AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM REFORMU HAZIRLAYAN: 070625004 GONCA AKALIN

CUMHURİYET DÖNEMİ

Cumhuriyet Döneminde eğitimin başlıca amacı, her düzeydeki okullarda Cumhuriyet rejiminin gerektirdiği ve yeni Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu nesiller yetiştirmek olmuştur. Ama öğrencileri , yetenekleri doğrultusunda ve ülkenin gerçekten ihtiyacı olan mesleklere ve teknik eğitime yönlendirici bir örgün eğitim sistemi kurulamamıştır.

1926 yılında eğitim alanında bir takım kararların alındığı üçüncü Heyeti ilmiyenin görüşecek olduğu konular arasında, mesleki ve teknik öğretimin programlarına da yer verildiği görülmektedir.

Yüksek Dereceli Mesleki ve Teknik Okullar Cumhuriyetin ilk yılarında ülkemizde öğretim faaliyetlerini sürdüren meslek okullarını şöyle sıralayabiliriz; Erkek Sanat Okulları Kız Sanat Okulları Ticaret Okulları Köy Enstitüleri İmam-hatip Mektebi Yüksek Dereceli Mesleki ve Teknik Okullar

Erkek Sanat Okulları Ülkemizde bir kısmı ilkokul, bir kısmı da ortaokul düzeyinde olmak üzere 15 kadar sanat okulu vardı. Bu okullarda tesviyecilik, demircilik, terzilik, kunduracılık, motorculuk, tenekecilik, dökümcülük, tornacılık, elektrik gibi alt bölümler yer alıyordu.

Kız Sanat Okulları Bu dönemde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı İstanbul’da biri Üsküdar da diğeri de Çapa da olmak üzere iki kız sanat okulu vardı. Bu okullardan başka Bursa’da kız çocukları için açılan Kız Hayat Mektebi (sebzecilik, reçel, sütçülük, dokumacılık, dikiş vb. öğretilirdi.), İzmir’de sepetçilik, çiçekçilik mektebi bulunuyordu.

Ticaret Okulları Lozan Antlaşmasıyla yavaş yavaş ihracat ve ithalat bakımından batıya açılmaya başlayan Türkiye, ticari kurumlara ihtiyaç duyulan elemanların yetiştirilmesi amacıyla okullar açmaya başladı.

Köy Enstitüleri Bu okullar ilköğretime hız vermek, köylü vatandaşları topraklarına, vatanına bağlamak ve onları kalkındırmak gayesiyle Cumhuriyet döneminde açılan yeni eğitim kurumlarıdır. Kültür dersleri, ziraat işleri ile köye yarayacak mesleği öğretmek amacıyla kurulan atölyelerde ki uygulamalı meslek dersleri enstitülerin programında yer alıyordu.

İmam-hatip Mektebi 1924 yılında çıkarılan Tevhid-i Tedrisat kanununa bağlı olarak imam ve hatip yetiştirmek amacıyla açılmıştır.

Yüksek Dereceli Mesleki ve Teknik Okulları İstanbul (Yıldız) Teknik Okulu Zonguldak Maden Teknik Okulu İstanbul Yüksek Mühendis Okulu Yüksek Ticaret Okulları İstanbul Tadbiki Güzel Sanatlar Okulu Erkek Teknik Öğretmen Okulu Kız Teknik Öğretmen Okulu

Getirilen Yabancı Eğitim Cumhuriyet Döneminde Getirilen Yabancı Eğitim Uzmanları

John Dewey Ekonomik ve ticari yaşam için gerekli yeteneklerin eğitimle geliştirilmesini vurgulayarak ilkokuldan sonra iş hayatına girecekler için orta dereceli meslek okulları açılmasını, Milli Eğitim Bakanlığı'nın mesleki teknik eğitimle ilgili görevlerini yapabilmesi için merkez örgütünde gerekli düzenlemelerin yapılmasını önermiştir.

Prof. Dr. Alfred Künhe Ekim 1925 başlarında Türkiye’ye gelmiş ve Türkiye gibi bir tarım ülkesinin ticaret ve tarım alanlarında ameli iş adamlarına ihtiyacı olduğunu ve Türkiye’deki okulların ıslah ve geliştirilmesi için çok şeye ihtiyaç olduğunu belirtiyordu. Ayrıca Cumhuriyetin gelişmesi için teknik insan gücünün önemini vurgulayarak bunun için gerekli kurumların kurulmasının üzerinde durmuştu.

Prof. Dr. Mimar Ernest Egli Kalitileli bir eğitim verilmesi için binaların düzenlenmesi gerekliliğini vurgulamıştır.

Prof. Dr. Omar Buyse Meslek okullarının amacı, halka, çalışmasını en verimli kılacak genel bilgi ve teknik yetenekleri vermektir. Meslek okulları için Avrupa’dan öğretmen getirtmek gerekmez. Bunlar Türkiye’de yetiştirilebilirler. Küçük sanat öğretmenleri, kendi sanatkarlarının arasından seçilmelidir. Okuma yazma bilmese de iyi bir demirci öğretmen olur. Avrupaya şimdilik öğrenci gönderilebilir ama ilerde buna da gerek kalmaz.

Buyse'nin kurulmasını önerdiği ve projesini hazırladığı eğitim-öğretim kurumları da şunlardır: Mustafa Kemâl Paşa İş Dârülfünunu (Meslek okullarına usta ve öğretmenler yetiştirmenin yanı sıra mahir işçi, teknisyen ve uzmanlar yetiştirmek için Ankara'da kurulacaktı.) İsmet Paşa Kız Enstitüsü(Genç kızlar için meslekî, ticarî ve sosyal bilgiler veren bir okul)

Bu yabancı uzmanların önerilerinin yanında ülkemizde eğitimin yeniden düzenlenmesinde Türk bilim adamlarının da önemli etkileri olmuştur. Bunlardan Mustafa Kemal Atatürk, Ziya Gökalp, Ismayıl Hakkı Baltacıoğlu, İsmail Hakkı Tonguç ve Rüştü Uzel (Cumhuriyet dönemindeki mesleki ve teknik öğretim sisteminin kurucusu, geliştirircisi, alanın ilk genel müdürü ve müsteşarıdır.) ilk akla gelen isimlerdendir.

Cumhuriyetin ilk yıllarında becerikli insan gücüne duyulan gereksinimden dolayı çıraklık okulları açılmıştır.

ÇIRAKLIK EĞİTİMİ En az ilköğretim mezunu olup örgün eğitime devam etmeyenlerden, bir iş yerinde çalışarak meslek öğrenmek isteyenlerin, kanun kapsamındaki herhangi bir meslek dalında, mesleki eğitim merkezlerine kayıt yaptırmak suretiyle aldıkları eğitime çıraklık eğitimi denir.

MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİMİN BUGÜNKÜ DURUMU Özellikle 1960 lı yıllardan sonra V. Beş Yıllık Kalkınma Planlarında öngörülen hedefler doğrultusunda gerek teşkilat gerekse öğretim programlarındaki sürekli gelişmelerle günümüze kadar gelen mesleki ve teknik öğretim okullarına, bugünkü durumları itibariyle, geleneksel (normal) ve yabancı dille öğretim yapan meslek teknik okullar diye iki ana başlık altında toplayabiliriz.

1. Geleneksel Meslek Okulları Endüstri meslek okulları Kız meslek lisesi Teknik liseler Ticaret meslek lisesi Otelcilik ve turizm meslek lisesi

2. Yabancı Dille Öğretim Yapan Meslek Liseleri Anadolu meslek lisesi Anadolu teknik liseleri Anadolu kız meslek lisesi Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi Anadolu imam-hatip lisesi Anadolu lisesi

Mesleki ve teknik eğitim sisteminin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için çeşitli kanunlar çıkarılmıştır. Ülkemizin değişen şartları ve ihtiyaçları bu kanunlar üzerinde çeşitli değişiklikler yapılmasını gerektirmiştir.

MESLEKİ VE TEKNİK EĞİTİM KANUNU ÜZERİNDE YAPILAN SON DEĞİŞİKLİKLER

1-Öğrenci, usta öğretici ve işletmelerde meslek eğitim kavramları yeniden tanımlanarak kapsamları genişletilmiştir. 2-Ortaöğretim, mesleki ve teknik eğitim ağırlıklı olarak yeniden yapılandırılacaktır. 3-Mesleki ve teknik orta öğretim ve yüksek öğretim programlarının bütünlüğü ve devamlılığı esasına dayalı olmak üzere, mesleki ve teknik orta öğretimi bitiren öğrenciler, istedikleri takdirde bitirdikleri programın devamı niteliğinde veya en yakın programların uygulandığı meslek yüksek okullarına sınavsız olarak devam edebileceklerdir. Meslek yüksek okuluna devam ederek mezun olan öğrencilerin yüzde 10’undan az olmamak üzere ayrılacak kontenjanlara göre alanlarındaki lisans programlarına dikey geçiş yapmaları sağlanacaktır. 4-Uluslar arası Bilimsel Yarışmalarda Derece Alanlara Sınavsız Üniversite 5-Vakfılar Meslek Yüksek Okulu Açabilecek

6-Meslek lisesi mezunları, bir yıl çalışma zorunluluğu olmadan doğrudan ustalık sınavlarına girebilecektir. 7-Mesleki Eğitim Kurulunun aldığı kararlar ayrıca bir onaya gerek kalmaksızın Bakanlık ve ilgili meslek kuruluşlarınca yürütülecektir. 8-200 ve daha fazla personeli olan İşletmeler Eğitim Birimi Kuracak 9- Beceri Eğitimi Yaygınlaşacak 10-İşyerleri, Sadece Mesleki Eğitim Görenleri İstihdam Edebilecek 11- Mesleki Eğitimin Denetimine Sektör de Katılacak 12-Eğitime Katkı Payı Uygulaması 2010’a Kadar Uzatıldı bu yasa ile tahsil edilecek katkı payları ortaöğretim giderlerinde de kullanılacaktır.

Kaynaklar Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi, İstanbul, 1999. Doğan, Hıfzı-Cevat Aklan-S.İlhan Sezgin. Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları, Ankara, 1998. Ekinci, Yusuf. Öğretmen Yazarlar Dizisi, İstanbul, 1992. Ergün, Mustafa. Atatürk Devri Türk Eğitimi, Ankara, 1982. Turan, Kemal. Ahilikten Günümüze Mesleki ve Teknik Eğitimin Tarihi Gelişimi, İstanbul, 1996.

Kaynaklar Turan, Kemal. Mesleki Teknik Eğitimin Gelişmesi ve Mehmet Rüştü Uzel, İstanbul, 1992. <http://www.cerkezkoymetem.com/hnmetem/Meslekiegitimnedir.htm> (2007, Aralık 1) <http://education.ankara.edu.tr/~aksoy/ere/msilik.doc> (2007, Aralık 1) <http://karatekin.cmyo.ankara.edu.tr/iveta/makaleler/(4).doc> (2007, Aralık 1) <http://www.bahcelievler.bel.tr/2006/adanzye/mustafa_nevzat_pisak_ciraklik_egitimmerkezi.htm> (2007. Aralık 1)