TÜRKİYE’DE ve AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TEHLİKELİ ATIK YÖNETİMİ Dr. Gökhan TENİKLER Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Kamu Yönetimi Bölümü BÜTÜNLEŞİK TEHLİKELİ ATIK YÖNETİMİ İZİSYÖM FARKINDALIK TOPLANTISI-7 12 MART 2008 – DESEM BORDO SALON

Tehlikeli Atıklara İlişkin Ulusal Mevzuat 1. 2872 Sayılı Çevre Kanunu 2. Türk Ceza Kanunu 3. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 4. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 5. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 6. Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği 7. Çevre Denetimi Yönetmeliği 8. Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği 9. Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 10. Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 11. Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 12. Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği 13. Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 14. Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 15. Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği 16. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik

ULUSAL PLAN VE PROGRAMLARDA TEHLİKELİ ATIK OLGUSU Beş Yıllık Kalkınma Planları Ulusal Çevre Stratejisi ve Eylem Planı (UÇEP) AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programları Ön Ulusal Kalkınma Planı Türkiye Cumhuriyeti AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES) (2007-2023) Türkiye'nin AB Müktesebatına Uyum Programı (2007-2013)

PLAN VE PROGRAMLARDA DİKKAT ÇEKEN HUSUSLAR ÖNGÖRÜLEN TAKVİMLERDE GERÇEKLEŞTİRİLEMEME DÜZEYİNİN YÜKSEKLİĞİ ATIK KAVRAMININ KATI ATIKLARDAN İBARET OLARAK ELE ALINMASI UYGULAMA ŞANSI BULAMAYAN STRATEJİLER

TEHLİKELİ ATIKLARA İLİŞKİN MEVCUT KURUMSAL YAPI ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Atık Yönetimi Daire Başkanlığı Tehlikeli Atıklar Şube Müdürlüğü Çevre İl Müdürlükleri MAHALLİ İDARELER (BELEDİYELER) Atık Yönetimi Genel Müdürlüğü Plan ve Proje onayı almak Görüş almak - Bölgesel Plan ve programlama - Koordinasyon - Bilgilendirme - Uluslararası ilişkiler - Denetim ve ceza - Lisans ve izinler - Onaylama - Plan ve programlama - Bertaraf Tesisi kurma/kurdurma - Görüş ve onay alma - Denetim - Raporlama Raporlama - Raporlama ve bildirim - Planlama - Acil önlem alma İL ÖZEL İDARELERİ KÖYLER (Tanımlanmamış Birimler) DİĞER BAKANLIKLAR - Plan uygulama - Görüş bildirme Mahalli Çevre Kurulları

KURUMSAL SORUMLULUK ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI (Görev ve Yetki) MÜLKİ AMİRLER (Tedbir Alma) YEREL YÖNETİMLER (Tedbir Alma) ATIK ÜRETİCİLERİ (Yükümlülük) BERTARAF EDİCİLER (Yükümlülük)

Tehlikeli Atıkların Bertarafına Yönelik Mevcut Tesisler İZAYDAŞ (YILLIK 35.000 TON) YAKMA %75 KOCAELİ, %15 (BURSA, YALOVA, SAKARYA), %10 DİĞER İLLER 970.000 m3 DEPOLAMA PETKİM (YILLIK 17.500 TON) YAKMA 7.000 TON KENDİ İHTİYACI, 10.500 TON DİĞER SANAYİCİLER TÜPRAŞ (YILLIK 7.750 TON) YAKMA TAMAMI KENDİ İHTİYACI

KAPASİTE YETERSİZLİĞİ ? YAKMA KAPASİTESİ 50-60 BİN TON ÜRETİM 2-3 MİLYON TON KAPASİTE YETERSİZLİĞİ

TÜRKİYE’DE YAŞANAN BAŞLICA TEHLİKELİ ATIK VAKALARI Karadeniz sahillerine vuran tehlikeli atık varilleri, 1986 Yakıt kullanım amaçlı Almanya’dan ithal edilen tehlikeli atıklar, 1987 Tehlikeli Atık yüklü M/V Ulla Gemisi, 2000-2005 Orhanlı beldesinde gömülü tehlikeli variller, 2006 Hollanda’dan gönderilen asbestli hurda gemi, 2006

TÜRKİYE’DE TEHLİKELİ ATIK YÖNETİMİ PROJE DENEYİMLERİ A. Tehlikeli Atıkların Yönetimi Projesi (2000-2001) (UYGULANAMADI) B. Türkiye’de Sanayiden Kaynaklanan Tehlikeli Atıkların Yönetiminin İyileştirilmesi” Projesi (2007-2008) (PLANLAMA AŞAMASINDA)

TEHLİKELİ ATIKLARIN YÖNETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR Kurumsal Yetki Belirsizliği Strateji Geliştirilmesi Konusundaki Yetersizlikler Uzman ve Yardımcı Personel Yetersizliği Denetim Eksikliği Bilgi ve Veri Eksikliği Bütünleşik Bir Yönetim İhtiyacı Kurumlararası Eşgüdüm Eksikliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ndeki Mevcut Yetersizlikler Teknik Kapasitenin Yetersizliği

KATI/TEHLİKELİ ATIK İKİLEMİ BELEDİYELER KATI/TEHLİKELİ ATIK İKİLEMİ ? KAZA ANINDA KOORDİNASYON ? YETKİ GEÇİŞMESİ YETKİ BELİRSİZLİĞİ MAHALLİ İDARELER BELEDİYELERDEN Mİ İBARET ? SAĞLIK B. ? ENERJİ VE T.K. B. ? TARIM B. ? SANAYİ VE TİC. B. ?

TEHLİKELİ ATIKLARI İHMAL ETMİŞTİR STRATEJİK BELGE VE PLANLAR TEHLİKELİ ATIKLARI İHMAL ETMİŞTİR ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI 2006 FAALİYET RAPORU

YETERSİZ PERSONEL TEHLİKELİ ATIK ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Tehlikeli atıkların çevreyle uyumlu bir şekilde yönetimini sağlayacak esasları belirlemek, mevzuatın uygulanmasına yönelik işbirliği ve koordinasyonu sağlamak ve gerekli denetimleri yapmak, Bölgesel boyutta tehlikeli atık yönetim planlarının hazırlanmasını sağlamak, Tehlikeli Atık Yönetimi Komisyonu kurmak, Başkanlığını ve Sekreterya işlerini yürütmek. 5 KİŞİ

DENETİMLERDE ETKİNSİZLİK YETERSİZ PERSONEL VERİ EKSİKLİĞİ DENETİMLERDE ETKİNSİZLİK TEKNİK YETERSİZLİKLER

TÜRKİYE’DE ÜRETİLEN TEHLİKELİ ATIK MİKTARLARI BASEL SEKRETERYASI BİLDİRİM YOK OECD VERİLERİ VERİ YOK GERÇEK RAKAMLARDAN UZAK EUROSTAT VERİLERİ

Eurostat verileri (1000 ton) YILDA 2-2.5 MİLYON TON TEHLİKELİ ATIK Yıllar Eurostat verileri (1000 ton) 1995 17 1996 25 1997 71 1998 - 1999 2000 1166 2001 2002 64 2003 ? ? YILDA 2-2.5 MİLYON TON TEHLİKELİ ATIK

Atık üreticisinin beyanına dayalı bir sistem YIL SANAYİ SAYISI GELEN FORM SAYISI 1998 (%10) 4.570 479 2006 (%1) 100.000 1.000 ÜRETİCİ SORUMSUZLUĞU

MADEN VE TARIM SEKTÖRLERİ HARİÇ TÜİK 2004 TEHLİKELİ ATIK ENVANTER ÇALIŞMASI 1.2 MİLYON TON TEHLİKELİ ATIK İMALAT SANAYİ MADEN VE TARIM SEKTÖRLERİ HARİÇ

KURUMLARARASI EŞGÜDÜM EKSİKLİĞİ BÜTÜNLEŞİK YÖNETİM DİSİPLİNİNİN YERLEŞMEMİŞ OLMASI ATIK YÖNETİM KOMİSYONU KALDIRILMIŞTIR

TEHLİKELİ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ’NE ELEŞTİRİ

DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSLERİ

TEHLİKELİ ATIKLARIN İTHALATI YASAKTIR KANUN&YÖNETMELİK ÇELİŞKİSİ ÇEVRE KANUNU (İSTİSNASIZ) TEHLİKELİ ATIKLARIN İTHALATI YASAKTIR TAKY (İSTİSNALI)

BERTARAF VE GERİ KAZANIM UYGULAMALARI

Sanayi İşyerlerine Göre Yaratılan Tehlikeli Katı Atık Miktarı, 2000 ve 2004 Yılları (TÜİK)

2000 YILI 2004 YILI

Lisanslı Tehlikeli Atık Tesisleri 2007 ve 2008 Depolama Tesisi Ara Depolama Tesisi Yakma Tesisi Geri Kazanım Tesisi 2 (2) 3 (3) 81 (108) ÇOĞU 1-2 TÜRDE TEHLİKELİ ATIK İŞLEYEBİLİYOR

TIBBİ ATIKLAR DAHİL EDİLMİŞ Yakma Tesislerine Getirilen Tehlikeli Atık Miktarının Atık Tipine ve Bertaraf veya Geri Kazanım Yöntemine Göre Dağılımı 2005 (TÜİK) TIBBİ ATIKLAR DAHİL EDİLMİŞ

Türkiye’nin 2001-2005 Döneminde Sektörler İtibariyle AB Çevre Mevzuatına Uyum Durumu EN YÜKSEK UYUM

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE ATIK ÜRETİM MİKTARI TOPLAM 2 MİLYAR TON ATIK

AB’de 13 ana başlık altında özetlenebilen mevzuat düzenlemeleri Atık Yönetim Politikası Titanyum Dioksit Sanayi Atıkları Evsel Atıkların Yakılması Zararlı Atıkların Yakılması Atık Yağlar Atıklar İçin Çerçeve Yönetmelikler PCB/PCT Bertarafı Tehlikeli Atıklar Kanalizasyon Atıksu Çamurları Piller ve Aküler Ambalaj Atıkları Atıkların Sevkiyatı Atıkların Düzenli Depolanması

AB ATIK YÖNETİMİ TEMEL İLKELERİ Yakınlık Atık yönetimi hiyerarşisi AB ATIK YÖNETİMİ TEMEL İLKELERİ Kendine yeterlilik Üretici Sorumluluğu Asgari gidere sebep olan en uygun teknoloji

Mevcut Atık Hiyerarşisi Hedeflenen Atık Hiyerarşisi Üretici Duyarlılığı (Sensibility of Producer) Önleme (Prevention) Azaltma (Minimization) Yeniden Kullanım (Reuse) Geri Dönüşüm (Recycle) Geri Kazanım (Recovery) Ön İşlem (Preperatory Treatment) Bertaraf (Disposal) Bertaraf (Disposal) Önleme (Prevention) Azaltma (Minimization) Yeniden Kullanım (Reuse) Geri Dönüşüm (Recycle) Geri Kazanım (Recovery)

AB TEMEL TEHLİKELİ ATIK DİREKTİFLERİ Atık Çerçeve Direktifi (75/442 EEC/2006/12/EEC Direktifi ) Tehlikeli Atık Direktifi (91/689 EEC) Atıkların Yakılması Direktifi (2000/76 EC) Düzenli Depolama Direktifi (99/31 EC)

TEHLİKELİ ATIKLARA İLİŞKİN KARŞILAŞTIRMA AB ÜLKELERİ VE TÜRKİYE ÜRETİM MİKTARLARI YÖNÜYLE SEKTÖREL KAYNAKLAR YÖNÜYLE BERTARAF VE GERİ KAZANIM UYGULAMALARI YÖNÜYLE İTHALAT-İHRACAT YÖNÜYLE

SINIRLILIK BELİRTİLEN BAŞLIKLAR DAHİLİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN KARŞILAŞTIRMALAR MEVCUT VERİLER ÜZERİNDEN YAPILABİLMİŞTİR. BİLGİ VERME VE RAPORLAMA YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN YERİNE GETİRİLMESİNDE ÜLKELER AÇISINDAN SORUN YAŞANMAKTADIR. AYNI KAYNAKLI VERİLER ARASINDA BİLE FARKLILIKLAR SÖZ KONUSU OLABİLMEKTEDİR.

BASEL SEKRETERYASINA RAPOR BİLDİRİM DURUMU Ülke 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Almanya E Avusturya Belçika Birleşik Krallık Bulgaristan Çek C. H Danimarka Estonya Finlandiya Fransa Hollanda İrlanda İspanya İsveç İtalya Kıbrıs Letonya Litvanya Lüksemburg Macaristan Malta Polonya Portekiz Romanya Slovakya Slovenya Yunanistan Türkiye AB Ülkeleri ve Türkiye’de Basel Sekreteryasına Ulusal Rapor Bildirme Durumu (1999-2004) E=Evet / H=Hayır BASEL SEKRETERYASINA RAPOR BİLDİRİM DURUMU

ÜRETİM MİKTARLARI 1995-2003 Yılları Arasında Mevcut Üretim Miktarları Ortalaması

1995-2003 Yılları Arasında Mevcut Tehlikeli Atık Üretim Miktarları Ortalaması (kg)

Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’de Geri Kazanım ve Bertaraf Oranları [1] Türkiye’ye ait geri kazanım ve bertaraf oranları 2004 TÜİK istatistiklerinde yer alan tehlikeli atık üretim, geri kazanım ve bertaraf miktarları esas alınarak hesaplanmıştır.

AB Ülkeleri ve Türkiye’de Yakma ve Depolama Tesisi Sayıları (Rapor edilen en son yıllar itibariyle)

İhracat 2001 (ton) İhracat 2003 (ton) İthalat 2001 (ton) Almanya 317528 ▼ 186286 1015190 ▲ 1243918 Avusturya 135515 150297 30213 43201 Belçika 746463 792476 603356 868476 Birleşik Krallık 35835 60536 180878 218297 Bulgaristan 5001 10200 4300 Çek C. 4346 2194 46240 3302 Danimarka 340473 85580 117039 83151 Estonya 3224 1290 1391 674 Finlandiya 42608 59907 7956 15489 Fransa 206767 709553 1317080 1180337 Hollanda 2134760 1176204 511624 141557 İrlanda 132089 274715 1501 ? İspanya 60381 48859 204832 126575 İsveç 56212 119198 122584 146256 İtalya 332026 336282 1148990 1358675 Kıbrıs 2479 2373 Letonya 16200 96 206 Litvanya 82,300 Lüksemburg 89128 85831 531 1251 Macaristan 18299 31458 Malta 4500 Polonya 17926 Portekiz 63254 80797 73977 12570 Romanya 2992 17000 Slovakya 333 2232 598 3841 Slovenya 7887 14371 20497 23188 Türkiye Yunanistan 3244 25500

TÜRKİYE’NİN TEHLİKELİ ATIK POLİTİKASININ AVRUPA BİRLİĞİ ÜYELİK SÜRECİ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

2003 Yılı Ulusal Programında yer alan ve 2005 yılında tamamlanması öngörülen; “Atık Çerçeve”, “Atık Katalogu”, “Atıkların Düzenli Depolanması”, “Atıkların Taşınımı”, “Atıkların Yakılması”, “PCB/PCT” ve “Hurda Taşıtlara” ilişkin Direktiflerin mevzuat uyumu için Yönetmelik çıkarma çalışmalarının 2006 yılı sonunda tamamlanması öngörülmüş olmasına rağmen hala bir gelişme kaydedilmiş değildir. Bu direktiflerin gecikmeksizin ulusal mevzuata aktarılması gerekmektedir.

MEVCUT TEHLİKELİ ATIK YÖNETMELİĞİ DEĞİŞTİRİLMELİDİR Yürürlükteki yönetmelik eski Atık Çerçeve Yönetmeliğine esas alınarak hazırlanmıştır. Mevcut tehlikeli atık listesi, oluşturulması planlanan yeni Atık Çerçeve Yönetmeliği taslağında öngörülen ve Avrupa Atık Katalogu ile uyumlu görünen tehlikeli atık listesinden farklılıklar göstermektedir. Tehlikeli atıkların taşınması, yakılması ve depolanmasına ilişkin direktifler çerçevesinde mevcut yönetmeliğin yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.

ULUSAL ATIK PLANI ÇALIŞMASI GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR. Türkiye’nin de atık stratejisi ve politikalarını belli süreler dahilinde planlaması ve bu süreler içinde belirleyeceği hedeflere ulaşmak amacıyla ulus ölçeğinde uygulamaya koyması gerekmektedir.

Türkiye’nin tehlikeli atık yönetiminde göreceli olarak AB ülkeleri genelinden daha yetersiz politikalara sahip olduğu düşünülse de ulusal ve uluslararası düzeydeki ilgi ve duyarlığın sürekli artması ve Avrupa Birliği üyelik sürecinin de etkisiyle, Türkiye’nin ulusal atık yönetim stratejisinin şekillendirilmesinde önemli mesafeler kaydedilmiştir. Günümüzde temel sorun, ulusal stratejinin uluslararası standartları tümüyle karşılayacak şekilde geliştirilmesi ve bir strateji belgesi ile çerçeve altına alınması; daha da önemlisi, uygulamaya geçirilmesini sağlayacak kurumsal ve teknik kapasitenin güçlendirilmesidir. Atık yönetiminde katılımcılığın artırılması ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi de stratejik öncelikler arasında yer almalıdır.

GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER AB İlerleme raporlarında en yüksek düzeyde uyumun sağlandığı sektörün atık sektörü olması Çevre bilincinin giderek daha da içselleşmesi Basel Sözleşmesi’ne taraf olunmuş olması Denetim eksikliği Kurumlar arası Koordinasyon eksikliği Bütünleşik Yönetim Anlayışının yerleşmemiş olması Merkeziyetçi eğilimin yüksekliği Tehlikeli atık envanterinin yokluğu Sanayi envanterinin sağlıklı olmaması Bertaraf tesislerinin sayı ve kapasitesinin yetersizliği Atık üreticisinin kurumsal toplumsal sorumluluğunun yeterince gelişmemiş olması Ulusal Atık Yönetim Planı’nın oluşturulmamış olması Geri kazanım ve geri dönüşüm oranlarının düşük olması Özel sektörün atık politikasına katkı düzeyinin düşüklüğü Personel, kurumsal kapasite ve teknik uzmanlık düzeyinin yetersizliği Cezai yaptırımların tam anlamıyla uygulanmaması Vahşi depolama uygulamasının yaygınlığı Sanayicilerin bertaraf maliyetlerini karşılamak konusunda isteksiz davranmaları Yerel yönetimlerin tehlikeli atık yönetimi konusunda yetersiz kapasiteye sahip olması Yasalar ve ikincil mevzuatın (yönetmelik) çelişir hükümler içermesi Yasal düzenlemelerin uygulamaya geçirilmesi yönünde sıkıntı yaşanıyor olması Uyum çalışmalarına ilişkin olarak öngörülen takvimin sürekli gerisinde kalınması Atıklara ilişkin projelerin mevcut durum tespiti veya öneriler aşamasında kalarak uygulama fırsatlarının yaratılamaması Ulusal Plan ve Programlarda atık olgusunun katı atık ve tıbbi atıklardan ibaret olarak algılanması Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 2006 yılı Faaliyet raporunda tehlikeli atıklara ilişkin icraatların bulunmaması Tehlikeli Atıklara İlişkin Acil Eylem Planlarının bulunmaması Tehlikeli atıkların evsel atıklarla karıştırıldığı yönündeki düşüncelerin yaygınlığı Atık üreticilerine yönelik eğitim ve bilgilendirme düzeyinin düşük olması FIRSATLAR TEHDİTLER Dünyada az atık üreten temiz üretim modellerinin gelişmekte olması Atık yönetimine ilişkin olarak desteklenen AB projelerinin varlığı ve AB Fonlarından yararlanılabilmesi Yasadışı tehlikeli atık trafiği AB Yüksek Maliyetli Çevre Direktifleri

TÜRKİYE’NİN ÇEVRE MEVZUATINA UYUM MALİYETİ 60-70 MİLYAR EURO ATIK SEKTÖRÜ İHTİYACI 9.5 MİLYAR EURO

ÖZEL SEKTÖR AB HİBE PROGRAMLARINDAN YARARLANAMAMAKTADIR ÖZEL SEKTÖR AB HİBE PROGRAMLARINDAN YARARLANAMAMAKTADIR. DEVLET DESTEĞİNE İHTİYAÇ DUYULMAKTADIR. ÇÖZÜM: KAMU&ÖZEL&SİVİL ORTAKLIĞI İlgili bakanlıklar Yerel yönetimler Atık üreticileri Özel sektör ve atık şirketleri Sivil Toplum ve Çevre Merkezli Örgütler Halk

ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI MI? ORMAN BAKANLIĞI MI? YENİ BİR KURUMSAL YAPILANMAYA İHTİYAÇ DUYULMAKTADIR

Yasaya aykırılıkların tespiti ve cezalandırılması, lisanslandırma ve izin verme yetkisinin kullanılması, izleme ve denetim gibi faaliyetler daha çok il düzeyindeki örgütlere devredilmeli; Bakanlık Merkez örgütü daha çok atık yönetim politika ve stratejilerini belirleyen, ve bunları sürekli geliştiren, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon ve işbirliği sağlayan, gerektiğinde atık yönetim sektörüne, ilgili kurum ve kuruluşlara liderlik ve rehberlik yapan ve doğrudan atık yönetim uygulamalarını değil, bu uygulamaları yönetmekle ve yönlendirmekle sorumlu kurumları denetleyen bir yapıya kavuşturulmalıdır.

YEREL YÖNETİMLERİN TEHLİKELİ ATIK UYGULAMALARINA İLİŞKİN OLARAK DESTEKLENMESİ GEREKMEKTEDİR.

Yerel yönetimlerin sistem içinde yapabilir kılınmasına ilişkin olarak bölgesel ölçekte uygulanacak projelere yönelik en etkin model, “Birlik Modeli”dir. Yerel yönetim birlikleri modeli, yönetişim temeli üzerine geliştirilmiştir. Nitekim sulama birliklerinin meclislerinde, birliğin sulama faaliyetlerinden yararlanan ve meclis üyesi seçilme şartlarına sahip olan çiftçilerin de temsili sözkonusudur.

Yerel yönetimlerin öz kaynaklarından karşılayamayacakları yüksek maliyetli projeleri bölgesel düzeyde planlamaları ve bu şekilde belediyelerin güçlerini birleştirmesi, hem kapasiteye ilişkin zaaflarının bertaraf edilmesinde, hem de yatırımların ekonomik, verimli ve etkin bir şekilde gerçekleştirilmesinde çok yararlı bir yöntemdir. Bu tür girişimlerin Bakanlıkça da özendirilmeye devam edilmesi ve ilgili kuruluşlarca her türlü desteğin sağlanması önemlidir.

Tehlikeli Atık Yönetimine İlişkin Önerilen Kurumsal Yapı ÖZEL SEKTÖR TEMSİLCİLERİ ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI YEREL TEHLİKELİ ATIK AJANSLARI ÇEVRE VE ORMAN İL MÜDÜRLÜKLERİ BELEDİYELER ULUSLARARASI VE ULUSÜSTÜ ORGANİZASYONLAR HİZMET ORGANİZASYONLARI *STK’LAR *SANAYİ VE MESLEK ODALARI *ÜNİVERSİTELER *ARAŞTIRMA KURUMLARI YEREL HALK AJANS BÖLGESEL TEHLİKELİ ATIK AJANSLARI Kent Konseyleri Tehlikeli Atık Yönetimine İlişkin Önerilen Kurumsal Yapı (Kamu&Sivil&Özel Etkileşiminde)

BÖLGESEL AJANSLAR Atık yönetimi alanında bilimsel ve teknik bir temelin oluşturulup geliştirilmesi, Yönetimi sağlayan alt kademeler ve sanayiden veri ve bilgilerin toplanması, kalite kontrollerinin yapılması, Bakanlık için AB raporlarının hazırlanması Atık alanında ulusal istatistiklerin yıllık olarak hazırlanması Lisanslandırma ve kontrol gibi konularda Yerel Tehlikeli Atık Ajanslarının denetlenmesi Ulusal referans laboratuarları faaliyetlerinin, Yerel Tehlikeli Atık Ajansları’na bağlı olan laboratuarlar ve özel laboratuarlarının sertifikalandırması

YEREL AJANSLAR Atık Yönetimi alanında teknik bir temelin oluşturulup geliştirilmesi Yerel Tehlikeli Atık Ajanslarına bağlı laboratuarların kontrolü ve yönetimi, Sorumlulukları altında olan bölgelere ait atık yönetimi planlarının kontrolü Atık yönetimi planlarının Bölgesel Tehlikeli Atık Ajansları’na sunulması Çevre ve Orman İl Müdürlükleri faaliyetlerinin izlenmesi İzlenebilir ve katılımcı bir politikanın yürütülmesi amacıyla, STK’ların ve halkın katılımının sağlanması

Atık Yönetim Stratejileri Yönüyle Atık üreticilerinin atık bildirim formlarını, belediyelerin de yıllık atık yönetim planlarını hazırlamaları için etkin denetim mekanizmaları kurulmalıdır. Atıkların depolanarak ve yakılarak bertarafı çok sık kullanılan bir yöntem olmakla birlikte, Türkiye’nin atık azaltıcı teknolojilere yatırım yapma yollarını araştırmaya başlaması gerekmektedir. Çabalar, yakma ve depolama alanlarından önce geri kazanım ve geri dönüşüm altyapılarını kurma yönünde harcanmalıdır. (bölgesel tesisler ve ara depolama) Tehlikeli atık taşınımı için ayrı ve güvenli bir güzergahın oluşturulması önemlidir

SONUÇ OLARAK Türkiye’nin tehlikeli atık yönetimine ilişkin gerçekleştirdiği ve/veya gerçekleştireceği iyileştirici ve düzenleyici çalışmalar, salt Avrupa Birliği’ne üyelik süreci ile sınırlı kalmamalıdır. Türkiye, sonuç olarak, sınır tanımaz nitelikteki çevre sorunlarına karşı gerek yönetsel-yasal gerekse finansal tedbirlerini almalıdır. Normatif düzenlemelerin ardı ardına çıkarılmış olması nicelikten öte bir şey ifade etmeyeceği için, sözkonusu stratejilerin uygulanabilir niteliklerle donatılması kaçınılmazdır. Bunu, Avrupa Birliği’ne entegre olma kaygılarına dayanarak gerçekleştirme zorunluluğundan öte, ülkenin sürdürülebilirliğini sağlamak ve gelecek kuşaklara bırakabileceği bir miras olarak algılamak durumundadır.