Gıda Güvenliği Yaklaşımı Avrupa Birliği’nde Gıda Güvenliği Yaklaşımı ve Uygulamaları E. GÜHER ÇELTEK AB UZMANI

Gıdalara ilişkin Tehlikeler Mikrobiyolojik tehlikeler Pestisit kalıntıları Gıda katkılarının yanlış kullanımı Kimyasal bulaşanlar Biyolojik toksinler Aldatıcı uygulamalar GDO’lar Alerjik maddeler Veteriner ilaç kalıntıları Büyümeyi destekleyici hormonlar

Gıda Güvenliğinde Değişen Yaklaşım Globalleşme Yeni teknolojilerin kullanımı Tüketicinin artan bilinci Bilginin hızla dağılması Geleneksel Yaklaşım : Son ürün kontrolleri Yeni Yaklaşım : Gıda Zinciri Yaklaşımı

Gıda Zinciri Yaklaşımı Risk Analizi Risklerin kaynağında önceden engellenmesi Geriye dönük izleme Uyumlaştırılmış gıda güvenliği standartları Sistemlerin denkleştirilmesi

AB’de Değişimi Hızlandıran Sebepler BSE Krizi (1996- ...) Dioksin Krizi (1999-2000) Şap Hastalığı Krizi (2001) Tüketici güveninin sarsılması Mevcut düzenlemelerin yetersizliğinin anlaşılması

Yeni Yaklaşım ile Gelen Değişiklikler Kapsam “çiftlikten sofraya” Hayvan sağlığı Hayvan refahı Bitki sağlığı Çevre Tüketicinin en iyi şekilde korunması İç pazarın etkin işleyişi

Gıda Güvenliği HAYVAN SAĞLIĞI HAYVANSAL KÖKENLİ GIDALARDA HALK SAĞLIĞI ZOOTEKNİ VE HAYVAN YETİŞTİRİCİLİĞİ TIBBİ VE BİYOLOJİK ÜRÜNLER BİTKİ SAĞLIĞI HAYVAN REFAHI YEMLER VE SULAMA DİĞER GIDA MAD. HİJYEN ÇEVRESEL KRİTERLER

Yeni Yaklaşım ile Gelen Değişiklikler Mevzuat Direktifler Özel Düzenlemeler Karmaşık Farklı Tüzükler Genel- çerçeve Basitleştirilmiş Tutarlı

178/2002 sayılı Tüzük = GIDA YASASI HAYVANSAL KÖKENLİ GIDALAR HAYVANSAL KÖKENLİ OLMAYAN GIDALAR YEMLER CANLI HAYVANLAR 178/2002 sayılı Tüzük = GIDA YASASI 853/2004/EC sayılı Tüzük HAYVAN SAĞLIĞI Hastalık kontrolü Topluluk içi ticaret İthalat koşulları 852/2004 sayılı Hijyen Tüzüğü HAYVAN REFAHI Dir. 89/662/EEC Dir. 97/78/EEC Dir. 90/425/EEC Dir. 91/496/EEC 854/2004/EC sayılı Tüzük 882/2004/EC sayılı kontrollere ilişkin Tüzük İNSAN TÜKETİMİNE UYGUN OLMAYAN HAYVANSAL ÜRÜNLER İLAÇLI YEM MADDELERİ 1774/2000/EC Tüzük Dir. 90/167/EEC

Yeni Yaklaşım ile Gelen Değişiklikler Kurumsal yapı Risk değerlendirmesi – Risk yönetimi Kurumsal ayrımı Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi Risk değerlendirmesi

Yeni Yaklaşım ile Gelen Değişiklikler Sorumluluklar Gıda İşletmecileri (birincil sorumluluk) Resmi Yetkililer (denetim)

852/2004/AT sayılı gıdaların hijyenine ilişkin Tüzük ÖZEL 178/2002/AT sayılı gıda mevzuatının genel prensiplerini ve gerekliliklerini ortaya koyan, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesini Kuran ve gıda güvenliği ile ilgili usulleri belirleyen Tüzük Gıda İşletmecileri Yetkili merci 852/2004/AT sayılı gıdaların hijyenine ilişkin Tüzük 882/2004/AT sayılı yem ve gıda yasası, hayvan sağlığı ve hayvan refahı kurallarına uygunluğun doğrulanması için gerçekleştirilecek resmi kurallara ilişkin GENEL 853/2004/AT sayılı hayvansal kökenli gıda ürünlerinin hijyeni ile ilgili spesifik kuralları belirleyen Tüzük 854/2004/AT sayılı insan tüketimine yönelik hayvansal kökenli gıda ürünlerinin resmi kontrollerinin organizasyonuna yönelik spesifik kuralları belirleyen 2004/41/AT sayılı insan tüketimine yönelik hayvansal kökenli gıda maddelerinin üretimi ve piyasaya arzı için gıda hijyen ve sağlık kurallarına ilişkin belirli direktifleri yürürlükten kaldıran Prof.Dr. Hartig, DG SANCO

178/2002 – Genel Gıda Yasası Topluluk için uyumlaştırılmış yeni bir yasa Kapsamlı ve entegre yaklaşım Genel prensipler (tanımlar) Üretim, işleme ve dağıtımın her aşamasında İzlenebilirlik Sorumluluklar Risk analizi İhtiyatilik Gıda Güvenliği Otoritesi

882/2004/EC – Resmi Kontroller Direktif 89/397/EEC : resmi kontroller Direktif 93/99/EEC: resmi kontrollere ilişkin ek önlemler 1 Ocak 2006 “Yem ve gıda kanunu ile hayvan sağlığı ve hayvan refahı kurallarına uyum”

882/2004/EC – Resmi Kontroller Risklerin engellenmesi, elemine edilmesi veya azaltılması Gıda ve yem ticaretinde dürüst uygulamalar Tüketicinin korunması ve doğru bilgilendirilmesi

882/2004/EC – Resmi Kontroller Gıda işletmecileri birincil derece sorumlu Kontrollerde farklı birimler arasında koordinasyon Düzenli, habersiz kontroller Belirlenen riskler Geçmişteki kayıtlar İşletmecilerin kontrollerinin güvenilirliği

882/2004/EC – Resmi Kontroller Belirli yetkilerin devredilmesi Laboratuar performans kriterleri Gıda ve yemler için acil durum planları Resmi kontrollerin finansmanı (1 Ocak 2007)

882/2004/EC – Resmi Kontroller Kayıt altına alma / onaylama Topluluk / Ulusal Referans Laboratuarları Ulusal kontrol planları Kontrolörlerin eğitimi

854/2004/EC – Hayvansal Kökenli Ürünlerin Resmi Kontrolleri İşletmelerin onaylanması Koşullu geçici onay (azami 6 ay) Gıda zinciri bilgisi Kesim öncesi ve sonrası muayene Gıda işletmecilerinin sorumluluğu Resmi yetki tarafından onay Ürünlerin izlenebilirliği

852/2004/EC – Gıda Hijyeni 93/43/EC sayılı Direktif 1 Ocak 2006 Tüm gıdalar Üretim, işleme, dağıtım, ihracatın tüm aşamalarında Tüketiciye doğrudan satışlar kapsam dışı Birincil sorumlu: gıda işletmecisi

852/2004/EC – Gıda Hijyeni Tüm gıda işletmelerinin kayıt altına alınması HACCP İyi hijyen uygulamaları İyi uygulama rehberleri Mikrobiyolojik kriterler Sıcaklık kontrolleri

853/2004/EC – Hayvansal Kökenli Gıdaların Hijyeni Yumurta ve yumurta ürünleri Kurbağa bacağı Salyangoz Eritilmiş hayvansal yağlar Muamele edilmiş mide, mesane ve bağırsaklar Jelatin ve kolajen Kırmızı ve beyaz et Evcil ve vahşi av hayvanları eti Et ürünleri Canlı kabuklu yumuşakçalar Balıkçılık ürünleri Çiğ süt ve süt ürünleri

853/2004/EC – Hayvansal Kökenli Gıdaların Hijyeni 1 Ocak 2006 İşletmelerin onaylanması Hayvanların temiz olması Kırmızı et karkaslarında veteriner sağlık damgası İşletmeci tanımlama damgası Kesimhane ve parçalama tesisleri için gereklilikler Acil kesimlere ilişkin hükümler

Yeni Düzenlemelere Uyum Yaşanacak Zorluklar Sorumluluklar HACCP sisteminin uygulanması İşletmelerin kayıt altına alınması- onaylanması Sektör- Hükümet işbirliği Kontrolörlerin eğitimi ve görev tanımları

MÜZAKERELER Malların Serbest Dolaşımı Tarım (veterinerlik, bitki sağlığı, hayvan besleme) Gıda Mevzuatı: Hijyen ve kontrollere ilişkin kurallar, gıdaların etiketlenmesi, gıda katkıları, paketleme ve GDOlar

MÜZAKERELER Veterinerlik Mevzuatı: hayvan sağlığı, hayvan refahı, hayvanların tanımlanması ve kayıt altına alınması, iç Pazar kontrol sistemleri, dış sınır kontrolleri, hayvansal ürün üretilen işletmelerdeki halk sağlığı gereklilikleri Bitki sağlığı mevzuatı: bitki sağlığı (zararlı organizmalar, pestisitler), tohum ve çoğaltım materyalleri, ve bitki hijyeni Hayvan besleme mevzuatı: yem güvenliği, yem katkıları, etiketleme, yemdeki bulaşanlar, kontrol ve denetim

Bizden neler bekleniyor? AB müktesebatına tam uyum sağlanması İç ticarette ve diğer ülkelerden ithalatlarda AB ile uyumlu kontrol uygulamalarını yürütecek kapasiteye ulaşılması Gıda işletmelerinin AB standartlarına getirilmesi

Bizden neler bekleniyor? Sınır kontrol noktalarının AB standartlarında işler hale getirilmesi Laboratuarların akreditasyonu BSE ile ilgili kurallara uyum sağlanması

Geçiş Dönemleri Polonya: 332 et işleme tesisi (aralık 2007’ye kadar), 113 süt işleme tesisi (Aralık 2006’ya kadar), 40 balık tesisi (3 yıl); Çek Cumhuriyeti : 44 et işleme tesisi, 1 yumurta tesisi, 7 balık tesisi (Aralık 2006’ya kadar ); Macaristan: 44 kırmızı et tesisi (Aralık 2006’ya kadar); Letonya: 29 balık işleme tesisi (Ocak 2005’e kadar), 77 et tesisi (Ocak 2006’ya kadar), 11 süt işleme tesisi (Ocak 2005’e kadar); Litvanya: 14 et tesisi, 5 balık tesisi ve 1 süt tesisi (Ocak 2007’ye kadar); Slovakya: 1 et ve 1 balık tesisi (Aralık 2006’ya kadar)

TEŞEKKÜRLER!! E. GÜHER ÇELTEK AB Uzmanı gceltek@tarim.gov.tr