Problem Çözme Becerileri

Yaşadığımız çağda bireylerin bilgiye ulaşabilmeleri beklenmektedir.

İnsan hayatı çözülmesi gereken farklı türlerde problemlerle doludur.

Geleneksellikten uzaklaşarak giderek karmaşıklaşan günümüz dünyasında çeşitli ve yeni problemlerle baş başa kalmaktadır.

Günümüz insanına yönelik diğer bir beklenti de sahip olduğu bilgiyi karşılaştıkları sorunların çözümünde kullanabilmeleri ve sorunlara çözüm yolları bulabilmeleridir.

Problem, bireyin karşılaştığı ve aşmak durumunda olduğu güçlük olarak tanımlanabilir.

Problem çözme becerisi ise zorluğun üstesinden gelerek hedefe ulaşabilme yolunda etkili olacak araç ve davranışları seçebilmektir.

Problem çözme becerileri üst düzey düşünme becerileri arasında sayılmaktadır.

Problem çözme becerileri bilgiye ulaşma, gözlem yapma, bilgileri düzenleme, karar verme, eleştirel düşünme gibi üst düzey düşünme davranışlarıyla ilişkilidir.

Problem durumuyla karşılaşan bireyler çeşitli davranışlar sergiler Problem durumuyla karşılaşan bireyler çeşitli davranışlar sergiler. Bazıları problemi hemen çözmek isterken bazıları problemi görmezden gelebilir.

Problem çözmede yaklaşımlar genel olarak şöyledir: Aceleci yaklaşım Düşünen yaklaşım Kaçınan yaklaşım Değerlendirici yaklaşım Kendine güvenli yaklaşım Planlı yaklaşım

Problem çözme, bilişsel becerilerin yanı sıra duyuşşal ve davranışsal süreçleri de içeren karmaçık bir süreçtir.

Araştırmalar problem çözmenin özgüven, iletişim becerileri, etkili karar verme stili, özsaygı gibi değişkenlerle ilişkili olduğunu göstermektedir.

Sonuç olarak problem çözmenin bilişsel, duygusal ve davranışsal etkinlikleri içeren karmaşık bir süreç olduğu söylenebilir.

Bazı uzmanlar problem çözme becerilerinin özel olduğunu ve sadece belirli bir alanla ilgili olduğu düşüncesindedir. Bazı uzmanlar ise tüm durumlarda uygulanabilecek bazı genel problem çözme becerilerinin olduğunu savunmaktadır.

Etkili problem çözme becerilerinin günlük yaşantı içinde öğrenilmesi her zaman mümkün olmayabilir. Problem çözme becerilerinin öğrenilebileceğini gösteren araştırma sonuçları bulunmaktadır. O halde bu becerilerin öğretim yolu ile kazandırılmasına çalışılmalıdır.

Problem çözme süreci ana hatlarıyla şu basamaklardan oluşmaktadır: Problemin belirlenmesi Çözüm yollarının belirlenmesi Çözüm yoluna karar verilmesi Çözümün uygulanması ve uygulamadan sonuçlar çıkarılması

Problemin belirlenmesi aşamasında karşılaşılan problem tanımlanır Problemin belirlenmesi aşamasında karşılaşılan problem tanımlanır. Problemin sınırları ve beklentiler belirlenir ve problemle ilgili bilgi toplanır.

Bu aşamada problem durumunun mümkün olduğunca açık olarak tanımlanması ve ayrıca problem durumunun ilgili olduğu bilgi, bilişsel yapı ve duyuşsal özellikler üzerinde düşünülmesi gerekmektedir. Örneğin bir problemle karşılaşıldığında problemin kimler tarafından problem olarak görüldüğü, daha önce benzer durumlarla karşılaşılıp karşılaşılmadığı gibi noktalar üzerinde durulmalıdır.

İkinci aşamada yani problemin çözümüyle ilgili seçeneklerin belirlenmesi aşamasında değerlendirme ve kısıtlama yapmadan olası çözüm yolları ortaya konmaya çalışılır.

Bu aşamada daha sonra önerilen çözüm yolları birleştirilerek çözüm yollarının geliştirilmesine çalışılır.

Ardından seçeneklerin uygulanabilirliği, olumlu ve olumsuz yönleri dikkate alınarak seçenekler sorgulanır. Her bir seçenekle ilgili bilişsel ve duyuşsal tepkilerin neler olabileceği düşünülür.

Karar verme aşamasında ise çözüm yollarının fayda, olası etki ve uygulanabilirlikleri göz önüne alınarak bir çözümün uygulanmasına karar verilir.

Çözüm yolları değerlendirilirken daha önce denenip denenmemiş oldukları dikkate alınır. Daha önce denenip sonuca ulaştırmamış çözüm yolları değerlendirme dışı bırakılır.

Çözüm yolunun uygulanmasının ardından bir değerlendirme sürecinin başlatılması gerekmektedir.

Değerlendirme ile uygulanan çözümün etkililiği ve sonuçları belirlenir.

Değerlendirme süreci sonucu belirsiz bir sürece girilmesinin önüne geçerek doğru çözümleri ortaya çıkarmada faydalı olur.

Öğrencilere problem çözme becerilerini kazandırmayı temele alan öğretim modellerinden biri de “probleme dayalı öğrenme”dir.

Probleme dayalı öğrenmede öğrenenler, eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerini etkin bir şekilde kullanmalarını gerektirecek olan gerçek yaşam problemleriyle karşı karşıya getirilmektedir.

Probleme dayalı öğrenmede öğrencilere gerçek yaşama ilişkin karmaşık bir problem durumunu içeren bir senaryo verilir. Tüm öğretim etkinlikleri bu senaryoda geçen problem çevresinde yürütülür.

Probleme dayalı öğrenme sürecinin ürünleri olarak öğrenenlerin sunulan duruma özgü çözüm önerilerini geliştirmeleri, alternatif planlar önermeleri, önerilen çözümlerin uygulanabilirlik durumları, güçlü ve zayıf yönleri gibi noktaları değerlendirmeleri beklenmektedir.

Uygulama Sınıfındaki öğrencilerden birinin derslerle ilgilenmediğini fark eden bir öğretmenin problem çözme basamaklarına göre davranarak problem nasıl çözebileceğini öyküleştirerek anlatınız.