Eleştirel eğitim felsefesi

Eleştirel eğitim felsefesi, klasik ve analitik eğitim felsefesine bir tepki olarak doğmuştur.

Eleştirel eğitim felsefesi bir yanıyla negatif ve yıkıcı diğer yanıyla ise pozitif ve yapıcıdır.

Aslında eleştirel eğitim felsefesi, klasik ve analitik eğitim felsefelerinin bir sentezi gibidir.

Eğitim felsefesi bir yanıyla analitiktir Eğitim felsefesi bir yanıyla analitiktir. Yani bulanıklıkları ve belirsizlikleri gidermeye çalışır.

Ancak eleştirel eğitim felsefesi analizle yetinmez Ancak eleştirel eğitim felsefesi analizle yetinmez. Mevcut eğitimin yerine konulması gereken eğitimin nasıl olması gerektiğini söyler. Bu ikinci boyutuyla bu felsefe normatiftir.

Eleştirel eğitim felsefesinin temel amacı gerçek bir demokratik toplum için eğitimin çerçevesini belirlemek ve oturtmaktır. Bu amaçla hem eleştirel bir dil kullanır hem de bir imkan dili kullanır.

Eleştirel eğitim felsefesi insan eğitiminin zor ve karmaşık bir iş olduğunu kabul eder. Ancak eleştirel eğitim felsefesine göre günümüz eğitim sistemi bir kriz içindedir. Eleştirel eğitim felsefesi günümüz eğitim anlayışı meslek edindirme ile eş anlamlı hale gelmesini ve eğitimde tekniğe ve akılcılığa çok fazla vurgu yapılmasını eleştirir.

Eleştirel eğitim felsefesi eğitimden meslek edindirmenin anlaşılmasından sebebi olarak kapitalist sömürü düzenini sorumlu görür.

Eleştirel eğitim felsefesine göre aklın doğaya hükmetmek için kullanılması gerekmesine karşın akıl insanlara hükmetmek için kullanılmaktadır. Güç sahipleri ve çıkar grupları eğitimi pratiklerini kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirmektedir.

Eleştirel eğitim felsefesine göre toplum tabakalara ayrılmış sınıflardan oluşmaktadır. Günümüz dünyası bu sınıflar arasındaki ilişkilerden oluşmaktadır. Günümüz eğitim sistemi ise söz konusu hakimiyet ilişkilerini koruyup yeniden üretmek üzere tasarlanmıştır.

Eleştirel eğitim felsefesine göre eğitim özünde politik bir etkinliktir. Demokrasi ve adalet adına yapıldığında bile baskıcı olabilir. Eğitim insanları özgürleştiren bir araç olmalıdır.

Eleştirel eğitim felsefesi bu analizleri yaptıktan sonra analizlerle yetinmez. Eğitimin gerçek demokrasiye hizmet edecek şekilde dönüştürülmesi için uğraşır.

Eleştirel eğitim felsefesinin önde gelen isimlerinden Freire’ye göre eğitim araçsaldır. Eğitim özgürlük için bir araç olmalıdır. Bilgi ile insan hayatının iplerini kendi eline alır, kendi yolunu çizer.

Freire’ye göre klasik eğitim anlayışı baskıcı ve otoriterdir Freire’ye göre klasik eğitim anlayışı baskıcı ve otoriterdir. Toplumdaki egemen güçlerin tahakkümünü devam ettirmeyi amaçlar. Tahakkümü devam ettirmenin en etkili yolu bilinç kontrolüdür. Bilinç kontrolü ise eğitim yolu ile gerçekleşir.

Eğitim anlayışını ezilenlerin pedagojisi olarak nitelendiren Freire, gerçek eğitimin bireylere hayatta işe yarayacak bilgiler sunması gerektiğini, sosyal güçleri tanıtması gerektiğini, eleştirel bir bilinç oluşturması gerektiğini savunur.

Freire, eğitimi öğretmen ve öğrenci arasında iki yönlü bir süreç olarak görür. Ona göre bilgi öğretmen ve öğrencinin ortak ürünü olmalıdır. Öğrenciler bir diyalog süreci içinde eleştirel bakabilmeyi öğrenmeli, eylemleri yolu ile dünyayı etkileyebileceklerinin fakına varmalı ve yaşadıkları toplumu dönüştürebilmelidir.

Uygulama “Eleştirel eğitim felsefesine sahip bir rehber öğretmen nasıl olur?” sorusunu 1-2 paragraf ile yanıtlayınız.

Uygulama 2 “Tüketim toplumunda eğitim” konulu makalede yer alan eleştirel eğitim felsefesi görüşlerini belirleyiniz.