Ege Bölgesi Sanayi Odası Meclis Toplantısı Bilim Teknoloji Yenilik ve Rekabet Gücü Prof. Dr. Nüket YETİŞ TÜBİTAK Başkanı 26 Ekim 2009, EBSO - İZMİR 1

Kapsam TÜBİTAK Ege Bölgesi Sanayicilerine Nasıl Destek Sğlayabilir? Türkiye ve Ege Bölgesi’nde Bilim Teknoloji, Yenilik Alanında 2002-2007 Yılları Arasındaki Gelişmeler Türkiye ve Ege Bölgesi’nin Potansiyeli, 2009 ve Sonrası

Yenilik, bilgiyi paraya dönüştürmektir.” Ar-Ge ve Yenilik “Ar-Ge, parayı bilgiye dönüştürmek iken; Yenilik, bilgiyi paraya dönüştürmektir.” Esko Aho, Finlandiya Eski Başbakanı 3

Bilginin Kg. Fiyatları Beton 1 sent Çimento 5 sent Demir-Çelik 50 sent Alüminyum 1,5 dolar Otomobil 10 dolar - 100 dolar Yolcu Uçağı 100 dolar - 1.000 dolar Savaş Helikopteri 2.000 dolar - 3.000 dolar Savaş Uçağı 10.000 dolar Uydu 100.000 dolar 4

Bilgi ve Teknoloji Temin Seçenekleri Mevcut Teknoloji/Bilgi Birikimini Kullanma Teknoloji Transferi Teknoloji Üretimi 5

Teknoloji Temin Seçeneklerinin Kârlılığı 80 60 40 20 Türk Lirası Teknoloji Üretimi Teknoloji Transferi Mevcut Teknoloji Yıl 0 1 5 10 15 20 25

Bilim, teknoloji ve yenilik, günümüzde ekonomik,sosyal ve çevresel sorunların çözümü ve sürdürülebilir gelişim için anahtar niteliğindedir. 7

Bilim, Teknoloji, Yenilik ve Sosyal Refah Geliştirme Yenilik Araştırma Pazar Yaşam Kalitesi İstihdam Mal ve Hizmetler Fikirler Projeler Fikirler Diğer firma pazarları Kamu Araştırma Enstitüleri Firma Laboratuvarları Üniversiteler Firma Rekabet Gücü Firmanın mevcut pazarı Firmanın yeni pazarı Fikirler Ödemeler Dengesi Refah Kaynak: Chesbrough et al.”Open Innovation: Researching a New Paradigm (Oxford, 2006)

Ar-Ge Harcaması GSYİH İlişkisi (2007) 9

TZE Ar-Ge Personeli GSYİH İlişkisi (2007) 10

2002-2007 arasında 2.7 katına çıktı. Ar-Ge Harcaması* 2002-2007 arasında 2.7 katına çıktı. * 2008 sabit fiyatlarıyla, Kaynak: TÜİK, DPT

Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcaması 3100 961 2008 Sabit Fiyatlarıyla, Kaynak: TÜİK, DPT Özel sektörün payı ilk kez kamu payını geçti. 12 12

Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları** 2640 674 Özel sektör Ar-Ge harcamaları 5 yılda 4 katına çıktı. . ** 2008 Sabit Fiyatlarıyla, Kaynak: TÜİK, DPT

Sektörlerin Ar-Ge harcamaları payı AB değerlerine yaklaşıyor. Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları Oranı (%) Sektör 2002 2007 ABD 2006 AB27 TR 2013 Hedefi Yüksek Öğretim 64 48 14 22 26 Özel Sektör 29 41 70 63 60 Kamu 7 11 Sektörlerin Ar-Ge harcamaları payı AB değerlerine yaklaşıyor. Kaynak: TÜİK, OECD 14 14

Özel Sektör Ar-Ge Personeli 5 yılda 4 katına çıktı.

Nasıl yardımcı olabilir? TÜBİTAK “Sizlere” Nasıl yardımcı olabilir? Araştırma Teknoloji Bilgi Yöntem Para 16

TÜBİTAK Birimleri ve Enstitüleri TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi TÜBİTAK Savunma Araştırmaları Enstitüsü (SAGE) Ar-Ge Birimleri TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Enstitüsü (UZAY) TÜBİTAK Başkanlığı ULAKBİM ULUSAL Gözlemevi (TUG) Ar-Ge Kolaylık Birimleri ATAL / BUTAL Sanayi Destek (TEYDEB) Akademik Ar-Ge (ARDEB) Bilim İnsanı Destekleri Destek Programları Uluslararası Projeler Bilim Toplum Destekleri

TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Ulusal Elektronik Ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü (UEKAE) Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) Türkiye Sanayi Sevk ve İdare Enstitüsü (TÜSSİDE) Ar-Ge Birimleri TÜBİTAK Gebze Yerleşkesi MARMARA Teknokent A.Ş. Teknolojik Kolaylık Birimi

Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Bilgi Yöntem TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi

Nasıl yardımcı olabilir? TÜBİTAK “Sizlere” Nasıl yardımcı olabilir? Bilgi Yöntem Para 20

TÜBİTAK Sanayi Destekleri Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı – TEYDEB Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) – ARDEB Uluslararası İşbirlikleri ve Destek Programları

Destek Programları Başkanlığı TÜBİTAK TEYDEB Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı Özel sektör kuruluşlarının araştırma ve teknoloji geliştirme projelerine mali destek verir. Sanayi kuruluşlarının kendi aralarında, üniversitelerle ve araştırma kurumlarıyla ulusal/uluslararası işbirliği yapmalarına katkıda bulunur. Desteğin %25’i DTM, %75’i TÜBİTAK bütçesinden sağlanır. 22

TÜBİTAK TEYDEB Destek Programları 1501 Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme P. 1503 Ar-Ge Proje Pazarı Destekleme P. 1507 KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek P. 1508 Teknogirişim Destekleme P. 1509 Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme P. *2007’de başlatıldı. Sadece TÜBİTAK kaynağı.

Artık Ar-Ge yapabiliyorum Uluslararası İkli ve Çoklu İşbirlikleri TÜBİTAK TEYDEB Destek Programları Ar-Ge ile yeni ufuklar Fikrim var! Artık Ar-Ge yapabiliyorum Firmamı Kurdum! 7. Çerçeve Programı EUREKA 1508-TEKNOGİRİŞİM 1507-KOBİ AR-GE 1501-SANAYİ AR-GE Uluslararası İkli ve Çoklu İşbirlikleri 1503-PROJE PAZARLARI 24

Desteklenen Ar-Ge ve Yenilik Aşamaları 25

TÜBİTAK TEYDEB’e Başvuru Süreci AGY100 Proje Başvurusu Hakem Değerlendirmesi (Konu ve bütçeye göre 2-5 uzman araştırmacı hakem) TEYDEB Değerlendirmesi (Uzman ön değerlendirmesi) 26

TEYDEB Uzman değerlendirmesi Değerlendirme Süreci TEYDEB Uzman değerlendirmesi AGY200 Hakem Raporları Red Kabul Sözleşme Teknoloji Grubu Komitesi Toplantısı 27

Ödeme Süreci (1507) (1508) Dış Ticaret Müsteşarlığı İzleyici Raporu AGY400 TEYDEB Uzman Değerlendirmesi Destek oranının ve miktarının tespiti (1507) (1508) Dış Ticaret Müsteşarlığı uygunluk görüşü (1501) Firmaya ödemenin yapılması 28

TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Başvuru Yapan İller 29

TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Başvuru Yapan İller 30

TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Desteklenen Proje Sayısına Göre Dağılım Desteklenen proje yok < 10 10 – 150 150 – 600 31

TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Desteklenen Proje Sayısına Göre Dağılım Desteklenen proje yok < 10 10 – 50 50 - 700 700 - 1500 32

TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Desteklenen Proje Bütçesine Göre Dağılım Desteklenen proje yok < 50.000 TL 50.000 TL – 500.000 TL 500.000 TL – 50.000.000 TL 33

TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge ve Yenilik Destekleri Desteklenen Proje Bütçesine Göre Dağılım Desteklenen proje yok < 1.00.000 TL 1.000 TL – 10.000.000 TL 10.000.000 TL – 200.000.000 TL 200.000.000 TL – 300.000.000 TL 34

1995-2008 TÜBİTAK TEYDEB’e Önerilen Projeler %1,5 %54,7 %0,3 %22,6 %13,7 %3,5 %3,7

1995-2008 TÜBİTAK TEYDEB Destek Tutarı %0,5 %60,2 %0,1 %26,6 %10,1 %1,7 %0,8

TÜBİTAK TEYDEB Desteklenen Proje sayısı 2009 Proje Sayısı Öngörüsü 1670

Ege Bölgesine TÜBİTAK TEYDEB Desteği* 15.Ekim 2009 itibariyle 183 2000-2008 arasında Ege Türkiye Proje Sayısı 3,7 kat 3,9 kat

TÜBİTAK TEYDEB Hibe Destek Tutarı 2009 Hibe Destek Öngörüsü 340 milyon TL

Ege Bölgesine TÜBİTAK TEYDEB Desteği* 15 Ekim 2009 itibariyle 29 milyon TL 2000-2008 arasında Ege Türkiye Destek tutarı 10,3 kat 5,3 kat

TÜBİTAK-TEYDEB Proje Sayısı (2000-2008) % 10

TÜBİTAK-TEYDEB Destek Miktarı (2000-2008) % 9

Ege Bölgesindeki Dağılım* (2000-08) Türkiye genelindeki %10’un dağılımı * Proje Sayısı

Ege Bölgesindeki Dağılım* (2000-08) * Destek Miktarı Türkiye genelindeki %9’un dağılımı

2000-2008 Arasında En Fazla TÜBİTAK-TEYDEB Desteği Alan İlk 10 Kuruluş İlk 10 Kuruluş: Türkiye 2000-2008 Arasında En Fazla TÜBİTAK-TEYDEB Desteği Alan İlk 10 Kuruluş 1 TOFAŞ TÜRK OTOMOBİL FABRİKASI A.Ş. 2 PLATFORM AR-GE TASARIM VE TİC. A.Ş. 3 ASELSAN ELEKTRONİK SAN. VE TİC. A.Ş. 4 FORD OTOMOTİV SAN. A.Ş. 5 ARÇELİK A.Ş. 6 NORTEL NETWORKS NETAŞ TELEKOMÜNİKASYON A.Ş. 7 TUSAŞ MOTOR SANAYİİ A.Ş. (TEİ) 8 VESTEL BEYAZ EŞYA SAN. VE TİC. A.Ş. 9 ALVERA GIDA VE KİMYA SAN. VE TİC. A.Ş. 10 OYAK RENAULT OTOMOBİL FAB. A.Ş.

İlk 10 Kuruluş: Ege 2000-2008 Arasında En Fazla TÜBİTAK-TEYDEB Desteği Alan Ege’den İlk 10 Kuruluş 1 VESTEL BEYAZ EŞYA SAN. VE TİC. A.Ş. 2 BMC SAN. VE TİC. A.Ş. 3 VESTEL ELEKTRONİK SAN. VE TİC. A.Ş. 4 INDESIT COMPANY BEYAZ EŞYA SAN. VE TİC. A.Ş. 5 MEGATEK MÜHENDİSLİK SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. 6 VESTEL KOMÜNİKASYON SAN. VE TİC. A.Ş. 7 NETSİS YAZILIM SAN. VE TİC. A.Ş. 8 VESTEL DİJİTAL ÜRETİM SAN. A.Ş. 9 DELPHİ OTOMOTİV SİSTEMLERİ SAN. VE TİC. A.Ş. 10 GÜNKOL GÜNEŞ ENERJİSİ VE KLİMA SAN. A.Ş.

CMS JANT ve MAKİNA SANAYİ Alüminyum Alaşımlı Jantların Tasarımında Darbe Testi Benzetimi TÜBİTAK Destek Miktarı: 150 bin TL Ekonomik Katma Değer ve Sosyal Kazanımlar: Firma darbe testlerini Bilgisayar Destekli Tasarım Uygulaması ile sayısal ortamda gerçekleştirmeye başladı, tasarım faaliyetlerini hızlandırdı. Güzel bir Üniversite-sanayi işbirliği örneği. Proje sayesinde firmanının büyük otomotiv firmalarından iş almasında rekabet gücü artmıştır. 47 47

VESTEL BEYAZ EŞYA SANAYİ Beyaz Eşya Ürünleri İçin Termoform Yöntemi İle Polimerik Kapı Üretimi TÜBİTAK’ın Destek Miktarı: 175 bin TL Ekonomik Katma Değer ve Sosyal Kazanımlar: Proje ile beyaz eşya kapılarının üretiminde kullanılan çelik saçlara alternatif bir polimerik malzeme üretim teknolojisi geliştirilmesi. Proje ile geliştirilen teknoloji ile firmanın yurtiçi-yurtdışı pazarlarda pazar payı artmıştır. 48 48

Otomatik İndigo Ölçüm Sistemi Geliştirilmesi ÇAĞIL ELEKTRONİK Otomatik İndigo Ölçüm Sistemi Geliştirilmesi TÜBİTAK’ın Destek Miktarı: 260 bin TL Ekonomik Katma Değer ve Sosyal Kazanımlar: Blue Jean denim kumaşları üretiminde tekrarlanabilir kalitede renk eldesi sağlamaya yönelik kalite yükseltici ve maliyet düşürücü bir sistem; İndigo boyama banyoların içerisindeki parametreleri ölçecek otomatik ölçüm sistemi, Mekanik, pnömatik, kimyasal sistemlerin tasarım ve üretimi Elektronik denetim modülleri tasarım ve üretimi, Denetim ve izleme yazılımlarının geliştirilmesini Operatör terminallerininin tasarım ve üretimi 49 49

UNIVERA BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ Unichain Tedarik Zinciri Yönetim Sistemi TÜBİTAK’ın Destek Miktarı: 510 bin TL Ekonomik Katma Değer ve Sosyal Kazanımlar: Tedarik zinciri yönetim sistemi yazılımı geliştirmek Yazılım, başta tütün sektörü olmak üzere gıda ve hızlı tüketim malları sektörlerine yöneliktir. Firma, proje kapsamında geliştirdiği yazılımı uygulamak üzere 3 tütün mamülü üreticisiyle anlaşmıştır. 50 50

Düz Panel Ekranlı TV Görüntü Kalitesinin İyileştirilmesi (Pixellence) VESTEL Elektronik A.Ş. Düz Panel Ekranlı TV Görüntü Kalitesinin İyileştirilmesi (Pixellence) TÜBİTAK’ın Destek Miktarı: 713 bin TL Ekonomik Katma Değer ve Sosyal Kazanımlar: Yerli Tasarım sonucu elde edilen üretim büyüklüğü; Firmanın kar marjlarının yükselmesine, marka bilinirliliğinin artması Yerli Üretim sayesinde oluşan ek katkı; İhracat artışı, AR-GE tabanlı teknolojik ve bilimsel altyapı oluşması Üretim ve mühendislikte sağlanan istihdam; 30 kişilik bir doktoralı ve yüksek lisanslıAr-Ge grubu Yenilikçi ürün ile sağlanan Pazar payı; Proje ile Yurtiçi Pazar payında %60 artış , Japonya, Almanya, Finlandiya, Hindistan vs. Fikri Haklar ve Üniversite Sanayi İşbirliği; 30’un üzerinde patent başvurusu, yurtiçi/yurtdışı üniversite işbirliği Markalaşma; Pixellence

NETSİS YAZILIM SAN. VE TİC. A.Ş. Netsis İnternet Tabanlı ERP Ürünleri Öncü Ve Temel Paketleri TÜBİTAK’ın Destek Miktarı: 1.3 milyon TL Ekonomik Katma Değer ve Sosyal Kazanımlar: Geliştirilecek yazılımın, sahip olduğu teknolojik yenilikleri, ülke mevzuatına uygun olması, rakiplerine göre düşükmaliyetli olması nedeniyle firmanın iç pazar payında %10-15 artış sağlaması ve önemli bir yurt dışı satış oranı (gelirinin %50si) yaratması hedeflenmiştir.

BİRİM MAKİNA SAN. VETİC. LTD. Ş. Hurda Metal Balyalama ve Kesme Makinası TÜBİTAK’ın Destek Miktarı: 419 bin TL Ekonomik Katma Değer ve Sosyal Kazanımlar: İşlenmemiş durumda çok yer kaplayan hurdanın balyalama ve kesme işlemi ayrı ayrı makinalarda değil, tasarlanan sistemle Hurda Metal Balyalama ve Kesme Makinası ile bu iki işlemin aynı makinada toplanması yurtiçi satışlarında yıllık 10 milyon $, yurtdışı satışlarında 5 milyon $ gelir artışı

Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) TÜBİTAK ARDEB Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) Yeni bilgiler üretilmesi, bilimsel yorumların yapılması veya teknolojik problemlerin çözümlenmesi için bilimsel esaslara uygun olarak yapılan çalışmaları ve ülkemizin uluslararası pazarlardaki rekabet gücünün artırılması amacı ile ileri teknoloji uygulamalarına yönelik projeleri, öncelikli alanlar çerçevesinde destekler.

TÜBİTAK ARDEB Destek Programları Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı(1001) İşbirliği Ağları ve Platformları Kurma Girişimi Projeleri Destekleme Programı -İŞBAP (1301) Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme Programı – KAMAG, SAVTAG (1007) Patent Başvurusu Teşvik ve Destekleme Programı (1008)

Ar-Ge ve Yeniliğe Dayalı Kamu Tedariği Proje Başvurusu Müşteri (Kamu Kurumları) Proje Önerisi Müşteri Talebi Müşteri İhtiyacı %100 proje desteği ve %10 genel gider payı Üniversite Disiplinlerarası Konsorsiyumlar Proje Yürütücüleri Kamu Ar-Ge Sanayi

TÜBİTAK 1007-KAMAG Programı Uygulama Süreci Proje Başvurusu Projenin Değerlendirme ve Yürütülme Safhası M Y Projenin Değerlendirilmesi Projenin Yürütülmesi Projenin İzlenmesi Projenin Sonuçlanması Y M T M Y T T Müşteri Kurum (M) Proje Yürütücüsü Kuruluş (Y) TÜBİTAK (T) Proje Sonuçlarının Uygulanması Uygulamanın İzlenmesi Projenin Tamamen Sonuçlanması M T T Proje Sonuçlarının Uygulanma Safhası (PSUP)

TÜBİTAK Uluslararası Destek Programları İkili İşbirliği Çok Taraflı İşbirliği Avrupa Birliği Çerçeve Programları

İkili İşbirliği Bilim ve teknoloji alanında çeşitli ülkelerle hükümetlerarası ya da kurumlararası düzeyde imzalanan anlaşmalarla, Ortak Araştırma projeleri Ortak Bilimsel Toplantılar Uzman Değişimleri Çalışma Ziyaretleri TR DE TR FR TR …. 20 ülkeden 24 kuruluş

= Türk-Alman İşbirliği 2+2 Programı* 2 + 2 Projesi Türkiye Üniversite Sanayi + 2 + 2 Projesi = Almanya Üniversite Sanayi + Üst Destek Limit: TÜBİTAK: 450.000 Avro BMBF: 450.000 Avro 60

Çok Taraflı İşbirliği Ülkemizin uluslararası kuruluşların ve bölgesel örgütlerin faaliyetlerine aktif olarak katılması Devam eden programların izlenmesi Türk sanayinin ve bilim insanlarının faaliyetlere katılımı COST EUREKA TR TR FR DE UK IT ?? FR SE UK DE ??

Çok Taraflı İşbirliği Avrupa Kuruluşları Bölgesel Kuruluşlar COST ESF Küresel Kuruluşlar OECD NATO UN ICSU ICGEB ECO IEA Avrupa Kuruluşları Bölgesel Kuruluşlar COST ESF EuroHORCS EUREKA EMBC BSEC OIC

En az 2 ülkeden firmanın Ar-Ge işbirliği EUREKA nedir? En az 2 ülkeden firmanın Ar-Ge işbirliği 38 katılımcı ülke Uluslararası işbirliği, Ulusal destek (TÜBİTAK 1509 Programı) Kısa sürede ticarileşebilecek ürünlerin/hizmetlerin geliştirilmesi Her yıl: - 200 civarında Ar-Ge projesi - 500 Milyon Avro’nun üzerinde Ar-Ge hacmi

EUREKA Proje Ortaklıkları (*) Haziran 2008 – Mayıs 2009 arası ortaklıkları kesinleşmiş proje sayısı. Türkiye; 2006-2007 dönemi: 38 ülke içinde 28. sıra 2007-2008 dönemi: 38 ülke içinde 12. sıra

EUREKA Ar-Ge Projelerinden Örnekler Atalan Makina - İzmir Elektromanyetik uyumluluk için network aracı : E!4648 NET-EMC Elektromanyetik uyumluluk konusunda (EMC) uzman olmayan kişilerinde sistem tasarımının ilk safhasında kolaylıkla kullanabilecekleri bir simulasyon aracı geliştirmek.

EUREKA Ar-Ge Projelerinden Örnekler Vestel Elektronik, Cabot İzmir Yazılım Ve Donanım Tic. San. A.Ş. Kişisel Video Kaydedici (PVR): E!4106 PVR IDTV Analog TV yazılımı ve dijital PVR yazılımının birlikte geliştirilmesi, test edilmesi ve piyasaya sürülmesi. VESTEL-PVR-6000

AB Çerçeve Programları İlki 1984 yılında başladı. AB’nin küresel lider olma projesi Amacı ve bütçesi belli bir dönem için tasarlanmış çok yıllı programlar Amacı, bilimsel araştırma ve teknoloji geliştirme kapasitesini artırmak ve sosyal ve ekonomik kalkınmayı sağlamak Ar-Ge’nin Şampiyonlar Ligi 3-5 yıl sonrasının teknolojilerinin geliştirilmesine destek verir.

AB Çerçeve Programlarının Bütçesi (Milyar €)

7.ÇP Yapısı – Özel Programlar İşbirliği Özel Programı (32,3 milyar € 10 Tematik Alan Konu Odaklı Araştırma ve Koordinasyon Projeleri Fikirler Özel Programı (7,4 milyar €) Avrupa Araştırma Konseyi Konu Bağımsız Mükemmeliyet Odaklı Bireysel Araştırmacılar / Takımlar Marie Curie Burs ve Destek Programları (4,7 milyar €) Burs ve Destek Projeleri Konu Bağımsız Kariyer Gelişimi / Sürekliliği Bireysel Araştırmacılar / Kurumlar Kapasiteler Özel Programı (4,2 milyar €) 7 Konu Başlığı, Kapasite / Potansiyel Gelişimi KOBİ Özel, Araştırma ve Koordinasyon Projeleri

AB 6.-7. ÇP’de Ege Bölgesi Sanayinin Katılımı Başvuru Kazanan Afyon 1 Aydın 3 2 Denizli İzmir 14 52 Kütahya Manisa Muğla 4 Uşak TOPLAM 20 64 9

ÇP Projelerinden Örnekler Sardes Nikel Madencilik Nikel Üretim Yöntemlerinde Sanayi Akademi İşbirliği: NİCAL Projesi Nikel madeninin üretiminde maaliyetlerin azaltılması için yeni teknik geliştirilmesine yönelik Marie-Curie Sanayi – Akademi Ortaklığı Projesi

ÇP Projelerinden Örnekler Leyal Gemi Söküm Gemi Sökümünde Çevre Dostu ve Maliyet Verimli Teknikler: SHİPDİSMANTL Projesi Gemi sökümü ve geri dönüşüm süreçlerinde yenilikçi, çevre dostu, maliyet verimli teknolojiler geliştirilmesi ve optimum bir tesisin prototip tasarımı

Ar-Ge Teşvik Yasası Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri için çeşitli vergi teşvik ve istisnaları sağlandı. En az elli tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge Merkezlerine, Kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projeleri yürütücülerine Rekabet öncesi işbirliği projeleri yürütücülerine, Teknoloji merkezi işletmelerine Teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlara,

Ar-Ge Teşvik Yasası Ar-Ge harcamalarının yüzde 100'ü o yıl vergiden düşülecek, ayrıca amortisman yoluyla daha sonraki yıllarda vergi matrahından indirilecek. 500'den fazla Ar-Ge personeli çalıştıran Ar-Ge Merkezlerinde her yıl, bir yıl önceye göre ek olarak yaptıkları Ar-Ge harcamalarının yarısı, ayrıca vergi matrahından düşülecek. Ar-Ge personelinin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin yüzde 80'i, doktoralı olanlarda ise yüzde 90'ı istisna kapsamında.

Ar-Ge Teşvik Yasası Ar-Ge personeli sigorta primi işveren hissesinin yarısı, 5 yıl süreyle bütçeden karşılanacak. Söz konusu faaliyetlerle ilgili düzenlenen kağıtlara damga vergisi istisnası. Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde bulunan işletmelerin kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları destekler Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır.

Yasa, Mart 2008; Yönetmelik, Temmuz 2008’de yürürlüğe girdi. 5746 Ar-Ge Teşvik Yasası Yasa, Mart 2008; Yönetmelik, Temmuz 2008’de yürürlüğe girdi.   Önce Sonra Firma TGB Planlanan harcama 100 Personel 60 Mal ve hizmet 40 Gerçekleşen Harcama 88 85.4 83 76 76 * Aktifleştirilen Ar-Ge harcaması 5 yıl içinde amortisman indirimi yoluyla tekrar matrahtan düşülür. 76

5746 Sayılı Kanunun Etkisi ArGe farkı (!) 10 32 37 Kanun Öncesi Kanun Sonrası Firma Ar-Ge TGB Planlanan Harcama 100 Personel Giderleri 60 Mal ve Hizmet Alımı 40 Gelir Vergisi İndirimi 12 9.6 İşveren S.P.İndirimi 5 Gerçek Ar-Ge Harcaması 88 85.4 83 Satış geliri 200 Vergi matrahı 112 115 117 Kurumlar vergisi indirimi 85 Amortisman indirimi(1. yıl)* 8 17 Tahakkuk eden vergi 20 10.4 2.4 Vergi sonrası kar 80 90 112.2 ArGe farkı (!) 10 32 37 77 77 77

5746 Kanun ve TEYDEB Desteği Etkisi Büyük Firma Firma TGB Planlanan Harcama 100 TÜBİTAK-TEYDEB Desteği (%50) 48 442 Gerçek Ar-Ge Harcaması 85 83 38 42 Satış geliri 200 Vergi sonrası kar 112 117 150 159 ArGe farkı (!) 32 37 70 79 78 78 78

5746 Kanun ve TEYDEB Desteği Etkisi KOBİ Firma TGB Planlanan Harcama 100 TÜBİTAK-TEYDEB Desteği (%75) 71 62 Gerçek Ar-Ge Harcaması 85 83 14 21 Satış geliri 200 Vergi sonrası kar 112 117 169 179 ArGe farkı (!) 32 37 89 99 79 79 79

Ar-Ge Vergi Teşviklerinden Yararlanma Durumu   Mükellef Sayısı Miktar (Milyon TL) GELİR VERGİSİ (Ocak-Aralık 2008 Dönemi) GVK'ya göre 52 4,2 5746 sayılı Kanuna göre 13 2,5 Toplam 65 6.7 KURUMLAR VERGİSİ (Ocak-Aralık 2008 Dönemi) K.V.K. Mad. 10/1-a’ya göre 261 515.7 5746 Sayılı Kanun Mad. 3’e göre 177 77,7 438 593,4 GELİR VERGİSİ STOPAJI (Mart 2009 Dönemi) Doktoralı Olanlar 203 0,2 Diğerleri 9.736 4,1 9939 4,3 Kaynak: Maliye Bakanlığı 80 80

İllere Göre Ar-Ge Merkezi Başvuruları* Başvuru Sayısı İstanbul 16 Ankara 13 İzmir 5 Kocaeli 4 Manisa Bursa 3 Adana 2 Eskişehir Sakarya Tekirdağ Bolu 1 İzmit Yalova Toplam 56 * Haziran 2009 itibarıyla Kaynak: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 81

Türkiye’nin ve Ege Bölgesinin Potansiyeli; 2009 ve Sonrası...... 82 82

2013’te % 2’e çıkması için 25 milyar YTL Türkiye’nin Ar-Ge Bütçesi* (% 2 hedefi için) 2013’te % 2’e çıkması için 25 milyar YTL *2008-2013 arasında GSYİH’nın her yıl %7 büyüyeceği varsayımıyla Kaynak: TÜİK (2004-2007) 83 83

Özel Sektörün Ar-Ge’ye Ayıracağı Fon Miktarı 2013’te 14 milyar YTL, 7 katı (%55) *2008-2013 arasında GSYİH’nın her yıl %7 büyüyeceği ve özel sektör payının 2013 yılında %55’e ulaşacağı varsayımlarıyla. Kaynak: TÜİK (2004-2007) 84 84

Ar-Ge Personeli İhtiyacı %2 hedefi için Türkiye araştırmacı sayısında 2013’te 2006 yılı İspanya ve Kanada seviyelerinde olabilecek. 85 85 Kaynak: TÜİK (2004-2007)

Bir Karşılaştırma... İsveç Ege Bölgesi Nüfus (2008) 9 milyon PCT Başvuru Sayısı 3 544 (2008) 230* (2008) Triadik Patent Sayısı 732 (2005) TZE Araştırmacı Sayısı 55 729 (2006) 6 457** TZE Ar-Ge Personeli Sayısı 78 715 (2006) 8 239** TZE Ar-Ge Personeli/bin çalışan 17,8 (2006) 2,1 (2008) Bilimsel Yayın Sayısı 22 053 (2007) 2 460 (2007) Kaynak: CIA Factbook, WIPO, OECD, TÜİK, ISI, TPE, ARBİS * TPE’ye yapılan yurtiçi, Avrupa patent ve PCT başvurusu toplamı 86 86 **ARBİS’e dayalı tahmin

Fert Başına Milli gelir (bin SAGP $) Sonuç... GSYİH (Milyar SAGP $) İsveç 336 Türkiye 891 Fert Başına Milli gelir (bin SAGP $) İsveç 336 Türkiye 891 87 87

Ar-Ge ve Özgün Teknoloji ile zirveye... Ar-Ge yapan sanayici Ar-Ge yapmayan sanayici...

Bilimsel Programlar Uzmanı Rıza Alparslan SEYMEN Tel: 0312 467 18 01 riza.seymen@tubitak.gov.tr Başkan Yardımcısı Dr. Mehmet DEMİREL Tel: 0262 677 21 50 mehmet.demirel@mam.gov.tr