Başımız sağolsun

İŞ KAZALARI Cebrail ŞİMŞEK İş ve Meslek Hastalıkları Uzmanı cebrailsimsek@gmail.com TÜRK-İŞ Eğitim Semineri, Mayıs 2014, Edirne

Sağlıklı yaşamak insan hakkıdır Çalışmak insan hakkıdır

ücret eğitim Çalışma süresi Havalandırma Elektrik akımı Radyasyon Sıcaklık psikososyal etmenler Nem Karbondioksit Gürültü gazlar yasalar Toz Karbonmonoksit Oksijen Vardiya Yerleşim hacmi Aydınlatma Titreşim deneyim sigara Basınç İstihdam biçimi gece çalışması Kaynak:Alp Ergör - Yücel Demiral DEUTF Halk Sağlığı AD Mesleki ve Çevresel Akciğer Hastalıkları Sempozyumu 14-15 Aralık 2006 Ankara

İş Güvenliğinin Tanımı İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacıyla güvenli çalışma ortamını oluşturmak için alınması gereken önlemler bütünü İş Güvenliğinin Amacı Çalışanlara en yüksek sağlıklı ortam sunmak Çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden onları korumak İş ve işçi arasında mümkün olan en iyi uyumu sağlamak İş yerlerindeki riskleri tamamen ortadan kaldırmak ya da zararları en aza indirebilmek Oluşabilecek maddi ve manevi zararları ortadan kaldırmak Çalışma verimini artırmak

İşçi Sağlığı Bütün mesleklerde çalışanların sağlıklarını sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en üst düzeyde tutmak, çalışma koşullarını ve üretim araçlarını sağlığa uygun hâle getirmek, çalışanları zararlı etkilerden koruyarak işin ve çalışanın birbirine uyumunu sağlamak üzere kurulmuş bir tıp dalıdır.

TEHLİKE İnsanların yaralanması, hastalanması, malın veya malzemenin hasar görmesi, işyeri ortamının zarar görmesi veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak veya durum

RİSK Tehlikeler sonucunda ortaya çıkabilecek olan her potansiyel durum bir risktir (Örn: ölüm riski, yaralanma riski, sakat kalma riski, vb) Koşullar olgunlaşmadıkça açığa çıkmaz. Gerçekleşirse zarar yaşanmış demektir.

Tehlike-Risk ilişkisi Risk daima tehlikenin bir elemanıdır. Tehlikenin içinde risk vardır. Risk, tehlikenin gerçeğe dönüşmesidir. RİSK

TEHLİKE RİSK ETKİ RİSK SKORU= OLASILIK X ŞİDDET OLASILIK ŞİDDET

Örnekler TEHLİKE TEHLİKELİ DURUM RİSK Elektrik Kabloyla temas Çarpılma Su Suya girmek Boğulma Kimyasal madde Vücuda alınması Zehirlenme Gürültü Ortamda bulunmak İşitme kaybı Yüksekte çalışma Emniyet kemeri kullanmama Düşme Kaynakçılık Gözlük kullanmama Göze çapak batması

RİSK DEĞERLENDİRMESİ ADIMLARI Tehlikelerin tanımlanması Risklerin değerlendirilmesi Önlemlerin belirlenmesi Önlemlerin uygulanması İzleme ve gözden geçirme

Kaza Tasarlanamayan, öngörülemeyen, beklenmedik anda meydana gelen ve çevresine hemen ya da sonradan zarar verme nitelikleri bulunan olaydır.

İş kazası- Tanım Uluslararası Çalışma Örgütü ILO Belirli bir zarara ya da yaralanmaya neden olan beklenmeyen ve önceden planlanmamış bir olay Dünya Sağlık Örgütü WHO Önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinaların, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay

İş kazası- Tanım 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ve ruhen özüre uğratan olaydır. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle Sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında

Kazaların Temel Nedenleri İnsan Makine Ortam – Çevre Yönetim

İNSAN Psikolojik Nedenler: Fiziksel Nedenler: İşyeri Nedenleri: Unutkanlık, sıkıntı-üzüntü-keder, çevre etkileri, istem dışı davranış, ihmalci davranış, hatalı davranış vb. Fiziksel Nedenler: Yorgunluk, uykusuzluk,alkol, hastalık vb. İşyeri Nedenleri: İnsan ilişkileri, takım çalışması, iletişim vb.

ORTAM-ÇEVRE Sıcaklık, nem, yükseklik, derinlik Tozlar, gazlar, kimyasallar Gürültü, titreşim, aydınlatma …

YÖNETİM Uygun olmayan personel istihdamı Yönetme, izleme, iletişim kurma Makina seçimi, kullanımı, bakımı İlk yardım ve kurtarma Yetersiz yönetim organizasyonu Yetersiz güvenlik yönetim planı Eğitim ve öğretim yetersizliği Yetersiz sağlık kontrolleri vb

Yönetim politikaları ve kararları TEMEL NEDENLER: Yönetim politikaları ve kararları Kişisel nedenler Çevresel nedenler GÜVENSİZ DAVRANIŞLAR GÜVENSİZ DURUMLAR DOLAYSIZ NEDENLER İŞ KAZASI NEDENLERİ KAZA Kişisel kayıplar Maddi kayıplar

Güvensiz davranışlar İşi Bilinçsiz Yapmak Dalgınlık ve Dikkatsizlik Makina Koruyucularını Çıkarmak Tehlikeli Hızla Çalışmak Görevi Dışında İş Yapmak İş Disipline Uymamak İşe Uygun Makina Kullanmamak Yetkisiz ve İzinsiz Olarak Tehlikeli Bölgede Bulunmak Kişisel Koruyucuları Kullanmamak Ekipmanların ehil kişilerce kullanılmaması Arızalı ekipman kullanımı İkazlara ve işaretlere uyulmaması Hatalı çalışma pozisyonları ve kaldırma Hoyratlık / eşek şakası Alkol ve uyuşturucu kullanımı

Güvensiz durumlar Güvensiz Çalışma Yöntemi Güvensiz ve Sağlıksız Çevre Koşulları Topraklanmamış Elektrik Makinaları İşe Uygun Olmayan El Aletleri Kontrol ve Testleri Yapılmamış Basınçlı Kaplar Tehlikeli Yükseklikte İstifleme Kapatılmamış Boşluklar İşyeri Düzensizliği Koruyucusuz makine ve tezgahlar Parlayıcı Patlayıcı Maddeler Arızalı ekipmanlar Çalışma yerinin dağınıklığı, düzensizliği Yetersiz denetim Aşırı gürültü Yetersiz havalandırma Yetersiz aydınlatma

Domino etkisi Güvensiz durum ve davranışlar Kötü alışkanlıklar ve görenekler İşçi kusuru Güvensiz durum ve davranışlar Kaza Kötü olay

Kazanın Cinsine Göre Düşme, incinme Parça, malzeme düşmesi Göze yabancı cisim kaçması Yanma Makinalardan olan kazalar El aletlerinden olan kazalar Elektrik kazaları Ezilme, sıkışma Patlamalar Zararlı ve tehlikeli maddelere değme sonucu oluşan kazalar

İş Kazalarında en çok zarar gören organlar Kafa %15 Göz %8 Göğüs %10 Kol %3 El %15 Bacak %15 Ayak %34

DİKKAT KAZA GELİYORUM DEMEZ

Kaza, geliyorum der!..

 “Kaza, viyadüğün 7 numaralı kuzey ayağında başlık kirişi için beton dökümü tamamlanmak üzere iken henüz belirlenemeyen bir sebeple başlık kirişini destekleyen iskelenin çökmesi neticesinde meydana gelmiştir. İskelenin neden çöktüğü ve kazanın sebepleri yetkililerce hassasiyetle ve tüm detayları ile araştırılmaktadır” Görmedim Düşünemedim Bilmiyorum Acelem var

Emrah GÜRER İSG Uzmanı

KAZALARIN ETKİLERİ VE OLUŞAN KAYIPLAR Kazaya Uğrayan Açısından Ağrı, acı ve sıkıntı Gelir kaybı, beklenmeyen ilave masraflar ve harcamalar Geçici veya kalıcı iş göremezlik Aynı iş-görev için yetersizlik, güvensizlik Arkadaşları ve çevresi üzerinde etkiler

KAZALARIN ETKİLERİ VE OLUŞAN KAYIPLAR Sorumlu Şahıslar Açısından Endişe ve stres Suçlanma ve pişmanlık İlave iş yükü (Rapor hazırlama, tekrar eğitimleri) Kariyer zedelenmesi

KAZALARIN ETKİLERİ VE OLUŞAN KAYIPLAR Çalışanlar Açısından Şok, üzüntü, endişe Düşük moral Üretim veriminin düşmesi

KAZALARIN ETKİLERİ VE OLUŞAN KAYIPLAR İşveren Açısından Çalışma gücü ve zaman kaybı Malzeme ve makinaların zarar görmesi İşin durması, yavaşlaması Yeniden planlama, tekrar eğitimleri Sigorta prim, masraflarında artışlar Firma adının zedelenmesi Sosyal baskı Kalite, verim ve pazar kaybı

KAZALARIN ETKİLERİ VE OLUŞAN KAYIPLAR Toplum ve Ülke Açısından Olumsuz sosyal ve ekonomik etkiler İş gücü ve üretim kayıpları Tedavi yükü Tazminatlar

Ulusal ekonomiye etkisi Kaynak : ILO İstatistik Yıllığı

İş kazalarının maliyeti Yaralanma, sakat kalma ve ölüm İnsan hayatına PAHA BİÇİLEMEZ!..

 İŞ KAZALARI %  2 önlenemez %  98 önlenebilir %  50 kolaylıkla önlenebilir

Korumak, tazmin ve tedavi etmekten ucuz ve insancıldır!...

Kazalardan korunmak için İşe Giriş Muayeneleri, Periyodik Muayeneler Eğitim İşçi sağlığı ve İş Güvenliği Organizasyonu Risk Analizi Temiz ve düzenli çalışma İlk ve Acil Yardım Organizasyonları, Acil Eylem Planları Denetim Mühendislik ve yenileştirme Ergonomi kurallarından yararlanma Teşvik tedbirleri (ödül) uygulama Disiplin tedbirleri

Kazalardan Korunma MÜHENDİSLİK VE REVİZYON: Tehlikeli Durumların Bilinmesi Tehlikeli Durumların Analizi Tedbirlerin Alınması Gerekli Kontrollerin  Sağlanması

Kazalardan Korunma İKNA VE TEŞVİK: Eğitim ve Öğretim Çalışmaları Çeşitli Yarışmaların Düzenlenmesi Uyarı Levhaları ve Afişler Propaganda Ödüllendirme/Özendirme

Kazalardan Korunma ERGONOMİDEN YARARLANMA: Yapılacak işe uygun işçi temini ve çalışanları biyolojik özellikleri ile kabiliyetlerine göre makine, tesis ve aletleri geliştirmek şeklinde ergonomi biliminin gerekleri yerine getirilmelidir.

Kazalardan Korunma DİSİPLİN KURALLARI : İş güvenliğini sağlamada en son başvurulacak çözüm yolu disiplin tedbirlerine başvurulmasıdır.

Temizlik ve düzen Temizlik ve düzen MEB MESLEKİ GELİŞİM İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI Ankara, 2013

TEMİZ VE DÜZENLİ ÇALIŞMA… Zaman kazandırır Hata oranını azaltır İş kazalarını önler Verimi ve kaliteyi artırır Maliyeti düşürür Çalışanın moralini artırır Çalışanların kendine olan öz güvenlerini artırır

5 S KURALI Seiri Sınıfla: Tertip-yapılanma Seiton Sistemleştir: Düzen Seiso Süpür: Temizlik Seiketsu Standardlaştır: Sebat- süreklilik Shitsuke Sürdür: Disiplin-özen

5 - S Ne Demektir? Bir Devrim Hareketidir Başarısı için üst yönetimden başlayarak katılım şarttır Kurum için en iyi reklamdır 5 S’yi başarırsanız pek çok şeyi başarırsınız 5 S düşünce yapımızın değişmesi gerektiğini söyler Toplam kalite ortamı yaratmanın 5 adımıdır Sıfır hata elde etmenin sırrıdır Gerek özel, gerekse iş hayatımızda başarıya, mutluluğa giden yoldur

Sınıfla: Tertip-yapılanma- Ayıklama Gerekli, gereksiz malzemeleri ayıklayarak tasnif etmek, sınıflandırmaktır. İşletmedeki her malzemenin doğru yerinde bulundurulması amacıyla yapılan düzenlemeye sınıflandırma denir GEREKLİ GEREKSİZ GEREKLİ OLABİLİR

Tasnif İşlemi Yapılırken Tasnif İşlemi Yapılırken... Aşağıdaki sorular sorulmalı ve ayıklama yapılmalıdır Çalışma sahanızda dağınıklık yaratan gereksiz bir eşya var mı? Olduğu gibi bırakılan kablo, boru gibi gereksiz malzemeler var mı? Zeminde duran el aleti ve teçhizat var mı? Tüm malzemeler sınıflandırıldı mı? Depolandı mı? Etiketlendi mi? Tüm el aletleri, ekipmanlar, ölçü aletleri, malzeme ve evrak sınıflandırılıp kendi yerlerine konulmuş mu?

Sistemleştir: Düzenle-Yerleştir Genel düzen ve tertiptir. “Her şeye bir yer ve her şey yerli yerinde”

Süpür: Temizlik Amaç, tertemiz bir çalışma ve yaşama alanı yaratmaktır. Çünkü; toz, kir ve artıklar, dağınıklığın, disiplinsizliğin, verimsizliğin, hatalı üretimin ve iş kazalarının kaynağıdır.

Standardlaştır: Sebat-süreklilik Amaç; iyi bir çevre düzeni ve iş yeri ortamı yaratmak ve bunu sürdürmektir. Yapılmış olan düzenlemeyi ve temizliği devamlı hale getirebilmek için her şey belirli kural ve şartlara bağlanarak sürdürmek gerekir.

Standartlaştırmak için İncele- gözlemle Sorunu tesbit et Kontrol noktalarını belirle

Sürdür: Disiplin-özen Amaç; kurallara uymak ve takip etmektir. Sınıflandırma, düzenleme, temizlik ve standartlaştırmanın devamlı ve kalıcı olabilmeleri disiplin gerektirir.

DÜZEN TERTİP DİSİPLİN TEMİZLİK SEBAT

5S Kuralının faydaları Daha keyifli ve huzurlu iş ortamı Zamandan tasarruf Hata ve sorunların azalması Arızaların azalması Verimlilik İş güvenliği İş kazalarının azalması

Üçüncü sınıf işyerinde; İkinci sınıf işyerinde; Çalışanlar yere çöp atar, kimse o çöpü yerden alıp çöp kutusuna koymaz. İkinci sınıf işyerinde; Çalışanlar yere çöp atarlar, ama o çöpü yerden alıp çöp kutusuna koyanlar da vardır. Birinci sınıf işyerinde; Kimse yere çöp atmaz, Ama yerde kim çöp görürse o çöpü yerden alır ve çöp kutusuna atar

İş sağlığı ve güvenliğinde dünya gerçekleri İşle ilgili hastalıklar nedeniyle yılda 2 milyon ölüm İş kazaları nedeniyle yılda 321.000 ölüm Yılda 160 milyon ölümcül olmayan işle ilgili hastalık Yılda 317 milyon ölümcül olmayan iş kazası Bunun anlamı; Her 15 saniyede; 1 çalışan iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle ölüyor 151 çalışan iş kazası geçiriyor http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---safework/documents/presentation/wcms_207663.pdf

Gizli salgın Sadece iş kazalarının değil, meslek hastalıklarının da önlenmesine yönelik bir anlayış değişikliğine ihtiyaç var

Avrupa ülkelerinde iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yılda; 5.500 ölüm 75.000 tam maluliyet 149 Milyon iş günü kaybı 20 Milyar EURO maddi kayıp

TÜRKİYE, iş kazaları açısından Avrupa’da BİRİNCİ, Dünyada ise ÜÇÜNCÜ sırada Brezilya % 19.5 Güney Kore % 19 Türkiye %18.7 Meksika % 9 Rusya % 14.4 Kazakistan % 9.7 Kırgızistan % 9 Bulgaristan % 8.3 Romanya % 7 Polonya % 4.5 İrlanda % 4.2 İsrail % 4.1 Macaristan % 4 Danimarka % 2 Japonya % 0.1 Sabah saatlerinde ve maden, inşaat, tekstil ve kimya işkollarında daha sık kaza oluyor

İş Kazaları, Türkiye Kaybedilen iş günü sayısı 2.000.000 Toplam yıllık maliyet 4 milyar TL İşyerlerinin %99.7’si KOBİ (1-250 işçi) İşçilerin %83.8’i KOBİ’lerde İş kazalarının % 83’ü KOBİ’lerde 67

Türkiye’de hergün; 217 iş kazası olmaktadır. 4 işçi, iş kazası sonucu hayatını kaybetmektedir. 5 kişi, iş kazası sonucu iş göremez hale gelmektedir.

İş sağlığında gelişmişlik Meslek hastalıkları tesbiti İş kazaları

kazasız günler dilerim cebrailsimsek@gmail.com https://www.facebook.com/groups/issagligimeslekhastaliklari/ kazasız günler dilerim