Elektrik Sektöründe Özelleştirme Çalışmaları T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Atıf Kır Uzman İstanbul, Ekim 2009

İçerik Genel Olarak Elektrik Sektöründe Özelleştirme Elektrik Dağıtım Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları Elektrik Üretim Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları OSB’ler ve Özelleştirme

Elektrik Sektöründe Kamu 3 Kamu sahipliğindeki şirketler Elektrik Sektöründe Kamu Özel şirketler Elektrik sektörü tedarik zinciri Üretim İletim Dağıtım Perakende Kamu özel sektör mülkiyeti Halen kamu ağırlıklı olmasına karşın son yıllarda özel sektör payı artmaktadır. Üretim özelleştirmeleri için strateji oluşturma çalışmaları başlamıştır. Tamamen devlet kontrolündedir. Özelleştirilmesi öngörülmemektedir. 21 bölgeden: 2’si ÖİB, 2’si Enerji Bakanlığı tarafından özelleştirilmiş. 2’sinin ihaleleri tamamlanmış, 3’ü için ihale ilanına çıkılmıştır. 1 bölge özelleştirme programından çıkarılmıştır Serbest müşteriler TEDAŞ dışındaki kanallardan elektrik alabilir konumdadır. Özelleşen dağıtım bölgelerinde dağıtım ile birlikte perakende faaliyetleri de özelleşmektedir. AYDEM KÇEDAŞ Başkent Otoprodüktörler 4 2 2008 sonu itibariyle pazar payı (Yüzde) EÜAŞ Sakarya 8 8 6 Meram Diğer özel 4 49 100 Aras 1 2 43 Çoruh 3 4 Yeşilırmak 63 3 TEDAŞ TEİAŞ Osmangazi 2 Göksu

İçerik Genel Olarak Elektrik Sektöründe Özelleştirme Elektrik Dağıtım Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları Elektrik Üretim Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları OSB’ler ve Özelleştirme

Dağıtım Özelleştirmelerinden Beklentiler Amaçlanan Yöntem Kayıp/kaçağın azaltılması Operasyonel verimlilik artışı Özel şirketler daha etkin işletmecilik ve teknolojik iyileştirmeler yapabilmesi Hizmet kalitesinin artırılması Hizmet kalitesi düzenlemeleri ve rekabet Enerji KİT’lerinin nakit akımı probleminin çözülmesi Özel şirketlerin etkin ve verimli işletmeciliği Yatırımların yeterliliğinin ve sürdürülebilirliğinin sağlanması Özel şirketlerin yatırım finansmanını kendilerinin sağlaması ve tarifelerle itfa etmeleri

Özelleştirmenin Ana Esasları Özelleştirme öncesi Özelleştirme Özelleştirme sonrası ÖİB Dağıtım şirketleri EPDK Dağıtım lisansları EPDK Tarifeler Hisse satış sözleşmesi Özel dağıtım şirketi TETAŞ EÜAŞ Hisselerin blok olarak satılması ESA ESA ESA Ön yeterlilik kriterleri ÖİB TEDAŞ TEDAŞ İHD Sözleşmesi İhale şartnamesi ve diğer hazırlıklar

Özelleştirmede İHS Modeli Modelin esasları Mevcut varlıkların ve yatırımcı tarafından yapılan yatırımlarla ortaya çıkan yeni varlıkların mülkiyeti TEDAŞ’a aittir. Yatırımcı, dağıtım tesislerini işletme hakkına ve elektrik dağıtım ve perakende satış lisanslarına sahip bölge dağıtım şirketinin hisselerini devralacaktır. Mevcut varlıkların mülkiyetine ilişkin yasal yükümlülükler TEDAŞ tarafından üstlenilmiştir. Yatırımcı, dağıtım şebekesini, EPDK mevzuatları ve kalite standartları çerçevesinde her daim işler tutmakla yükümlüdür. Bir bölgedeki dağıtım şebekesi varlıklarının değil, bölgedeki işletme hakkına sahip dağıtım şirketinin hisselerinin satışına dayalı yeni bir model tasarlanmıştır.

İhalesi Tamamlanmış Elektrik Dağıtım Şirketleri 1,7 İhalesi Tamamlanmış Elektrik Dağıtım Şirketleri >6 GWH tüketimli kullanıcıların payı 2007, Yüzde Abone sayısı 2008, Milyon Kayıp/kaçak oranı 2008, Yüzde Tahsilat Oranı 2007, Yüzde Satılan net enerji 2008, TWh Başkent 3,1 96 26 11,2 Sakarya 1,3 97 40 8,8 Meram 1,5 74 20 5,9 Aras 0,7 27 78 1,7 Coğrafi dağılım Enerji bakanlığı tarafından özelleştirilmiş şirketler

İhale Sonuçları 2.394 Ortaya çıkan ihale bedelleri Milyon ABD $ 2.393,5 128.5 440 600 Başkent Sakarya Meram Aras Toplam

İhale Süreci Devam Eden Elektrik Dağıtım Şirketleri İçin Gerçekleşen Teklif Sayıları Teklif Sayısı (Adet) Osmangazi 12 Çoruh 5 Yeşilırmak 12 ÖİB tarafından ihalesi tamamlanmış şirketler Coğrafi dağılım İhale süreci devam eden şirketler Enerji bakanlığı tarafından özelleştirilmiş şirketler

İçerik Genel Olarak Elektrik Sektöründe Özelleştirme Elektrik Dağıtım Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları Elektrik Üretim Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları OSB’ler ve Özelleştirme

Elektrik Üretim Tesisleri Özelleştirmesinde Hedefler Elektrik Üretim Tesislerinin Özelleştirilmesi ile; İyi düzenlenmiş, etkin elektrik piyasası oluşturmaya katkı sağlamak, Toplam elektrik üretim kapasitesini yükseltmek, Sektördeki rekabeti artırmak amaçlanmaktadır

Devre ilişkin sözleşmeler Eylül 2008 tarihinde imzalanmıştır. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Tarafından Özelleştirilmiş Olan Elektrik Üretim Tesisleri Toplam kurulu gücü 141,41 MW olan 9 adet santralden 8’i işletme hakkı devri yöntemiyle, 1’i ise satış yöntemiyle özelleştirilmek üzere Ekim 2007 tarihinde ihale süreci başlatılmıştır. İhalede 27 teklif alınmış ve yapılan nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda alınan en yüksek teklif 510 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Devre ilişkin sözleşmeler Eylül 2008 tarihinde imzalanmıştır.

Özelleştirilecek Elektrik Üretim Tesisleri İhale konusu tesisler; 18 adet termik santral, 27 adet hidroelektrik santral (HES) ve 56 adet akarsu hidrolelektrik santrali ile sürece bilahare dahil edilebilecek olan elektrik üretim tesislerini kapsayacaktır. Söz konusu 101 santral EÜAS portföyünün kurulu gücünün %68’ini temsil etmektedir. EÜAŞ, üretim tesisleri özelleştirmelerinde Avrupa’nın en büyük portföyünü sunmaktadır.

Özelleştirilecek Elektrik Üretim Tesisleri – 56 adet HES Öncelikli olarak özelleştirilecek tesisler 56 adet HES’dir. Bu santrallerin toplam kurulu gücü 148,35 MW olup, kurulu güçleri 0,06 ile 51,2 MW arasında değişmektedir. Söz konusu santrallerin 2 tanesi Doğal Göl, 2 tanesi Baraj ve geri kalan 52 tanesi akarsu tipindedir.

Danışman Seçimi Sektörün analizi, durum tespit raporu, özelleştirme stratejisi ve ihale dokümanlarının hazırlanması vb. konularda hizmet vermesi ve özelleştirme çalışmalarında İdareye yardımcı olması amacıyla enerji alanında deneyimli danışmanlar görevlendirilmesi planlanmıştır. Bu doğrultuda, açılan ihaleler neticelendirilmiş olup, strateji danışmanı, hukuk danışmanı, çevre danışmanı, mali ve teknik danışman konsorsiyumu ile denetim firması tutulmuştur. Danışmanlar çalışmaya başlamıştır.

Elektrik Üretim Özelleştirmelerinde Zamanlama Üretim özelleştirmeleri için strateji oluşturma çalışmalarına devam edilmekte olup, bu çalışmaların tamamlanmasını müteakip mevcut konjonktür de dikkate alınmak suretiyle ihalelere çıkılacaktır.

İçerik Genel Olarak Elektrik Sektöründe Özelleştirme Elektrik Dağıtım Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları Elektrik Üretim Sektöründe Yapılan Özelleştirme Çalışmaları OSB’ler ve Özelleştirme

OSB’lerin Sorunları ve İhale Dokümanları OSB’lerin Başlıca Sorunları; Dağıtım bölgesinde yetkili dağıtım şirketi ile OSB arasındaki ilişkilerin net olarak belirlenmesi 4628 Sayılı Kanunun 2. maddesinin (g) bendinde yer alan 3 aylık devir süresinin geçirilmesi İhale Dokümanlarında; OSB’lere ilişkin özel bir hükme yer verilmemiştir. Şirket’in dağıtım bölgesinde uygulanacak tarifeler, yatırımlar, hizmet kalitesi ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinde 4628 sayılı Kanun ve diğer ilgili mevzuata tâbi olduğu ifade edilmiştir.Buna göre, dağıtım şirketi-OSB ilişkisinde özelleştirme öncesi ve sonrası döneme ilişkin olarak İhale dokümanlarında herhangi bir farklılık öngörülmemiştir. Yukarıda ifade edilen sorunlar ile diğer sorunların ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TEŞEKKÜRLER