bilgi Üretimi ve Bilgiye Kolayca Erişim. Kesintisiz ve Artan Hızda Müşteri İhtiyaçlarına Göre İlerleme ve Değişim.

Soru - 2 Dünyadaki en büyük 100 ekonominin kaç tanesi şirket, kaç tanesi ülkedir? 5

Cevap 76 uluslar arası şirket 24 ülke 6

2010 Yılının En İnnovatif (Yenilikçi) Firmaları Facebook Amazon Apple Google Huawei First Solar PG&E Novartis Walmart HP 7

2010 Dünyası Her saniye… 7 cep telefonu satın alınıyor, 4 bilgisayar satılıyor, 2 yeni blog oluşturuluyor, Youtube ‘dan 1,200 tane video izleniyor, 11,000 şarkı paylaşılıyor, 2,000,000 e-mail gönderiliyor. 8

İÇERİK - 1 Buluş - İcat (Invention) Buluş Yapmak Buluş ve Ticarileşme Süreci Bilim Teknoloji ve Ekonomik Büyüme Buluş ve Ekonomik Değeri Patent Girişimcilik Girişimci Kimdir? Yenilik (Innovasyon) Kavramı Girişimcinin Özellikleri Girişimciliğin Gereklilikleri Girişimcilerin Ekonomiye ve İnsanlığa Katkısı Amerika’da En Hızlı Büyüyen 500 Firma Girişimci Olmak Girişimci: Özel Bir Tür? Girişimci İçin Anahtar Özellikler Girişimci İçin Sorular İş Planı 02.04.2010

İÇERİK - 2 Girişimci Olmak İçin İçinde Bulunduğumuz Çağı Anlamak Patent Paşvuruları Fiziki Olamayan Varlıklar Yeni Ekonomik Düzen İmalat Yerine İnnovasyon Fırsatlar Ortaya Çıkaran Üçleme Global Yaşlanma Girişimci İçin Etik ve Ahlaki Değerler MIT ENREPRENEURSHIP CENTER Gözüyle Örnek TÜRK İş Değerleri 02.04.2010

BULUŞ Buluş (Invention) Yeni bir fikrin bir araç, cihaz veya bir metot olarak sunulmasıdır. Mutlaka elle tutulur bir cisim olması gerekmez. Örnek: Sigorta (insurance) insanlığın yararına sunulmuş bir buluştur ve bileşenleri motorlar kadar karmaşıktır. 02.04.2010

BULUŞ – İCAT YAPMAK 20. yüzyılın başlarına kadar ürünler çok karmaşık değildi. Çoğunlukla bir kişinin bazen tesadüfen, bazen uzun uğraşları sonunda icat ettiği şeylerdi. Bugün kime sorulsa; matbaayı Guttenberg, telefonu Bell, elektrik ampulünü Edison’un icat ettiğini söyleyebilir. 02.04.2010

BULUŞ – İCAT YAPMAK Ancak ürünler git gide daha karmaşık hale geldi… Bir ürünün; icadı, iyileştirilmesi ve kalitesinin yükseltilmesi, maliyetinin düşürülmesi, uzun soluklu, yoğun uğraşlı ve pahalı bir ekip işi haline gelmiştir. 02.04.2010

BULUŞ – İCAT YAPMAK Buna paralel olarak, dünya pazarında söz sahibi olmak isteyen şirketlerin, olmazsa olmaz departmanı, Ar-Ge departmanları olmuştur. Ar-Ge’nin sorumluluğu üç yönlüdür: Ürünü icat etmek, Durmaksızın geliştirmek, En ucuz, en kaliteli biçimde üretim yapabilecek süreci belirlemek. 02.04.2010

Buluş ve Ticari Değeri Ticari olarak faydalanılmadığında buluşların hiçbir ekonomik değeri yoktur. Eğer patentlerle korunursa genellikle daha yüksek ekonomik değere sahiptir. Elle tutulabilen maddi bir üründen farklı olarak aynı anda çok yerde, çok kişi ya da kuruma, aynı ya da farklı amaçlar için, farklı süreler için lisanslanabilir. Eğer patent alınmışsa süreç daha kolaydır. 02.04.2010

Buluş ve Ticarileşme Süreci 02.04.2010

Patent Patent buluş sahibine buluşun başkaları tarafından izinsiz olarak kullanılmasını, veya satılmasını belirli bir süre engellenme hakkı verir. Patentli bir buluş sahibinin mülkiyeti haline gelir. Bu mülkiyet satılabilir, kiralanabilir veya kullanım hakkı lisanslanabilir. Bir buluşun patent ile korunabilmesi için: Yeni olması gerekir, tekniğin bilinen durumunun aşılması gerekir ve sanayiye uygulanabilir olması gerekir. 02.04.2010

Bazı Çarpıcı Örnekler SONY 2,6 Milyar $ Ar-Ge harcaması, 1800 civarı patent başvurusu Samsung 2,5 milyar $ Ar-Ge harcaması, 1500 civarı patent başvurusu Philips 1,8 Milyar $ Ar-Ge harcaması, 1200 Civarı patent başvurusu. 02.04.2010 18

Ülkelerin Yıllık Patent Başvuru Sayısı 02.04.2010 19

* US National Commission on Entrepreneurship Girişimci Diğer dillerde girişimci kelimesine karşılık gelen yaygın olarak kullanılan “entrepreneur” deyimi 15nci yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmıştır. Örneğin D. Rockefeller, Andrew Carnegie ve Bill Gates birer girişimcidir. 02.04.2010 * US National Commission on Entrepreneurship

Bilim-Teknoloji ve Ekonomik Büyüme Kamu Yatırımı (Public Investment) Teknolojik İlerleme (Technological Advance) Bilimsel Araştırma (Science Research) Üretkenlik Artışı (Productivity Growth) Ekonomik Gelişme (Economic Growth) Özel Yatırım (Private Investment) Yeni Şirketler (New Companies) İstihdam Artışı (Job Growth) Yeni Endüstriler (New Industries) 21

* US National Commission on Entrepreneurship Girişimci Gerçekte girişimciler tarih boyu var olmuşlardır. Ancak girişimcilerin bugünkü ekonomik önemi tarihte hiç olmadığı kadar büyüktür. Yeni girişimci gelişimli firmalar Amerikan ekonomisinde çok geniş iş alanları ve yenilikler (innovasyon) oluşturmaktadır.* 02.04.2010 * US National Commission on Entrepreneurship

* US National Commission on Entrepreneurship Girişimci Pek çok insan bütün iş dünyası liderlerine girişimci (entrepreneur) diyor. Fakat Amerikan Ulusal Girişimcilik komisyonu daha kısıtlı bir tanım kullanır: Girişimci hızla büyümek (yılda %15-20) üzere küçük firmalar kuran ve yenilik (innovasyon) üzerine odaklanmış kişidir. Söz konusu yenilik teknoloji üzerine olmak zorunda değildir. Teknolojiye ek olarak yeni bir hizmet, servis, süreç veya pazarlama tekniği olabilir.* 02.04.2010 * US National Commission on Entrepreneurship

Yenilik (Innovasyon) Örnek innovasyon türleri: Yenilik (Innovation) Yeni bir artı değer üretmek için bilginin kullanımıdır. Innovasyon bir işi başarmanın yeni yöntemleridir. Bazen yeni bir buluşun kullanımı bazen yeni bir ürünün veya sürecin adaptasyonudur. Örnek innovasyon türleri: Mekanik : Traktör, araba Kimyasal: Böcek zehri Biyolojik : Tohum türevleri Yönetimsel : Prim sistemi Kurumsal : Patent, banka, borsa …. 02.04.2010

Girişimcilerin Ekonomiye ve İnsanlığa Katkısı Girişimci firmalar Amerikan ekonomisinin çekirdeğidir. Sayıları yaklaşık 350,000 civarında olan yeni ve hızlı gelişen firmalar yaklaşık %5’i oluşturmalarına rağmen 1990’lı yıllarda yeni istihdamın 2/3’ünü ortaya çıkarmışlardır. Buna ek olarak bu firmalar yeni ürünler ve hizmetler oluşturmada liderdirler.* 02.04.2010 * US National Commission on Entrepreneurship

Girişimcilerin Ekonomiye ve İnsanlığa Katkısı Bir araştırmaya göre girişimci firmalar (entrepreneurial companies) tüm yeniliklerin yarısından fazlasını, tüm icatların %67’sini, radikal yeniliklerin %95’ini gerçekleştirdi. Girişimci firmalar tarafından icat edilen klima, uçak, donmuş gıda, yüksek kapasiteli bilgisayar gibi yenilikler hayatımızı tamamen değiştirdi.* 02.04.2010 * US National Commission on Entrepreneurship

Girişimci (Entrepreneur) Özellikleri Yüksek Girişimci (Entrepreneur) Mucit – Bilim Adamı (Inventor) Yaratıcılık ve Yenilikçilik (Creativity and Innovation) Yönetici – Müdür (Manager, Administrator) Destekleyici (Promoter) Düşük Yüksek Genel yönetim becerileri, iş adamlığı, bağlantı kurma becerisi Girişimci (Entrepreneur) Özelliklerini anlatan şema* 02.04.2010 * Russia Business & Technology Initiative

Amerika’da En Hızlı Büyüyen 500 Firma (Inc 500 Statistics)* Amerikan firmalarından en hızlı büyüyen 500. Amerikanın en iyi girişimci firmalarının bir kısmını içerir. Son beş yılda ortalama % 1,933 (yaklaşık 20 kat) büyümüşler. 50,000 USD’den az sermaye ile başlayanlar %69 Teknoloji dışı sektörler %50 Risk sermayesi kullanan %18 İşe evde başlayan %56 02.04.2010 * US National Commission on Entrepreneurship

Girişimci Olmak Girişimcinin bazı özellikleri olması ve içinde bulunduğumuz zamanı, potansiyel müşterilerin ihtiyaçlarını iyi anlayabiliyor olması ve iyi bir iş planı hazırlamış olması gerekir. 02.04.2010

Girişimciliğin Gereklilikleri Girişimciler ekonomik, sosyal, bilimsel gerçekleri iyi anlamalı ve yaşamakta olduğumuz gelişimsel-evrimsel süreçleri anlayabilecek kapasitede olmalıdır.* Ekonomik ve politik olarak sürdürülebilir, insanların ihtiyaçlarını karşılayan ürün ve hizmetlerin sunulmasında kurumların nasıl çalıştığını ve şahısların bunlarla nasıl ilişkide bulunduğunu anlamalıdır.* Girişimciler kendilerini işlerine adamalı, sorumluluk sahibi olmalı ve başarısızlığı çözebilecek veya kaldırabilecek kapasiteye sahip olmalıdır.* 02.04.2010 * David Zilberman - University of California, Berkeley

Girişimci : Özel bir Tür? * Başarılı bir girişimci neye benzer? * Güvenilir Lider Harekete geçmek için sabırsız (analizle). Çalışkan Alçak gönüllü. ‘Koçluk’ arar ve kabul eder. Zafiyeti anlar ve çözmek için işgücü alır. Farklı olmak ister ve bunun farkındadır. Pratik ve uzlaşmacıdır. Başkalarının başarılarına sevinir (dar kafalı ve kıskanç değil). Müşterilerin bir sorununu çözme amacıyla hareket eder (Para veya teknoloji için değil). Yetenekleri çeker. 02.04.2010 * MIT ENTREPRENEURSHIP CENTER

Girişimci İçin Anahtar Yetenekler* Satış Öngörü Adaptasyon İlham Liderlik Planlama İletişim Dinleme Müzakere * Russia Business & Technology Initiative

Girişimci İçin Sorular (Ravi Subramanian*) Hangi problemi çözeceksiniz? Ürününüz nedir? Nasıl para kazanacaksınız? Müşteriler ürüne nasıl adapte olacak? Ürünü müşterilere ne şekilde ulaştıracaksınız? Eşsiz rekabet avantajlarınız nelerdir? Rakipleriniz kimler ve neden başarılı olamayacaklar? 02.04.2010 * Entrepreneur and founder of MorphICs Technology Inc

İş Planı İş planı uluslar arası bir standart haline gelmiştir. Tüm yatırımcılar bir iş planı ister. Girişimciler tarafından hazırlanır ve aşağıdaki bilgileri içerir: Yönetici Özeti SWOT (Strengts, Weaknesses, Opportunities, Threats ) Analizi Pazar Analizi Rekabet Analizi Pazarlama ve Tanıtım Stratejileri 5 Yıllık Bütçe Planı Şirketin veya Projenin bugünkü Değeri 02.04.2010

İçinde bulunduğumuz çağı anlayabiliyor muyuz? Söylentiye göre 20nci yy başında Amerika’da bir patent ofis müdürü icat edilebilecek her şeyin icat edildiğini iddia ederek, ve patent ofisinin kapatılmasını önererek istifa etti. "Everything that can be invented has been invented." Charles H. Duell, U.S. Commissioner of Patents, in 1899. 02.04.2010

İçinde bulunduğumuz çağı anlayabiliyor muyuz? Patent ofis müdürünün yaptığı gibi hataya düşmeyip 20nci yy da pek çok buluşun yapıldığını ve 21nci yy da daha fazlasının yapılacağını söylemek yaşadığımız dönemi anlamak, anlatmak için yeterli mi? 02.04.2010

LİTVANYA PORTAKAL VE YAZILIM İHRACATI* 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2001 exports ($millions) Citrus Software 02.04.2010 * Latvian Investment & Development Agency

* Sınırları Yıkmak (Breaking Boundaries - Joseph E. Pattison) Yeni Ekonomik Düzen Yeni ekonominin innovatörleri yalnızca yeni nesneler icat etmekle ilgilenmez; nesneleri icat etmenin yeni usullerini bulmak için de aynı derecede uğraşırlar. Telefon, fax ve tüm dünyada 250 milyon adetlik PC ağıyla çok taraflı, eş zamanlı, sınır tanımayan bilgi ve fikir alışverişinde bulunurlar. Likidite onları harekete geçirir fakat damarlarındaki kan çeşitlilik (diversitiy)dir.* 02.04.2010 * Sınırları Yıkmak (Breaking Boundaries - Joseph E. Pattison)

Yeni Ekonomik Düzen Bugün bir araştırmacı dünya üzerindeki binlerce yerden milyarlarca bit bilgiye birkaç saat içinde ulaşıp, teknoloji transferi anlaşmalarıyla bir yılda elde edilenden daha fazla değer yaratabilir. Global sektörlerde zaman, rekabet avantajının hayati elemanı olmuştur. Bazı sektörlerde innovasyon yıldan yıla geometrik olarak artmaktadır. Elektronik sektöründe yeni bir ürünü piyasaya ilk süren iki üretici, piyasanın % 80’ini ele geçirir. 02.04.2010

İmalat - İnnovasyon Fiziki varlıkların ve doğal kaynakların büyük önem taşıdığı, sürümden kazanmaya dayanan imalat ekonomileri eski cazibesini yitirmiştir. Desteklenmesi gereken, dinamik innovasyon sürecidir. İnnovasyon üretimden ayrılmıştır; bir zamanlar imalatın peşinden giderken artık önünden gider olmuştur. Bugünün en büyük sanayi şirketlerinde bile bilgi varlıkları fiziki üretim varlıklarının değerini çok aşmıştır. Verimliliği ve rekabet gücünü arttıran innovasyondur. Vergi sistemleri ve entelektüel mülkiyet hakları da onu teşvik edecek şekilde düzenlenmelidir. 02.04.2010

Üçleme (The Trinity)* Tarihimizde hiç olmadığı kadar: We have been in the midst of a major entrepreneurial boom for the last several decades. As change in technology and global markets has accelerated, the number of entrepreneurial opportunities has also grown. Because of these structural changes in the economy, more people are starting businesses and more people are employed by small businesses than at any time in our history. And these firms are becoming increasingly important to future economic growth. Globalleşme (Globalization) Yatırımın ve ticaretin önündeki bariyerlerin kaldırılması Yeni Fırsatlar (Opportunities) Belirsizlik Tarihimizde hiç olmadığı kadar: Daha çok insan yeni iş kuruyor Daha çok insan küçük işlerde istihdam ediliyor Atomizasyon (Atomization) Bireysellik Demokrasi Mesafelerin Yok Olması (Death of Distance) Bağlantılar, erişilebilirlik Komünikasyon Hız 02.04.2010 * Russia Business & Technology Initiative

DÜNYANIN GELİR DAĞILIMI 02.04.2010 *Indian Institute of Science

* Gün Batımı (Gray Dawn - Peter G. Peterson) Global Yaşlanma Dünyanın en büyük en zengin ekonomilerinin geleceğinin önünü tıkayan devasa bir buzdağı var: Global yaşlanma. Bu buzdağının görünen kısmında yaşlı sayısının olağanüstü oranda artması ve genç sayısının azalması var. Gözle görünmeyen kısmında ise henüz vahameti anlaşılmamış olan bu demografik transformasyonun getireceği ekonomik ve sosyal yük yatıyor. Öyle bir yük ki vaktinde önlem alınmazsa Amerika dahil en büyük güçleri iflasa sürükleyebilir.* Özellikle Avrupa kıtasındaki yaşlanma Türkiye gibi genç nüfusa sahip ülkeler için önemli fırsatlar doğuracaktır. 02.04.2010 * Gün Batımı (Gray Dawn - Peter G. Peterson)

HIZLI BÜYÜME İÇİN KRİTİK BİLEŞENLER Dünya çapında araştırma enstitüleri, sermayeye erişim, tecrübeli girişimci yetenekler, innovasyonu destekleyen kültür, uygun ar-ge olanakları, eğitimli iş gücü, ilgili kamu kesimi, etkin teknoloji transferi, yaratıcı sınıfı cezbeden hayat kalitesi. 02.04.2010

“NBICS”: Stratejik Teknoloji Geliştirme İçin 5 Kritik Alan Nanotech (micro and nanoscale technology) Biotech (biotechnology, health care) Infotech (computing and comm. technology) Cognotech (brain sciences, human factors) Sociotech (remaining technology applications) 02.04.2010 45

Yapmadıklarınız "Twenty years from now you will be more disappointed by the things you did not do than those you did do. So throw off the bowlines. Sail away from the safe harbor. Catch the trade winds in your sails. Explore. Dream. Discover. Give yourself away to the sea of life." — Mark Twain “20 yıl sonra yaptıklarınızdan çok yapmadıklarınızdan dolayı pişman olacaksınız. Zincirlerinizden kurtulun. Emniyetli limandan uzağa yelken açın. Seyahatinizde ticaret rüzgarını yakalayın. Araştırın. Hayal edin. Keşfedin. Kendinizi hayat denize bağışlayın." — Mark Twain 02.04.2010 46

Business Values Still Matter: Three dozen MIT Sloan MBAs recently visited the Middle East on a ten day study tour to Syria, Jordan and Turkey: A 17th century calligraphy displayed at the main entrance of the Grand Bazar Babadag, in Anatolia, Central Turkey Take care that you love everyone, and never avoid saying "Selam." Mind you don’t divide people; be fair to everyone.   Take care that your purpose is good. Always tell the truth. Mind you always be positive, and be well with everyone. Take care that you spread friendship to everyone. What you have done will stay, but you will go. Learn well, and never forget: first comes serving others, then yourself.

İş Değerleri Hala Önemlidir: Geçenlerde üç düzine MIT Sloan MBA 10 günlük bir çalışma için Ortadoğu’da Suriye Ürdün ve Türkiye’yi ziyaret etti: Türkiye’de Anadoluda Babadağ Büyük Pazar girişinde 17nci y.y.dan kalma bir hat vardır: Herkesi sevmeye dikkat et, asla selamlamaktan kaçınma. İnsanlar arasında ayrım yapmamaya dikkat et, herkese karşı dürüst ve adil ol. Amacının iyi olmasına dikkat et. Her zaman doğruyu söyle. Her zaman pozitif ol, herkese karşı iyi ol. Dostluğunun herkese yayılmasına dikkat et. Yalnızca yaptıkların kalacak sen gideceksin. İyi öğren ve asla unutma: Başkalarına hizmet, kendine hizmetten önce gelir.