AVRUPA BİRLİĞİNE KATILIM MÜZAKERELERİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ ve TÜRKİYE’NİN MÜZAKERE SÜRECİNDEKİ NİHAİ DURUMU Seval IŞIK TOBB- TAIEX Seminer-24 Kasım 2008

2 DEĞİNİLECEK HUSUSLAR Katılım Müzakereleri Sürecini Nasıl Tanımlarız? Neler Müzakere Edilebilir? Müzakere Enstrümanları? Türkiye’nin Müzakere Sürecindeki Nihai Durumu

3 KATILIM MÜZAKERELERİ SÜRECİ NEDİR? Her aday ülkenin AB müktesebatını ne kadar sürede kabul edip, yürürlüğe koyacağının ve de etkili bir şekilde uygulayacağının belirlendiği süreç Klasik müzakerelerden çok farklı, manevra alanı çok dar Aday ülke AB müktesebatının tümünü benimsemek ve uygulamak için gerekli kurumsal yapılanmayı oluşturmak zorundadır.(1995 Madrid Zirvesi) Müzakere edilen tek husus, uygulama takvimidir.

4 ADAY VE POTANSİYEL ADAYLAR? - Türkiye, - Hırvatistan, - Makedonya Cumhuriyeti - Arnavutluk, - Bosna ve Hersek, - Karadağ, -Kosova, -Sırbistan Aday Ülkeler  Potansiyel Aday Ülkeler

5 Katılım Müzakerelerinin Aşamaları Müzakere Kararı (17 Aralık 2004-Brüksel Zirvesi ) Hükümetlerarası Konferans (HAK-Üye Devletler ve Türkiye Dışişleri Bakanları: 3 Ekim 2005-MÇB) Tarama (Avrupa Komisyonu ve Türkiye bürokratlar-Fiili Tarama 20 Ekim 2005-Bilim Araştırma) Müzakerelerin fiilen başlatılması Müzakere başlıklarının geçici ve nihai olarak kapatılması.

6 Tarama Süreci Müzakere Sürecinin ilk aşamasıdır Avrupa Komisyonu ve Türkiye’nin Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki uzmanları tarafından yürütülür. 2 aşamalıdır: Tanıtıcı Tarama (explanatory): Komisyon uzmanları ilgili AB mevzuatı hakkında bilgi verir. Ayrıntılı Tarama (bilateral): Aday ülke mevzuatını ve uygulamalarını anlatır. AB müktesebatı ile uyumlu ve farklı yönlerini ortaya koyar, farklılıkları gidermeye yönelik teknik planlamaları hakkında genel bilgi verir.

7 MÜZAKERE SÜRECİNDEKİ BELGELER Adaylık Süreci Belgeleri KOB, UP, İLERLEME RAPORLARI Tarama ve Müzakereye Özel Belgeler  1- Müzakere Çerçeve Belgesi  2- Tarama Sonu Raporu  3- Kriterlere Yönelik Belgeler –Strateji Belgesi, Politika Belgesi, Eylem Planı, Yol Haritası…  4- Müzakere Pozisyon ve Ortak Pozisyon Belgeleri  5- Hükümetler Arası Konferans (HAK) Belgesi  6- Katılım Antlaşması

8 Üyeliğe Hazırlık ve Uyum Süreci Türkiye müzakerelere başlamış bir aday ülke olarak neler yapıyor? Katılım müzakereleri sırasında aday ülkelere Avrupa Birliği üyeliğine kendilerini hazırlamaları için fırsat tanınır; Böylece özellikle müktesebatın benimsenmesi ve uygulanması için yükümlülüklerini yerine getirme konusunda daha donanımlı hale gelirler. Bu anlamda tek taraflı bir süreç!!

9 AB Müktesebatına uyum sağlanıp sağlanmayacağı/uygulamaya yönelik idari yapıların oluşturulup oluşturulamayacağı 1-Neler Müzakere edilemez? Kopenhag Siyasi kriterlerine uyulup uyulmayacağı  Kopenhag Ekonomik Kriterleri

10 Neler müzakere edilebilir ? Sadece AB Müktesebatına ne zaman ve nasıl uyum sağlayacağımızı müzakere edilebiliriz. Geçici tedbirler müzakere edilebilir. – geçici süreler, ek yardım, AB düzenlemelerindeki değişiklikler, geçici derogasyonlar. Kalıcı derogasyonlar müzakere edilebilir. – ancak başarı şansı azdır.

11 Türkiye’nin ve AB’nin elindeki araçlar (müzakere pozisyonu belgesi içinde talep ediliyor) –geçiş dönemi (uygulama takvimi); –derogasyon(istisna) (a) geçici (b) kalıcı Aday Ülkenin ve AB ‘nin Elindeki Enstrümanlar Neler?

12 Geçiş Dönemi ve Geçici Derogasyon Hangi Durumlarda Talep Edilebilinir? AB Müktesebatına uyumun ekonomik, sosyal ve siyasi sorunlar yarattığı durumlarda; Bazı müzakere başlıklarında (enerji,çevre, sosyal politika)  Taleplerimize somut gerekçelere dayandırabiliyorsak “düzenleyici etki analizi” (regulatory impact analysis)

13 Hangi Alanlarda Alınması Zor? Temel serbest piyasa ekonomisi kuralları ile ilişkili konular : devlet yardımları, kamu ihalesi, fikri ve sınai mülkiyet hakları  İşletmelerin rekabet gücünü doğrudan etkileyen hususlar: teknik mevzuat, bazı sosyal politika unsurlar  AB’nin siyasi öncelikleri ile çelişen alanlar : gıda güvenliği, uluslararası örgütlü suçla mücadele, nükleer güvenlik, iltica ve göç kuralları

14 Hangi Alanlarda Alınması Daha Kolay? AB’nin hassas olmadığı konular Üretim sürecini dolaylı etkileyen ve aday ülkeye büyük maliyet getirecek hususlar : çevre, ulaştırma ve enerji mevzuatının bazı bölümleri Aday ülke açısından :  Düzenleyici Etki Analizi sonunda sektörel olumsuz etkininin somut şekilde kanıtlanması;  Devlet bütçesine aşırı yükün belirlenmesi;  Ulusal çıkarla çelişmesi ve söz konusu çıkarın AB açısından büyük önem taşımıyor olması.

15 ÖRNEK: KALICI DEREGASYON Malta Malta’da en az 5 yıl boyunca ikamet etmeyen yabancıların, ikinci konut amacıyla gayrimenkul edinmelerini sınırlayan mevzuatın, AB üyesi ülke vatandaşlarına karşı ayırımcı olmamak koşuluyla daimi olarak korunmasına izin verilmiştir. Estonya 92/43/EEC Doğal Çevrenin (habitat) Korunması Bozayı avlanma yasağı

16 ÖRNEK: GEÇİŞ DÖNEMİ-POLONYA-TARIM İlgili düzenleme: 1999/74/EC sayılı kuluçkaya yatan kümes hayvanlarının korunmasında asgari standartlara ilişkin direktif. Buna göre, kümes alanının en az % 65’lik bölümünde yükseklik asgari 36 cm., geri kalan alanda asgari 33 cm., Polonya’da ilgili direktifle uyumlu olmayan ve 2000 yılından önce faaliyete geçmiş 44 tesise, 31 Aralık 2009’a kadar geçiş süresi verilmiştir.

17 ÖRNEK: GEÇİŞ DÖNEMİ-POLONYA-ÇEVRE Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi: İlgili düzenleme: 96/61/EC sayılı, entegre kirlilik önleme ve kontrolüne ilişkin direktif Talep ve gerekçe: Direktife uyum için, eski teknolojilerin kullanıldığı 4000 tesisin modernize edilmesi veya faaliyetine son verilmesi gereklidir. Çoğu enerji alanında faaliyet gösteren ve özel sektöre ait tesislerin standartlara uyumu 6,3 milyar Euro’luk bir yatırım gerektirmektedir. Bu maliyetin katılıma kadar karşılanması mümkün olmadığından 31 Aralık 2010 tarihine kadar geçiş süresi istenmiştir.

18 ÖRNEK AB’nin Korunma Önlemi İşçilerin Serbest Dolaşımı İngiltere ve İrlanda dışındaki AB ülkeleri G.Kıbrıs ve Malta hariç yeni üyelerin vatandaşlarına 2 yıl süreyle kendi ulusal hukuklarını uygulayacaklardır. Bu uygulama katılım tarihi itibariyle 5 yıl boyunca devam edebilecektir. 5. yılın sonunda üye ülkeler, iş gücü piyasalarının ciddi olarak bozulması veya bozulma tehdidi altında olması halinde, serbest dolaşım engelini Komisyon’a bildirimde bulunarak iki yıl daha uzatabileceklerdir. Bu koruma önleminde, karşılılık ilkesi uygulanacaktır.

19 Türkiye’nin Müzakere Sürecindeki Nihai Durumu

20 Katılım Müzakerelerinin Aşamaları Müzakere Kararı (17 Aralık 2004-Brüksel Zirvesi ) Hükümetlerarası Konferans (HAK-Üye Devletler ve Türkiye Dışişleri Bakanları: 3 Ekim 2005) Tarama (Avrupa Komisyonu ve Türkiye bürokratlar- Fiili Tarama 20 Ekim 2005-Bilim Araştırma) Müzakerelerin fiilen başlatılması Müzakere başlıklarının geçici ve nihai olarak kapatılması. Katılım Antlaşmasının imzalanması Katılım Antlaşmasının yürürlüğe girmesi

21 Tarama Süreci Müzakere Sürecinin ilk aşamasıdır Avrupa Komisyonu ve Türkiye’nin Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki uzmanları tarafından yürütülür. 2 aşamalıdır: Tanıtıcı Tarama (explanatory): Komisyon uzmanları ilgili AB mevzuatı hakkında bilgi verir. Ayrıntılı Tarama (bilateral): Aday ülke mevzuatını ve uygulamalarını anlatır. AB müktesebatı ile uyumlu ve farklı yönlerini ortaya koyar, farklılıkları gidermeye yönelik teknik planlamaları hakkında genel bilgi verir.

22 Tarama Sonrası Nihai Durum 33 Faslın tanıtıcı ve ayrıntılı tarama toplantıları tamamlandı “Tarama Sonu Raporu” Türkiye’ye resmi olarak iletilen: 22 fasıl 14 fasılda açılış kriteri bulunmaktadır, 10 fasılda açılış kriteri bulunmamaktadır. Açılan fasıl sayısı :8

23 Müzakeresi Açılan Fasıllar 1- Bilim Araştırma ( geçici kapandı ) 2- İstatistik () 2- İstatistik ( 2 kapanış kriteri ) 3- İşletme ve Sanayi Politikası ( 1 kapanış kriteri ) 4- Trans-Avrupa Şebekeleri (1 kapanış kriteri) 5- Tüket. ve Sağlığın Korunması (5 kapanış kriteri) 6- Mali Kontrol ( 6 kapanış kriteri ) 7- Şirketler Hukuku 8- Fikri Mülkiyet Hukuku

24 1- Ekonomik ve Parasal Politika 2- Eğitim ve Kültür AB Konseyinde Onaylanıp Açılış Kriteri Belirlenmeyen Ancak Müzakereleri de Açılmayan Fasıllar

25 AB Konseyinde Onaylanıp Açılış Kriteri Belirlenen Fasıllar 1- Malların Serbest Dolaşımı 2- İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 3- Sermayenin Serbest Dolaşımı 4- Kamu Alımları 5- Şirketler Hukuku 7- Rekabet Politikası 8- Mali Hizmetler

26 AB Konseyinde Onaylanıp Açılış Kriteri Belirlenen Fasıllar 9- Tarım ve Kırsal Kalkınma 10- Gıda Güvenliği Veterinerlik Bitki Sağlığı 11- Vergilendirme 12- Sosyal Politika ve İstihdam 13- Çevre 14- Gümrük Birliği

27 KESİNLEŞEN AÇILIŞ KRİTERLERİNİN DAĞILIMI 1-Kamu Alımları3 2-Rekabet6 3-Sosyal Politika ve İstihdam2 4-Tarım ve Kırsal Kalkınma5 5-Sermayenin Serbest Dolaşımı2 6-Vergilendirme1 7-Gümrük Birliği1 8-Mali Hizmetler- 9-Şirketler Hukuku1 10-Gıda Güv. Veterinerlik Bitki Sağlığı6 11-Çevre2 12-Malların Serbest Dolaşımı5 13-İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi1 Kesinleşen Açılış Kriteri Sayısı36

28 13 Fasıl için: Toplam Açılış Kriteri:35 Toplam Kapanış Kriteri: 15 Ek protokol şartı hariç!!!!!!!!!

29 MÜZAKERLERDE SON DURUM Müzakeresi Açılan ve Geçici Olarak Kapatılan Fasıllar Konsey’de Onaylanıp Açılış Kriteri Belirlenmeyen ve Müzakerelere Açılması Beklenen Fasıllar Konsey’de Onaylanıp Açılış Kriteri Belirlenen Fasıllar Konsey’de Görüşülmesi Süren Fasıllar Taslak Tarama Sonu Raporlarının Veriye Dayalı Bölümlerinin Türkiye’ye İletildiği Fasıllar Taslak Tarama Sonu Raporlarının Henüz Türkiye’ye İletilmediği Fasıllar 25. Bilim ve Araştırma Müzakeresi Açılan Fasıl 6-Şirketler Hukuku 7-Fikri Mülkiyet Hukuku 18. İstatistik 20. İşletme ve Sanayi Politikası 21. Trans – Avrupa Ağları 28. Tüketicinin ve Sağlığın Korunması 32. Mali Kontrol 17. Ekonomik ve Parasal Politika 26. Eğitim ve Kültür 1. Malların Serbest Dolaşımı (Kıbrıs) 3. İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi (Kıbrıs) 4. Sermayenin Serbest Dolaşımı 5. Kamu Alımları 6. Şirketler Hukuku 7. Fikri Mülkiyet Hukuku 8. Rekabet Politikası 9. Mali Hizmetler (Kıbrıs) 11. Tarım ve Kırsal Kalkınma (Kıbrıs) 12. Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı 16. Vergilendirme 19. Sosyal Politika ve İstihdam 27. Çevre 29. Gümrük Birliği (Kıbrıs) 10. Bilgi Toplumu ve Medya 14. Taşımacılık Politikası (Kıbrıs) 15. Enerji 22. Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu 23. Yargı ve Temel Haklar 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik 33. Mali ve Bütçesel Hükümler 30. Dış İlişkiler (Kıbrıs) 2. İşçilerin Serbest Dolaşımı 13. Balıkçılık 31. Dış, Güvenlik ve Savunma Politikası

30 Ek Protokol Şartı Komisyonun önerisi üzerine Ek Protokolün tam olarak uygulanması şartına bağlı olarak müzakereleri açılmayacak fasıllar; (11 Aralık 2006 GİDİK Kararı) 1- Malların Serbest Dolaşımı 2- Gümrük Birliği 3- Balıkçılık 4- Taşımacılık 5- Dış İlişkiler 6- İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi 7- Mali Hizmetler 8- Tarım ve Kırsal Kalkınma Ek protokolün uygulanması tüm fasıllar için kapanış kriteridir.

31 İlginize teşekkürler Sorular!!