DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE OFFSET SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 9 MAYIS 2013

SUNUM İÇERİĞİ: 1- OFFSET KAVRAMI Offsetin Tanımı   1- OFFSET KAVRAMI Offsetin Tanımı Offset Uygulamalarının Amacı ve Yararları Offset Türleri 2- DÜNYA’DA OFFSET UYGULAMALARI Dünya’da Offset Uygulamaları Sivil Offsette Ülke Uygulamaları 3- TÜRKİYE’DE OFFSET MEVZUATI VE UYGULAMALARI Türkiye’de Offset Mevzuatı Bazı Önemli Projelere Ait Yükümlülükler 4- BAKANLIĞIMIZIN OFFSET KONUSUNDAKİ ÇALIŞMALARI Kamu alımları Bakanlığımızın Offset Konusundaki Amacı Ne Yapılmalı? Nasıl Yönetilmeli? BTYK Kararı ve Offset Kanun Tasarısı Sonuç ve Değerlendirme

1- OFFSET KAVRAMI: Offsetin Tanımı Offset, yurtdışından yapılan kamu alımı ve yatırımlarında; Yerli sanayiye iş payı verilmesi Ülkemizde yatırım yapılması Teknoloji kazanımı Ürün veya hizmet ihracatı sağlanması uygulamalarıyla, yapılan harcamaların ulusal ekonomiye belli oranda geri dönüşünün sağlanmasıdır. Kelime olarak denge anlamına da gelen Offsetin amacı, ticarete konu olan mal ve hizmet için alıcı tarafından ödenen paranın, farklı şekillerde de olsa bir kısmının alıcının ekonomisine geri kazandırılmasıdır.

Offset Uygulamalarının Amacı ve Yararları Sanayide yerlileşmeyi, yenileşmeyi ve teknoloji transferini sağlamak, İç pazarın ve dış ticaretin dinamizmini artırmak, Yerli sanayi için uluslararası alanda yeni pazarlar yaratmak, Kamu harcamalarının bir bölümünü telâfi etmek, İşgücü eğitimini geliştirmek ve kalitesini artırmak, Yeni istihdam yaratmak, Döviz girdilerini artırmak, Cari açığın kapatılmasını sağlamak şeklinde sıralanabilir.

Offset Türleri - Offset İhale konusuna göre iki gruba ayrılır. Bunlar; Savunma Sanayi Offset Uygulamaları; Örnek: Savaş uçağı, gemi, tank yapımı vb. Sivil Offset Uygulamaları; Örnek: Hızlı tren, metro ihaleleri, nükleer santral yapımı, yolcu uçağı alımı, 3G ihaleleri, ulaşım, haberleşme, enerji, sağlık vb. sektörlerdeki yatırımlar - Offset İhaleye esas teşkil eden hizmetlere göre ise ikiye ayrılır. Bunlar; Doğrudan Offset Dolaylı Offset

Dünya’da Offset Uygulamaları 2- DÜNYA’DA OFFSET UYGULAMALARI: Dünya’da Offset Uygulamaları Günümüzde, Dünyadaki toplam ticaretin yaklaşık %12’si offsetle bağlantılıdır. Offset bugün 130 ülkede uygulanmaktadır. Türkiye’de 5 Milyon Dolar üzeri kamu alımlarında offset uygulanabilmektedir.

Sivil Offsette Ülke Uygulamaları GÜNEY KORE Nükleer Enerji G. Kore, 1970’li yıllardan itibaren inşaatları başlayan 20 nükleer santral ile elektrik enerjisi ihtiyacının % 36’sını karşılamaktadır. İlk 6 santralı inşa eden Combustion Engineering (ABD) firması ile 1987 yılında yapılan lisans anlaşması ile G. Kore kendi santralını tasarlamıştır. Birleşik Arap Emirlikleri, 2009 yılındaki ihalede 4 nükleer santral inşası içeren 20 Milyar Dolarlık projede, G. Kore santral tasarımını seçmiştir. Hızlı Tren 1993 yılında Seul - Pusan hattı ihalesinde 46 hızlı trenin ilk 12’si Fransa’da, kalan 34’ü Alstom firması ile imzalanan teknoloji transfer anlaşması uyarınca, G. Kore’de Rotem firması tarafından üretilmiştir. Paralel yürütülen bir Ar-Ge projesi kapsamında Hanvit-350 treni G. Kore teknolojisi ile geliştirilmiştir. 2006 yılında birçok ilave hatların siparişini Rotem firması Hanvit-350 treni ile almıştır.

Sivil Offsette Ülke Uygulamaları BREZİLYA Brezilya dünyanın en büyük yedinci ekonomisi ve otomotiv sanayisi ülkedeki en büyük üretim sektörüdür. General Motor, Ford, Fiat ve Volkswagen firmaları otomobil satış fiyatının % 65’i oranında yerli katkı yapmakla yükümlüdür.

3- TÜRKİYE’DE OFFSET MEVZUATI VE UYGULAMALARI Savunma Sanayi Amaçlı Offset: 7 Kasım 1985 tarihli ve 3238 sayılı SSM Kuruluş Kanunu 8 Temmuz 2009 tarihli ve 2009/15108 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı SSM’in Nisan 2011 tarihli “Sanayi Katılımı/Offset Yönergesi” Sivil Amaçlı Offset: Ekonomi Bakanlığı’nın (Mülga DTM) 27 Temmuz 2007 tarihli ve 2007/6 sayılı “Offset Uygulamalarına İlişkin Tebliği” Başbakanlığın 28 Aralık 1999 tarihli ve 1999/61 sayılı “Genelgesi”.

Sivil amaçlı offset uygulamaları alanında; ̎Offset Uygulamalarına İlişkin Tebliğ ̎, kamu kuruluşlarının açtıkları ihalelerde offset zorunluluğu getirmemektedir. Başbakanlıkça çıkartılan 1999/61 sayılı Genelge ise kamu kurumlarından, açacakları uluslararası ihalelerde offset şartı aramaları istenilmiştir. Ancak, sivil offset uygulamaları geçen 14 yıllık süre zarfında ülkemiz sanayisi için istenilen düzeyde gelişme sağlayamamıştır.

Bazı Önemli Projelere Ait Yükümlülükler THY Yolcu Uçağı Alımı – Boeing: Ülkemizde uygulanan en önemli sivil offset 1998 yılında THY’nin Amerikan Boeing firmasından yaptığı yolcu uçağı tedariği programına bağlı olarak gerçekleştirilmiştir. Bu offset (doğrudan + dolayı), opsiyonlar da dahil olmak üzere 800 milyon ABD doları seviyesinde olmuştur.

Bazı Önemli Projelere Ait Yükümlülükler Mersin - Akkuyu Nükleer Güç Santrali : Santral yapımında yerli sanayiye iş payı verilmesi, Nükleer santralde çalışacak 600 öğrencinin Rusya‘da eğitim alması, Rusya'daki eğitimleri boyunca burs almaları ve her türlü ihtiyaçlarının karşılanması, Bu öğrencilerin Türkiye'ye dönüşlerinde santralde unvanları doğrultusunda iş imkanı, sağlık sigortası ve lojman imkanı sağlanması, doğrudan ve dolaylı offsete verilecek örneklerden biridir.

Bazı Önemli Projelere Ait Yükümlülükler Ankara Metrosu: Ankara Metrosu’nda şartnameye %51 yerli üretim şartı (offset) konmuştur. (Çin - CSR Electric Locomotive firması) (324 metro aracı) Türkiye’nin 20 yıllık projeksiyonunda 5 bin 500 metro aracına ihtiyacı olduğu hesaplanmaktadır. Bunların ekonomik değeri ise yaklaşık 45 milyar dolar civarındadır. Bu alanda Dünyada yaklaşık 2 trilyon dolarlık bir pazar vardır. Türkiye, bu alanda oluşan üretim imkan ve kabiliyetleri ile dünya pazarından pay alma olanağına kavuşacaktır.

Bazı Önemli Projelere Ait Yükümlülükler 3G İhalesi - Çin Huawei Firması: “3G ihalesindeki % 40 oranında yatırım yapma koşulunu yerine getirmek üzere, 350 Türk mühendisin çalışacağı yeni Ar-Ge merkezini İstanbul’da açmıştır.” (Şubat 2010) Fransız-Amerikan Alcatel - Lucent Firması: “Dünya çapındaki en yeni Ar-Ge merkezini İstanbul'da açmıştır. Firma, bu projeyle teknoloji ihracını artırmayı ve bir yıl içinde 100 Türk mühendise iş olanağı sağlamayı taahhüt etmiştir.” (Mart 2010)

Bazı Önemli Projelere Ait Yükümlülükler Marmaray Projesi – Vagon Üretimi – EUROTEM (G. Kore): “MARMARAY ihalesini kazanan G. Koreli EUROTEM firması, projede kullanılacak 440 adet demiryolu aracını, Türkiye Vagon Fabrikaları’nın (TÜVASAŞ) Adapazarı’ndaki fabrikasında birlikte üretecek.” (Şubat 2010) THY Yolcu Uçağı Alımı – Offset - Airbus: “Türk Hava Yolları’nın, Airbus firmasından sipariş verdiği 30 adet A320 serisi uçağın offsetine karşılık, TUSAŞ’a 140 Milyon Dolarlık üretim işi alındı.” (Ekim 2009)

4- BAKANLIĞIMIZIN OFFSET KONUSUNDAKİ ÇALIŞMALARI: Ulusal plan ve programlara göre, ülkemizin 2011-2021 yılları arasında yüksek teknolojili yatırım, mal ve hizmet alımlarına yönelik tahmini kamu harcamaları yaklaşık 600 Milyar dolar seviyesinde olacağı planlanmaktadır.

Kamu alımları Ülkemizde 2012 yılı itibarıyla yaklaşık 94 milyar TL (52 Milyar Dolar) kamu alımı yapılmıştır. (GSYH’nın %7) Bu kadar önemli bir alım gücüne sahip olan kamunun, bu alımlar kapsamında yerli Ar-Ge ve yeniliği teşvik etmesi ülkemiz için stratejik bir fırsat teşkil etmektedir. Kamu alımları alanındaki stratejik yaklaşımlar ülkenin kalkınmasına ve sanayisinin gelişmesine büyük katkı yapmaktadır. Gelişmiş ülkelerde kamu alımları, yerli üretimi ve teknoloji geliştirilmesini desteklemek üzere bir politika aracı olarak kullanılmaktadır. Dünyada bunu başarıyla uygulayan birçok ülke vardır.

Bakanlığımızın Offset konusundaki amacı; . Ülkemizin ihtiyacı olan sanayi ürünlerinin yerli üretimle karşılanması ve ülkemizin dışa bağımlılığının azaltılması Bakanlığımızın öncelikli hedeflerinden birisidir. Ülkemiz ekonomisi açısından son derece önemli olan bu hedefin korunması ve geliştirilmesi için Bakanlığımız büyük bir çaba içindedir. Bakanlığımızın Offset konusundaki amacı; gerekli yasal altyapıyı oluşturarak; kamunun yurtdışından yapacağı alımlarda yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferine imkan veren offset uygulamalarının hayata geçirilmesidir.

Bakanlığımızın Offset konusundaki amacı; Yasal boşlukları gidermek, Offset uygulamalarına elverişli nükleer santral, baraj, köprü, otoyol, metro, telekomünikasyon, enerji, tarım ve sağlık alanlarında yabancı sermaye yatırımları yolu ile yurt dışına gidecek dövizin, ülke ekonomisine kazandırılmasını ve katma değer yaratılmasını temin etmek, Savunma sanayinde olduğu gibi, yurt dışından yapılan kamu alımlarında ve bunun yanında özel sektör alımlarında offset uygulamalarını yaygınlaştırmaktır.

Ne Yapılmalı? Kamunun ve özel sektörün ihtiyaçlarının karşılanması için yapılacak teknoloji yoğun alımların/yatırımların fırsat olarak değerlendirilebilmesi için; Yasal altyapı (Mevzuat) Kurumsal yapılanma Sektörler ile yakın temas kurulması Mevcut sektör altyapı ve kabiliyetinin ortaya çıkartılması Uygulamaların takip edilmesi Sektörler arası etkileşimin sağlanması Kurumlar arası eşgüdüm sağlanması önem arz etmektedir.

Nasıl Yönetilmeli? Tedarik Planlaması Yetki Kaynak Yönetimi Sektör (Kanun) Kaynak Yönetimi Yönetilen Süreçler Sektör Yönetimi Kaynak (Bütçe) Teknoloji Yönetimi Pazarlama Faaliyetleri Teşkilat (Yapılanma) Dünyayı Takip Etmek

BTYK Kararı ve Offset Kanun Tasarısı: Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun (BTYK) 23. toplantısında “Kamu Alımlarının ve Kullanım Hakkı Tahsislerinin Yeniliği, Yerlileşmeyi ve Teknoloji Transferini Teşvik Edecek Şekilde İyileştirilmesi (2011/106)” konusundaki görev Bakanlığımıza verilmiştir. Bahse konu karar kapsamında, Bakanlığımız koordinasyonunda hazırlanan öneriler, Sayın Başbakanımız başkanlığında ilgili bakanlar ve üst düzey birçok yetkilinin katılımıyla gerçekleştirilen BTYK’nın 24. toplantısında kabul edilmiştir. 2/

BTYK Kararı ve Offset Kanun Tasarısı: Bu kapsamda; hazırlanan taslak metin Bakanlığımız ile Kamu İhale Kurumu arasındaki görüşmelerde nihai hale getirilmiştir. Bu kapsamda hazırlanan ‘Kamu İhale Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’ taslağının yasallaştırılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Bahse konu Kanun tasarısında; MADDE 1- “u) Yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik sanayi katılımı/offset uygulamaları içeren mal ve hizmet alımları,” MADDE 5- “Bu Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (u) bendine ilişkin usul ve esaslar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Kurumun, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak belirlenir.” hususları yer almaktadır. 2/

Sonuç ve Değerlendirme: Yurtdışından yapılacak kamu alımlarında offset şartı getirebilmek için, Offset uygulamaları kapsamında, “Kanun veya Bakanlar Kurulu Kararı ” şeklinde mevzuat düzenlemesi yapılması, Offset uygulamalarını koordine etmek ve bu süreci yönetmek üzere bir kurumsal yapı oluşturulması, Bu kurumsal yapının finansman ihtiyacının karşılanması, gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu alımlarında ve sivil alımlarda Offset uygulanması, Türkiye’nin sanayileşme hamlesinin itici güçlerinden biri olacaktır...

TEŞEKKÜRLER… BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Sanayi Genel Müdürlüğü H. Ali ÖZEN Sektörler Dairesi Başkanı (III) (Makina Yüksek Mühendisi)