Sağlık Bakanlığı Personel Stratejisi ve Tam Gün Yasası Prof. Dr. M. İ. Safa Kapıcıoğlu Sağlık Bakanlığı Sağlık Eğitimi Genel Md.

Türkiye’de Hekim Sayısı Ülkemizde hekim sayısı yetersizdir. Hekim başına düşen nüfus bakımından Türkiye Dünya Sağlık Örgütü Avrupa bölgesinde 53 ülke arasında 52. sıradadır.

Türkiye’de Hekim Sayısı Türkiye’de 103 bin hekim bulunmaktadır. Hekim sayısı; 83 milyon nüfuslu Almanya’da 278 bin 60 milyon nüfuslu Fransa’da 203 bin 58 milyon nüfuslu İtalya’da 241 bindir. Ülkemizde 1000 kişiye 1,4 hekim düşmektedir. Bu oran İsviçre’nin 1960 yılındaki değerlerine uymaktadır.

Türkiye’de Hekim Sayısı Hekim başına düşen nüfus bakımından en iyi durumdaki illerimizden İstanbul’da 21 bin hekim vardır. İstanbul ile benzer nüfusa sahip ülkelerden; Belçika’da 46 bin Yunanistan’da 48 bin Küba’da 67 bin hekim vardır. Türkiye hekim sayısı bakımından fakir bir ülkedir ve bu değerli kaynağı en verimli şekilde kullanmak zorundadır.

Kalkınmışlık Bölgelerine Göre Uzman Hekim Başına Düşen Ortalama Nüfus Özel Sektör Sağlık Bakanlığı TÜRKİYE ORTALAMASI

Birinci Basamakta Çalışan Hekim ve Yapılan Muayene Sayısı

Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde Çalışan Uzman Hekim ve Yapılan Muayene Sayısı

Hekimlerin Gönüllü Olarak Tam Gün Çalışması ve Performansa Dayalı Ödeme Tam Gün Çalışan Uzman Hekim Oranı (%)

Sağlık Kuruluşlarının Hizmetlerinden Memnuniyet

İkili çalışmanın (hem kamuda hem de serbest çalışma) olmadığı ülkeler: Kanada, Çin, Hindistan, ABD İkili çalışmanın bazı kısıtlamalarla serbest olduğu ülkeler: Özelde kazanılacak azami ücret sınırlandırılmış: İngiltere, Fransa Kamuda çalışmayı özendiren tedbirler alınmış: İspanya, Portekiz, İtalya, Tayland Kamu içinde özel hizmete kısmi izin verilmiş: Almanya, İrlanda, Avusturya İkili çalışmanın kontrolsüz şekilde serbest olduğu ülkeler: Türkiye, Latin Amerika, Doğu Avrupa ülkeleri

Niçin Tam Gün Yasası? Nitelikli bir sağlık hizmeti için tam gün yasası önemli bir gerekliliktir. Bu yasanın tüm sağlık sorunlarını çözmesini beklemiyoruz. Ancak geldiğimiz noktada “tam gün”e geçişin 29 yıl öncesine göre daha sorunsuz olacağı görünüyor. Kısmi zamanlı çalışma kurumsallıkla bağdaşmaz.

Niçin Tam Gün Yasası? Üniversite, devlet hastaneleri ve kamuya ait diğer sağlık kuruluşları milletimizin önemli yatırımlarıdır. Yarı zamanlı fonksiyonellikleri kaçınılmaz olarak atıl kapasite oluşturur. Bu kurumların verimliliği ve gelişmesi için çalışanların kurumlarına bağlılıklarının güçlendirilmesi gereklidir. Üniversite hastanelerinde daha belirgin olmak üzere tüm kamu hastanelerinde kısmi zamanlı çalışma; kuruma sahip çıkma ve kurumu geliştirme azmini zayıflatmaktadır.

Niçin Tam Gün Yasası? Hem kamuda hem de özel sektörde, kısıtlı sayıdaki hekim kaynağımızı rasyonel kullanmak için tam gün çalışma gereklidir. Hekimlerimizin özelde de, kamuda da sadece “hekimlik” yapmasını sağlamak icap eder. Böylece sadece hekimlerin değil tüm toplumun verimliliği artacaktır. Hekimlerimizi gönüllülük esasına göre istihdam etmek için “tam gün”e geçilmelidir.

Niçin Tam Gün Yasası? Sağlık sistemimizdeki gelişmeler neticesinde muayenehanelerin kapanma sürecine girmesiyle halkımızın önündeki seçenekler azalmamış hatta artmıştır. Bugün gelinen noktada vatandaşlarımız en yakın sağlık ocağından, aile hekiminden, devlet hastanesinden veya özel sağlık kuruluşlarından hizmet alabilmektedir. Hastalar hizmet aldığı kurumu seçebildiği gibi o kurumdaki hekimi de seçebilmektedir.

Niçin Tam Gün Yasası? Hekimler olarak kabul etmeliyiz ki; yarı zamanlı çalışma, mesleğimizin halkın nazarında sevimsizleşmesine sebep olmuştur. Sağlık hizmeti sunan ile alan arasında para alış-verişi olmamalı, hekim parasını sigorta kurumundan almalıdır. Hekim ile hasta arasındaki ilişkide bütün kontrol hekimin elindedir ve muayeneyi, tetkiki, tedaviyi yönlendirir. Aynı zamanda hekim hastanın vekildir de. Hekim hastadan para da alıyorsa burada “arızalı aracılık”, “kusurlu vekillik” söz konusudur. Parayı sigorta kurumları öderse aslında hekim de sıkıntıdan kurtulmuş olur.

Niçin Tam Gün Yasası? Kamuda çalışmaya eklemlenmiş muayenehanecilik; hastaların maddî yönden mağduriyetlerine sebep olduğu halde, hasta insanımız sağlığına kavuşabilmek için bu süreci kullanmaya alışmıştı, alıştırılmıştı. Halbuki kamu kaynaklarının kişisel çıkarlar için kullanılmasına engel olmak, kamunun yurttaşlarına karşı görevidir. Tam gün uygulaması sağlık hizmetlerinin kolay ulaşılabilir ve etik olmasını sağlayacak, bunun yanı sıra tıp mesleğinin onurunu, itibarını koruyacaktır. Aynı hastanede tam gün ve yarı zamanlı çalışan hekimler arasındaki haksız rekabete son vermek ve hastane ortamında çalışma barışını temin etmek için bugün % 75 olan tam gün çalışan hekim oranının % 100 olmasını istiyoruz.

Niçin Tam Gün Yasası? Yarı zamanlı çalışma kamu ve kamu hastaneleri aleyhine çıkar çatışması yaratmaktadır. Kamu ve özel sağlık hizmeti iç içe girmemelidir. Yarı zamanlı çalışma aynı zamanda eğitim verme görevi olan hekimlerin asıl görevlerini ihmal etmesine sebep olabilmektedir. Yarı zamanlı çalışma düzeni hekimlerin mesleğine yabancılaşmasına, sağlık ortamının yozlaşmasına sebep olmaktadır.

Niçin Tam Gün Yasası? Kamu kaynakları ile kurulmuş kurumlar ve kamuda kazanılmış unvanlar kamu yararı dışında kullanılmaktadır. Kurumun ihtiyaçları ve kamu yararı için bu uygulamadan vazgeçmek söz konusudur. Doktorlar için de, yurttaşlarımız için de alışkanlıkları değiştirme zamanı gelmiştir. Hekimlerin de hastaların da çoğu bu uygulamadan hoşlanmamaktadır. Tam gün yasası muayenehaneleri kapatmamaktadır. Aksine hukuk ülkesi olan Türkiye’de hekimlerin özgürce muayenehane-özel hastane-dal ve tıp merkezi tercihini veya kamu sektöründe mesleklerini uygulama tercihini iki ayrı seçenek olarak ortaya koymaktadır.

Niçin Tam Gün Yasası? İkili çalışma düzeni kamudaki mesainin aksamasına sebep olmaktadır. Muayenehanesi olan hekimlerin yaşadığı zihinsel bölünmüşlük göreve odaklanmayı zorlaştırmaktadır. İkili çalışma düzeni hastaların durumsal olarak veya bilinçli bir şekilde muayenehaneye yönlendirilmesi gibi mekanizmaları barındırmaktadır. Hekimlerimizin mesai ve zihinsel açıdan bölünmüşlük yaşamadan, emeklerini sarf edebileceği, işine odaklanabileceği, hasta memnuniyetinin hedefleneceği ortam oluşturulmalıdır.

Niçin Tam Gün Yasası? Üniversite hastanelerinde “mesai dışı özel muayene” adıyla başlatılan uygulama mesai içine çekilmiştir. Birçok öğretim üyesi özel olmayan poliklinik ve yataklı tedavi hizmetinden ne yazık ki uzaklaşmıştır. Birçok yerde poliklinik hizmetleri asistanlara bırakılmıştır. Bu uygulama asistan eğitimini ve hasta bakım hizmetlerini olumsuz etkilemekte, hizmet alanlarda ve sunanlarda memnuniyetsizliğe yol açmaktadır. Hekimlerimizin kendi çıkarlarını toplumun çıkarlarından farklılaştırmaya zorlayacak politikalar onları topluma yabancılaştırmaktadır.

Niçin Tam Gün Yasası? Uluslararası uzmanlık eğitimi kriterlerinde, bir eğiticinin haftada en az 20 saatini tıpta uzmanlık eğitimi için ayırması gerekmektedir Yani günde 8 saat’lik çalışma süresinin en az yarısının bu eğitime ayrılması gereğinden söz edilmektedir. Mezuniyet öncesi eğitim de göz önüne alındığında eğitim programlarının başarısı ancak tam gün çalışma ilkesi ile gerçekleştirilebilir. Bowen JL et al. American Journal of Medicine 1999;106:493-498. Klessig JM et al. Academic Medicine 2000; 75:71-73. Kahn MJ, Blonde L. American Journal of Medicine 1999; 106:601-604.

Niçin Tam Gün Yasası? Muayenehanecilik her alanda kayıt dışılığı teşvik etmekte olduğu için, Sağlık hizmet süreçlerini rasyonel değerlendirmek ve denetlemek için, Ulusal hastalık yükünün tespiti de dahil sağlık verilerini doğru toplamak için, Sağlık hizmetlerinde hem toplam hem de marjinal faydayı artırmak için, Hasta ve hasta yakınlarının sağlık hizmet memnuniyetini artırmak için,

Niçin Tam Gün Yasası? Tıbbi cihaz ve donanımı rasyonel kullanmak için, Tanı ve tedavi maliyetlerinin düşürmek için, Sağlık tesislerini profesyonel yönetebilmek için Tam Gün Yasası gereklidir.

Tam Gün Yasası Kanun tasarısı ile kamuda çalışan ve özel kanunlarına göre serbest çalışma hakkı bulunan tüm hekimlerin, hiçbir istisnaya yer verilmeksizin yalnızca kamu sektöründe veya özel sektörde çalışmasına izin verilmesi amaçlanmaktadır. Öte yandan hekimlerin kamu sektörü ile birlikte serbest çalışabilme hak ve yetkisine son verilirken, emeklilik haklarına da yansıyacak şekilde ücretlerinde iyileştirme yapılması planlanmıştır.

Tam Gün Yasası Kanun tasarısı taslağı, performansa göre ek ödemelerde artış yapabilme imkânı getirmektedir. Taslak, hekimler ve uzman hekimlere görev tazminatı ödenmesi ve nöbet ücreti ödemelerini düzenlemektedir. Taslakta hekimlerin meslek sigortalarının yapılması ile ilgili düzenlemeler öngörülmektedir.

Tıp mesleğinin çağdaş normlara uygun, bilimsel, onurlu düzeyinin yükseltilmesi ve insanımızın sağlık hakkının sosyal adalete en uygun biçimde gerçekleştirilmesi, sonuç olarak ta daha sağlıklı bir Türkiye için tam gün yasası

Teşekkür ederim