BESİNLER İNORGANİK ORGANİK

BESİNLER Canlılar hayatsal olaylarını gerçekleştirmek için besinlere ihtiyaç duyarlar.Besinler sağlıklı beden ve zihin gelişimi için gereklidir.Besinler kimyasal yapılarına göre organik ve inorganik besinler olarak ikiye ayrılır.

Kullanıma Göre Sıralanışı Yapıcı - onarıcı Enerji verici Düzenleyici protein Karbonhidrat vitamin Protein mineral yağ su

İNORGANİK BESİNLER Canlıların kendi vücutlarında sentezlenmeyen dışarıdan hazır aldıkları besinlerdir

1. SU Dünyanın 3/4 ‘ü sularla kaplıdır.Su canlıların temel maddelerinden biridir.Her canlıda bulunan su miktarı farklıdır.İnsan vücudunun 2/3 ‘ü ,filin ¾ ‘ü ,karpuzun 9/10 ‘u sudur.

SUYUN GÖREVLERİ Vücutta organik ve inorganik maddelerin çözünerek taşınmasını sağlar. Bu şekilde dokulardaki osmatik basıncı dengeler. Besinlerin sindiriminde su kullanılır. Enzimlerin çalışabilmesi için su gereklidir. Metabolik faaliyetler sonucunda açığa çıkan zehirli artıkların atılmasını sağlar. Terlemeyle fazla su dışarı atılır. Bu şekilde vücut ısısının düşmesi sağlanır. Fotosentez için su gereklidir.

2. MİNERALLER Mineraller canlılar için çok önemlidir. Yeterli miktarda alınmadığı taktirde metabolik faaliyetlerde aksamalar olur.

MİNERALLERİN KAYNAĞI VE GÖREVLERİ görevi Kalsiyum Süt, peynir, yumurta, yeşil sebzeler, tahıllar Kemik ve dişlere sertlik verir. Kanın pıhtılaşmasında görev alır. Fosfor Süt ve ürünleri, et, balık, tahıllar, fındık, ceviz Kemik ve dişlerin yapısına katılır.ATP, DNA ve RNA ‘nın yapısına katılır. İyot Deniz ürünleri, iyotlu tuz Tiroid bezinin görev yapmasını sağlar. Demir Karaciğer,kırmızı et, yumurta, yeşil sebzeler, tahıllar Oksijen taşınmasını sağlayan hemoglabinin yapısına katılır. Sodyum İyotlu tuz, besinlerin çoğu Kandaki osmotik basıncı dengeler, sinir hücrelerinde uyartının iletimini sağlar. Magnezyum Süt, peynir, yeşil sebzeler, tahıllar Sinirlerde uyarı iletilmesine yardımcı olur.Kemiklere sertlik verir. Klorofilin yapısına katılır. Potasyum Sebze, meyve ve tahıl Kan sıvısındaki osmotik basıncı dengeler. çinko Et, balık, yumurta süt Büyüme ve gelişme için gereklidir. Yaraların iyileşmesinde görev alır.

ORGANİK BESİNLER Yalnız canlı vücudunda sentezlenebilen, tüm canlıların yapısında bulunan besinlerdir.

1. KARBONHİDRATLAR Yapısında karbon, hidrojen ve oksijen elmentleri bulunur. Enerji ihtiyacı olduğunda ilk kullanılan besindir. Karbonhidratlar hücre zarı, hücre çepheri , organeller, DNA, RNA ve ATP ‘nin yapısına katılırlar. Besinlerde fazla alındığında yağa çevrilerek depolanır.

2. YAĞLAR Yapısında C, H ve O bulunur. Bir yağ molekülü , 3 molekül yağ asidi ve 1 gliserolden oluşur.En fazla enerji veren besin olmasına karşın sindirimi zor olduğu için karbon hidratlardan sonra kullanılır. Yağların fazlası deri altında depo edilir. Böylece vücut sıcaklığı korunur. Vücudu basınç ve darbelere karşı korur. A, D , E, K vitaminlerinin hücreye alınmasında rol oynar.

3. PROTEİNLER Yapısında C, H, O ve N elementleri bulunur. Proteinlerinyapı taşı amino asittir. Vücudumuzun 20 farklı aminoaside ihtiyacı vardır. Biz ancak 10 tanesini sentezleriz. Diğerlerini ise dışardan alırız. Bunlara zorunlu aminoasit denir.Alınan fazla protein yağa dönüştürülür. Protein molekülü Aminoasitler

PROTEİNLERİN GÖREVLERİ Proteinler karbonhidrat ve yağlardan sonra enerji elde etmek için kullanılır. Hücrelerin iskeletini oluşturur. Canlılık olaylarını yürüten enzimlerin yapısına katılır. Antikorların yapısında bulunur. Metabolik faaliyetleri düzenleyen hormonların yapısına katılır Hemoglabinin yapısına katılır.

4. VİTAMİNLER Yapısında C, H ve O bulunur.vitaminler hücre yapısına katılmazlar. Enerji vermezler.küçük moleküller oldukları için sindirilemezler.canlılık olaylarını düzenleyici ve vücut direncini arttırıcıdır. Bitkiler kendileri için gerekli vitamini sentezlerler. Hayvanlar ise büyük bir kısmını besinlerle hazır olarak alır. A, D, E, ve K vitaminleri yağda çözünür, vücuda fazla miktarda alındığında, depolanır. B ve C vitaminleri ise suda çözünür. Fazla alındığında idrar ve dışkı ile dışarı atılır. Bu nedenle vitamin her gün alınmalıdır.

VİTAMİNLERİN KAYNAKLARI VE GÖREVLERİ KAYNAĞI GÖREVİ A VİTAMİNİ Karaciğer, balık, süt, yumurta, yeşil ve sarı sebzeler Deri ve göz sağlığı için gereklidir. B VİTAMİNİ Süt ve süt ürünleri, kırmızı et, tahıl ve sebzeler Protein, karbonhidrat ve yağların vücutta kullanımında etkilidir. Sinir ve kasların gelişmesi için gereklidir. C VİTAMİNİ Taze sebze ve meyveler, Turunçgiller Diş ve diş eti sağlığı için gereklidir. Vücudun direncini arttırır. D VİTAMİNİ Karaciğer, kırmızı et, tahıl, yumurta, süt, tereyağı Kemik ve diş gelişimi için gereklidir. E VİTAMİNİ Bitkisel yağlar, balık, yeşil sebzeler, kırmızı et İErkek ve dişilerde üreme sisteminin sağlığı için gereklidir. K VİTAMİNİ Kırmızı et, yeşil sebzeler, karaciğer Kanın pıhtılaşmasında görev alır

VİTAMİN EKSİKLİKLERİNDE GÖRÜLEN RAHATSIZLIKLAR EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN RAHATSIZLIK A VİTAMİNİ GECE KÖRLÜĞÜ B VİTAMİNİ KANSIZLIK, BERİBERİ HASTALIĞI C VİTAMİNİ DİŞ ETİ KANAMASI D VİTAMİNİ KEMİK EĞRİLİĞİ E VİTAMİNİ KISIRLIK K VİTAMİNİ KANIN GEÇ PIHTILAŞMASI