YAPILANDIRMACILIK Çetin TORAMAN

Yapılandırmacılığın Tarihsel Gelişimi Bir öğrenme felsefesi olarak yapılandırmacılığı ele aldığımızda, ilk önemli düşünceler Giambatista Vico tarafından 18. yüzyılda ortaya atılmıştır. Vico, insanların anlayabildiklerinin kendi kendine yapılandırdıkları olduğunu belirtmiş ve “bir şeyi bilen onu açıklayabilendir” (Özden, 2010) ifadesini kullanmıştır. 1668-1744 Italyan Filozofu

Yapılandırmacılığın Tarihsel Gelişimi Vico’nun görüşlerini daha sonraları Kant yorumlamıştır (Özden, 2010). Bu konuda Kant, insanın bilgiyi edinme sürecinde pasif olmadığını, öğrenme esnasında bireyin aktif olduğunu belirtmiştir. 22.04.1724 – 12.02.1804 Alman Filozofu

Yapılandırmacılığın Tarihsel Gelişimi Lev Semonovich Vygotsky 1896 — 1934 Rus Psikolog

Yapılandırmacılığın Tarihsel Gelişimi Jean Piaget 1896 – 1980 İsviçreli Psikolog

Yapılandırmacılığın Tarihsel Gelişimi Jerome Seymour Bruner 01.10.1915 – Amerikan Psikolog

Yapılandırmacık Nedir? Arslan (2007)’a göre yapılandırmacılık, öğrenme kuramı açısından insanların nasıl öğrendiğini inceleyen bir yaklaşımın adı, felsefi olarak ise epistemoloji ile ilgili bir kavramdır.

Yapılandırmacık Nedir? Schunk (2009)’a göre yapılandırmacı yaklaşımı benimseyenler bilgiyi bir gerçeklik olarak görmezler. Bilgiyi, insan ancak kendi içinde oluşturabilir, dışarıdan alamaz. Kişi, bilgiyi kendisi oluşturduğundan bu bilgiler genel bir doğruluk taşımaz. Bu durum, her kişinin bilgiyi farklı deneyimlere ve inançlara göre yapılandırmasından kaynaklanmaktadır.

Yapılandırmacık Nedir? Yurdakul (2005), yapılandırmacılığın daha çok dünyayı algılama biçimi olduğunu belirtmektedir. Bu kapsamda yapılandırmacılık, içinde birden fazla kuramı barındırmaktadır. Eğitim bilimleri açısından konuya bakıldığında J. Piaget’in bilişsel yapılandırmacılığı ve L. Vygotsky’nin sosyal yapılandırmacılığı göze çarpmaktadır.

Yapılandırmacık Nedir? Bilişsel yapılandırmacılık, kişinin bilgiyi edinmesi sürecinde biliş yönüne önem verirken, sosyal yapılandırmacılık bu süreçte çevreyle etkileşimin önemli bir unsur olduğunu vurgular. Ancak bu iki görüş, “bilginin aktarılmadığı, bireyin bilgiyi içselleştirerek oluşturduğu” noktasında ortak bir temele dayanmaktadır (Özden, 2010).

Yapılandırmacık Gereği Dikkat Edilecek Noktalar Özden (2010): 1) Önceden yapılandırılan bilgilerin işe koşulması: Birey, edindiği bilgiyi önceki bilgileriyle ilişkilendirdiği için, bireyin öğrenme süreci öncesinde ne bildiği önemlidir. Bireyin sahip olduğu ön bilgiler, edineceği bilgiler için yeni bir bilgi yapısı oluşturup oluşturmayacağını anlamasını sağlar. Bu kapsamda, ön bilgiler öğretmenlerin öğrenme sürecini planlanmasına yardımcı olur.

Yapılandırmacık Gereği Dikkat Edilecek Noktalar Özden (2010): 2) Yeni bilgilerin kazanılması: Bilgi sunulurken, bireyin var olan bilgi yapılarını gözden geçirmesine fırsat verilmelidir. Bu açıdan, öğretmen konuyu bir bütün olarak ele almalı ve bu bütünün parçalarıyla olan ilişkileri konusunda derinlemesine öğrenme etkinlikleri yapmalıdır.

Yapılandırmacık Gereği Dikkat Edilecek Noktalar Özden (2010): 3) Bilgiyi anlama: Birey, yeni bir bilgi ile karşılaştığında öğrenme süreci başlar. Öncelikle, birey yeni bilgiyi var olan bilgi yapısıyla karşılaştırır, eğer bir çelişki yoksa bilgi bu yapının üzerine konulur. Aksi durumda ise, birey yeni bir bilgi yapısı oluşturarak öğrenme sürecini gerçekleştirir.

Yapılandırmacık Gereği Dikkat Edilecek Noktalar Özden (2010): 4) Bilgiyi uygulama: Öğrencinin bilgiyi yapılandırmasına yardımcı olması açısından ilginç, bütüncül ve sosyal öğrenme etkinlikleri düzenlenmelidir. Ayrıca, gerçek hayatta karşılaşılabilecek problemler de sınıf ortamında ele alınmalıdır. Çünkü, birey bu tür problemleri çözerken yapılandırmış olduğu bilgileri devreye sokar.

Yapılandırmacık Gereği Dikkat Edilecek Noktalar Özden (2010): 5) Bilginin farkında olunması: Birey, edindiği bilgiyi kendisine sunulan biçimiyle almaz; ona kendisine özgü bir anlam yükler. Bu açıdan bireyin edindiği bilgilerin farkında olmasını sağlayacak etkinlikler düzenlenmelidir. Bunlar örnek olay, proje çalışmaları veya rol oynama gibi kişinin süreçte aktif olduğu, bilgi yapılarını taramasına imkan veren etkinlikler olabilir.

Yapılandırmacılığa Göre Hedefler Yapılandırmacılığa dayalı olarak hedefler hazırlanırken, öğrenciler sürece dahil edilmelidir. Örneğin, bir ünitede kazandırılmak istenilen niteliklerin bir kısmını öğrenciler kendileri hazırlayabilir (Schunk, 2009). Yapılandırmacılıkta, bireyin kendi hedeflerini oluşturması da söz konusudur. Örneğin, bir öğretmen dersle ilgili hedefleri bir yere kadar belirler. Buna ek olarak, öğrenciler ilgi ve ihtiyaçlarına göre öğrenme hedefi oluşturma fırsatı verir (Driscoll, 2005).

Yapılandırmacılığa Göre İçerik Yapılandırmacı anlayışı benimsemiş eğitimciler, öğrenenin içerikle etkileşimde bulunmasına ve onu anlamlandırmasına önem verirler. Öğrenenlerin ortak ilgilerinden yola çıkarak içerik düzenlemesi yapılır. Konular, önceden belirlenmiş bir şekle göre değil, öğrenenin bulunduğu bağlama göre düzenlenir.

Yapılandırmacılığa Göre Eğitim Durumları Yapılandırmacılık açısından eğitim durumları ele alındığında, öğrenme ortamının en önemli özelliği süreç boyunca öğrenenin aktif olmasıdır (Duman, 2008). Bunun gerçekleşmesi için, öğrenme sürecinde problem çözme, işbirlikli öğrenme, tartışma, grup çalışmaları, projeler ve drama gibi etkinlikler uygulanabilir (Driscoll, 2005).

Yapılandırmacılığa Göre Eğitim Durumları Öğrenme ortamlarında günlük hayattan örneklere ve etkinliklere yer verilmesi büyük önem taşımaktadır. Örneğin, fen ve teknoloji dersinde enerji tasarrufunun yapılması için bir plan hazırlama etkinliği veya tarih dersinde yeni senaryolar oluşturma etkinlikleri düzenlenebilir (Schunk, 2009).

Yapılandırmacılığa Göre Değerlendirme Yapılandırmacılığa göre ölçme ve değerlendirmenin özellikleri ise şu şekilde sıralanmaktadır (Özden, 2010); 1) Sonuçlardan çok, öğrencinin geçirmiş olduğu öğrenme süreci değerlendirmeye alınır. 2) Grup çalışmaları değerlendirme kapsamındadır. 3) Kullanılacak olan ölçme ve değerlendirme kriterleri öğretmen ve öğrencilerin ortak çalışmalarıyla belirlenir. 4) Başarı, öğrencinin yaptığı ödev, proje, rapor gibi çalışmalarla belirlenebilir. 5) Öğrencilerin dönem başındaki ve sonundaki gelişimleri, kişisel gelişim dosyaları yardımıyla değerlendirilebilir. 6) Öğretmen, yaptığı gözlemleri de dikkate alarak değerlendirme sürecini gerçekleştirir.

Kaynaklar Arslan, M. (2007). Eğitimde Yapılandırmacı Yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 40(1) Driscoll, M. P. (2005). Psychology of Learning for Instruction (3rd Edition). Boston: Pearson Duman, B. (2008). Öğrenme–Öğretme Kuramları ve Süreç Temelli Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık Özden, Y. (2010). Öğrenme ve Öğretme (10. Baskı). Ankara: Pegema Yayınları Schunk, D. H. (2009). Öğrenme Teorileri–Eğitimsel Bir Bakışla (Çeviri: Muzaffer Şahin). Ankara: Nobel Yayın Yurdakul, B. (2005). Eğitimde Yeni Yönelimler (Ed: Özcan Demirel) s: 39–65. Ankara: Pegema Yayınları