İSİG Politikası ve Güvenlik Kültürü Doç.Dr.Kayıhan Pala Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı kpala@uludag.edu.tr

İş kazalarında yaşamını yitiren ve yaralanan işçilerin anısına... Her gün 5.000 ölüm Yılda 12.000 çocuk işçi ölümü Yılda 270 milyon iş kazası Yılda 160 milyon meslek hastalığı % 4 GSYİH kaybı

Niçin iş güvenliği? Küresel ekonomideki değişiklikler her yerde artan ekonomik güvensizlik ve eşitsizlikle sonuçlanmıştır. Bu eğilim dünyanın pek çok yerinde işçi ve işçi topluluklarının seslerini daha az duyurabilmelerine ve çalışma koşullarının bozulmasına neden olmuştur. ILO’nun sosyal ve ekonomik güvenliği artırma stratejisi , güvenliğin 7 temel boyutuna odaklanmaktadır. Kaynak : ILO 2002

Temel güvenliğin 7 boyutu: İş piyasası güvencesi İstihdam güvencesi İş güvencesi Beceri geliştirme güvencesi Çalışma güvenliği Temsil güvencesi Gelir güvencesi Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliğinin kapsamı İşle ilgili hastalık ve sakatlıklardan korunma Her türlü ayrımcılığa karşı koruma Şiddet, taciz, stress, uygun olmayan çalışma saatlerine karşı koruma, çalışma saatlerinin, gece işinin, çalışma yaşının sınırlandırılması Tazminat, emeklilik güvencesi, analık koruması, işe devamsızlık koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iş planlaması Devlet yaptırımı, teftiş yoluyla koruma Örgütlenme hakkı Toplu pazarlık hakkı Sağlık hizmetine ulaşma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı Güvensiz işi reddetme hakkı İSİG kurulları ve diğer temsil mekanizmaları yoluyla katılım hakkı İşle ilgili olası tehlikeleri bilme hakkı “işyerindeki yanlış yapılan işleri bildiren kişiler” için korunma hakkı Kaynak : ILO 2002

İş güvenliği kültürü : İş güvenliğinin öncelikli olduğu yaşam biçimi. Güvenlik bilgiye dayanır, İçselleştirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgi, güvenlik kültürünü oluşturur. İş güvenliği göz ardı edildiğinde, “iş kazası” ve “meslek hastalığı” oluşur !...

İş güvenliği kültürü İş kazaları Meslek hastalıkları ve işle ilgili hastalıklar İşten memnuniyet/mesleki tatmin Yaşam kalitesi

İŞ KAZASI VE İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜMLER (1992-2003)

BİR İŞ KAZASININ YAPISI DOĞRUDAN NEDENLER RAHATSIZLIK YARALANMA SAKATLANMA ÖLÜM GÜVENSİZ HAREKETLER S O N U Ç GÜVENSİZ DURUMLAR KATKIDA BULUNAN NEDENLER GÜVENLİK YÖNETİMİ PERFORMANSI İŞÇİNİN ZİHİNSEL DURUMU İŞÇİNİN FİZİKSEL DURUMU

İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: A n a h t a r n o k t a l a r Devlet İşveren Çalışanlar/Sendikalar Üniversiteler Meslek örgütleri

İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar D E V L E T Kayıt-dışı istihdamın önlenmesi Çocuk işçiliğinin yok edilmesi Cinsiyet ayrımcılığının yok edilmesi Sosyal güvenliğin desteklenmesi Gelir dağılımı adaletsizliğinin azaltılması Yaşanabilir bir asgari ücretin saptanması İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her çalışanın İSİG hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması

İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar D E V L E T Kamu sağlık hizmetlerinin düzenlenmesi Güvenilir bir kayıt sistemi kurulması Hekim iş müfettişi istihdamı (En az 400 müfettiş) İş kazalarının “Bilimsel” analizi İşçi Sağlığı Enstitülerinin kurulması/yaygınlaştırılması Yasalarda çalışanların korunması

İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar İ Ş V E R E N Üretim süreçlerinde “Önce verimlilik” yerine “Önce insan” yaklaşımının benimsenmesi Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yaklaşımının benimsenmesi İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her çalışanın İSİG hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması İşyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin desteklenmesi İlk ve acil yardım hizmetlerinin organizasyonu Çalışanların eğitimi Veri akışının sağlanması İş kazalarının “Bilimsel” analizi

İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar Ç A L I Ş A N L A R - SENDİKALAR İşyeri, iş kolu ve üretim süreci ile ilgili bilgi sahibi olunması Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi süreçlerine katılınması, İş kazalarının “Bilimsel” analizi İş güvenliğinin yaşamın önceliği biçimine getirilmesine yönelik etkinlikler (Eğitim, çıplak ayaklı araştırma, örgütlenme, katılım vb) Kişisel koruyucu ekipmanın kuralına uygun biçimde kullanılması

İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar ÜNİVERSİTELER İSİG – Sosyal politikalara bilimsel katkı Güvenilir bir kayıt sistemi kurulmasına bilimsel altyapı İş kazalarının “Bilimsel” analizi İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün temel eğitimi İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün mezuniyet sonrası sürekli eğitimine katkı İSİG ile ilgili araştırmalar, laboratuvarlar İSİG ile ilgili akademik ortam

İş güvenliği kültürünün geliştirilmesi: Anahtar noktalar MESLEK ÖRGÜTLERİ İSİG – Sosyal politikalara katkı İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün yetiştirilmesi ve istihdam edilmesi süreçlerine katkı İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün mezuniyet sonrası sürekli eğitiminin organizasyonu İş kazalarının “Bilimsel” analizine katkı

İYİ BİR İŞ, GÜVENLİ İŞTİR !... Unutmayalım ; İYİ BİR İŞ, GÜVENLİ İŞTİR !...