T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU TURİST REHBERLERİNİN SOSYAL GÜVENLİĞİ SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAYIT DIŞI İSTİHDAMLA MÜCADELE DAİRE BAŞKANLIĞI

Yoksulluk ve sosyal dışlanma Sosyal Güvenlik ? Sosyal Politika Yoksulluk ve sosyal dışlanma Yaygın eğitim Sosyal güvenlik Çalışma hayatı SOSYAL GÜVENLİK: Bireylerin yaşamları boyunca karşılaşabilecekleri mesleki, fizyolojik ve sosyo-ekonomik risklere karşı güvence sağlayarak koruyan politika ve sistemler bütünüdür. SOSYAL GÜVENLİK, toplumun zor durumda olan bireylerine yardım edilmesini daha iyi durumda olan kişilerin vicdanına veya yardımına bırakmayarak, toplumsal dayanışmayı kurumsal ve düzenli işler hale getirmek ve tüm ülke vatandaşlarına hak olarak sunmaktadır.

Sosyal Güvenlik Neden Önemlidir...? Yasal olarak çalışanlara sağlanan bir çok haktan sigortalı çalışmanız durumunda yararlanabilirsiniz : Sağlık hizmetlerinden, İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hali nedenleriyle çalışılamayan sürelerde geçici iş göremezlik ödeneğinden, İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle kısmen veya tamamen çalışamaz duruma gelinmesi halinde sürekli iş göremezlik gelirinden, Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından, Belli bir yaşa gelindiğinde de emekli aylığından, Eş ve çocuklar ölüm aylığı haklarından, Bunun yanında işsizlik sigortası, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı… gibi haklardan….

Reform.. 1945 1949 1971

Reformun Parametreleri SGK SİGORTA GSS PRİMSİZ SGK tek çatı altında toplandı. Yaş, PÖGS, Aylık Bağlam Oranı şartları değişti. Tüm nüfus sağlık sigortası kapsamına alındı. ASPB’na devredildi…

Sigorta Kolları Sigorta Kolları Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uzun Vadeli Sigorta Kolları Genel Sağlık Sigortası İş Kazası Meslek Hastalığı Hastalık Analık Malullük Yaşlılık Ölüm

Hizmet akdiyle çalıştırılan Sigortalılar.. 4/a Hizmet akdiyle çalıştırılan 4/b Bağımsız Çalışan Muhtar 4/c Kamu görevlileri Bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar A.Ş. Yönetim kurulu üyesi ortak S.P.B.Ş. Komandite ortaklar Diğer şirket tüm ortaklar Gelir vergisi mükellefi Esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı Tarımsal faaliyette bulunanlar Devlet memurları

Turist Rehberleri… Turist Rehberleri üç farklı şekilde çalışmaktadır: 1) Bir işverene bağlı olarak ücret karşılığında 2) Bağımsız olarak - vergi mükellefi 3) Bağımsız olarak – vergiden muaf, serbest meslek erbabı

Turist Rehberleri… 1- Bir işverene bağlı olarak çalışan rehberlerin durumu: Bu şekilde çalışan rehberlerin işverenleri tarafından 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olarak bildirilmeleri gerekmektedir. Kısmi süreli çalışmaları durumunda da kısmi süreli çalışan olarak bildirilebilirler.

Turist Rehberleri… 2- Bağımsız olarak çalışan ve vergi mükellefi olan rehberlerin durumu: Kendi hesabına çalışan ve gelir vergisi mükellefi olan rehberler 4/b (Bağ-kur) kapsamında sigortalı olurlar. Bu durumda olanların bildirimi Vergi Daireleri tarafından Kurumumuza yapılır ve bu kişilerin tescili yapılır.

Turist Rehberleri… 3- Bağımsız olarak çalışan ve vergiden muaf olan rehberlerin durumu: Kendi hesabına çalışan ancak gelir vergisi mükellefi olmayan rehberler; - Esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı değillerse - Şirket ortağı değillerse zorunlu sigortalılık kapsamında değildirler. Bu durumda olan rehberler istemeleri durumunda isteğe bağlı sigortalı olabilirler.

Statüye göre sağlanan yardımlar.. Sigorta Kolları Malullük Yaşlılık Ölüm İş Kazası Meslek Hastalığı Analık Hastalık Genel Sağlık Sigortası 4/a Hizmet akdiyle çalışanlar 4/b Bağımız çalışanlar 4/c Kamu görevlileri İsteğe Bağlı

Sigortalılığın başlangıcı.. Çalışmaya Mesleki eğitime başladığı Staja 4/b Vergi mükellefiyetinin başladığı Esnaf ve sanatkar siciline kayıt olduğu Meslek kuruluşlarınca bildirim yapıldığı

Sigortalının işe girişinin bildirimi 1 ay içinde kendisini bildirme Kural: işe başladığı tarihten önce İstisna: Yeni açılan işyerleri 1 ay içinde İşveren tarafından 4/b Vergi Daireleri Esnaf ve Sanatkar Sicil Müdürlüğü 15 gün içinde İlgili kurum, kuruluş ve birlikler (tarım – 1 ay) 1 ay içinde kendisini bildirme

4/b 4/c 4/a Hizmet çakışması 1.3.2011 öncesi 1.3.2011 sonrası Önce başlayan ve süregelen

Kısmi Süreli Çalışma Çalıştığı süreler kadar sigortalılık imkanı Prim ödeme gün sayısı çalıştığı toplam süre 7,5’e bölünerek hesaplanır. ÖRNEK: Haftanın 6 günü 5 saat ve çalışan işçinin prim ödeme gün sayısı: 6 gün x 5 saat = 30 saat (haftalık çalışma süresi) 30 saat x 4 hafta = 120 saat (aylık çalışma süresi) 120/7,5 = 16 (prim ödeme gün sayısı) Küsuratlar yukarı yuvarlanır. Genel Sağlık Sigortalılığı Eksik günler için gelir testi sonucuna göre kendisi veya devlet tarafından tamamlanacak. Eksik kalan günlerini borçlanma ve isteğe bağlı sigortalılık ile tamamlama imkanı..

Çağrı Üzerine Çalışma Kısmi süreli çalışmanın bir türüdür. Çağrı en az 4 gün önce yapılmalıdır. (4857) Her çağrıda en az 4 saat çalıştırılmalıdır. (4857) Prim ödeme gün sayısı toplam çalışma saati 7,5’e bölünerek belirlenir. Sözleşmede süre belirlenmemişse haftada en az 20 saat çalışacağı varsayılır.

Geçici İş İlişkisi Yazılı rızasını almak suretiyle bir işçiyi holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devredilmesidir. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren sosyal güvenlik yükümlülüklerinden dolayı işveren ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur. Sigortalıyı geçici iş ilişkisi çerçevesinde devralan işveren adına işyeri dosyası açılmaz, devreden işveren dosyası üzerinden işlem yapılır. Devralan işveren, devraldığı sigortalıyı çalıştırmaya başlamadan önce, devir sözleşmesini SGK’ya ibraz eder.

Genel Sağlık Sigortası Prim Oranları! Sigorta Kolları İşçi İşveren TOPLAM Devlet Katkısı İş Kazası Meslek Hastalığı Hastalık Analık - % 2 Malullük Yaşlılık Ölüm % 9 % 11 % 20 Toplanan primlerin 1/4’ ü oranında Genel Sağlık Sigortası % 5 % 7,5 % 12,5 % 12 % 14 % 19,5 % 34,5 İşsizlik Sigortası % 1 % 4 1%

Prime esas kazanç sınırları… Alt Sınır: Asgarî Ücret – 1.201,5 TL Üst Sınır: 6,5 X Asgarî Ücret – 7.809,75 TL

Sigortalılık süresine etkisi Borçlanma… Doğum (3 defaya mahsus, her çocuk için 2 yıl) Askerlik (er-erbaş, yedek subay okulu) Aylıksız izin (4/c için) Avukatlık stajı, tutukluluk, grev ve lokavt, fahri asistanlık Kısmi süreli çalışanlar (1.3.2011 sonrası için) Usta öğretici olarak çalışanlar (1.3.2011 öncesi için) Sigortalılık süresine etkisi

Borçlanma nasıl hesaplanır? Beyan edilen Prime Esas Günlük Kazanç x % 32 x Gün Sayısı 1 Yıl İçin Minimum Borçlanma Tutarı: Günlük Asgari Ücret x % 32 x 360 = 40,05 x % 32 x 360 = 4.613,76 TL (2015 yılı için) Tebliğ edilen borç bir ay içinde ödenmek zorundadır.

İsteğe Bağlı Sigorta Şartlar Kimler İsteğe Bağlı Sigortalı Olabilir Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek çalışması olmamak Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak Türkiye’de ikamet etmek 18 yaşını doldurmuş olmak Kimler İsteğe Bağlı Sigortalı Olabilir Ay içerisinde 30 günden az çalışanlar Aday çırak, çırak, mesleki eğitim gören, staja tabi tutulan öğrenciler İŞKUR kursiyerleri Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerdeki Türk işçileri Kamu idarelerinde çalışmakta iken iş sözleşmesi askıda kalanlar İşsizlik ödeneği almakta olanlar Harp malulleri, 3713 ve 2330 sayılı kanunlara göre vazife malullüğü aylığı bağlanmış maluller

İsteğe Bağlı Sigorta 4/b statüsünde değerlendirilir. İstisna: Kısmi süreli çalışanlar - Yurt dışında çalışanlar için  4/a Prim Miktarı: Beyan edilen prime esas kazanç x % 32 (384,48 – 2.499,12 TL) En az 30 günlük ödenir. Ödeme süresi takip eden ayın sonuna kadar. 12 ay boyunca ödenmezse hizmet düşer. Hizmetler bir daha geri alınamaz. Kişinin zorunlu sigortalı olarak çalışmaya başlaması halinde isteğe bağlı sigortalılık sona erer.

Genel Sağlık Sigortası Türkiye’de ikamet eden kişilerden; - Zorunlu ve isteğe bağlı sigortalılar - Gelir ve aylık alanlar - Kısa çalışma ödeneği, işsizlik ödeneği alanlar - Düşük gelirliler (Devlet karşılar) - Sığınmacı veya vatansız olarak kabul edilen kişiler, (Devlet karşılar) - 65 Yaş, Şeref Madalyası, SHÇEK, Başarılı Sporcu… (Devlet karşılar) - - . g) Yukarıda sayılanlar dışında kalan ve başka bir ülkede genel sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar genel sağlık sigortalısı sayılır.

Gelir Testi Kişi başına düşen geliri asgari ücretin 1/3’ünden (400,5 TL) az olanlar Devlet öder Kişi başına düşen geliri asgari ücretin 1/3’ü (400,5 TL) ile asgari ücret (1.201,5 TL) arasında olanlar 1/3 asgari ücret üzerinden (48,06 TL) Kişi başına düşen geliri asgari ücret (1.201,5 TL) ile asgari ücretin 2 katı (2.403 TL) arasında olanlar Asgari ücret üzerinden (144,18 TL) Kişi başına düşen gelir asgari ücretin 2 katından (2.403 TL) fazla olanlar 2 asgari ücret üzerinden (288,36 TL)

Genel Sağlık Sigortası Yararlanma Şartları: Son 1 yıl içinde 30 gün GSS prim ödeme gün sayısı olması 4/b için 60 günden fazla prim borcunun olmaması İsteğe Bağlı Sigortalılar için hiç borcunun olmaması Sona ermesi: Son 1 yıl içinde 90 günü varsa 10 + 90 gün yoksa 10 gün

Emekli Olduktan Sonra Tekrar Çalışan Rehberlerin Durumu

Sosyal Güvenlik Destek Primi Sosyal Güvenlik Destek Primi: Yaşlılık aylığı almakta iken tekrar 4/a veya 4/b kapsamında çalışmaya başlayanlardan tahsil edilen primdir. Turist Rehberleri emekli olduktan sonra; 4/a kapsamında çalışırsa işveren %32 oranında SGDP öder. 4/b kapsamında çalışırsa emekli aylığından % 15 oranında SGDP kesilir. 4/c kapsamında çalışırsa aylık kesilir.

KAYIT DIŞI İSTİHDAM

Kayıt Dışı İstihdam ve Türleri Çalışmaların SGK’ ya hiç bildirilmemesi Gün sayılarının eksik bildirilmesi Alınan ücretin eksik bildirilmesi

En çok kayıt dışı çalışanlar… Tarımda Çalışanlar Çocuk İşçiler Gelir/Aylık Alanlar Evde Çalışanlar

Nedenler… Kayıt Dışı İstihdamın Nedenleri İşsizlik oranının yüksekliği İşgücünün eğitim seviyesinin düşüklüğü Sosyal güvenlik bilgisi ve bilincinin yetersizliği Gelir dağılımındaki adaletsizlik ve yoksulluk Ortalama işletme ölçeğinin küçük olması Genç emeklilik

Sonuç !!! Devlet Kıdem tazminatından, sağlık ve analık yardımlarından, Çalışanlar Kıdem tazminatından, sağlık ve analık yardımlarından, iş göremezlik ödeneklerinden, ölüm, maluliyet ve yaşlılık aylıklarından, mahrum kalma… İşverenler Haksız rekabetin ortaya çıkması, iş kazası, denetim fobisi vb. risklerle karşılaşma durumu, hibe, kredi ve desteklerden yoksun kalma… Devlet Vergi ve prim kaybı, aktif/pasif dengesinin bozulması, primsiz ödemelerin artması, adaletsizlik, yoksulluk ve ahlaki dejenerasyon…

Tarım dışı kayıt dışı istihdam oranı, 2014 Eylül ayı için % 22,51’dir Oranlar! Tarım dışı kayıt dışı istihdam oranı, 2014 Eylül ayı için % 22,51’dir Veriler TÜİK Hane Halkı işgücü Anketlerinden derlenmiştir.

Türkiye’nin Kayıt Dışı İstihdam Haritası… Veriler TÜİK Hane Halkı işgücü Anketlerinden derlenmiştir.

Kayıt Dışı İstihdamdaki Düşüş… 2002 %52,1 2004 %50,1 2006 %46,9 2008 %43,5 2010 %43,2 2014 (Ekim) %34,99

Stratejimiz.. Bilgi (veri) paylaşımına dayalı çapraz denetim Bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları Sosyal Güvenlik Kurumu denetim sisteminin yeniden yapılandırılması Teşvik uygulaması sonucu sigorta prim maliyetinin düşürülmesi Sosyal güvenlik hizmetlerinin iyileştirilmesi

Meslek Kodu - İstatistikler MESLEK AÇIKLAMA SİGORTALI SAYISI AYLIK SPEK 5113.01  Diğer Rehberler 1.028 1.707,63 5113.02  Turist Rehberi 2.928 1.833,44 5113.03  Şehir Turu Rehberi 282 1.236,83

Yapılan çalışmalar-Turizm Ulusal İstihdam Stratejisinde Turizm Sektörüne özgü kayıt dışılığı önlemeye yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Kayıt dışı istihdam ve yabancı kaçak işçilik engellenecektir. Emsal işçi ücretlerine yönelik çalışmalar yapılarak, kayıt dışı ücret ödenmesi engellenecektir. Denetmenlerin etkinliği yabancı kaçak işçi çalıştırılması önlenecek biçimde artırılacaktır.

Kayıtlı İstihdamın Teşviki II Projesi Faaliyetler.. Sektörel Rehberlerin hazırlanması ve yaygınlaştırılması Risk Ölçümü için rehber hazırlanması Eğitimler Görünürlük materyallerinin hazırlanması Farkındalık artırma faaliyetleri Akademik Danışma Kurulunun oluşturulması Bölgesel analizlerin yapılması (Turizm sektörüne özel analizler) Yurt Dışı Çalışma Ziyaretleri

Sigortasız çalışma nasıl öğrenilir? Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” i arayarak, Telefonunuzun kısa mesaj bölümüne P boşluk “ TC Kimlik Numaranızı ” boşluk “Aile Sıra Numaranızı ” yazarak 5502’ye mesaj göndererek, E-Devletten ww.turkiye.gov.tr adresinde yer alan Sosyal Güvenlik Kurumu hizmetlerinden “4A Hizmet Dökümü” bölümünden, www.sgk.gov.tr adresinden, herhangi bir şifreye gerek olmaksızın sırasıyla E-SGK- E-Hizmetler bölümünden, Yine ilinizde veya ilçenizde bulunan size en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak, sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığınızı ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiğinizi öğrenebilirsiniz.

İhbar ve şikayet... Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” i arayabilirsiniz. İlinizde veya ilçenizde, size en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine şikâyetinizi iletebilirsiniz. Her türlü istek, şikayet, ihbar, görüş ve önerilerinizi BİMER yani Başbakanlık İletişim Merkezi üzerinden yapabilirsiniz. Bu yollarla yapacağınız İhbar kaydı esnasında kimlik bilgilerinizin alınması gerekmektedir ve bu bilgiler işvereninizle veya üçüncü kişilerle kesinlikle paylaşılmaz.

TEŞEKKÜRLER…