TÜRK İ YE’DE SU YÖNET İ M İ NDEK İ GEL İ ŞMELER VE ENDÜSTR İ YEL SU YÖNET İ M İ NE YÖNEL İ K ÇALIŞMALAR ÜZER İ NE B İ R DE Ğ ERLEND İ RME Yrd. Doç. Dr. Gökşen ÇAPAR Ankara Üniversitesi Su Yönetimi Enstitüsü

Su Fakirlik İ ndeksi: Türkiye 78. sırada 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa2 Lawrance P., Meigh J., Sullivan C., The Water Poverty Index: an International Comparison, Keele Economics Research Papers, Keele University, October ÜlkeSu Fakirlik İ ndeksi Finlandiya (1)78.0 Birleşik Krallık (11)71.5 Almanya (35)64.5 Kongo Cumhuriyeti (75)57.3 Türkiye (78)56.5 Nijerya (129)43.9

Su zenginli ğ i karşılaştırması (147 ülke) 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa3 ÜlkeKaynakErişimKapasiteKullanımÇevre Su Fakirlik İ ndeksi Finlandiya (1) Birleşik Krallık (11) Almanya (35) Kongo Cumhuriyeti (75) Türkiye (78) Nijerya (129) İ ndeks bileşeniKullanılan veri KaynakÜlke içindeki tatlı su akışı, di ğ er ülkelerden gelen akış, nüfus ErişimTemiz suya erişen nüfus yüzdesi, sanitasyona erişen nüfus yüzdesi, sulamaya erişen nüfus yüzdesi (kişi başı su kaynaklarına göre ayarlanmış) KapasiteKişi başı gelir (ppp), 5 yaş altı ölüm oranı, e ğ itime kaydolma oranları, gelir da ğ ılımının Gini katsayıları KullanımEvsel su kullanımı (lt/gün), sanayi ve tarımsal su kullanım paylaşımı (sektörlerin GSMH paylaşımına göre ayarlanmış) ÇevreSu kalitesi, su stresi (kirlilik), çevresel mevzuat ve yönetim, enformasyonel kapasite, biyoçeşitlilik (tehlike altındaki türlere dayanan) ile ilgili indeksler

Su Potansiyelimiz 112 milyar m3 : yıllık ortalama tüketilebilir yerüstü ve yeraltı su potansiyeli 46 milyar m3 : yıllık kullanılan miktar (2008) Nüfus yo ğ un bölgelerde su kaynakları yetersiz 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 TÜYAP Fuar Merkezi - BURSA 4

Kişi başına kullanılabilir su 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa 5 Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlı ğ ı, Çevresel Göstergeler 2009 Kitapçı ğ ı.

Sektörel Kullanım 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa6 Kaynak: Çevre ve Orman Bakanlı ğ ı, Çevresel Göstergeler 2009 Kitapçı ğ ı. 2008, milyar m

Su Yönetiminin Geliştirilmesi Kurumsal ◦ Toprak ve su kaynakları ile ilgili kamu yönetiminin güçlendirilmesi, ◦ Havza yönetiminin esas alınması, entegre su kaynakları yönetiminin benimsenmesi, ◦ Su ile ilgili düşünce kuruluşlarının oluşturulması, ◦ Su konusunda araştırma, geliştirme ve e ğ itim çalışmaları yapan üniversite, enstitü vb. kurumlarla kamu kuruluşları arasında koordinasyon sa ğ lanması, ◦ Sivil toplum kuruluşlarının güçlendirilmesi. Yasal ◦ Su Yasası’nın çıkartılması, ◦ AB Su Mevzuatına tam uyum sa ğ lanması.  Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC) 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa7

Su Kullanımında Verimlilik ◦ E ğ itim, ◦ Tarımda verimli sulama tekniklerinin yaygınlaştırılması, ◦ Endüstriyel tesislerde “sıfır deşarj” yaklaşımının uygulanması, ◦ Atıksuların geri kazanımı, tarımda ve sanayide yeniden kullanımı, ◦ Su kullanımında tasarruflu olunması, vb. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa8

Biz neredeyiz? 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa9

Türkiye’de Gelişmeler Ulusal Bilim Teknoloji ve Yenilik Stratejisi TÜB İ TAK Bilim Teknoloji ve Yenilik Politikaları Daire Başkanlı ğ ı, Aralık Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa10

Ulusal Bilim Teknoloji ve Yenilik Stratejisi 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa11

Ulusal Bilim Teknoloji ve Yenilik Stratejisi 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa12

Ulusal Su Kalitesi Yönetimi Strateji Belgesi Tasla ğ ı ( ) Orman ve Su İ şleri Bakanlı ğ ı 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa13

Yasal Düzenlemeler Su Kanunu Tasla ğ ı Su kaynaklarına ilişkin olarak mevzuatımızdaki düzenlemelerde bulunan da ğ ınıklı ğ ın ve ilgili kurum ve kuruluşların yetkilerindeki çakışmaların giderilmesi, Su kaynaklarının tek elden ve havza bazında yönetilmesi, Suyun tahsisinin ihtiyaçlara göre yapılması, Sürdürülebilir su kullanımının sa ğ lanması hedeflenmiştir. Ülkemizin ulusal su mevzuatını AB mevzuatı ile uyumlaştırması ve AB Çevre Faslı Su Sektörü kapanış kriterini yerine getirme yükümlülü ğ ü vardır. Su Kanunu Tasarısı tasla ğ ı, su kalitesinin “iyi su durumu”na getirilmesini hedefleyen ve havza esaslı su yönetimini benimseyen 2000/60/EC sayılı AB Su Çerçeve Direktifi ile uyumludur. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa14

Su Kanunu Tasla ğ ında Endüstriyel Su Kullanımı Su kaynaklarından faydalanma ve kullanma hakkının tesisinde öncelik sırası; ◦ İ çme ve kullanma suyu ◦ Tabii hayat için gerekli su, ◦ Zirai sulama suyu, ◦ Enerji ve sanayi suyu, ◦ Ticaret, turizm, rekreasyon, projeye dayalı su ürünleri yetiştiricili ğ i ve avcılı ğ ı, taşıma, ulaşım ile sair su ihtiyaçları. Öneriler: ◦ Endüstriyel atıksuların geri kazanılması ve yeniden kullanılması için mevcut en iyi teknolojilerin kullanımının özendirilmesi, ◦ Endüstrilerde sıfır deşarj yaklaşımının benimsenmesi. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa15

AB Su Mevzuatına Uyum Çalışmaları Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeli ğ i ( ) Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Oldu ğ u Kirlili ğ in Kontrolü Yönetmeli ğ i ( ) AB Entegre Kirlilik Kontrol ve Önleme Direktifi (Endüstriyel Emisyonlar Direktifi)’ne uyuma yönelik hazırlıklar ◦ Tekstil Sektöründe Entegre Kirlilik Kontrol ve Önleme Tebli ğ i Su Kirlili ğ i Kontrolü Yönetmeli ğ i revizyon çalışmaları. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa16

Havza Koruma Eylem Planları 25 hidrolojik havza için planların hazırlanması, Havzadaki mevcut yüzey, yeraltı ve kıyı sularının miktar, özellik ve kirlilik durumu bakımından incelenmesi, Havzadaki kentsel, endüstriyel, tarımsal, ekonomik vb. faaliyetlere ba ğ lı olarak oluşan baskı ve etkilerin tespit edilmesi, Havzada mevcut su kaynaklarının miktarı ve kullanım potansiyeli ile havza bazında tespit edilen kirlilik kaynakları ve yüklerinin ayrıntılı olarak incelenmesi, Su kalitesi haritalarının oluşturulması, çevresel altyapı durumunun tespit edilmesi, havzanın korunması, kirlili ğ in azaltılması ve iyileştirilmesi için havzadaki tüm paydaşların katılımı ile kısa, orta ve uzun vadede tedbirlere yönelik çalışmaların yapılması, Sanayide ortak ileri atıksu arıtma tesislerinin kurulması, daha az su, daha az kirletici hammadde kullanımına geçilmesi, vb. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa17

Ergene Havzası 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa18

Ergene Havzası (ergene.ormansu.gov.tr) 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa19

Kurumsal Düzenlemeler Orman ve Su İ şleri Bakanlı ğ ı bünyesinde Su Yönetimi Genel Müdürlü ğ ü kuruldu:  Su kaynaklarının korunması, iyileştirilmesi ve kullanılması ile ilgili politikaları belirlemek;  Su yönetiminin ulusal ve uluslararası düzeyde koordinasyonunu sa ğ lamak,  Bütüncül nehir havzaları yönetimi ile ilgili mevzuat çalışmalarını yürütmek, vb. ◦ Orman ve Su İ şleri Bakanlı ğ ı bünyesinde Türkiye Su Enstitüsü kuruldu:  Su ile ilgili gelece ğ e yönelik çalışmaları yönlendirmek, takip etmek,  Ülkemizin kısa ve uzun dönemli su yönetimi stratejisini geliştirmek,  Su yönetimi ile ilgili görev yapan kurum ve kuruluşlar arasında eşgüdüm sa ğ lamaya yönelik bilgi üretmek, vb. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa20

İ ki Yeni Enstitü! Ülkemizde su ile ilgili iki yeni enstitü kurulmuştur: Ankara Üniversitesi Su Yönetimi Enstitüsü  tarihli ve 2809 sayılı Kanunun Ek 30. Maddesine göre Bakanlar Kurulunun 2010/103 sayılı kararı ile tarihinde kurulmuştur.  Ankara Üniversitesi Gölbaşı 50. Yıl Yerleşkesi’nde faaliyet göstermektedir. Süleyman Demirel Üniversitesi Su Enstitüsü  26 Şubat 2010 Cuma tarihli ve Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmasıyla, Süleyman Demirel Üniversitesi Rektörlü ğ ü’ne ba ğ lı olarak Milli E ğ itim Bakanlı ğ ının 28/3/1983 tarihli ve 2809 sayılı Kanunun Ek 30. maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 1/2/2010 tarihinde kurulmuştur. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa21

Ankara Üniversitesi Su Yönetimi Enstitüsü (ENST İ TÜ-SU) 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa22

ENST İ TÜ-SU Amaç Araştırma Tarım, sanayi ve kentsel su kullanımında su kullanım verimlili ğ ini artırmak için modern teknik ve yöntemler geliştirmek, Ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirli ğ i yaparak su kaynaklı sorunlara çözüm yolları geliştirmek ve karar vericilere yardımcı olacak strateji dokümanları üretmek. E ğ itim ◦ Ülkemizin su yönetimi konusunda ihtiyaç duydu ğ u uzmanları yetiştirmek. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa23

ENST İ TÜ-SU Çalışma Konuları Entegre Su Yönetimi Havza Yönetimi İ klim De ğ işikli ğ ine Adaptasyon Suya Erişim ve Su Hakkı Su ve Tarımsal Üretim Sulama ve Drenaj Su Politikaları Termal ve Mineralli Sular İ çme Suyu ve Atıksu Yönetimi İ leri Arıtma Teknikleri Su Kalitesi, Sa ğ lık ve Çevre 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa24

ULUSLARARASI PROJELER-1 Proje AdıTürkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: Gölbaşı Özel Çevre Koruma Alanı İ şbirli ğ i Yapan ÜlkelerTürkiye- İ ngiltere Destekleyen KuruluşBritish Council (Bilgi Ortaklı ğ ı Programı) Süresi1 yıl (Nisan Mayıs 2013) Bütçesi GBP Partner KuruluşlarAnkara Üniversitesi Su Yönetimi Enstitüsü (Türkiye Lideri) Orta Do ğ u Teknik Üniversitesi Gölbaşı Kaymakamlı ğ ı İ lçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlü ğ ü Imperial College, London ( İ ngiltere Lideri) Newcastle University

PROJE İ ÇER İĞİ Ankara Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içinde faaliyet gösteren tarımsal işletmeler belirlenmiştir. Sulu tarım yapılan yerlerde ve hayvancılık tesislerinde kullanılan su kaynaklarından örnekler alınmıştır. Su örnekleri, sulama suyu ve hayvanların içme suyu standartlarına uygunlu ğ u bakımından de ğ erlendirilmiştir. Gölbaşı bölgesinde topra ğ ın do ğ al yapısından kaynaklanan bor kirlili ğ i söz konusu oldu ğ undan, örnekleme yapılan kuyu sularında bor miktarları tespit edilerek bitki türüne göre sulama suyunda ve hayvanların içme suyunda olması gereken sınır de ğ erlerle karşılaştırma yapılmaktadır. Kullanılabilir su miktarı ve su kalitesi yönünden sorunlar yaşanan bölgede tarımsal işletmelerde kullanılan yıllık su miktarı hesaplanacak ve su tasarrufu amacıyla gerekli önlemler belirlenecektir. Bölgede sulu tarım yapan çiftçilere e ğ itim verilecek ve proje sonuçlarının paylaşılması amacıyla bir çalıştay düzenlenecektir. Türkiye ve İ ngiltere ekipleri arasında karşılıklı ziyaretler gerçekleştirilmektedir. Projenin, gelecekte Türkiye ve İ ngiltere’deki üniversiteler arasında yeni işbirli ğ i olanakları yaratması beklenmektedir. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa

Çalışma Alanı

ULUSLARARASI PROJELER-2 Proje AdıTürkiye Gölbaşı Bölgesi’nde Ya ğ mur Suyu Hasadı ve Verimli Su Kullanımı ile İ klim De ğ işikli ğ ine Adaptasyon Destekleyen KuruluşBirleşmiş Milletler UNDP ve COCA-COLA PARTNERSHIP “EVERY DROP MATTERS” Programı Süresi1 yıl (Ekim Ekim 2013) Bütçesi USD KapsamıGölbaşı bölgesinde iklim de ğ işikli ğ ine adaptasyon için ya ğ mur sulama ve damla sulama sistemlerinin kurulması. Otomasyon sa ğ lanması. Meteoroloji istasyonu kurulması. Ya ğ mur suyu hasadı sisteminin kurulması. Bir demonstrasyon alanı oluşturulması.

De ğ erlendirme Ülkemizde su yönetimi konusunda son yıllarda önemli kurumsal ve yasal gelişmeler yaşanmaktadır. Havza bazında su yönetimine geçilmesi, sürdürülebilir su kullanımının sa ğ lanması için faydalı olacaktır. Ülkemizde su ile ilgili faaliyet gösteren tüm kuruluşlar arasında daha sıkı işbirli ğ ine ihtiyaç vardır. 1. Uluslararası Endüstriyel Su Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı Aralık 2012 Tüyap Fuar Merkezi - Bursa29