Ulusal Tütün Kontrol Programı TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜTÜN VE BAĞIMLILIK YAPICI MADDELERLE MÜCADELE DAİRE BAŞKANLIĞI TÜTÜN ve TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE ve KONTROL FAALİYETLERİ Ulusal Tütün Kontrol Programı 14 Ağustos 2007 - ANKARA

Ulusal Tütün Kontrol Programı GEREKÇE "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" 21 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü’nün 56. Dünya Sağlık Asamblesi’nde kabul edilmiştir. TKÇS, 28 Nisan 2004 tarihinde Sağlık Bakanımız Sayın Prof. Dr. Recep AKDAĞ tarafından imzalanmıştır. TKÇS, 5261 sayılı Kanun ile TBMM’de kabul edilerek 30 Kasım 2004 tarihli ve 25656 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Tütün kullanımının artarak dünya çapında sağlığa olan tehdidi ve tütün şirketleri tarafından gelişmekte olan ülkelerde pazar oluşturma stratejilerine karşı olarak geliştirilen ve dünyada tütün kontrolüne yönelik ilk uluslararası anlaşma “Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi” 28 Nisan 2004 tarihinde Sağlık Bakanımız Prof. Dr. Recep AKDAĞ tarafından imzalanmış ve 25 Kasım 2004 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce kabul edilerek, 30 Kasım 2004 tarih ve 5261 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu ülkemizde 4207 sayılı Kanun’dan sonra sigara ile mücadelede atılan en önemli adımdır.

Ulusal Tütün Kontrol Programı "Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi" kapsamında yapılacak çalışmaların planlanması, Ülkemizde sigara tüketiminin kontrol altına alınarak vatandaşlarımızın ve özellikle gençlerimizin korunması amacıyla, 2006 - 2010 yıllarını kapsayacak şekilde bir "ULUSAL TÜTÜN KONTROL PROGRAMI" hazırlanmıştır.

Ulusal Tütün Kontrol Programı 2006/29 sayılı Başbakanlık Genelgesi (7 Ekim 2006 Cumartesi tarihli ve 26312 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı) HEDEF: 2010 yılına kadar ülkemizde: 15 yaş üzerinde sigara içmeyenlerin oranını %80'in üzerine çıkarmak, 15 yaş altında ise %100'e yakın olmasını sağlamaktır.

Ulusal Tütün Kontrol Programı Ulusal Tütün Kontrol programı değişik kamu kurum ve kuruluşları, akademisyenler ve sivil toplum örgütlerinden 130 uzmanın katılımı ve işbirliği ile hazırlanmıştır. Program ile hedef ve stratejiler ortaya konmuş ve bunların yerine getirilmesinden sorumlu kamu kurum ve kuruluşları belirlenmiştir.

Ulusal Tütün Kontrol Programı A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A.1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim A.2. Sigarayı Bırakma A.3. Fiyat ve Vergilendirme A.4. Çevresel Tütün Dumanı (Pasif İçicilik) A.5. Reklâm, Promosyon ve Sponsorluk A.6. Ürün Kontrolü ve Tüketicinin Bilgilendirilmesi B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B.1. Yasadışı Ticaret B.2. Gençlerin Ulaşabilirliği B.3. Tütün Üretimi ve Alternatif Politikalar C. Tütün kullanımı ve Ulusal tütün kontrol programının izlenmesi, değerlendirmesi ve raporlanması

A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A.1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim A.1.2. Hedef 2010 yılına kadar toplumun % 90’ında sigara karşıtı bir tutum oluşturmak. A.1.3. Amaç Ulusal Tütün Kontrol Programının kabulünü ve uygulanmasını her düzeyde kolaylaştırmak için tütün ve tütün ürünlerinin sağlık, ekonomik ve sosyal açıdan zararları konusunda halkın bilgilendirilmesi, eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi.

A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A.2. Sigarayı Bırakma A.2.2. Amaç Sigarayı bırakmanın yaygınlaştırılması, tütün bağımlılığının tedavisinde ve tekrar başlamanın önlenmesinde başarı oranının yükseltilmesi. A.2.3. Hedefler 2007 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını tespit etmek. 2010 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını % 40’ın üzerine çıkarmak. 2008 yılı sonuna kadar sağlık personelinde bırakma oranlarını %50’nin üzerine çıkarmak. 2010 yılına kadar öğretmenler, din adamları ve yönetici, görevle bağlantılı meslek mensuplarında sigara bırakma oranlarının % 50’nin üzerine çıkarmak. 2008 yılına kadar hamilelik döneminde sigarayı bırakmış olma oranının % 90’nın üzerine çıkarmak.

A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A.3. Fiyat ve Vergilendirme A.3.2. Amaç Tütün ürünleri üzerindeki vergi yükünü “yasa dışı ticareti özendirmeyecek oranda” artırarak tütün ürünlerinin fiyatının artırılması ve bu yolla tütün ürünlerine olan talebin azaltılmasıdır. A.3.3. Hedefler Türkiye’de sigara üzerindeki vergi yükünü 2010 yılına kadar % 80’nin üzerine çıkarmak. (Sigara fiyatlarının tüketimi caydırıcı biçimde artırılması)

A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A.4. Çevresel Tütün Dumanı (Pasif İçicilik) A.4.2. Amaç Pasif maruziyetin kanser etkeni olarak kabul edilerek tütün ve tütün mamulleri kullanmadığı halde pasif maruziyet nedeniyle risk altında olan kişi ve toplumların sağlığını koruma altına almak. A.4.3. Hedefler 2008 yılına kadar “pasif maruziyetin aktif içicilik kadar sağlığa zararlı” olduğu bilgisini toplum geneline yaymak. 2010 yılına kadar gebe ve çocukların pasif maruziyete uğramalarını önlemek. 2006 yılı sonuna kadar kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketiminin tamamen engellenmesi.

A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A.5. Reklâm, Promosyon ve Sponsorluk A.5.2. Amaç Tütün mamulleri ile ilgili her türlü reklam, promosyon ve sponsorluk faaliyetlerinin önlenmesi. A.5.3. Hedefler 2007 yılına kadar, sigara ve diğer tütün mamullerinin marka ve firma reklamına aracı olacak her türlü reklam, sponsorluk ve promosyon ihlallerini sıfıra indirmek. 2007 yılına kadar idari ve adli yaptırımları etkili, adil ve caydırıcı hale getirmek.

A. Tütün Ürünlerine Olan Talebin Azaltılmasına Yönelik Önlemler A.6. Ürün Kontrolü ve Tüketicinin Bilgilendirilmesi A.6.2. Amaç Sigara dumanında ve diğer tütün ürünlerinde bulunan kanserojen maddelerin, katkı maddelerinin ve zehirli bileşenlerinin bilimsel olarak değerlendirilmesi, ürün standartlarına ilişkin düzenlemelerin getirilmesi ve tütün ve tütün mamullerinin içeriğindeki zararlı maddeler hakkında tüketicinin bilgilendirilmesi. A.6.3. Hedefler 2007 yılından itibaren tütün ve tütün mamullerinin içeriği, emisyonlarının değerlendirilmesi ve ölçülmesi için ulusal ve uluslar arası standart ve düzenlemeler doğrultusunda akredite laboratuar kurmak ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) bünyesinde faaliyet gösteren TobLabNet (uluslararası laboratuar, test ve analiz ağı) ile koordinasyon halinde çalışmalar yapmak. 2006 yılından itibaren mamullerin içeriği ile ilgili toplumu bilgilendirmek. 2007 yılından itibaren mamullerin içerik olarak standartlara uygunluğunun düzenli olarak izlemek.

B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B.1 Yasadışı Ticaret B.1.2. Amaç Yasadışı ticaret, tütün ve tütün mamullerinin tüketimini artırarak halk sağlığını tehdit etmekte, gelir kaybına yol açmakta, organize suça ve kanunsuz uygulamalara fırsat vermektedir. Tütün ve tütün mamullerinin her türlü yasadışı ticaretinin önlenmesi için ulusal ve uluslararası düzeyde önlemlerin alınması. B.1.3. Hedefler 2007 yılı sonuna kadar Türkiye’de yasadışı ticaretin boyutunu kanıta dayalı yöntemlerle saptamak. 2010 yılına kadar, tespit edilen yasadışı ticareti ortadan kaldırmak.

B.2. Gençlerin Ulaşabilirliği B.2.2. Amaç: B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B.2. Gençlerin Ulaşabilirliği B.2.2. Amaç: Onsekiz yaş altındaki bireylerin tütün ve tütün mamullerine satış ve dağıtım yolu ile ulaşmasının engellenmesi. B.2.3. Hedefler 2010 yılına kadar 15 yaş altı gençler arasında sigara içme oranını 0’a, 15 –18 yaş arası gençlerde ise mevcut durumun en az yarısına indirmek.

B. Tütün Arzının ve Tütün Ürünlerinin Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Önlemler B.3. Tütün Üretimi ve alternatif politikalar B.3.2. Amaç Tütün üretiminin kontrolü, izlenmesi, tütüne alternatif tarım ürünleri ve ekonomik faaliyetlerin belirlenmesi, tütün üreticiliğinden alternatif ürünlere geçen üreticilere ekonomik varlıklarını sürdürebilecekleri desteklerin sağlanması. B.3.3. Hedefler 2010 yılına kadar, tütün üretiminden vazgeçen veya vazgeçirilen üreticiler ile sektörden uzaklaşmak durumunda kalan tütün işçilerinin alternatif ürünlere ve ekonomik faaliyetlere geçişleri tamamlamak, sürdürülebilir alternatif geçim yollarının geliştirilmesini sağlamak

C. Tütün Kullanımı Ve Ulusal Tütün Kontrol Programının İzlenmesi, Değerlendirmesi Ve Raporlanması C.2. Amaç Ulusal tütün kontrol programının süreç ve çıktılarının izlenmesi, değerlendirmesi ve raporlanması için model oluşturulması. C.3. Hedefler 2007 yılı sonuna kadar Ulusal Tütün Kontrol Programının izlenmesi, değerlendirmesi ve raporlanması için ulusal bir veri sistemi kurmak, 2010 yılında Ulusal tütün kontrol politikalarının etkililiğinin değerlendirilmesi ve raporlanması

AMAÇ, HEDEF ve STRATEJİLER

Ulusal Tütün Kontrol Programı GÖREVLER Sağlık Bakanlığı (36) TAPDK (28) İçişleri Bakanlığı (14) Milli Eğitim Bakanlığı (7) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (6) Maliye Bakanlığı (4) RTÜK (4) Gümrük Müsteşarlığı (4) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı – Reklam Kurulu (2) Sivil Toplum Örgütleri (1) TEKEL (1) Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (1) Devlet Bakanlığı (1) Türkiye İstatistik Kurumu - TUİK (1) Yüksek Öğretim Kurumu (1)

Ulusal Tütün Kontrol Programı Ulusal Tütün Kontrol Programı" (c) bendi “Tütün kullanımı ve Ulusal Tütün Kontrol Programı’nın eylem planlarının hazırlanması, izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması amacıyla, Makam’ın 08/02/2007 tarih ve 1491 sayılı Onay’ları ile “Tütün Kontrolü Ulusal Komitesi” kurulmuştur.

Tütün Kontrolü Ulusal Komitesi Kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri Ülke genelindeki akademik kurumlardan, tütün ve tütün ürünleri mücadelesi ve kontrolü konusunda deneyimli halk sağlığı, psikiyatri ve göğüs hastalıkları uzmanları ile diğer uzmanlık dalları uzmanlarından oluşmuştur.

Tütün Kontrolü Ulusal Komitesi ÜYELER Başbakanlık (Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğü) Sağlık Bakanlığı (Sekretarya) İlgili Kurum ve Kuruluş(lar)dan 38 KİŞİ Akademik kurumlardan uzman kişiler 47 KİŞİ

TÜTÜN KONTROLÜ ULUSAL KOMİTESİ YÜRÜTME KURULU Prof. Dr. Necdet Ünüvar Uzm. Dr. İsmail Demirtaş Uzm. Dr. Turan Buzgan Uzm. Dr. Hasan Irmak Uzm. Dr. Ahmet Fevzi İnceöz Doç. Dr. Dilek Aslan Prof. Dr. Hilal Özcebe Prof. Dr. Elif Dağlı Prof. Dr. Ali Kocabaş Prof. Dr. Nazmi Bilir Prof. Dr. Erol Sezer

YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI (7 Çalışma Grubu) Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim Çevresel Tütün Dumanı (Pasif İçicilik) Sigarayı Bırakma Reklâm, Promosyon ve Sponsorluk Gençlerin Ulaşabilirliği Tütün Üretimi, Vergilendirme, Ürün Kontrolü, Tüketicinin Bilinçlendirilmesi ve Yasadışı Ticaret Tütün kullanımının izlenmesi ve değerlendirilmesi

YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI Hangi eylemlerin ilk 6 ay veya 1 yıl içerisinde yapılacağının tespiti Net beklentilerin ve kilometre taşlarının tespiti, Sorumlu kişi, kurum veya birimlerin tespitiyle sorumluluk alanları ve rollerin tespiti, Eylemlerin ne zaman ve nerede yapılacağının tayini, Kaynak ihtiyacının tespiti ve bu kaynakların nereden sağlanacağının tespiti, İletişim sisteminin belirlenmesi, Oluşturulan Stratejilerin ve Eylem Planının izlenip değerlendirilmesi

YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI Amaç (lar) Hedefler (beklenen sonuçlar) Stratejiler İlgili Kurum ve Kuruluş(lar) ve Kişiler Etkinlikler (Faaliyetler) Gereksinim duyulan kaynaklar ve işbirliği yapılacak kuruluşlar Tamamlanma tarihi Olası engeller ve gerekli mevzuat düzenlemeleri İlerleme göstergeleri İzleme ve kontrol için toplanması gereken veriler A.1. Halkı Bilgilendirme, Bilinçlendirme ve Eğitim UTKP kabulünü ve uygulanmasını her düzeyde kolaylaştırmak için ürünlerinin sağlık, ekonomik ve sosyal açıdan zararları konusunda halkın bilgilendirilmesi, eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi. 2010 yılına kadar toplumun % 90’ında sigara karşıtı bir tutum oluşturmak 1. Tütün ve tütün mamulleri kullanımı ile mücadele konusunda örgün ve yaygın eğitim politikalarının geliştirilmesi ve uygulanması Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Prof. Dr. Nazmi Bilir Prof. Dr. Yasemin Açık Prof. Dr. Gülşen Güneş Prof. Dr. Mehmet Bostancı Doç. Dr. Metin Özkan Selma Bıyıklı Kürün Prof. Dr. Tezer Kutluk 2. Tütün mamullerinin tüketiminin itibar düşürücü olumsuz bir davranış olduğu mesajının topluma verilmesi, Kaynak: WHO: Building Blocks for Tobacco Control: A handbook. 2004.Sah: 67-73

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek AMAÇLAR Sigara dumanına pasif olarak maruz kalmanın kanser etkeni olarak kabul edilerek tütün ve tütün mamulleri kullanmadığı halde pasif etkilenim nedeniyle risk altında olan kişi ve toplumun sağlığını koruma altına almak. HEDEFLER 2008 yılı ortasına kadar kamuya açık alanlar ve işyerlerinde tütün mamulü tüketiminin tamamen engellenmesi.

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek Hedef 1.1 Tüm kapalı alanlarda çevresel tütün ve tütün ürünleri dumanına maruziyet (pasif içicilik) önlenecektir. Strateji 1.1.1 Pasif içicicilikle ilgili mevzuattaki boşlukların giderilmesi Sorumlu Birim Sağlık Bakanlığı Paydaşlar Planlama Tütün ve Tütün ürünleri Mücadele ve Kontrol Şubesi Uygulama Temel Sağlık Genel Müdürlüğü Yürütme İçişleri Bakanlığı, TAPDK, Yerel Yönetimler Performans Kriterleri 4207 sayılı kanunun Eksiklikleri ve Değişiklik tasarısı İzleme ve Değerlendirme Yürütücü birimler her 6 ayda bir sorumlu birime rapor verecektir. Zamanlama 2008 ilk 6 ay

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek STRATEJİLER 1. İş yerlerinde, eğitim-öğretim kurumlarında, sağlık kuruluşlarında, toplu taşıma araçları ve bekleme salonlarında, kültür hizmeti veren yerler, lokanta, bar, kuaför, alışveriş merkezleri, spor salonları ile okul ve sağlık kuruluşlarının bahçelerinde pasif etkilenimin tümüyle engellenmesi için yasal düzenlemelerin uygulanması. 2. Kamuya ait kapalı ve açık alanlarda tütün kullanımın engellenmesi amacıyla, uygulayıcı, görevli ve denetleyici kişi, kurum ve kuruluşların açık bir şekilde belirtilmesini sağlamak amacıyla gerekli yasal düzenlemelerin yapılması. 3. Pasif etkilenim ile ilgili şikâyetlerin takip edilmesi ve haklarının korunması için örgütlenmenin güçlendirilmesi. 4. Eğitim ve sağlık kurumları başta olmak üzere tüm kurumlarda kademeli olarak pasif içicilikle ilgili hizmet içi eğitimlerin yapılması. 5. Sigara içmeye tahsis edilen odaların oluşturulması yönünde 4207 sayılı Kanunun 2. maddesinde belirtilen hükümler gereği genelgelerin çıkarılarak uygulanmaya konması ve gerekli denetimlerin yapılması 6. Pasif etkilenim konusunda verilerin saptanması ve düzenli olarak izlenmesi için “Küresel Gençlik ve Tütün Araştırması” dahil ulusal ölçekli araştırmalar yapılması.

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR VE KİŞİLER Çalışma Grubu: Doç. Dr. Dilek Aslan (Başkan) Doç. Dr. Banu Çakır (Raportör) Doç. Dr. Sedat Altın Sn. Ayla Bayram Sn. Şükran Çoşkun Sn. Nevin Çobanoğlu Sn. Nilgün Egemen Uzm. Dr. Murat Koşan Prof. Dr. Can Öztürk Sn. Göktuğ Tamzaralıoğlu Uzm. Dr. Atilla Uysal Doç. Dr. Gonca Yılmaz Sağlık Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Türkiye İstatistik Kurumu

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek ETKİNLİKLER Pasif içicilik ve ilgili kavramların tanımlanması ve ortak kullanılmasına yönelik terminoloji sözlüğü geliştirmek (Dr. Aslan ve Dr. Uysal) TAMAMLAMA TARİHİ Kasım 2007 Çalıştay Yapılması (Pasif içicilik ile savaşta kurumlar arası işbirliği ve denetimin nasıl yapılabileceğinin tartışılacağı bir ortamın sağlanması uygun olur. Kurumların Pasif İçicilik Sorumluları bu toplantıyı takiben seçilebilir). TAMAMLAMA TARİHİ Aralık 2007

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek ETKİNLİKLER Maliye Bakanlığı’nda arşiv çalışması yapılarak, bugüne kadar kesilen cezalar incelenerek, ortak özellikler belirlenecek kurum ve kuruluşlardan tütün kaynaklı pasif içicilik bilgilerinin toplanacağı bir “tütün kontrol sorumlusu” seçilmesi ve bu kişi ile sürekli iletişim kurulması. TAMAMLAMA TARİHİ Kasım 2007 Tütün içilen odaların standartlarının belirlenmesi (havalandırma, saydam olma, tek kişilik vb.) ve ilanı TAMAMLAMA TARİHİ Ekim 2007

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek ETKİNLİKLER Sigarasız işyeri sertifikasının geliştirilmesi TAMAMLAMA TARİHİ Ekim 2007 İşyerlerine sigarasız işyeri sertifikası verilmesi uygulamasının başlatılması Kurum bunu bir kalite göstergesi olarak kullanabilir ( ISO Kalite Güvence Sistemi’ne entegrasyonu konusunda çalışmaların da yapılması destekleyici olur). TAMAMLAMA TARİHİ Kasım 2007

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek ETKİNLİKLER Pasif içicilik ile ilgili yapılmış çalışmalara ait verilerin toparlanarak, ortak bulguların ve kısıtlılıkların saptanması (Doç. Dr. Gonca YILMAZ ve Doç. Dr. Atilla Uysal) TAMAMLAMA TARİHİ Kasım 2007 Türkiye’de pasif içiciliğin değerlendirilmesine yönelik, standart ve uygulanması kolay bir form geliştirilmesi- Bu formun geçerlik ve güvenilirlik analizinin yapılması TAMAMLAMA TARİHİ Ekim 2007

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek ETKİNLİKLER Bu formun kullanılması ile Türkiye’de pasif içicilik prevalansı ve risk faktörlerine yönelik saha araştırması planlanması ve uygulanması TAMAMLAMA TARİHİ Aralık 2007

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek KAYNAKLAR VE İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURULUŞLAR Meslek Örgütleri TTB Hemşireler Birliği STK, sendikalar, Esnaf ve Zanaatkarlar Derneği vb. katılımı ile toplantı

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek OLASI ENGELLER, GEREKLİ MEVZUAT Barlarda ve restoranlarda içilebilmesi konusunda yasal altyapıdaki yetersizlik bu konuda çalışmalara engel olabilir.

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek İLERLEME GÖSTERGELERİ Rapor haline getirilmesi Sigara yasasının çıkması Bu kişilerin kullanımı ve geri bildirimi için standart formlar geliştirilecek. Sorumlu kişiler 6 ayda bir bu formları doldurarak, kurumlarında sigara içilme durumu (dolayısıyla pasif etkilenim) hakkında bilgi verecekler- bu genel farkındalığın artırması bakımından önemli ve kurumlar içindeki trendi yakalayacak.

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek KAYNAKLAR Yayınlanmış makaleler, raporlar, uzman görüşlerine başvurulacak Her Kurum kendi sorumlusunu belirleyebilir. Kurum Sorumluları ile yazışmaları takip için sekreterya görevini Sağlık Bakanlığı alabilir.

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek HEDEFLER 2008 yılına kadar “pasif etkilenimin aktif içicilik kadar sağlığa zararlı” olduğu bilgisini toplum geneline yaymak.

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek STRATEJİLER 1. Eğitim ve sağlık kurumları başta olmak üzere tüm kurumlarda kademeli olarak pasif içicilikle ilgili hizmet içi eğitimlerin yapılması. 2. Pasif etkilenimin sağlık riskleri konusunda halkın yaygın ve örgün eğitimler yolu ile düzenli bilinçlendirilmesi. 3. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında pasif etkilenimin sorgulanması ve özellikle risk grupları başta olmak üzere (çocuk, gebe, yaşlılar) tüm başvuranlara korunmanın anlatılması

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR VE KİŞİLER 1. Sağlık Bakanlığı 2. İçişleri Bakanlığı 3. Milli Eğitim Bakanlığı 4. TAPDK 5. Diğer (YÖK, Diyanet İşleri Başkanlığı, vb)

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek ETKİNLİKLER Özel günlerde (9 Şubat, 31 Mayıs, 23 Nisan, 20 Kasım, Kadınlar Günü vb.) pasif İçicilik ve sağlık etkileri üzerinde özel programların planlanması uygun olur. TAMAMLAMA TARİHİ Ekim 2007 İlgili programların hazırlanması ve bu hazırlıklarda “Sigarasız Hayat bir Haktır” mesajı vurgulanmalıdır. Ayrıca Diyanet İşleri Başkanlığı ile işbirliği içerisinde Cuma hutbelerinde bilimsel verilere dayanarak hazırlanan kısa sunumlar yapılabilir TAMAMLAMA TARİHİ Aralık 2007

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek ETKİNLİKLER Kurumsal telefon hatlarından sigara, çocuk hakları, kadın günü vb. özel günlerde kurum mensuplarına pasif içicilik ve etkileri konusunda mesajlar yollamak. TAMAMLAMA TARİHİ Kasım 2007 ALO Hattı kurulması çalışmalarının yapılması TAMAMLAMA TARİHİ Kasım 2007

Eylem Planı Pasif içiciliği engellemek HEDEFLER 2010 yılına kadar gebe ve çocukların pasif etkilenimlerini anlamlı ölçüde azaltmak. İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR VE KİŞİLER 1. Sağlık Bakanlığı 2. Milli Eğitim Bakanlığı ETKİNLİKLER “Bebek Dostu” benzeri yaklaşım, kurumlarda Pasif İçicilik’e karşı yapılması KAYNAKLAR VE İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURULUŞLAR Jinekologlar, pediatristler, pratisyen hekimler, hemşireler ve ebeler (gebe ve emziklilerde korunmada ilişkili) Sağlık Bakanlığı ve TSE işbirliği TAMAMLAMA TARİHİ Aralık 2008

Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planı Komitenin sekreteryasını 29/11/2006 tarih ve 13258 sayılı Onay ile oluşturulan “Tütün ve Tütün Ürünleri Mücadele ve Kontrol Şube Müdürlüğü” yapmaktadır. Şube, 05/07/2007 tarih ve 7741 sayılı Onay ile “Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanlığı”na dönüştürülmüştür.

YILLIK EYLEM PLANLARININ HAZIRLANMASI Grup Başkan ve Raportörleri ile bir araya gelinip (Ağustos 2007), Eylem Planlarına son halinin verilmesi Son hali verilen Eylem Planlarının kurumlara ve Başbakanlığa onay için gönderilmesi 2008, 2009 ve 2010 yılları için “Türkiye Ulusal Tütün Kontrolü Eylem Planlarının” Sayın Bakanımız tarafından bir basın toplantısı ile kamuoyuna duyurulması. (Eylül 2007) Somut faaliyetlerin izlenmeye başlanması

Ulusal Tütün Kontrol Programı

Sigara İçme Oranları Sigara Tüketimi Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ Sigara İçme Oranları Sigara Tüketimi Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri Ulusal Tütün Kontrol Programı Ulusal Tütün Aktivite Planları Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi İkinci taraflar Toplantısı Bloomberg Projeleri

II. TARAFLAR TOPLANTISI DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ (FCTC) II. TARAFLAR TOPLANTISI 30 HAZİRAN – 6 TEMMUZ 2007 Bangkok-Tayland

Türk Heyeti İç İşleri Bakanlığı Dış İşleri Bakanlığı Rahmi Doğan (İller İdaresi genel Müdürlüğü, Daire Başkanı) Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Düzenleme Kurumu Hikmet Doydum (Tütün Mamulleri Dairesi Başkanı) Refik Yel (Sektör Uzmanı) Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Seçil Tutkun (Tüketici ve Rekabeti Koruma Genel Müdürlüğü, Uzman) Gümrük Müsteşarlığı Celal Türkmenoğlu (Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü, Daire Başkanı) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu A. Murat Tanyu (Üst Kurul Uzmanı) Dış İşleri Bakanlığı Çınar Aldemir (Büyükelçi, Tayland, Bangkok Büyükelçiliği) – Heyet Başkanı Vehbi Esgel Etensel (Birinci Müsteşar, T.C. BMCO Daimi Temsilciliği) Burak Karacan (Başkatip) Selçuk Ün (Ticaret Ataşesi) Sağlık Bakanlığı Uzm. Dr. Hasan IRMAK (Genel Müdür Yardımcısı) Dr. Toker ERGÜDER (Tütün ve Tütün Ürünleri Mücadele ve Kontrol Şube Müdürü) Maliye Bakanlığı H. Murat Elibol (Gelir İdaresi Başkanlığı, Devlet Gelir Uzmanı) Toplantıya Dünya Sağlık Örgütü ve sözleşmeye taraf 148 ülkenin 129’undan 900’e yakın uzman katılmıştır.

AVRUPA BÖLGESİ KOORDİNATÖRLÜĞÜNE ATAMA 5 Temmuz 2007 tarihinde yapılan Avrupa Bölgesi toplantısında, Türkiye Avrupa Bölgesi Grup Koordinatörlüğüne aday gösterilmiştir. Öneri oybirliği kabul edilmiştir. Avrupa Bölgesi Başkanlık görevi Ekim-Kasım 2008'de düzenlenecek 3. Taraflar Toplantısının sonuna kadar ülkemizde olacaktır.   

III. TARAFLAR TOPLANTISI Ekim-Kasım 2008 döneminde Güney Afrika’da düzenlenecektir. IV. Toplantı muhtemelen Avrupa Bölgesinde düzenlenecektir (TÜRKİYE ?).

Sigara İçme Oranları Sigara Tüketimi Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü TÜTÜN VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ İLE MÜCADELE FAALİYETLERİ Sigara İçme Oranları Sigara Tüketimi Sigaraya Bağlı Hastalık Yükü Tütün Kontrol Politikaları ve Müdahaleleri Ulusal Tütün Kontrol Programı Ulusal Tütün Aktivite Planları Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi İkinci taraflar Toplantısı Bloomberg Projeleri

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Dünya genelinde tütün salgınını önlemek ve sigara ile mücadelede yürütülecek faaliyetlere destek olmak amacıyla, 2006 yılında New York/ABD Belediye Başkanı Michael R. Bloomberg tarafından 125 milyon ABD Dolarlık yardım yapılmıştır (hibe).

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Yardım kapsamındaki fonlar, sigara içen kişilerin üçte ikisinin yaşadığı 15 gelişmekte olan ülkede (Bangladeş, Brezilya, Çin, Mısır, Hindistan, Endonezya, Meksika, Pakistan, Polonya, Filipinler, Rusya Federasyonu, Tayland, Türkiye, Ukrayna ve Vietnam) kullanılacaktır.

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Verilen fonların ve yardımların sigara ile etkin mücadeleleri daha önceden bilinen ve bu konuda deneyimleri olan 5 uluslar arası kuruluş tarafından belirlenecek faaliyetlerde kullanılması öngörülmüştür. Campaign for Tobacco - Free Kids, Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Foundation, John Hopkins Bloomberg School of Public Health, World Lung Association ve Dünya Sağlık Örgütü’dür.

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Bloomberg Küresel Girişimi kapsamındaki ülkelerin kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteleri veya sivil toplum örgütleri tarafından hazırlanacak sigara kullanımını azaltmaya yönelik projelere iki yıl süreyle maddi yardımlar yapılacaktır.

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Projelerin; sigara vergilerinin artırılması yoluyla sigara satış fiyatlarının artırılması, doğrudan ve dolaylı sigara reklâmlarının yasaklanarak sigara imajının ve toplumsal kabul edilebilirliğinin azaltılması, sigara karşıtı halkı bilgilendirme kampanyalarının başlatılması, sigara içmeyenleri sigara içenlerin dumanından korumak sigarayı bırakmak isteyenlere yardım konularında hazırlanması gerekmektedir. Okul tabanlı müdahale çalışmaları veya bilimsel araştırma projeleri kesinlikle desteklenmeyecektir.

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Bu amaçla, “Türkiye’de sigara içilmeyen kamu alanları ve işyerlerinin genişletilmesi: Sigara karşıtı politikaların etkin uygulanması.” 750.000 $ “sağlık çalışanlarının sigara ile mücadelede etkinliklerin artırılması” 140.000 $ ve “Türkiye’de sigara karşıtı mevzuata yerel düzeydeki desteğin güçlendirilmesi” 80.000 $ amacıyla 3 adet proje önerisi Bakanlığımızca hazırlanmış ve Proje Önerilerinin 2’si kabul edilmiştir. Ayrıntılı Proje hazırlama çalışmalarına başlanmıştır.

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Proje adı: Türkiye’de sigara içilmeyen kamu alanı ve işyerlerinin genişletilmesi: Sigara karşıtı politikaların etkin uygulanması. Projenin genel amacı: Mevcut sigara karşıtı mevzuatın güçlendirilmesi ve uygulanması konusunda Sağlık Bakanlığının kapasitesini artırmaktır. Ayrıca kamuoyunda tütün kontrolü, pasif içiciliğin zararları konusunda toplumun dikkatini çekme ve nihai olarak bundan etkilenen nüfusun azaltılması konularında SB’nın ilgili kurumlarla işbirliği kapasitesinin artırılması. Projenin Hedefleri: 1.SB’nda mevcut tütün kontrol şubesinin kapasitesinin artırılması, 2.Türkiye’deki güçlü sigara endüstrisine karşı koymak amacıyla tüm sektörlerdeki güçleri stratejik ve odaklı ortak amaç etrafında harekete geçirilmesi, 3.Politika belirleyicileri ve kamuoyunu bilinçlendirmek için profesyonel ve odaklı medya kampanyalarının düzenlenmesi, 4.Halkı pasif içicilikten korumak için mevcut tütün kontrol yasasının güçlendirilmesi, 5. Karar vericilere destek olmak için gerekli araştırmaların yapılması Projenin Ortakları: Toraks Derneği Halk Sağlığı Uzmanları Derneği DSÖ İrtibat Ofisi (Teknik destek) Süre: 2 yıl Bütçe: 750,000 ABD Doları

Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi Proje adı: Türkiye’de sigara karşıtı mevzuata yerel düzeydeki desteğin güçlendirilmesi Projenin genel amacı: Türkiye’de yasama faaliyeti sadece merkezi hükümet ve parlamento tarafından yerine getirilmektedir. Uygulama ise yerel idareler/belediyeler tarafından yapılmaktadır.Türkiye’de pasif içiciliğin bertaraf edilmesi için kapsamlı stratejinin bir unsuru olarak proje, etkin sigara karşıtı politikalar konusunda kilit vali ve belediye başkanlarını pasif sigara içimi ve mevcut sigara mevzuatını uygulamaya dahil etmektedir. Projenin Hedefleri: Pasif içiciliğin tehlikeli etkileri konusunda valiler ve belediye başkanları arasında bilincin artırılması, Yerel idarelerde pasif içicilik ve sigara mevzuatının sistematik denetim mekanizmasının kurulması, Pasif içiciliğe maruz kalan vatandaş oranının düşürülmesi, Personel ve müfettişler arasında bilincin artırılması, Yerel idarelerde tütün kontrolü için sürdürülebilir bir sistemin kurulması Projenin Ortakları: İçişleri Bakanlığı Belediyeler Birliği DSÖ İrtibat Ofisi (Teknik destek) Süre: 1 yıl Bütçe: 80,000 ABD Doları

KÜRESEL YETİŞKİN SİGARA ANKETİ - GATS AMAÇ Yetişkin sigara kullanım oranlarının düzenli olarak takip edilmesi ve ülkelerdeki sigara ile mücadele önlemlerinin veya uygulamaların etkinliğinin izlenmesi Ülkeler arası kıyaslamalar yapılabilmesi Karar vericilere kanıta dayalı verilerin sunulması. Ülkenin (Sağlık Bakanlıkların) sigara tüketimi konusunda araştırma kapasitelerinin geliştirilmesi Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi

KÜRESEL YETİŞKİN SİGARA ANKETİ SORULAR Sosyodemografik değişkenler (cinsiyet, yaş, eğitim, iş, gelir düzeyi) Prevalans Sigarayı bırakma oranları Pasif sigara dumanına maruziyet, Sigara harcamaları ve ekonomisi Sigara reklamları Sigaranın zararları konusunda bilgi, tutum ve algılar Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi

KÜRESEL YETİŞKİN SİGARA ANKETİ METODOLOJİ 15 yaş ve üzeri tüm nüfus Hane halkı bazında Tüm ülkeyi temsil eder nitelikte ve bölgeler arası mukayeseler yapılacak büyüklükte, Yaklaşık 8-12 bin hane Tabakalı iki aşamalı örnekleme yöntemi Pilot denemesi Bangladeş ve Hindistan’da yapılmış Yaklaşık 90 soru (25 dakika) Tüm Masraflar CDC tarafından karşılanacaktır. Bloomberg Sigara ile Mücadele Küresel Girişimi

KÜRESEL YETİŞKİN SİGARA ANKETİ BİRİNCİ AŞAMA ÜLKELERİ Bangladeş Brezilya Mısır Hindistan Rusya Tayland 2007 İKİNCİ AŞAMA ÜLKELERİ Çin Endonezya Meksika Pakistan Polonya Türkiye Ukrayna Vietnam 2008 Sonu

Diğer Tütün Kontrolü Aktiviteleri 31 Mayıs Dünya Sigarasız Günü aktiviteleri Radyo televizyon programları ve seminerlerin organize edilmesi Poster, afiş ve posterler yoluyla Halkı bilgilendirme kampanyalarının yapılması Sağlık personelinin eğitimi Sigarayı bırakmak isteyenler için Sigara bırakma merkezlerin kurulması Uluslar arası kuruluşlarla işbirliği Küresel Gençlik Tütün Araştırması (GYTS) Bırak Kazan Kampanyaları 70

TBMM gündeminde bulunan 4207 sayılı Kanun’un SONRAKİ ADIMLAR ? TBMM gündeminde bulunan 4207 sayılı Kanun’un güncelleştirilmesi çalışmalarına yeniden başlanılması ve gündeme alınması, Kanun’un yeniden (?) gözden geçirilmesi Bu Kanun ile, Tütün ürünlerinin tüketilmesinin yasak olduğu yerlerin genişletilmesi (restoranlar, kafeler ve kahvehaneler) Sinema ve televizyon filmlerinde rol gereği de olsa sigara içmenin yasaklanması Cezaların uygulanılabilirliğin sağlanması 71

Tütün Mevzuatı

Başbakanlık tarafından 07 Ekim 2006 tarihli ve 26312 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ulusal Tütün Kontrol Programı” konulu 2006/29 sayılı Genelge. Tütün Kontrol Önlemleri hakkında 2006/119 Sayılı Genelge (29 Kasım 2006 tarih ve 16741 sayı ile Hukuk Müşavirliğinden) Tütün Kontrol Önlemleri kapsamında Özel Sağlık kurum ve kuruluşları dahil olmak üzere illerdeki sağlık kuruluşlarının denetiminin yapılması için 18.12.2006 tarih ve 19429 sayılı 81 İl Valiliğine verilen talimat. 21.03.2007 tarih ve 3248 sayı ile sigara içme odası haricinde tüm kapalı alanlarda tütün ve tütün ürünlerinin yasaklandığını belirtir “Genel Müdürlük Genelgesi” İllerde Tütün Kontrol Kurulu Kurulması hakkında 2007/38 sayılı Genelge (24.05.2007 tarih ve 11083 sayı ile Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünden)

KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ Sağlık Bakanlığının sigara ile mücadele konusunda politik kararlılığının devamı, TBMM’de bekleyen 4207 sayılı Kanun’un yasalaşması, bu amaçla kamuoyu oluşturmak ve halkın bilinçlendirilmesi (tüm kapalı alanlarda sigara içilmemesi), Sektörler arası destek ve işbirliği, (TORAKS Derneği, HASUDER, STK) TKÇS’nin geleceği (yönetmelikler) ve DSÖ’nün tutumu (FİNANSAL), Tütün Endüstrisinin yeni politikaları. Tütünle mücadelede finansman kaynakları