BOLOGNA SÜRECİ KAPSAMINDA BÖLÜMLER/ÖĞRETİM ÜYELERİNDEN BEKLENENLER İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ 30 MART 2010, ATAKÖY Ertuğrul ErişMart 20101

İKÜ BOLOGNA EŞGÜDÜM KOMİSYONU (BEK)  Prof.Dr. Ahmet Özok  Prof.Dr. Mahmut Paksoy  Prof.Dr. Tülay Bozkurt  Prof.Dr. Ertuğrul Eriş  Doç.Dr. Bianca Kasier  Yrd.Doç.Dr. Kadri Mirze  Yrd.Doç.Dr. Güven Kıymaz  Öğr. Gör. Mutlu Çomak Özbatır  Öğr. Gör. Burak Kılanç Mart 2010Ertuğrul Eriş2

BOLOGNA KAPSAMINDA BÖLÜMLERDEN BEKLENEN İKİ TEMEL ÇALIŞMA  Bologna Kurumsal Raporu Her yıl Mayıs ayında YÖK’e gönderiliyor BEK çalışması  ADEK Değerlendirme Raporu Her yılın başında hazırlanıp YÖK’e gönderiliyor İKÜ Stratejik Planlama çalışması  NEDEN ÖNEMLİ? Türkiyedeki ve Avrupadaki (Dünyadaki) üniversiteler karşılaştılabilir olacak Mart 2010Ertuğrul Eriş3

BOLOGNA KURUMSAL RAPORU İÇERİĞİ  Öğrenci ve Öğretim Üyeleri sayısı(7*)  Araştırma(3*)  İstihdam edilebilirlik(5*)  Kalite Güvencesi(10*)  Diploma Eki ve Kredi sistemleri(21*)  Yaşam Boyu Öğrenme(8*)  Ortak Dereceler(5*)  Hareketliliğin Özendirilmesi(25*)  Öğrenci ve sosyal boyut(6*) Mart 2010Ertuğrul Eriş4 * İstenen Ölçülebilir veri sayısı:sayı; E/H; seviye gibi

BOLOGNA KURUMSAL RAPORU: KALİTE GÜVENCESİ  D. KALİTE GÜVENCESİ  D.1. Kurumunuzda son bir yılda herhangi bir ''Sürekli Kalite Geliştirme Stratejisi'' hazırlandı rnı?  D.2. Kurumunuzda Bologna Süreciyle uyumlu kalite iyileştirme/geliştirme çalışmaları başlatıldı mı?  D.3. Kalite iyileştirme çalışması başlatılmış bölümleri belirtiniz.  D.4. Kalite iyileştirme çalışması başlatmayı planladığınız bölümleri belirtiniz.  D.5. Kurumunuzda İç Kalite Güvence mekanizmaları mevcut mudur?  D.6. İç Kalite Güvence mekanizmalarının örgütlenme yapısı, çalışması ve ne zamandan beri faal olduğu hakkında kısaca bilgi verinİz  D. 7.Kurumunuz dış kalite değerlendirme ve/veya akreditasyon süreçlerinden geçti mi?  D.8. Kurumunuzun ne tür dış kalite değerlendirme ve/veya akreditasyon süreçlerinden geçtiğini, süreçlerin başladığı yılı ve kurum isimlerini de belirtinİz. Mart 2010Ertuğrul Eriş5

 Üniversitlerde Bologna EşgüdümKomisyonu (BEK) kuruldu  Çalışma İlkeleri yayımlandı Yıllık planlar/stratejiler hazırlanacak İyileştirme mekanizmaları kurulacak  4 Temel Alanı var Diploma ve derecelerin tanınması Kalite Güvencesi Yeterlikler Çerçevesi Öğrenci katılımı ve sosyal boyut  YÖK’te Bologna promotorları izliyor Mart 2010Ertuğrul Eriş6 BOLOGNA KURUMSAL RAPORU HAZIRLANMA MEKANİZMASI

ADEK RAPORU:EĞİTİM ÖĞRETİM SÜREÇ DEĞERLENDİRMESİ  Programların ulusal ve çevre ihtiyaçlarına uygunluğu;  Programların eğitim hedeflerinin yeterliliği;  Programların kapsamı ve niteliklerinin (ders çeşitliliği, ders yükleri ve uyumluluğu) yeterliliği;  Programların anlaşılabilirliği ve hedeflerinin açıklığı;  Programların bütünlüğünün ve devamlılığının yeterliliği;  Programların çıktılarının (programın kazandırması beklenen nitelikler) yeterliliği;  Program kaynaklarının (öğretim elemanı, ders notları vb.) yeterliliği;  Programların diğer programlarla ilişkilerinin yeterliliği;  Öğrencilere sunulan rehberlik/danışmanlık hizmetlerinin yeterliliği;  Engelli öğrencilere sunulan eğitim hizmetlerinin yeterliliği;  Öğrenci değerlendirme prosedür ve araçlarının (sınav, ödev, proje vb.) yeterliliği;  Yeni öğrencilerin programlara hazırlama prosedür ve uygulamalarının yeterliliği;  Öğrencilere sunulan eğitimin etkinliğini arttıracak eğitsel destek hizmetlerinin (yabancı dil, IT teknolojileri ve bilgisayar donanımı vb.) yeterliliği;  Programların ilgili ulusal ve uluslararası programlarla uyumundaki yeterliliği;  Uluslar arası öğrenci değişimi programlarına öğrenci katılımının yeterliliği; Mart 201Ertuğrul Eriş7 Herbir maddenin performans göstergeleri aracılığıyla sayısallaştırılması gerekiyor.

BOLOGNA SÜRECİYLE İLİŞKİ  Kolay anlaşılır ve karşılaştırılabilir dereceler;  Temel olarak üç seviye:lisans, y.lisans, doktora  Ortak Kredi sistemi: ECTS, Diploma Eki DS  Öğrenci/Öğretim üyesi hareketliliği (ERASMUS)  Kalite güvencesi konusunda işbirliği Kalite güvenceli yönetim (ayrı bir bilgilendirme toplantısı) AB yeterlilikler çerçevesi(Bu toplantı) Akreditasyon mekanizmalarının kurulması  ‘Avrupa Yüksek Öğretim Alanı’(EHEA)  Yaşam boyu öğrenim (LLL)  Öğrencilerin sürece aktif katılımını sağlamak,  ‘Avrupa Araştırma Alanı’ (ERA) ile ’(EHEA) arasında sinerji: Doktora çalışmaları.  Sosyal boyut Mart 2010Ertuğrul Eriş8

 AB SEVİYESİNDE İZLENMELER Mekanizmalar  BFUG (Bologna Follow Up Group)  Bologna Promotorluğu Çıktılar  Yıllık ulusal raporlar  Trend raporları: Ülkelerin karşılaştırılması  Mart 2010Ertuğrul Eriş9 BOLOGNA SÜRECİNDEN AB SEVİYESİNDE ETKİLENME

 Mekanizmalar Yök tarafından Üniversitelerde Kurulan Bologna Eşgüdüm Komisyonu(BEK)  Çıktılar Yıllık Bologna Raporları Üniversitelerin karşılaştırılması  Yayımlanmadı Mart 2010Ertuğrul Eriş10 BOLOGNA SÜRECİNDEN ULUSAL SEVİYEDE ETKİLENME

YÖK’ÜN YAPTIKLARI/YAPACAKLARI  Bologna Promotorları ile tanıtım (2005)  Üniversitelerde BEK’ler kuruldu(2008) Çalışma ilkeleri var  Yeterlilikler çerçeveleri yayımlandı Önlisans, Lisans, Yükseklisans, doktora  İzleyip, karşılaştırıyor Bologna Kurumsal Rapor Akademik Kurumsal Değerlendirme Raporu  Alan yeterlikleri hazırlanacak  Ulusal Akreditasyon birimi oluşturulacak Mart 2010Ertuğrul Eriş11

ÜST YÖNTİMLERDEN BEKLENTİLER  Destekleme, alt yapı (Veri, toplama, işleme →otomasyon )  Hedef verme(Takvim)  İzleme  BEK aracılığıyla (İKÜ Ana sayfada WEB sayfası var) Eylem Planı hazırlama Eğitim seminerleriyle bilgilendirme Çalışmaları değerlendirme, strateji geliştirme Mart 2010Ertuğrul Eriş12

BÖLÜMLERDEN BEKLENTİLER  Öğrenim programlarının yeterlilikler çerçevesine uygun olarak yeniden tasarlanması Ulusal/uluslararası akredite edilmesi  Heryıl Mayıs ayında, yaptıklarına ilişkin bilgileri raporlama  Bir öğrenim programı hazırlanması bu toplantıda özetlenecek Mart 2010Ertuğrul Eriş13

14 KAYNAKLAR  BOLOGNA PROCESS derwijs/Bologna /  EUA  ENQA  EURASHE  ESIB  UNESCO-CEPES  YÖK Mart 2010Ertuğrul Eriş

15 ÖĞRENİM PROGRAMI OLUŞTURULMASI ?ÖĞRENİM PROGRAMI ? öğ anket Öğ. anket Ders öğ. anket PROGRAMÇIKTILARIPROGRAMÇIKTILARI ORYANTASYON Öğrenci Profili BÖLÜM ÖĞRENCİ YENİ ÖĞRENCİ İyileştirme araçları Ulusal Dış Paydaşlar Öğ. elem Yönetim, idare İç Paydaşlar ÖĞRENCİ, ÜRÜN DEVLET ÖZEL SEKTÖR MEZUNLAR MESLEK OD SİVİL TOP ÖR. AİLELER ARAŞT. KUR ÇIKTILARÇIKTILAR SONUÇ: ULUSAL/ULUSLARARASI AKREDİTASYON AB/ VE ULUSAL YETER LİKLER Global/AB/Ulusal MEZUN ÖĞRENCİ Çıktılar için veri top ve değerlendirme ALAN YETERLİLİKLERİ

16 PROGRAM ÇIKTILARI !ALAN YETERLİLİĞİ! ULUSAL YETERLİLİK Ç AVRUPA YETERLİLİK Ç DERS/ MODÜL ÖĞRENİM ÇIKTILARI ÖĞRENME VE ÖĞRETME YÖNT. ECTS ÖLÇME DEĞERLENDİRME Instructional Corporative PBL Oryantasyon,anketler Bloom taxonomy ölçülebilirlilik Dış paydaş, AB Toplum beklentisi müh – tıp –mim ABET(müh:a-k) QAA (UK), MÜDEK Tanınma aracı, Recognition, “ hazır” QF-EHEA ve EQF-LLL Çıktı AB YÖK BÖLÜM YÖK? YETERLİLİKLER ÇERÇEVELERİ (QUALIFICATION FRAMEWORKS) BÖLÜM Uluslararası/Ulusal Akreditasyon KALİTEYİ SÜREKLİ İYİLEŞTİRME Mart 2010Ertuğrul Eriş

PROGRAM ÇIKTILARI (ref 2. makale)  İKİ KAYNAKTAN ETKİLENİYOR GLOBAL/AB/ULUSAL YETERLİLİKLER  Lisans/Yüksek lisans/Doktara seviyelerinde ayrı ayrı fakat bütün alanlar için ortak yeterlikler  AB/YÖK tarafından belirlendi BÖLÜMLER TARAFINDAN SEÇİLEN ULUSAL DIŞ PAYDAŞLARIN YETERLİKLERİ  Bölümler tarafından belirlenmesi gerekiyor Mart 2010Ertuğrul Eriş17

18 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM ULUSAL YETERLİKLER ÇERÇEVESİ (TYUYÇ) TYUYÇ DÜZEYİ BİLGİ -Kuramsal -Uygulamalı BECERİLER -Kavramsal/Bilişsel -Uygulamalı KİŞİSEL VE MESLEKİ YETKİNLİKLER Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği Öğrenme Yetkinliği İletişim ve Sosyal Yetkinlik Alana Özgü ve Mesleki Yetkinlik 6 LİSANS _____ EQF-LLL: 6. Düzey _____ QF-EHEA: 1. Düzey -Ortaöğretimd e kazanılan yeterliklere dayalı olarak alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç – gereçleri ve diğer bilimsel kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olmak -Alanında edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgileri kullanabilmek, - Alanındaki kavram ve düşünceleri bilimsel yöntemlerle inceleyebilmek, verileri yorumlayabilmek ve değerlendirebilmek, sorunları tanımlayabilmek, analiz edebilmek, kanıtlara ve araştırmalara dayalı çözüm önerileri geliştirebilmek. -Uygulamada karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alabilmek, - Sorumluluğu altında çalışanların mesleki gelişimine yönelik etkinlikleri planlayabilmek ve yönetebilmek - Edindiği bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirebil mek, öğrenme gereksinimlerin i belirleyebilmek ve öğrenmesini yönlendirebilm ek. - Alanıyla ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirebilmek; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarabilmek, - Düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini nicel ve nitel verilerle destekleyerek uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşabilmek, - Bir yabancı dili kullanarak alanındaki bilgileri izleyebilmek ve meslektaşları ile iletişim kurabilmek (“European Language Portfolio Global Scale”, Level B1) - Alanının gerektirdiği düzeyde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanabilmek (“European Computer Driving Licence”, Advanced Level). - Alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, duyurulması ve uygulanması aşamalarında toplumsal, bilimsel ve etik değerlere sahip olmak, - Sosyal hakların evrenselliğine değer veren, sosyal adalet bilincini kazanmış, kalite yönetimi ve süreçleri ile çevre koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahip olmak. ULUSAL LİSANS YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ

ALAN YETERLİLİĞİ-1  YÖK Tarafından Genel/Temel Alanların adları belli(ISCED) Bu alanlardaki yeterlikler henüz yazılmadı, izlenmeli  Kullanılabilecekler ABET (ABD, Mühendislik için; TR,MÜDEK) QAA (UK, Hemen hemen bütün dallar) Tuning(AB, bazı dallar) Mart 2010Ertuğrul Eriş19

ISCED GENEL ALAN KODU GENEL ALANLARISCED TEMEL ALAN KODU EĞİTİM VE ÖĞRETİM TEMEL ALANLARI 1Eğitim14 Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri 2 Beşeri Bilimler ve Sanat 21 Sanat 22Beşeri Bilimler 3 Sosyal Bilimler, İşletme ve Hukuk 31Sosyal ve Davranış Bilimleri 32Gazetecilik ve Enformasyon 34İşletme ve Yönetim Bilimleri 38Hukuk 4Bilim 42Yaşam Bilimleri 44Doğa Bilimleri 46Matematik ve İstatistik 48Bilgisayar 5 Mühendislik, Üretim ve İnşaat 52Mühendislik 54Üretim ve İşleme 58Mimarlık ve Yapı 6Tarım 62 Tarım, Ormancılık, Hayvancılık ve Su Ürünleri 64Veterinerlik 7Sağlık ve Refah 72Sağlık 76Sosyal Hizmetler 8Hizmetler 81Kişisel Hizmetler 84Ulaştırma Hizmetleri 85Çevre Koruma 86Güvenlik Hizmetleri Mart 2010Ertuğrul Eriş20 ALAN YETERLİLİĞİ-2

BLOOM’S TAXONOMY Bloom, 1956 Anderson and Krathwohl (2001) Mart 2010Ertuğrul Eriş21

Bloom’s / Anderson and Krathwohl Bloom’s / Anderson and Krathwohl TAXONOMY: NOUNS/VERBS Mart 2010Ertuğrul Eriş22 Knowledge and understanding Intellectual skills Creating EvaluatingMaking critical judgments based on a sound knowledge base judge appraise evaluate rate compare revise assess estimate Analysing Creating ‘unique’ answers to problems compose plan propose design formulate arrange assemble collect construct create set up organize manage prepare Applying Solving open- ended problems distinguish analyse differentiate appraise calculate experiment test compare contrast criticize diagram inspect debate question relate solve examine categorize Understanding Solving closed- ended problems interpret apply employ use demonstrate dramatize practise illustrate operate schedule sketch Remembiring Explaining important information translate restate discuss describe recognize explain express identify locate report review tell Recalling important information define repeat record list recall name relate underline

23 ABET’İN MÜHENDİSLİK ALAN ÖĞRENİM ÇIKTILARI ULUSAL’I HENÜZ ÇIKMADI Apply knowledge of mathematics, science, and engineering Design and conduct experiments, analyze and interpret data Design a system, component, or process Function on multidisciplinary teams Identfy, formulate and solve engineering problem Communicate effectively Understand professional and ethical responsibility Understand impact of engineering solutions in a global/societal context Recognize need for and be able to engage in lifelong learning Know contemporary issues Use modern engineering techniques, skills, and tools Mart 2010Ertuğrul Eriş

24 BİR DERS İLE ÖĞRENİM ÇIKTILARI İLİŞKİSİ:COURSE ASSMENT MATRİX Sarı işaretli sözcükler Bloom’s taxonomy de verilen sözcükler Öğrenim çıktıları CHE 205 Mart 2010Ertuğrul Eriş

25 PROGRAMIN DERSLERİYLE ÖĞRENİM ÇIKTILARI İLİŞKİSİ:PROGRAM ASSESMENT MATRİX Reference: Richard M. Felder, Rebecca Brent, ‘Designing and Teaching Courses to Satisfy the ABET Engineering Criteria’ Journal of Engineering Educaion, 92(1), Micheal Carter, Rebecca Brent, Sarah Rajala, ‘EC2000 Criteron 2: A procedure for Creating, Assesing, and Documenting Program Educational Objectives’ Proceedings of the 2001 American Society for Engineering Education Annual Conference & Exposition, Öğrenim çıktıları Mart 2010Ertuğrul Eriş

26 ÖĞRENİM PROGRAMI OLUŞTURULMASI ?ÖĞRENİM PROGRAMI ? öğ anket Öğ. anket Ders öğ. anket PROGRAMÇIKTILARIPROGRAMÇIKTILARI ORYANTASYON Öğrenci Profili BÖLÜM ÖĞRENCİ YENİ ÖĞRENCİ İyileştirme araçları Ulusal Dış Paydaşlar Öğ. elem Yönetim, idare İç Paydaşlar ÖĞRENCİ, ÜRÜN DEVLET ÖZEL SEKTÖR MEZUNLAR MESLEK OD SİVİL TOP ÖR. AİLELER ARAŞT. KUR ÇIKTILARÇIKTILAR SONUÇ: ULUSAL/ULUSLARARASI AKREDİTASYON AB/ VE ULUSAL YETER LİKLER Global/AB/Ulusal MEZUN ÖĞRENCİ Çıktılar için veri top ve değerlendirme ALAN YETERLİLİKLERİ

KAYNAKLAR  Yeterlilikler   Alan yeterlilikleri, assesment  Alan yeterlilikleri  Alan yeterlilikleri, assesment  Bologna süreci  Richard M. Felder, Rebecca Brent, ‘Designing and Teaching Courses to Satisfy the ABET Engineering Criteria’Journal of Engineering Educaion, 92(1),  Micheal Carter, Rebecca Brent, Sarah Rajala,‘EC2000 Criteron 2: A procedure for Creating, Assesing, and Documenting Program Educational Objectives’Proceedings of the 2001 American Society for Engineering Education Annual Conference & Exposition, 2001  Stephen Adams ‘Learning outcomes based higher education:The Scottish experience’, Bologna seminar: Feb., 2008  D.Kennedy, A.Hyland, N. Ryan Writing and Using Learning outcomes: A practical guide. Mart 2010Ertuğrul Eriş27

YAYGIN BOLOGNA SÜRECİ ELEŞTİRİLERİ-1  Avrupaya eğitilmiş adam yetiştirme projesi midir?  Standartlaşmış aynı kalıpta insan yetiştirme midir?  Sanayinin istediği ticari anlayışta insan yetiştirme midir?  Türkiye koşullarının hesaba katılmadığı programların tasarımı mıdır?  Öğretim üyeleri bu işleri yapıyor zaten, ne gerek var? 28Mart 2010Ertuğrul Eriş

YAYGIN BOLOGNA SÜRECİ ELEŞTİRİLERİ-2  Öğrenci öğretim üyesini değerlendirebilir mi, Türkiye koşullarında gerçekçi mi?  Yapılmasa ne değişir/Yapılsa ne değişir?  Ağırlıklı olarak kimi etkiler/Bizden önce yapılacaklar yapılmış mı?  Kazanan/Kaybeden kim?  Neden acele ediyoruz? Zaman içinde gelişir  Tepeden inme, demokratik değil tabandan gelmeli  Tehdit mi? 29Mart 2010Ertuğrul Eriş

KİM NE YAPABİLİR?  EĞİTİM VE ÖĞRETİMİN İKİ TEMEL AKTÖRÜ ÖĞRENCİ/ÖĞRETİM ELEMANI  BU SÜREÇTE ODAK ÖĞRENCİ Gelen öğrencinin profilinin gözönünde tutulması gerekiyor  vakıf üniversiteleri için daha da önemli Onlara mutlaka anlatılmalıdır: Oryantasyon Ders öğrenim çıktıları Program Öğrenim çıktıları  ÖĞRETİM ELEMANLARI Kendi derslerini bu anlayışla yeniden düzenleyebilirler kendilerini sürekli yenileyebilirler Mart 2010Ertuğrul Eriş30

SONUÇ  ‘mış’ GİBİ YAPMAMALIYIZ  KİŞİ/BİRİMLERİN YAPABİLECEKLERİNİ GECİKTİRMELERİ, BİREYSEL /KURUMSAL/TOPLUMSAL KAYBIMIZA DÖNÜŞECEKTİR. Mart 2010Ertuğrul Eriş31

32 TEŞEKKÜR EDERİM Mart 2010Ertuğrul Eriş