Öğretim Teknikleri

Beyin Fırtınası Bu teknik bir reklamcı tarafından geliştirilmiştir. Yeni fikirlerin oluşturulması ve çözümlerin üretilmesi için yaratıcılığın kullanılmasına dayanmaktadır. Beyin fırtınası 4-15 arası katılımcıyla yürütülür. Fırtına sırasında ileri sürülen her öneri eşit değere sahiptir. Başlangıçta saçma görünen bir öneri diğer katılımcıların düşünmeleri üzerinde olumlu etkiye sahip olabilir. Beyin fırtınası sürecinde; Konu ve süre belirlenir, Her bir katılımcı sırası geldiğinde sadece bir öneride bulunur, Benzer görüşler birleştirilerek netleştirilir ve sonuç fikir oluşturulur.

Ekiple öğretim Ekiple öğretim tekniğinde öğretim etkinlikleri iki ya da daha fazla öğretmen tarafından yürütülür. Ekiple öğretim, bir takım işidir. Bir öğretmenin yeterli olmadığı durumlarda öğretmenler işbirliği yaparak öğretim etkinliklerini yürütürler. Ekiple öğretim tekniği, öğretmenlere uzmanlaşma olanağı sunmaktadır. Öğrenciler ise aynı konuyla ilgili farklı öğretmenlerin düşünce ve görüşlerini öğrenme fırsatı yakalar. Diğer taraftan öğretmenlerin arasındaki işbirliği ve yardımlaşma, öğrencilere örnek olabilmektedir.

Eğitsel oyun Eğitsel oyunlar öğrenilenlerin pekiştirilmesini ve rahat bir ortamda tekrar edilmesini sağlayan eğlenceli etkinliklerdir. Eğitsel oyunlarla konular ilgi çekici duruma gelebilir. Eğitsel oyunların bir amacı ve kuralları olmalıdır. Kurallar her öğrencinin katılımına izin vermelidir. Ayrıca oyunlar öğrenci düzeyine uygun olmalı, ilgi çekmeli, oyun ortamında öğrenciler kendilerini rahat hissetmelidir. Eğitsel oyunlara dersin tamamı değil sadece 5-10 dakikası ayrılmalıdır.

Akran eğitimi Akran eğitimi, sosyal etkileşimi olan, benzer dil, tutum ve davranışa sahip olan iki kişi arasında bilgi, davranış ve tutum değiştirmek amacıyla yapılan planlı eğitimdir. Çok çeşitli ders ve düzeylerde kullanılabilmektedir. Akran eğitimi karşılıklı ve çapraz olmak üzere iki farklı yolla yapılabilmektedir. Karşılıklı akran eğitimi, eşit düzeyde iki kişinin hem öğreten hem öğrenen rollerini üstlenerek birbirlerinin öğrenmelerine yardım etmesidir. Çapraz akran eğitiminde ise akademik yönden üstün olan bir öğrencinin öğreten, diğer bir öğrencinin ise öğrenen rolüne bürünmesi söz konusudur. Akran eğitimi ile daha destekleyici bir sınıf atmosferi oluşturulabilir. Öğrenciler arasında dostluk ve dayanışma artırılabilir. Akran eğitiminin öğrencilerin öz saygısı üzerinde olumlu etkileri bulunmaktadır.

Benzeşim Benzeşim, öğrenme işinin gerçek bir olay ya da durumun taklit edilerek gerçekleştirilmesidir. Simülasyon olarak da adlandırılmaktadır. Benzeşim tekniği gerçek hayatta elde edilmesi zor olan deneyimlerin kazanılmasına olanak sağlar. Bazı durumlarda karmaşık olan gerçekliğin basitleştirilmesine yardımcı olur. Pilotluk benzeşimi gibi bazı benzeşimler bilgisayar ortamında da olabilmektedir. Bazı benzeşimler ise rol yapmayı gerektirebilir. Örneğin bir deprem sırasında öğrencilerin yapması gerekenler benzeşim tekniğiyle ele alınıp öğrencilerin rol yapmaları sağlanabilir. Benzeşimlerde öğrencilerin nasıl davranacakları senaryo çerçevesinde belirlenmelidir.

Mikro öğretim Mikro öğretimde öğretmenlik becerilerinin kontrollü bir ortamda kazandırılması amaçlanır. Daha çok hizmet öncesi öğretmen eğitiminde kullanılır. Mikro öğretimde öğretmen adayı diğer öğrencilere ders anlatımı yapar. Bu dersin sonunda değerlendirme yapılır. Bu anlatımın kaydedilip tekrar izlenmesi değerlendirme aşamasında faydalı olmaktadır. Görüntü kaydının yapılması daha nesnel değerlendirmelerin yapılmasını sağlamaktadır. Mikro öğretim ile öğretmen adaylarının dönüt alarak zayıf ve güçlü yönlerinin farkına varmaları kazanmaları sağlanır. Öğretmen adayı değerlendirmeden sonra dersi tekrar hazırlayıp sunabilir.

Laboratuvar Laboratuvar çalışmalarında öğrenciler bireysel ya da grupla çalışır. Laboratuvar çalışmaları gösterip yaptırma, deney, gösteri gibi tekniklerin kullanımıyla yapılmaktadır. Bu çalışmalar psikomotor beceriler ve üst düzey düşünme becerilerinin geliştirilmesinde faydalı olmaktadır.

Deney Deney, varsayımların sınanması amacıyla yapılan işleme denilmektedir. Deney tekniği bilimsel yasa ve ilkelerin açıklanması amacıyla kullanılmaktadır. Deney tekniği öğrencilerin keşfetmesine, üst düzey düşünmesine yardımcı olmaktadır.

Görüş geliştirme sürecinde; Görüş geliştirme, kişinin kendi görüşünü başkalarının görüşlerinden faydalanarak geliştirmesi, savunması ya da değiştirmesidir. Bu teknik inanç, tutum ve değerlerin farkına varılıp geliştirilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Görüş geliştirme sürecinde; Tartışma konusu belirlenir (nükleer santrallerin sayısı artırılmalıdır gibi), Öğrencilere düşünmeleri için süre tanınır, Üzerlerinde kesinlikle aynı fikirdeyim, aynı fikirdeyim, kararsızım, karşıyım, kesinlikle karşıyım yazan kartonlar sınıfın farklı noktalarına asılır, Öğrenciler benimsedikleri görüşün yer aldığı tablonun önünde yer alır, Öğrencilerden neden o noktada durduklarını açıklamaları istenir, Öğrenciler birbirlerini dinler ve ikna etmeye çalışır, Öğrencilere diğer görüşlerden etkilenip etkilenmedikleri sorulur, ikna olanların yer değiştirmeleri istenir.

Akvaryum Akvaryum bir tartışma tekniğidir. Akvaryumda temel olarak iç içe iki çember oluşturulur. Bazı uygulamalarda iç gruptakiler tartışmaya katılır, dış çemberdekiler izleyicidir. Bazı uygulamalarda ise çemberin ortasına konuşmak isteyen öğrenci geçer, dış çemberdeki öğrencilerden bazıları dinleyici rolünü bazıları ise konuşmacıya dönüt verici rolünü oynar.

Konuşma halkası Konuşma halkası aslında bir tartışma tekniğidir. Bu tekniğin en önemli özellikler katılımcıların daire şeklinde oturmaları ve içlerinden biri konuşurken onun sözünü kesmemeleridir. Bu teknik daha çok kişinin kendisini başkasının yerine koyarak düşünmesini sağlama, empatik düşünmesini geliştirme amaçlı kullanılmaktadır. Konuşma halkasında; Öğrenciler çember biçiminde oturur, Konuşma sırasının kimde olacağını belirten kalem, silgi gibi bir nesne belirlenir, bu nesne kimin elindeyse söz hakkı onun olur, Üzerinde konuşulacak olan konu sınıfa sunulur, Konuşmanın başlayabilmesi için öğretmen “ne düşünüyorsunuz?”, “resimdeki kişi ne hissediyor?” gibi sorular sorabilir, Konuşmak isteyen öğrenci sıra nesnesini eline alarak konuşabilir, Öğrenci yanıtları bittikten sonra öğretmen söz alarak kendi görüşünü belirtir.

Öğrenme merkezleri Öğrenme merkezi, öğretim için ihtiyaç duyulan araç ve materyallerin bulunduğu bölgelerdir. Örneğin sınıfın ya da okulun bir köşesi dil öğrenme merkezi, diğer bir köşesi ise bilimsel araştırma merkezi olarak düzenlenebilir.

Kartopu Kartopu tekniğinde öğrenciler bir konu ya da problem üzerinde önce tek başına düşünür. Daha sonra iki, dört ve daha fazla kişi birlikte düşünür.

İşbaşında eğitim İşbaşında eğitim, beceriye dayalı işlerin gerektirdiği becerilerin uygulama yapılarak kazandırılmasıdır. Staj ya da çıraklık işbaşında eğitimin uygulandığı durumladır. İşbaşında eğitimde iş yaprakları, işlem yaprakları, bilgi yaprakları ve değerlendirme yaprakları gibi materyaller kullanılmaktadır. İş yaprağında yapılacak olan işin tüm basamakları belirtilir. İşlem yaprağında ise bir basamakta yapılması gereken işlemler açıklanır. Bilgi yaprağında yapılacak işle ilgili bilgilere yer verilirken değerlendirme yaprakları ölçme ve değerlendirme amaçlı soru, problem ya da yapılması gereken işleri içerir.

Özel ders (tutor) Özel ders (tutor), öğrencinin öğretmenle birebir çalışmasıdır.

Görüşme Görüşme ile öğrenciler deneyimli bir kişi ya da bir konu uzmanı ile görüşerek birincil kaynaktan bilgiye ulaşırlar. Görüşme tekniği iki farklı yollar gerçekleştirilebilir. Birinci yolda uzman kişiler sınıfa çağrılabilir. Önceden hazırlık yapan öğrenciler gelen uzmana sorular sorar, anlattıklarını dinler. İkinci uygulamada ise öğrenciler bir uzmanı ziyarete giderler. Eğer sınıfın tamamı bu ziyarete katılamıyorsa bir grup öğrenci ziyarete gider ve sınıfa döndüklerinde deneyimlerini paylaşır. Görüşme tekniğinde önceden iyi planlama yapılması önem taşımaktadır. Konu çerçevesinin ve sorulacak soruların önceden belirlenmesinin yanı sıra ziyaret saatleri, ulaşım gibi noktaların önceden planlanması gerekmektedir. Görüşme tekniğinin; Birincil kaynaklardan bilgi edinme, Öğrencilerin gelişimlerine katkı sağlama, Uzmanlarla öğrenciler arasındaki iletişimi artırma gibi faydaları bulunmaktadır.

Ödev Ödevler ders dışı zamanlarda yapılmak üzere verilir. Ödevlerin pekiştirme, tekrar etme, genişletme gibi faydaları bulunmaktadır. Ödevlerin; Boş zamanı değerlendirme, Bağımsız çalışabilmeyi sağlama, Güven duygusunu kazandırma, Araştırma, özetleme, gözlem yapma gibi becerileri kazandırma, Zamanı kullanma alışkanlığı kazandırma gibi faydaları vardır. Verilen ödevlerin öğrencilerin gelişim düzeyine uygun olması, sadece öğrenciyi meşgul etmek için ödev verilmemesi, ödevlerin kontrol edilmesi dikkat edilmesi gereken diğer noktalardır.

Gezi Gözlem Gezi yöntemi gözlem ve araştırma yapmaya dayanmaktadır. Bu süreçte öğrenciler olay ya da nesneleri gerçek durumlarıyla gözlemleme olanağı bulur. Gezi gözlem sürecinin önceden planlanması, öğrencileri neyi gözleyeceğinin farkında olması, gözlemin nasıl ve ne kadar yapılacağının belirlenmiş olması, gözlem sırasında not tutma, fotoğraf çekme, resim çizme, ses kaydetme gibi etkinliklerle veri toplanması önemlidir.

Müze eğitimi Müze eğitimi, müze ortamında yürütülen öğretim etkinliklerini ifade etmektedir. Müze eğitimi ya da müzede eğitim, öğrencilerin bir müzeyi ziyaret etmeleri biçiminde olabildiği gibi, öğrencilerin okulda/sınıfta küçük bir müze oluşturmaları biçiminde de yapılabilmektedir. Müze eğitiminde esas olan öğrencilerin müzeyi bir uçtan diğerine dolaşıp çıkmaları değildir. Müze eğitiminin etkili olabilmesi için soru cevap, tartışma, drama, atölye çalışması gibi etkinliklerle öğrencilerin sürece etkin biçimde katılmaları sağlanmalıdır. Müze ortamında gerçekleştirilen öğretimin; Bilgi edinme, Gözlem yapma, Hayal gücünü kullanma, Kendi yaşamıyla ilişki kurma, Diğer kültürleri anlama, Tarihi eserlere yönelik farkındalığı artırma, Geçmişle bugüne ilişkilendirme gibi faydaları bulunmaktadır.

Kaynaklar Demirel, Ö. (2004). Öğretme Sanatı. PegemA Yayıncılık, Ankara. Yardım, H. G. (2009). Matematik Derslerinde Akran Eğitimi Yaklaşımının 9. Sınıf Öğrencilerine Etkisi Üzerine Eylem Araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara. Yorulmaz, A. (2011). Öğretmen Adayları için KPSS Eğitim Bilimleri. Zambak Yayınları, İstanbul.