Yüksek ve İstikrarlı Büyüme Perspektifinde Türkiye Ekonomisi Mehmet Yörükoğlu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısı 5. İZMİR İKTİSAT KONGRESİ 31 Ekim 2013 İzmir 1

I. Türkiye’nin Yakınsama Tecrübesi 2

ABD’ye Yakınsama (Yüzde), 1980–2012 Kaynak: Dünya Bankası Kalkınma Göstergeleri.

Büyüme, Enflasyon ve Yakınsama Kaynak: TCMB Başkanı Erdem Başçı’nın “Modelling International Linkages and Spillovers” Konulu Konferansta Yaptığı Sunum.

Türkiye’de Enflasyon ve Büyüme Kaynak: TCMB, TÜİK.

Yeni Politika Çerçevesi ve Araçlar Kredi Politikası Zorunlu Karşılıklar Makro- ihtiyati Araçlar Haftalık Repo Faiz Politikası Likidite Politikası Faiz Koridoru Fonlama Stratejisi ARAÇLAR AKTARIM KANALI VE GÖSTERGELER AMAÇLAR Finansal İstikrar Fiyat İstikrarı Beklentiler Kredi Büyümesi Döviz Kuru

Neden Kredi Büyümesi ve Döviz Kuru? Fiyat istikrarı, finansal istikrarı sağlamakta her zaman yeterli olamayabilir. Finansal krizleri önlemenin maliyeti bu krizlerin yol açtığı maliyete kıyasla çok daha düşüktür. Aşırı hızlı kredi genişlemesi ile finansal krizler arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Döviz kurundaki iktisadi temellerden kopuk aşırı değerlenme firmaları aşırı borçlanmaya sevk edebilir ucuzlayan ithalat nedeniyle cari işlemler açığını artırır Döviz kurundaki aşırı değerlenmenin engellenmesi finansal istikrara katkıda bulunur ihracatçı sektörlerin döviz kurundaki aşırı değerlenme nedeniyle oluşan rekabetçilik kaybını ortadan kaldırabilir ve bu sektörlerin büyümeye katkısını destekleyebilir

Sermaye Akımları ve Büyüme (Yüzde) Kaynak: TCMB, TÜİK.

Sermaye Akımlarının Yönetimi Küresel finansal krizin ardından düşük faiz oranları ve bollaşan küresel likidite özellikle iktisadi temelleri kuvvetli gelişmekte olan ülkelere sermaye akımlarını artırmıştır. Aşırı değerlenme baskısı Aşırı borçlanma Ani duruş (sudden stop) riski

Cari Açık Cari denge: Yapısal bileşen Konjonktürel Türkiye’de cari dengenin konjonktürel kısmındaki dalgalanmaların aşağı ve yukarı yönde 3 puana kadar ulaşabildiği ve bu oynaklığın daha çok ithalattan kaynaklandığı görülmektedir. Dolayısıyla para politikasının (ve diğer konjonktürel politikaların) cari dengedeki oynaklığı azaltma konusunda önemli bir alanı bulunmaktadır.

Cari Açık Küresel konjonktürün finansal istikrar üzerindeki olası olumsuz etkilerini bertaraf etmek amacıyla uygulamaya koyulan politikaların etkisiyle, 2012 yılından itibaren cari açığın milli gelire oranında kayda değer bir iyileşme olmuştur. Ayrıca, büyüme kompozisyonu giderek daha sağlıklı bir görünüme kavuşmuştur. 2012 yılında iç talep kaynaklı ek cari açık büyük ölçüde sıfırlanmıştır. 2013 yılının başından itibaren cari denge için para politikası ile yapılması gerekenler büyük ölçüde yapılmıştır. Bundan sonraki dönemde yapısal tedbirler belirleyici olacaktır. Orta Vadeli Program

Beşeri Sermaye: ABD’ye Oran (%) Kaynak: Barro ve Lee (2010), Caselli (2005) Eğitim yolu ile beşeri sermaye birikimi, gelişmekte olan ülkelerdeki olumlu demografik yapıyı ekonomik büyümeye çevirebilmek için en öncelikli alanlardan birisidir. Gelişmiş ülkeler ülkelerde ekonomik katma değere yüksek katkı yapabilen güçlü bir beşeri sermaye bulunmaktadır.

AR-GE Harcaması: GSYİH’ye Oran (%) Kaynak: Dünya Bankası Kalkınma Göstergeleri. Kore 1990’larda beşeri sermaye ve Ar-Ge alanlarında Japonya ile yakın değerlere ulaşmış, bu reformlar sonucunda üretim ve ihracat yapısı ile Japonya’ya ve diğer gelişmiş ülkelerle eşit seviyeye gelmiştir.

Genel Değerlendirme Bir ülkenin büyüme potansiyelini belirleyen değişik faktörler arasında üç temel unsur öne çıkmaktadır. Fiyat istikrarı Finansal istikrar Verimlilik. Türkiye, son yıllarda bu alanlarda önemli adımlar atmıştır; bununla birlikte alınacak önemli mesafeler de vardır. Merkez Bankası, gerek fiyat istikrarını sağlayıp sürdürmek gerekse finansal istikrara kendi görev alanında katkı yapmak amaçlarıyla çalışmalarına devam edecektir. Bu yöndeki kazanımlar Türkiye ekonomisinin uzun dönemli büyüme potansiyelini de kalıcı şekilde yukarı çekebilmemize olanak tanıyacaktır.

5. İZMİR İKTİSAT KONGRESİ Teşekkür ederim. Mehmet Yörükoğlu Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkan Yardımcısı 5. İZMİR İKTİSAT KONGRESİ 31 Ekim 2013 İzmir 15