EĞİTİM ve ÖĞRETİMDE “SİSTEM” YAKLAŞIMI Ali Baykal Boğaziçi Üniversitesi İstanbul 34342 abaykal@boun.edu.tr baykala@yahoo.com

Tanımlamak–Açıklamak–Yordamak- Yönetmek

EĞİTİM NEDİR? YETERSİZ DAHA YETERLİ MÜKEMMEL

Fiziksel Ortamlar Toplumsal Doku Öğretim Süreçleri Öğretim Donanımları Öğretmen

ÖĞRETİM SİSTEMİNİN BİLEŞENLERİ

GİRDİLER İdeolojik dogmalar Yeni bilgi Politik hırslar Teknoloji Kişisel çıkarlar Çevresel sorunlar (Trafik, kar, deprem) Ekonomik sorunlar Yeni bilgi Teknoloji Para Enerji İnsangücü Değerler

GİRDİLER Bilgi İnsan Para

ÇIKTILAR Bilim insanları Kalp ve beyin cerrahları Baraj Mühendisleri Yazarlar/Sanatçılar Eğitimciler Beyin göçü ÇIKTILAR PISA sonuçları ÖSS ve LGS’de 0 alanlar Televole kültürü Trafik kazaları İşsizler Yolsuzluk

ÖNE ÇIKAN HEDEFLER: 3R’den 4R’ye (O/Y/A) > (O/Y/S/A) Bilim-Teknoloji-Matematik Okuryazarlığı Eleştirel Çözümleme (Veri-Süreç-Sonuç) Yaratıcı Sentez İnsan Hakları (Öteki İnsanla Barış) Yarat – Yap – Yay (CAS) Proje ve zaman yönetimi Duygusal zeka ※ Merak X İhtiyaç (Satürn’de kurbağa var mı?) Öğrenmeyi öğrenme

ALAN İÇERİĞİNİN DÜZENLENMESİ: Strateji: ? A) Çekirdek Konular Seçme (Thematic) B) Alan Temelleri (Basics) Genişlik X Derinlik ? Çok şey hakkında bir kaç şey B) Bir kaç şey hakkında çok şey Kurgu: ? Sarmal B) Piramit C) Zincir B) Halka

En İyi Öğrenme...

Buluşçuluk İlke ve kavramlarla haşir-neşir olarak bağımsız buluş yapmaya özendirir. Buluşçu Öğrenmenin Üstünlükleri Merak uyandırma Bağımsız problem çözümüne yönlendirir Eleştirel düşünmeyi geliştirir

Öz-düzenleme ... öz-düzeneleme yetisi olanlar etkin öğrenme yaklaşımlarını ne zaman ve nasıl kullanacaklarını bilenlerdir.

Problem Çözme Süreci Genel Problem Çözme Stratejileri Problemi ve fırsatları tanı Hedefleri tanımla Olası çözümleri araştır Olacakları önceden gör Yapılanları gözden geçir Amaç-araç çözümlemesi İşe yarar bilgi çıkarımı Problemin gösterilmesi, betimlenmesi

Yaratıcı Problem Çözümünün Öğretimi Kuluçka Yargıların Askıya Alınması Ugun İklim Çözümleme Alımlı, Çekici Problems Geri Bildirim (Dönüt)

Düşünme Becerilerinin Öğretimi Donanımı zenginleştirme Düşünme kültürü

Eleştirel Düşünme ... uygulama gerektirir; ... farklı bakışları, zıt yönleri varsayar ve saygı duyar; ... serbest tartışma olgunluğunu geliştirir. Doğru yanıtlar yerine kanılar için kanıtlar ve nedenler göstermeye öncelik tanınır. Eleştirel düşünme becerileri öğrencilerin aşina olduğu konularla daha iyi ve kolay öğrenilir.

F-K-B-M-AD-DÜ Fizikokimya Biyokimya EĞİTİM Eğitim Teknolojisi Fen Bilgisi Sosyal Bilgiler EKOLOJİ SİBERNETİK SİSTEM BİLİMİ DOĞA ve TOPLUM

NEREDE ÖĞRET(EĞİT)MELİYİZ? Okul Bahçeleri Matematik Lab Elektronik Sınıf Botanik Bahçeleri Hayvanat Bahçeleri Ev Çevre (Müzeler, Fabrikalar) “İnternethane” Sanal Sınıf (Chat-room) Sanal Laboratuvar OYUN ORTAMLARI “GAZ ODALARI” NEREDE ÖĞRET(EĞİT)MELİYİZ?

Toplumsal Doku Nasıl Düzenlenmeli? …insanlar zor ve karmaşık kavramları problemler hakkında kendi aralarında konuşarak daha kolayca keşfederler ve anlarlar.

Öğrenmede işbirliği, imece, toptan katılım Amaçlarda bütünleşme, kaynaşma Yöntemlerde farklılaşma, ayrışma

Otokrasi, laissez affaire, demokrasi...

Az sayıda, kesin, gerekçesi açık, belirli kurallar Cezadan önce olumlu davranışlar pekiştirilmeli Bilinenler yetersiz yeni pekiştireçler bulunmalı Cezaya olabildiğince az başvurulmalı Öğrenciye cezanın nedeni açıklanmalı Duygusal ya da öfkeli tutumla ceza yok Ceza suçun sonunda değil başında verilmeli. Asla fiziksel ceza yok

Çağdaş yazılımlar ve donanımlar nelerdir?

GSP IP ITV

Toplumsallaşma? Yabancılaşma? Kaynaşma GSM-Internet

Ders kitaplarımızda sorgu ve coşku yok!

Uygun yöntemler nelerdir?

Bildirici Öğretim ve Kapıp-alıcı Öğrenme Kavramlar verilir Anlamlı sözel öğrenme Tümdengelimci muhakeme Kural-örnek yöntemi Öncül Örgütleyiciler Karşılaştırmalı (kıyaslı) Bildirici (gösterici)

Bildirici Öğretim Adımları Öncül Örgütleyiciler Benzerlik ve farkları vurgulayarak özgün ve belirgin örneklerle konunun sunumu İçeriğin öncül örgütleyicilerle bağlantılandırılması.

Gagne’nin Öğretim Olayları Öğrencinin ilgisini çek Hedefi belirt & öğrenciyi güdüle Önceki bilgilerin hatırlanmasını sağla Konuyu sun; önemli noktaları vurgula Öğrenmeye rehberlik et Edimin ortaya çıkmasını sağla Dönüt ver Edimi değerlendir

Karşılıklı (İki yönlü) Öğretim Yaklaşımlar: İçeriği özetle Bir soru sor “konunun” zor, karmaşık yönlerini açıkla “hemen neyin geleceğini” yorda Gaye: öğrenciler yaklaşımları bağımsızca da uygulayabilmeliler

Copyright © Allyn & Bacon 1999 İKİ YÖNLÜ İŞLEYİŞ BİLDİRİCİ BULDURUCU Yukardan Aşağı KARMAŞIK BECERİLER KARMAŞIK PROBLEMLER Temel Beceriler Temel Beceriler Aşağıdan Yukarı Copyright © Allyn & Bacon 1999

Karşılıklı Etkin Öğretime Yönlendirme Sorumluluğun yavaş yavaş öğretmenden öğrenciye geçişi İsteklerin yeteneklere uygunlaştırılması Düşünmenin Teşhisi

Matematik Öğrenimi ve Öğretimi Düşünme süreçlerine odaklanmak Genişlik yerine derinlik (Çok şey hakkında bir şey yerine bir-kaç şey hakkında çok şey) Sürekli değerlendirme ve öğrencilerle paylaşılması

Kavram Gelişiminin Aşamaları Çelişkili, bilinenlerle açıklanamayan durum Tutarsızlıkları açıklama girişimi Ölçüm ve gözlemlerde kişisel kuramlara uyacak düzenlemeler yapma girişimleri Kuşku ve merak Bocalama ve tereddütler Kavramsal Dönüşüm

Buluşçu Öğrenme İçerik yapısı Kodlama Sistemi İlişkilere odaklı buluş Tümevarımcı muhakeme Örnek-kural yöntemi Kavrayıcı sezgi Rehberli&rehbersiz

Öğretmen bir kültür temsilcisidir Adım adım gelişen öğrenci sorumluluğu Bilişsel çıraklık Yapılandırma Yapı İskelesi Kurma Öğretici Söyleşiler Vygotsky: Yardımlı, aracılı öğrenme

ORTAK ÖĞRENME Bandura:Örnek alma

Ortak Öğrenme Yöntemleri Öğrenci Takımları Başarı Birlikleri (ÖTBB) Tümleşik Okuma ve Yazın Birlikleri (TOYB) Boz-yap Bulmacalar Birlikte Öğrenme Küme İncelemesi Ortak Tasarım (Senaryo)

Toplu / İşbirlikçi Öğrenme Yüz yüze etkileşim Olumlu ve yardımlı bağlantılar Bireysel sorumluluk İşbirlikçi becerilerin doğrudan öğretimi Akademik ve toplumsal becerilerin öğretimi Toplu işlem süreçleri Kümelerin yapısı ve büyüklüğü

İşbirlikçi Öğrenme Modelleri İlgi çekici soru-sorunlar İki taraflı sorgulama Önceden tasarlanmış işbirliği

Toplu Öğrenmenin Sakıncaları Süreç sonuçtan daha önemli Yanlış anlamalar pekişir Toplumsallaşma kural olur Tüm işi tek bir ‘usta’ öğrenci yapar Statü farkları çeşitlenir ve artar

ÖĞRENCİ MERKEZLİ EĞİTİMDE ÖĞRETMENİN ROLÜ

Bir öğretim sisteminde... Merkez olabilir mi? Olabilirse olmalı mı? Merkezde kim ya da neler olmalı? Neden? Türk Eğitim Sisteminde, ders düzeyinde; Merkez var mı? Varsa Kaç tane? Çoksa neler? Müfredat ? Müfettiş ? LGS ÖSS ?

İyi Bir Öğretmenin Nitelikleri Nelerdir? Konu bilgisi “yeterlidir” Öğretim becerilerinde ustadır Öğretmeye niyetlidir İlgi ve merakı kışkırtır Tasarım kurar Zamanı iyi kullanır Eleştiriye açıktır Anlayışlı ve düşüncelidir

HANGİ ÖĞRETİM(!) BECERİLERİ ARANIYOR? Sınıf yönetimi Öğrencinin giriş “niteliğini” belirleme Öğrenciyi (Başka?) güdüleme Öğrenci niteliklerini (ayrışmaları) açıklayabilme Öğrencinin çıkış “niteliğini” belirleme Veri ve bilgi okuryazarlığı Etkin “düşünsel” iletişim

APA’nın Öğrenci-Merkezli Psikolojik İlkeleri ÖĞRENCİLER YENİ BİLGİYE ULAŞMAK İÇİN; bilgi ve deneyimlerini yeniden yorumlayarak; öz-güdümlü bilgi arayışı içinde; anlam kazandırmak için başkalarıyla da çalışarak; kendi öğrenme yaklaşımlarının farkında olarak; bunları yeni durumlarda ve koşullarda uygulayarak ETKİN ÇABA GÖSTERİRLER.

Sistem yaklaşımının ilkeleri Sorgulamak, yaygın söylemlere kapılmamak, güç odaklarına kapılanmamak (karşıt ya da yandaş olarak) Karşıt gibi gözüken kavramları bağdaaştırmak İlişkisel düşünmek

Seçenekleri zıtlaştırmak yerine bütünleştirmek GENEL EĞİTİM Kuram Bilgi Merak İlgi Gelecek Geliştirme İcat MESLEKİ EĞİTİM Uygulama Beceri İhtiyaç Çıkar (Yarar) Şimdi Uyarlama Onarım

HAYRANLIK X DÜŞMANLIK

ÖNERİ Ulusal-evrensel Genel Lise-Meslek Lisesi Örgün Öğretim-Yaygın Öğretim Ev-Okul-Çevre Kuram-Uygulama Bilgi-Beceri Araştırma-Uygulama bütünlüğünü sağlayacak bir OKUL tasarlanmalıdır.

NİYET

MERAK

EMEK ÇABA

Büyük Düşünmek... Azla Yetinebilmek...

Değerlendirme

TEŞEKKÜR EDERİM...